Κείμενο
Tο ζήτημα των ναρκωτικών εξακολουθεί, δυστυχώς, να διατηρεί εξαιρετική επικαιρότητα στον χώρο της Ευρώπης, παρά τις καταβαλλόμενες για την αντιμετώπιση του συνεχείς προσπάθειες.
Οι κάθε λογής κρίσεις, κοινωνικές, πολιτικές, οικονομικές, κρίσεις αξιών, ακόμη και πολεμικές, οι οποίες ταλανίζουν τις σύγχρονες κοινωνίες μας, συντελούν σε μεγάλο βαθμό στο να καθιστούν τα συνδεόμενα με τα ναρκωτικά προβλήματα εξαιρετικά δυσεπίλυτα.
Σύμφωνα με το Δελτίο Τύπου του Ευρωπαϊκού Κέντρου Παρακολουθησης Ναρκωτικών και Τοξικομανίας – του Οργανισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα Ναρκωτικά που εδρεύει στη Λισσαβώνα – το οποίο κυκλοφόρησε αμέσως μετά από τη δημοσίευση της Έκθεσης του έτους 2022, “η διαθεσιμότητα ναρκωτικών παραμένει σε υψηλά επίπεδα σε ολόκληρη την ΕΕ (σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως η κοκαΐνη, ξεπέρασε τα προ της πανδημίας επίπεδα), ενώ εξακολουθούν να εμφανίζονται νέες δραστικές και επικίνδυνες ουσίες”.
Η Έκθεση αποκαλύπτει επίσης ότι “αυξάνεται η διαφοροποίηση των προϊόντων κάνναβης και αυξάνεται η παραγωγή συνθετικών ναρκωτικών εντός της Ευρώπης”, ενώ η Ευρωπαία Επίτροπος Εσωτερικών υποθέσεων Ylva Johansson δήλωσε τα ακόλουθα: «Η συνεχιζόμενη κλιμάκωση της παραγωγής συνθετικών ναρκωτικών εντός της ΕΕ μας φανερώνει την ακατάπαυστη προσπάθεια των ομάδων οργανωμένου εγκλήματος να επωφεληθούν από το παράνομο εμπόριο ναρκωτικών, θέτοντας σε κίνδυνο την δημόσια υγεία και την ασφάλεια. Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί το γεγονός ότι οι συνεργασίες μεταξύ ευρωπαϊκών και διεθνών εγκληματικών δικτύων έχουν οδηγήσει σε μια πρωτοφανή διαθεσιμότητα κοκαΐνης και παρασκευαζόμενης μεταμφεταμίνης σε βιομηχανική κλίμακα στην Ευρώπη, γεγονός που αυξάνει τις πιθανότητες χρήσης και τις επιβλαβείς συνέπειες». Και ο διευθυντής του Κέντρου, Alexis Goosdeel, προσθέτει: «Το μήνυμα της παρούσας Έκθεσης
σχετικά με την κατ’ οίκον κατανάλωση μπορεί να συνοψισθεί σε τρεις λέξεις: Παντού, Ο,τιδήποτε, Oποιοσδήποτε. Οι καθιερωμένες ουσίες δεν υπήρξαν ποτέ τόσο προσβάσιμες, ενώ εξακολουθούν να εμφανίζονται νέες ουσίες υψηλής δραστικότητας. Σήμερα, σχεδόν οτιδήποτε σχετίζεται με ψυχοδραστικές ιδιότητες μπορεί να αποτελεί ναρκωτική ουσία, καθώς οι διαχωριστικές γραμμές μεταξύ νόμιμων και παράνομων ουσιών αμβλύνονται. Ο καθένας μπορεί να επηρεασθεί, άμεσα ή έμμεσα, καθώς τα προβλήματα των ναρκωτικών επιτείνουν τις περισσότερες από τις άλλες σημαντικές υγειονομικές και κοινωνικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε σήμερα».
Το Δελτίο περιλαμβάνει και πολλές ενδιαφέρουσες πληροφορίες, όπως λ.χ., πως «νέες ψυχοδραστικές ουσίες (ΝΨΟ) συνεχίζουν να εμφανίζονται στην Ευρώπη κάθε εβδομάδα, πράγμα που αποτελεί πρόκληση για την δημόσια υγεία» και πως «το 2021, μέσω του Συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης της ΕΕ (ΣΕΠ) αναφέρθηκαν για πρώτη φορά 52 νέες ουσίες, με αποτέλεσμα ο συνολικός αριθμός των ΝΨΟ που παρακολουθεί το Κέντρο να ανέρχεται σε 880. Το 2021 αναφέρθηκαν για πρώτη φορά 6 νέα συνθετικά οπιοειδή, 6 συνθετικές καθινόνες και 15 νέα συνθετικά κανναβινοειδή. Πρωτοφανείς ποσότητες ΝΨΟ κατασχέθηκαν στην Ευρώπη το 2020 (στις 27 χώρες της ΕΕ, και στις Τουρκία και Νορβηγία), συνολικά 6,9 τόνοι (41.100 κατασχέσεις). Από τα κατασχεθέντα υλικά, οι 3,3 τόνοι ήταν συνθετικές καθινόνες, οι οποίες συχνά πωλούνται ως υποκατάστατα καθιερωμένων διεγερτικών ουσιών (π.χ. κοκαΐνης, MDMA)».
Στα τέλη
του 2021, το Κέντρο παρακολουθούσε 162 συνθετικές καθινόνες, αναδεικνύοντάς τες ως την δεύτερη
μεγαλύτερη κατηγορία ΝΨΟ που τελούσαν υπό παρακολούθηση μετά τα συνθετικά κανναβινοειδή (από αυτά παρακολουθούνταν 224). Το 2020 εξαρθρώθηκαν στην Ευρώπη πάνω από 350 παράνομα εργαστήρια παραγωγής ναρκωτικών, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων μεγάλων εργαστηρίων παραγωγής κοκαΐνης, μεταμφεταμίνης και καθινόνης. Σύμφωνα με την πιο πρόσφατη ανάλυση, η διαθεσιμότητα κοκαΐνης στην Ευρώπη παραμένει υψηλή, γεγονός που συνεπάγεται ευρύ φάσμα απειλών για την υγεία. Το 2020 κατασχέθηκαν συνολικά 213 τόνοι κοκαΐνης στην ΕΕ (έναντι 202 τόνωντο 2019), ενώ εξαρθρώθηκαν 23 εργαστήρια (15 το 2019).
