Φορολογικές και λογιστικές επισημάνσεις

1. Καθορισμός της διαδικασίας διακοπής εργασιών φυσικών και νομικών προσώπων ή νομικών οντοτήτων
Σχετική διάταξη [Εγκύκλιος Αριθμός Α.1157 ΔΙΟΙΚΗΤΗ ΤΗΣ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗΣ ΑΡΧΗΣ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΣΟΔΩΝ]:
Με την σχολιαζόμενη ως άνω Εγκύκλιο της ΑΑΔΕ, καθορίζεται η διαδικασία, οι προϋποθέσεις και τα δικαιολογητικά, αναφορικά με την διαδικασία δήλωσης διακοπής εργασιών, τόσο για τα φυσικά, όσο και για τα νομικά πρόσωπα ή νομικές οντότητες. Προβλέπεται ότι τα φυσικά και νομικά πρόσωπα ή νομικές οντότητες υποβάλλουν την δήλωση διακοπής εργασιών μέσω της ειδικής ψηφιακής εφαρμογής της ΑΑΔΕ, στην ψηφιακή πύλη myAADE. Ως βασική προϋπόθεση, αναφέρεται ότι, φυσικά και νομικά πρόσωπα ή νομικές οντότητες υποβάλλουν την ως άνω δήλωση διακοπής, εκτός των άλλων, εφόσον δεν διαθέτουν αποθέματα, πάγια ή εμπορεύσιμα στοιχεία.
Η δήλωση διακοπής εργασιών υποβάλλεται μέσα σε 30 ημέρες είτε:
α) από την οριστική παύση των εργασιών τους για φυσικά πρόσωπα είτε
β) από την λύση τους ή από την λήξη των εργασιών της εκκαθάρισης ή από την ανακοίνωση διαγραφής τους από το ΓΕΜΗ για τα νομικά πρόσωπα ή νομικές οντότητες.
Κατά την υποβολή της δήλωσης διακοπής εργασιών, δηλώνονται ή και επισυνάπτονται από τον φορολογούμενο τα ακόλουθα δικαιολογητικά ή βεβαιώσεις, κατά περίπτωση:
ΔΗΛΩΣΕΙΣ – ΒΕΒΑΙΩΣΕΙΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ – ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ

- Ότι έχουν καταχωριστεί όλες οι μεταβολές που σχετίζονται με την άσκηση της επιχειρηματικής τους δραστηριότητας στο Μητρώο της Φορολογικής Διοίκησης, κατόπιν επαλήθευσης του ιστορικού μεταβολών τους από την εφαρμογή «Βεβαιώσεις Μητρώου» στην πλατφόρμα «Μητρώο και Επικοινωνία» της ψηφιακής πύλης myAADE.

- Ότι δεν έχουν στην κυριότητά τους πλοία κατά την αιτούμενη ημερομηνία διακοπής εργασιών και έως και την ημερομηνία υποβολής της