Στις γραμμές που ακολουθούν επιχειρείται, με χρήση, κατά κύριο λόγο, στοιχείων που προέρχονται από επίσημες πηγές, σε ένα πρώτο στάδιο, η περιγραφή της κατάστασης, όπως αυτή έχει διαμορφωθεί στις μέρες μας, κάτω από την επίδραση ποικίλων παραγόντων, αλλά και η αναφορά στις τάσεις και εξελίξεις του ζητήματος, στον ρόλο των ΜΜΕ, της κινηματογραφικής βιομηχανίας και στην σχέση του με το οργανωμένο έγκλημα.
Το επόμενο βήμα αφιερώνεται στις αντιδράσεις, τόσο τις διεθνείς, όσο και της Ευρώπης, με έμφαση σε αυτές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με σύντομη απλή αναφορά και σε περιπτώσεις μερικών επί μέρους Κρατών αποκλινόντων εν μέρει σε ορισμένα σημεία. Αναφορά επιπλέον, γίνεται στις εμπλεκόμενες Ευρωπαϊκές Υπηρεσίες, ενώ παρουσιάζονται, παράλληλα, οι προβληματισμοί, οι οποίοι διατυπώνονται σχετικά με τις Πολιτικές και Στρατηγικές που χαράσσονται εκάστοτε, με τα μέτρα που εφαρμόζονται και με την (αν)αποτελεσματικότητά τους.
Ι. Αυτό που παρατηρείται στην Ευρώπη είναι η ολοένα και πιο εύκολη πρόσβαση στα ναρκωτικά. Οι κλασσικές ουσίες είναι ευρέως προσβάσιμες, ενώ νέες εξακολουθούν συνεχώς να εμφανίζονται. Ιδιαίτερα ανησυχητική είναι η πρόοδος των συνθετικών ναρκωτικών. Μόνο το 2022 σημειώθηκε η παρουσία 41 νέων ουσιών, ενώ ανακαλύφθηκαν 34 εργαστήρια. Η Ευρώπη διαδραματίζει ευρύτερο ρόλο, πλέον, ως χώρος παραγωγής, εξαγωγής και διακίνησης ναρκωτικών.
Η παγκόσμια αγορά είναι σε πλήρη ανάπτυξη. Ναρκωτικά παράγονται σε πολλά μέρη του κόσμου. Κίνα και Ινδία αποτελούν σημαντικές πηγές προέλευσης ψυχοδραστικών ουσιών. Μεγάλη είναι η παραγωγή οπίου και κοκαΐνης. Την τελευταία 20ετία, μόνο από την ηρωίνη, οι ΗΠΑ είχαν 450.000 θύματα. Οι τάσεις αυτές ευνοήθηκαν από την παγκοσμιοποίηση της οικονομίας και την ανάπτυξη της ελευθερίας του εμπορίου. Το 90% του παγκοσμίου εμπορίου διεξάγεται μέσω των θαλασσίων οδών, με την χρήση εμπορευματοκιβωτίων. Οι κατασχέσεις κοκαΐνης, που μεταφέρονται μέσω αυτών, ανέρχονται σε εκατοντάδες τόνους ετησίως. Η παγκοσμιοποίηση αποτέλεσε την κινητήρια δύναμη της καινοτομίας στους τομείς της παραγωγής και διακίνησης ναρκωτικών.
Η διεθνής κατάσταση, επίσης, εγκυμονεί κινδύνους. Οι εξελίξεις στο Αφγανιστάν έχουν συνέπειες για τις Ευρωπαϊκές αγορές ναρκωτικών, ενώ ο πόλεμος στην Ουκρανία επιτείνει την αβεβαιότητα της κατάστασης των ναρκωτικών στην Ευρώπη. Όσοι, στις εμπόλεμες περιοχές, προσπαθούν να αποφύγουν τις συρράξεις είναι πιθανό να υποστούν σοβαρή ψυχολογική πίεση, γεγονός που τους καθιστά δυνητικά ευάλωτους σε προβλήματα χρήσης ουσιών, ιδίως όταν δεν υπάρχουν κατάλληλες υπηρεσίες υγείας και υποστήριξης.
Ένας άλλος σημαντικός παράγων υποβοηθητικός της ανάπτυξης αυτής είναι και η χρήση των νέων τεχνολογιών πληροφόρησης και επικοινωνιών.
Για την μεγάλη ανάπτυξη της ζήτησης ναρκωτικών δεν θα πρέπει να παροράται και η διάσταση της διασκέδασης που υπάρχει πλέον. Διαπιστώνεται, πράγματι, μια ρήξη με την παραδειγματική εικόνα του τοξικομανούς χρήστη ηρωίνης των δεκαετιών ’80 και ’90. Η εποχή των μεγάλων κανόνων που επέβαλαν κάποιοι «εργολάβοι της ηθικής» ναι μεν δεν ξεπεράσθηκε πλήρως, έχει όμως ξεθωριάσει και βρίσκεται σε κρίση. Με εκκίνηση από τις ΗΠΑ, όπου τα διάφορα κοινωνικά κινήματα φοιτητών, φεμινιστριών, ομοφυλοφίλων, μαύρων κ.λπ. άλλαξαν την φυσιογνωμία της κοινωνίας και στη συνέχεια στην Ευρώπη ο «αποχριστιανισμός» που παρατηρήθηκε, οδήγησαν στην ανάδειξη ενός «πολυθεϊσμού των αξιών». Και οι μειονότητες πλέον ανάγονται σε «ανάστροφους εργολάβους της ηθικής», με αποτέλεσμα να θέσουν σε αμφισβήτηση ορισμένες βεβαιότητες, ιδιαίτερα στο ζήτημα των παρανόμων ναρκωτικών.
Σύμφωνα με την τελευταία Έκθεση του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου του Ιουνίου 2023, οι παράνομες ουσίες είναι ευχερώς προσβάσιμες, τόσο σε ποσότητα, όσο και σε ποικιλία. Πιο συμπυκνωμένες, πιο διαφοροποιημένες, πιο διαθέσιμες, οι νέες ουσίες δεν παύουν να αυξάνονται αστα
μάτητα και να κυκλοφορούν, ενώ ανευρίσκονται παντού, παρότι τα συνθετικά και η ευρεία ποικιλία τους εγκυμονούν σοβαρούς κινδύνους για την δημόσια υγεία. Ιστορικά, το πιο συνηθισμένο ναρκωτικό ήταν η αμφεταμίνη. Τώρα και η μεταμφεταμίνη και οι σύνθετες καθινόνες έχουν σημαντική παρουσία. Τα νεοεμφανιζόμενα βαρειά συνθετικά ναρκωτικά εμφανίζονται στην αγορά κάτω από ψεύτικες ετικέτες, αλλά και σε αναμίξεις. Γι’ αυτό και είναι πιθανό να βλάψουν πολλούς, είτε αμέσως, είτε και εμμέσως, λόγω των συνεπειών που έχουν στις οικογένειες, στις Κοινότητες, στους θεσμούς, στις επιχειρήσεις, ενώ εκθέτουν ολοένα και περισσότερο τους πολίτες στην συνδεόμενη με τα ναρκωτικά βία και στις συνέπειές της.
Πιθανούς κινδύνους για την υγεία εγκυμονούν και λιγότερο γνωστές ουσίες, όπως λ.χ. η κεταμίνη, που χρησιμοποιείται ως αναισθητικό και ως παυσίπονο, όμως έχει εξελιχθεί και σε ψυχαγωγική ουσία. Συχνά αναμιγνύεται με άλλες ουσίες, μεταξύ των οποίων το MDMA και διάφορα χάπια.
Οπωσδήποτε, η ηρωίνη παραμένει δημοφιλής στην Ευρώπη, η οποία έχει καταστεί σημαντικός παραγωγός ορισμένων ναρκωτικών, τόσο για εγχώρια κατανάλωση, όσο και για την παγκόσμια αγορά. Πολλά προβλήματα δημιουργούνται με την χρήση συνθετικών οπιοειδών. Αναμιγνυόμενα με βενζοδιαζεπίνη και ξυλαζίνη, θεωρούνται υπεύθυνα για πολλούς θανάτους.
Εξάλλου, ειδική έρευνα έδειξε πως η κάνναβη και η έκσταση ήταν τα ναρκωτικά που επηρεάστηκαν περισσότερο από τους περιορισμούς λόγω της πανδημίας.
Κατά την Έκθεση του 2023, η διαφοροποίηση προσφοράς και χρήσης ναρκωτικών δημιουργεί νέες προβληματικές για την Ευρώπη, ενώ το συνδεόμενο με τα ναρκωτικά οργανωμένο έγκλημα αποτελεί μείζονα απειλή για την κοινωνία. Η χρήση ναρκωτικών συνδέεται με ένα ευρύ φάσμα σοβαρών κοινωνικών προβλημάτων και υγείας. Μεταξύ αυτών καταλέγονται τα προβλήματα ψυχικής υγείας και η βλάβη εαυτού, η περιθωριοποίηση, η εγκληματικότητα, η εκμετάλλευση ευάλωτων ατόμων και κοινοτήτων. Η εξάπλωση της χρήσης κράκ στους ευάλωτους πληθυσμούς είναι χαρακτηριστική. Είναι πρωτοφανής η διακίνηση συνθετικών παραγώγων καθινόνης, ενώ οι αλλαγές στην παραγωγή και διακίνηση μεταμφεταμίνης έχουν δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για μεγαλύτερη διαθεσιμότητα αυτής της ουσίας.
Ειδικότερα για την κάνναβη, το πεδίο εφαρμογής των πολιτικών, σε μια σύνθετη αγορά, διευρύνεται, καλύπτοντας όχι μόνο τον έλεγχο της παράνομης κάνναβης, αλλά και την ρύθμιση της, καθώς και των κανναβινοειδών που χρησιμοποιούνται για θεραπευτικούς ή άλλους (για καλλυντικά, για διατροφή π.χ.) σκοπούς. Διαπιστώνεται μια αυξανόμενη ποικιλία στο εύρος των προϊόντων κάνναβης που διατίθενται στην Ευρώπη, με εκχυλίσματα και εδώδιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε THC, με παράλληλη εμφάνιση προϊόντων CBD με χαμηλή περιεκτικότητα σε THC, ενώ κυκλοφορούν και προϊόντα κάνναβης νοθευμένα με επικίνδυνα κανναβινοειδή. Τα νέα αυτά προερχόμενα από την κάνναβη προϊόντα εγείρουν προβλήματα δημόσιας υγείας. Το 2022 το εξανδροκανναβινόλ (HHC) ήταν το πρώτο ημισυνθετικό κανναβινοειδές που κυκλοφόρησε στην Ευρώπη.
Ορισμένα κράτη (Γερμανία, Λουξεμβούργο, Μάλτα, Ολλανδία, Τσεχία), καθώς και η Ελβετία, έχουν ήδη θέσει ή σκοπεύουν να θέσουν σε εφαρμογή νέες προσεγγίσεις για να ρυθμίσουν τα της κάνναβης για ψυχαγωγικούς σκοπούς. Στην Ιταλία, αντιθέτως, η πρόταση για δημοψήφισμα για την νομιμοποίηση της προσωπικής καλλιέργειας κάνναβης και άλλων ψυχοδραστικών φυτών απορρίφθηκε από το Συνταγματικό Δικαστήριο τον Φεβρουάριο του 2022.
Εξάλλου, οι κατασχέσεις κοκαϊνης, η οποία αποτελεί το δεύτερο σε κατανάλωση ναρκωτικό στην Ευρώπη ξεπέρασαν πέρυσι κάθε προηγούμενο όριο. Σε συνδυασμό με οπιοειδή θεωρείται υπεύθυνη για το 13,4% των θανάτων από υπερβολική δόση. Η αύξηση του εμπορίου της κοκαΐνης στην Ευρώπη οδήγησε στη δημιουργία πρωτοφανών επιπέδων βίας και διαφθοράς. Το λιμάνι της Αμβέρσας, από το 2010, έχει καταστεί θέατρο πολέμου συμμοριών οργανωμένου εγκλήματος για τον βίαιο έλεγχο αυτού του εμπορίου .
Αλλά και τα άλλα ναρκωτικά δεν υστερούν. Αποτελεί, πλέον, μόνιμο πρόβλημα στην Ευρώπη η παραγωγή και η χρήση διεγερτικών ουσιών. Το 2020 κατασχέθηκαν 21,2 τόνοι αμφεταμίνης και 2,2 τόνοι μεταμφεταμίνης, ενώ περισσότερα από 8.000 άτομα χρειάσθηκε να εισελθούν σε ειδικές μονάδες θεραπείας.
Παρά την πανδημία, η οποία διατάραξε την νυχτερινή ζωή, τα προϊόντα MDMA υψηλής δραστικότητας εξακολουθούν να εμπνέουν ανησυχία.
Βέβαια, το ναρκωτικό στο οποίο οφείλονται οι περισσότεροι θάνατοι, εξακολουθεί να είναι η ηρωίνη και τα συνθετικά οπιοειδή.
Παράλληλα, εξακολουθούν να εμφανίζονται νέες επικίνδυνες ψυχοδραστικές ουσίες, οι οποίες πωλούνται μεν για τις ψυχοδραστικές τους ιδιότητες, αλλά δεν ελέγχονται από τις Διεθνείς Συμβάσεις για τα ναρκωτικά. Το γεγονός ότι οι αγορές αυτών των ουσιών διασταυρώνονται ολοένα και περισσότερο με εκείνες των παράνομων ναρκωτικών προκαλεί ανησυχία. Όπως προαναφέραμε, το 2023 το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο παρακολουθούσε 880 νέες ψυχοδραστικές ουσίες, εκ των οποίων 52 είχαν εμφανισθεί για πρώτη φορά στην Ευρώπη.
Ενδείξεις πρόκλησης βλάβης υπάρχουν και από μη ευρέως διαδεδομένες ουσίες, όπως η προαναφερθείσα κεταμίνη, οι GBL, GHB και το υποξείδιο του αζώτου. Οι κατασχέσεις παραισθησιογόνων δεν παρακολουθούνται σε συστηματική βάση. Τα στοιχεία, κατά συνέπεια, είναι ελλιπή και ετερογενή. Το 2020 αναφέρθηκαν στην Ευρώπη 1600 κατασχέσεις LSD, 1.000 κατασχέσεις παραισθησιογόνων μανιταριών, 200 κατασχέσεις DMT, 1600 κατασχέσεις κεταμίνης, 2.000 κατασχέσεις GHB ή της πρόδρομης ουσίας GBL.
ΙΙ. Στην δημιουργία της σημερινής κατάστασης του ζητήματος των ναρκωτικών δεν θα πρέπει να παροράται και ο ρόλος των μέσων μαζικής επικοινωνίας, των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, της οπτικοακουστικής βιομηχανίας, της διαφήμισης, ακόμη και κάποιου είδους μουσικής παραγωγής. Τα ΜΜΕ με την γενίκευση από αυτά της έννοιας της εξάρτησης, όχι μόνο από ουσίες, αλλά και από βιντεοπαιχνίδια, από τυχερά παίγνια, από εργασία, από σεξ, από εθισμό σε πολυτελή διαβίωση κ.λπ. Συντέλεσαν στην αποδραματοποίηση της έννοιας αυτής, πολύ περισσότερο που τα όρια μεταξύ νομίμων και παρανόμων ουσιών δεν είναι πάντοτε ευδιάκριτα στις μέρες μας.
Εξάλλου, πολλές οπτικοακουστικές παραγωγές έχουν ως πρωταγωνιστές τοξικομανείς. Κάτι που δεν είναι καινούργιο, αφού ήδη στην εποχή του Σέρλοκ Χόλμς, ο ήρωας του βιβλίου του Άρθουρ Κόναν Ντόϋλ ήταν επίσης χρήστης κοκαΐνης.
Στις νεώτερες τηλεοπτικές παραγωγές οι χρήστες ουσιών είναι πλέον πολυπληθείς. Αρκεί να αναφερθούμε σε δύο ιατρικές τηλεοπτικές σειρές, όπου τα κύρια πρόσωπα είναι εξαρτημένα από οπιοειδή, όπως από το vicodin: “Dr House” (ΗΠΑ 2004-2012) και “Nurse Jacquie” (ΗΠΑ 2009-2015). Την ίδια περίοδο και άλλες «καλλιτεχνικές» παραγωγές παρουσιάζουν προσωπικότητες που διαβιούν, ζώντας με εορταστικό τρόπον τινα τρόπο τις τοξικομανίες τους, συχνά πολλαπλές, όπως η “Shameless” (Ηνωμ. Βασίλειο 2004-2013, και ΗΠΑ 2011-2021), ή, ακόμη, η “Irresponsable” (Γαλλία 2016-2019).
Σε πολλές από τις αμερικανικές και τις ευρωπαϊκές κωμωδίες στον κινηματογράφο και στην τελεόραση είναι σχεδόν συνηθισμένη η παρουσία προσωπικοτήτων οκνηρών που καπνίζουν κάνναβη, με αποτέλεσμα να δίνεται η εικόνα μιας καθημερινότητας, μιας «ζωής με τις ουσίες», ενώ, πριν από πενήντα μόλις χρόνια παρουσιαζόταν ως ίδιον ορισμένων μορφών παρέκκλισης και εγκληματικότητας, όπως το έδειξε ο Howard Becker στους “Outsiders”. Στη συνέχεια, στη δεκαετία του ’80, οι προβληματισμοί γύρω από το έϊτζ ανέδειξαν την ανάγκη για περιορισμό των κινδύνων κι έτσι η θεματική των ναρκωτικών μετατοπίσθηκε στα θέματα υγείας.
Αργότερα, από το τέλος της δεκαετίας του ’2000, περισσότερο ακόμη από τις αρχές του ’2010 τα ναρκωτικά αντιμετωπίζονται πλέον και ως θέμα οικονομικό. Οι πρωταγωνιστές δεν είναι πια μόνο εγκληματίες ή εξαρτημένοι, αλλά και επιχειρηματίες.
Στα μυθιστορήματα και στα ΜΜΕ αυτοί οι επιχειρηματίες δεν είναι αποκλειστικά ενταγμένοι στα κυκλώματα του οργανωμένου εγκλήματος. Συχνά εμφανίζονται κατά τρόπο συμπαθητικό, ως μικροεπιχειρηματίες, ως έμποροι. Σημαντικές είναι οι παραγωγές που παρουσιάζουν κατά μάλλον θετικό τρόπο την άσκηση αυτού του μικρού παράνομου εμπορίου. Ενδεικτικές οι σειρές“Weeds” (ΗΠΑ, 2005-2012), “Family Business” (Γαλλία, 2019-2021),“High Μaintenance” (ΗΠΑ, 2016-2020), “Paulette” (Γαλλία, 2012),“Five” (Γαλλία, 2026). Οι πρωταγωνιστές τους δικαιολογούνται, είναι ευγενικοί διακινητές που δρούν κατ’αυτόν τον τρόπο προκειμένου να καταφέρουν να επιβιώσουν και να διατηρήσουν την μικρή τους επιχείρηση.
Παράλληλα, υπάρχουν βέβαια πάντοτε και αρκετά έργα, που εξακολουθούν να παρουσιάζουν τις μεγάλες εγκληματικές επιχειρήσεις που ζουν από τα ναρκωτικά, όπως π.χ. η σειρά “Breaking Bad” (ΗΠΑ, 2008-2013). Και σε αυτές τις παραγωγές δείχνεται η διαφορά που υπάρχει μεταξύ μιας μικρομεσαίας επιχείρησης και μιας μεγάλης μαφιόζικης ομάδας.
Σε κάθε περίπτωση, περιλαμβανομένων και των αστυνομικών δημιουργιών, όπως “Gomorra” (Ιταλία, φιλμ 2012,
σειρά 2014-2021) ή ακόμη “Cannabis” (Γαλλία, Ισπανία, 2016), δείχνεται πως τόσο η παραγωγή, όσο και η διανομή των ναρκωτικών υπακούουν στους νόμους της αγοράς και είναι προσαρμοσμένες στα συναλλαγματικά ήθη.
Στις ΗΠΑ το κυρίαρχο θέμα που αφορά τα ναρκωτικά σήμερα φαίνεται πως είναι τα φάρμακα που περιέχουν οπιοειδή. Η υπερκατανάλωση τους οδήγησε στον θάνατο πολλές δεκάδες χιλιάδες άτομα, περισσότερα κι από αυτά από τα πυροβόλα όπλα και τα αυτοκινητιστικά ατυχήματα μαζί. Έφθασαν να μιλούν για επιδημία.
Σε αυτό το σημείο επιβεβαιώνονται οι υποστηριχθείσες θέσεις για την καθοριστική σημασία του ρόλου της φαρμακευτικής βιομηχανίας, η οποία ελέγχει την νόμιμη αγορά των ουσιών. Είναι σε θέση να προσλαμβάνει ή να συνεργάζεται με γιατρούς, ιατρικούς επισκέπτες, ειδικούς και ΜΜΕ, προκειμένου να διαφημίζουν και να εξαίρουν τα πλεονεκτήματα των φαρμάκων της, ακόμη κι αν αυτά περιέχουν ουσίες επικίνδυνες, όπως τα οπιοειδή.
Δεν υπάρχει αμφιβολία πως ιδιαίτερα σημαντική είναι η σχέση ναρκωτικών και οργανωμένου εγκλήματος. Είναι κεφαλαιώδης η σημασία που έχουν οι παράνομες οικονομικές ροές που τα συνδέουν για την πολιτική, οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη και την ασφάλεια των χωρών όλου του κόσμου. Γι’ αυτό το λόγο, ήδη από το 1993 δόθηκε προτεραιότητα στον αγώνα κατά του ξεπλύματος βρώμικου χρήματος.
Η διακίνηση των ναρκωτικών δεν έχει καταστρεπτικές συνέπειες μόνο για την υγεία των χρηστών, αλλά τροφοδοτεί και την βία, την ανασφάλεια, την αποσταθεροποίηση και την διαφθορά στις χώρες που καλλιεργούν, παράγουν, κατασκευάζουν, μεταφέρουν, διανέμουν και καταναλώνουν τα ναρκωτικά.
Αυτή η διακίνηση και εμπορία από το οργανωμένο έγκλημα δεν περιορίζεται, βέβαια, μόνο στα ναρκωτικά, αλλά και στην εμπορία ανθρώπων, το εμπόριο όπλων, την παράνομη εκμετάλλευση των ορυχείων, το ξέπλυμα χρήματος και την διαφθορά, που ακολουθούνται από υψηλά επίπεδα βίας.
Η παγκοσμιοποίηση ευνόησε την κυκλοφορία κεφαλαίων, οι οικονομικές καινοτομίες, όπως οι πληρωμές μέσω τηλεφώνου, τα κρυπτονομίσματα κ.λπ. μεγένθυναν την απειλή, την οποία αντιπροσωπεύουν οι παράνομες οικονομικές ροές και η διεθνική οργανωμένη εγκληματικότητα.
Η διαφθορά δεν είναι ένα απλό έγκλημα. Έχει ως συνέπειες την υπονόμευση της εμπιστοσύνης, την εξασθένηση της διακυβέρνησης μιας χώρας, την δυσχέρανση της οικονομικής ανάπτυξης και την χειροτέρευση των ανισοτήτων, την φτώχεια, την διάσπαση της κοινωνικής συνοχής και την περιβαλλοντική κρίση.
Οι παράνομες οικονομικές ροές κέντρισαν ιδιαίτερα το ενδιαφέρον μετά τις αποκαλύψεις των “Panama Papers” το 2006, των “Paradise Papers” το 2017, των “FinCEN Files” το 2020 και των “Pandora Papers” το 2021.
Οπωσδήποτε, εκτιμήσεις της έκτασης και της φύσης σε παγκόσμια κλίμακα των παράνομων οικονομικών ροών είναι εξόχως δυσχερές εγχείρημα. Κατά παλαιότερη Έκθεση του Ο.Η.Ε. (2011), οι ροές αυτές ξεπερνούσαν τα 650 δισεκατομμύρια δολλάρια ετησίως, ποσό που αντιπροσώπευε το 1,5% του παγκοσμίου ακαθαρίστου προϊόντος. Το 1/3 αυτού του ποσού προερχόταν από το εμπόριο των ναρκωτικών.
ΙΙΙ. Πώς αντιμετωπίζεται το σοβαρό αυτό πρόβλημα στην Ευρώπη και διεθνώς; Εκείνο που πρέπει να έχουμε υπόψη μας είναι ότι η καταχρηστική κατανάλωση ουσιών δεν οφείλεται μόνο στην παράνομη προσφορά τους. Οι ουσίες αυτές, ως τέτοιες, δεν είναι απαγορευμένες, αλλά ρυθμίζεται και ελέγχεται η χρήση τους. Χωρίς αυτό θα ήταν αδύνατο στις φαρμακευτικές εταιρείες να παράγουν και στους γιατρούς να συνταγογραφούν φάρμακα.
Ιστορικά, τόσο για ηθικούς, όσο και για ιατρικούς λόγους, αρκετών ουσιών, όπως του αιθέρα, του οινοπνεύματος ή του οπίου, ξεκίνησε η ρύθμιση και ο έλεγχος από τα τέλη του ’19ου αιώνα – αρχές ’20ού. Έτσι, είχαμε την Διεθνή Σύμβαση της Χάγης του 1912, που προέβλεπε τον περιορισμό της παραγωγής από την φαρμακευτική βιομηχανία μόνο για ιατρικές ανάγκες. Αυτή η πολιτική εφαρμόσθηκε υπό την αιγίδα της Κοινωνίας των Εθνών και στη συνέχεια του Ο.Η.Ε., με διαφορετικά στάδια, μέχρι και το 1972. Το πρώτο από τα στάδια ήταν η υιοθέτηση από το 1925, με την Διεθνή Σύμβαση της Γενεύης, ενός συστήματος διεθνούς ελέγχου των εισαγωγών-εξαγωγών. Για τον αποτελεσματικό έλεγχο, κατά την εφαρμογή της, ιδρύθηκε ένας υπερεθνικός οργανισμός, η Διαρκής Κεντρική Επιτροπή. Αυτό το σύστημα επαλήθευσης της καλής πίστης των ανταλλαγών, με τον «έλεγχο των σχετικών Πιστοποιητικών», ισχύει μέχρι τις μέρες μας, υπό την ευθύνη του Διεθνούς Οργανισμού Ελέγχου Ναρκωτικών (ΙΟCS).
Παρ’όλα αυτά, οι φαρμακευτικές εταιρείες, στο σύνολό τους, εξακολουθούν να παράγουν περισσότερα φάρμακα, από όσα θα ήταν διεθνώς αναγκαία κι έτσι η τροφοδότηση της μη ιατρικής χρήσης συνεχίσθηκε. Η Διεθνής Σύμβαση της Γενεύης του 1931 επέβαλε έναν αυστηρό περιορισμό της ποσότητας των παραγομένων ουσιών από κάθε χώρα, ανάλογα με ένα σύστημα εκτίμησης των παγκοσμίων αναγκών.
Εν τούτοις, η παραγωγή οπίου, παρά μια πρώτη απόπειρα, με το Πρωτόκολο της Νέας Υόρκης του 1953 να ελεγχθεί, παρέμεινε εκτός συστήματος ελέγχου μέχρι την υιοθέτηση του «Πρωτοκόλου του 1972». Από τα μέσα της δεκαετίας του ’70 τέθηκε σε ισχύ το σύστημα νόμιμης προσφοράς ουσιών, καλύπτοντας όλα τα στάδια, καλλιέργειας, κατασκευής, διεθνούς εμπορίου, μέχρι και της διανομής από γιατρούς και φαρμακοποιούς. Ο έλεγχος, όμως, των τελευταίων αφέθηκε στην διακριτική ευχέρεια των κρατών, εξ ου και η σχετική αποτυχία αυτής της πολιτικής, γιατί τα κράτη ασχολήθηκαν περισσότερο με τον έλεγχο της παρά
νομης χρήσης των ουσιών και παρέλειψαν να ελέγχουν την νόμιμη χρήση τους.
Οι βασικές Διεθνείς Συμβάσεις ρύθμισης και ελέγχου των ναρκωτικών είναι η Ενιαία Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών του 1961, όπως τροποποιήθηκε με το Πρωτόκολο του 1972, η Διεθνής Σύμβαση της Βιέννης του 1971 και η Διεθνής Σύμβαση της Βιέννης του 1988.
Η Ενιαία Σύμβαση για τα ναρκωτικά του 1961 στοχεύει στον περιορισμό της παραγωγής και του εμπορίου των απαγορευμένων ουσιών. Αντικατέστησε πολλές από τις προγενέστερες Διεθνείς Συμβάσεις και δημιουργεί ένα κατάλογο ουσιών, τις οποίες θεωρεί ως ναρκωτικά Ανάμεσα σε αυτές περιλαμβάνονται το όπιο, η κοκαϊνη, η κάνναβη και τα προϊόντα τους. Αυτή η Σύμβαση αποτέλεσε την βάση για την δημιουργία του Διεθνούς Οργάνου ελέγχου των ναρκωτικών (IΟCS), του οποίου τα γραφεία φιλοξενούνται από την Υπηρεσία των Η.Ε. για τα ναρκωτικά και την Πρόληψη του Εγκλήματος (UNODC).
Η Σύμβαση του 1971 για τις ψυχότροπες ουσίες στοχεύει στον περιορισμό της παραγωγής και του εμπορίου των συνθετικών ψυχοτρόπων ουσιών, όπως το LSD και οι αμφεταμίνες.
Η Σύμβαση του 1988 κατά της παράνομης διακίνησης ναρκωτικών και ψυχοτρόπων ουσιών δημιουργεί μηχανισμούς για την βελτίωση της εφαρμογής των δύο προηγουμένων Διεθνών Συμβάσεων, καθώς και για την διεθνή συνεργασία στον αγώνα κατά των ναρκωτικών (κατασχέσεις κεφαλαίων, έκδοση εγκληματιών). Καθιερώνει, επίσης ένα κατάλογο ουσιών, οι οποίες θεωρούνται ως πρόδρομες και τις υποβάλλει σε καθεστώς ελέγχου.
Αυτές οι Συμβάσεις συνεπικουρούνται, κατά περίσταση, από τις Διεθνείς Συμβάσεις α) κατά του Διεθνικού Οργανωμένου Εγκλήματος, β) κατά της Τρομοκρατίας και γ) κατά της Διαφθοράς.
Από το 1970 η Επιτροπή για τα Ναρκωτικά του Ο.Η.Ε. συνιστούσε την δημιουργία ενός Ταμείου των Η.Ε. γαι τους αγώνες κατά των ναρκωτικών. Αυτό δημιουργήθηκε την επόμενη χρονιά (FNULAD). Η δράση του, κυρίως, επικεντρώθηκε στην Εκπαίδευση και την Πρόληψη, καθώς και σε καλλιέργειες υποκατάστατων του οπίου και των φύλλων κόκας. Το 1991 το FNULAD συνενώθηκε με προϋπάρχοντα Όργανα, ιδιαίτερα με την Διεύθυνση και την Γραμματεία της Επιτροπής για τα Ναρκωτικά, στο πλαίσιο του Προγράμματος των Η.Ε. για τον Διεθνή Έλεγχο των ναρκωτικών (PNUCID). Το 1997 το PNUCID απορρόφησε το Κέντρο για την Διεθνή Πρόληψη του εγκλήματος (ICPC), για να δημημιουργηθεί η Υπηρεσία των Η.Ε για τον έλεγχο των ναρκωτικών και την Πρόληψη του εγκλήματος (UNCDPC), που μετονομάσθηκε την επόμενη χρονιά σε Υπηρεσία κατά των ναρκωτικών και του εγκλήματος (UNODC).
Εκδίδει κάθε χρόνο μια παγκόσμια Έκθεση, η οποία δίνει μια οιονεί εξαντλητική στις λεπτομέρειες της εικόνα του προβλήματος των ναρκωτικών σε όλον τον κόσμο και στην κατάσταση του παρανόμου εμπορίου των ναρκωτικών, προκειμένου να διαγνωσθούν οι τάσεις της εξέλιξης των παγκοσμίων αγορών.
Η Επιτροπή για τον Διεθνή Έλεγχο των Ναρκωτικών (INCB), που είναι μέρος του Γραφείου του ΟΗΕ για τον Έλεγχο των Ναρκωτικών και την Πρόληψη του Εγκλήματος είναι υπεύθυνη για την προώθηση της συμμόρφωσης των Κυβερνήσεων με τις διατάξεις των συνθηκών για τον έλεγχο των ναρκωτικών και τις βοηθάει στην προσπάθεια αυτή.
Ο έλεγχος της νόμιμης προσφοράς αφέθηκε στη Διεθνή Οργάνωση Ελέγχου των Ναρκωτικών (IOCS).
Το 1988 η Γενική Συνέλευση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών υιοθέτησε μια Απόφαση, η οποία στόχευε να περιορίσει δραστικά, αν όχι να εξαλείψει κυριολεκτικά, πριν από το 2008, την παραγωγή, την εμπορία και την κατάχρηση ναρκωτικών. Δεν είναι δύσκολο να διαπιστώσει κανείς ότι, παρά την πλούσια σχετικά ρητορική και τα δισεκατομμύρια των δολλαρίων που δαπανήθηκαν σ’ αυτόν τον αγώνα, τα αποτελέσματα κάθε άλλο παρά θεαματικά ήταν.
Η κρίση των παραγώγων του οπίου στις ΗΠΑ έδειξε πως τα ναρκωτικά δεν είναι ανάγκη να είναι παράνομα για να προκαλέσουν καταχρήσεις. Η κατάσταση οφείλεται στο γεγονός πως αποτελούν ενεργά συστατικά πολυαρίθμων φαρμάκων, που ουδέποτε απαγορεύθηκαν ή ελέγχθηκαν.
Το πρόβλημα της αντιμετώπισης των ναρκωτικών περιπλέκεται εξ αιτίας και ζητημάτων γεωπολιτικής. Η παραγωγή παράνομων ουσιών φυσικής προέλευσης, όπως η κοκαΐνη ή ηρωίνη ή ακόμη ο χυμός της κάνναβης απαιτούν καλλιέργειες μεγάλων εκτάσεων ανά τον κόσμο, όπως παρατηρεί η Έκθεση της UNODC του 2020. Ο έλεγχος του χώρου διεκδικείται, τόσο από το οργανωμένο έγκλημα, όσο και από τα κράτη, όπως διαπιστώνεται καθημερινά στην Κολομβία, στο Μεξικό, στο Αφγανιστάν. Ο πόλεμος κατά των ναρκωτικών αποτελεί και εν δυνάμει εργαλειοποίησή του από τα Κράτη για την διατήρηση των ζωνών επιρροής τους. Πολλά τα παραδείγματα διεθνώς. Σημαντικό ρόλο παίζει και το βάρος του αποικιακού παρελθόντος ορισμένων χωρών Ο πόλεμος κατά των ναρκωτικών, συχνά, σε μεγάλο βαθμό, υποτάσσεται, στα συμφέροντα των Κρατών.
Στον ευρύτερο χώρο της Ευρώπης, από το 1971, μέσα στα πλαίσια του Συμβουλίου της Ευρώπης, λειτουργεί η Ομάδα Pompidou, Ομάδα διεθνούς συνεργασίας του Συμβουλίου της Ευρώπης για τις ουσίες και τις εξαρτήσεις. Μετέχουν σε αυτήν, τούτη την ώρα, 41 Κράτη. Το 2006 η Ομάδα ίδρυσε το Δίκτυο MEDNET για τη συνεργασία των Μεσογειακών χωρών, για την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των
χωρών των δύο ακτών της Μεσογείου, με σεβασμό των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.
Ειδικότερα σε ό,τι αφορά την Ευρωπαϊκή Ένωση, το Συμβούλιό της ίδρυσε το 1997 την Οριζόντια Ομάδα Ναρκωτικών (GHD), αρμόδια για την διεύθυνση και τον συντονισμό των δράσεων της Ένωσης. Μετέχουν εκπρόσωποι των 27 χωρών-μελών, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας εξωτερικής δράσης (SEAE), του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου για τα ναρκωτικά και τις εξαρτήσεις (OGDT) και της Europol. Η Ομάδα προετοιμάζει πολιτικές και νομοθετικές παρεμβάσεις, οι οποίες υιοθετούνται στη συνέχεια από το Συμβούλιο.
Οι κύριοι στόχοι της Ομάδας είναι οι ακόλουθοι: α) η επεξεργασία στρατηγικών και σχεδίων δράσης, καθώς και λοιπών κειμένων χρήσιμων στον τομέα των ναρκωτικών, β) η πληροφόρηση που συνδέεται με τις εθνικές πολιτικές και με τα ζητήματα των ναρκωτικών που αναφύονται μεταξύ κρατών-μελών και τρίτων χωρών και γ) ο συντονισμός των μέτρων που λαμβάνονται από τα κράτη-μέλη στην ΕΕ και στο εξωτερικό.
Κατά την διάρκεια των δύο τελευταίων δεκαετιών, η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα Κράτη-Μέλη της επεξεργάσθηκαν μαζί μια κοινή προσέγγιση, προκειμένου να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες του εμπορίου και της κατανάλωσης ναρκωτικών στην ασφάλεια και στην υγεία. Αυτή η προσέγγιση, όπως προκύπτει από την επικαιροποιημένη τελευταία (2021-2025) εκδοχή της, με τίτλο Στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα Ναρκωτικά, στηρίζεται στα ακόλουθα στοιχεία: α) στα δεδομένα που αποδεικνύουν τι λειτουργεί και τι όχι από τις πολιτικές και από τα μέτρα που έχουν θεσμοθετηθεί, β) στην προσπάθεια εξισορρόπησης μεταξύ του περιορισμού της προσφοράς και εκείνου της ζήτησης ναρκωτικών, γ) στην πολυεπιστημονικότητα, λαμβανομένης υπόψη της εγκάρσιας φύσης του φαινομένου των ναρκωτικών, δ) στην καινοτομία και στο σύνολο των ερευνών που αφορούν το μέλλον, λαμβανομένου υπόψη του γεγονότος της πολυπλοκότητας της κατάστασης σε ότι αφορά τα ναρκωτικά και το εμπόριο τους, ε) στον σεβασμό των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, στην ισότητα των φύλων και στην ισότητα στον χώρο της υγείας και, τέλος, στ) στην συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών.
Αυτή η Στρατηγική θέτει το πολιτικό πλαίσιο και καθορίζει τις προτεραιότητες της Πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα ναρκωτικά. Έχει ως βασικό στόχο να εξασφαλίσει ένα υψηλό επίπεδο προστασίας της υγείας, της κοινωνικής σταθερότητας και της ασφάλειας. Επικεντρώνεται σε τρεις τομείς δράσης: σε εκείνον του περιορισμού της προσφοράς ναρκωτικών, σε εκείνον της πρόληψης και του περιορισμού της ζήτησης ναρκωτικών και σε εκείνον του αγώνα για την αντιμετώπιση των βλαβών που συνδέονται με τα ναρκωτικά. Στηρίζεται στην διεθνή συνεργασία, στην έρευνα, στην καινοτομία και στο σύνολο των προοπτικών μελετών, στον συντονισμό των δράσεων.
Μέσα στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Ένωσης λειτουργεί το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο για τα Ναρκωτικά και τις Τοξικομανίες, που εδρεύει στη Λισσαβώνα και έχει ως αποστολή να προμηθεύει στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στα Κράτη-Μέλη μια συνολική πραγματική εικόνα του φαινομένου των ναρκωτικών στην Ευρώπη και μια βάση δεδομένων υποβοηθητικών των συζητήσεων πάνω σε αυτό το θέμα. Το Παρατηρητήριο εκδίδει κατ’έτος Έκθεση για την κατάσταση στην Ευρώπη. Φέτος, τον Μάρτιο, μετά από σύμφωνη γνώμη της Προεδρίας του Συμβουλίου και του Ευρωκοινοβουλίου, αποφασίσθηκε η αναβάθμιση του status του σε Υπηρεσία.
Παράλληλα προς αυτές τις, σε ευρύτερο πλαίσιο, ρυθμίσεις, υπάρχουν πάντοτε και οι δημόσιες πολιτικές κάθε Κράτους, οι οποίες συμπληρώνουν τα όποια κενά και προσαρμόζουν τα όποια μέτρα, αναλόγως προς τις γεωστρατηγικές επιδιώξεις κάθε χώρας. Στην Ευρώπη, παρά κάποιες αποκλίνουσες ενίοτε απόψεις, οι τάσεις είναι, κατά βάση συγκλίνουσες: στήριξη των πολιτικών σε ασφαλή και πειστικά δεδομένα, θεώρηση των προϊόντων ανεξάρτητα από το νομικό τους καθεστώς προκειμένου να δράσουν προληπτικά, περιορισμός των ποινικών κυρώσεων σε βάρος των χρηστών και αυστηρή αντιμετώπιση του εμπορίου, προτεραιότητα στην πρόληψη και στην φροντίδα των εξαρτημένων, χρησιμοποίηση υποκαταστάτων των οπιοειδών για τον περιορισμό των κινδύνων και για την μείωση των πιθανοτήτων προσβολής από το έϊτζ ή την ηπατίτιδα C.
Οπωσδήποτε, οι νόμοι, στο στάδιο της υλοποίησης των δημοσίων πολιτικών έχουν, πριν απ’ όλα ένα ρόλο συμβολικό. Πρέπει να γίνουν αντικείμενο εκτεταμένου δημοσίου διαλόγου, να εξηγηθούν και να κατανοηθούν από τους πολίτες. Και, βέβαια, να εφαρμοσθούν σωστά. Από μόνοι τους δεν αρκούν για μια αποτελεσματική δημόσια πολιτική. Θα πρέπει να συμβαδίζουν με τις υπόλοιπες κρατικές δραστηριότητες. Συχνά αυτό δεν συμβαίνει. Ούτως ή άλλως, πάντως, δεν θα πρέπει να μας διαφεύγει πως τα περιθώρια νομοθετικών ελιγμών κάθε χώρας είναι στενά, αφού το νομικό πλαίσιο δεν μπορεί να εξελιχθεί παρά μόνο μέσα σε ευρωπαϊκό πλαίσιο, που, με τη σειρά του και αυτό, βασίζεται στις Διεθνείς Συμβάσεις. Γι’ αυτό, άλλωστε οι νομοθεσίες των ευρωπαϊκών χωρών μοιάζουν μεταξύ τους, πολύ περισσότερο από ότι συνήθως πιστεύουμε.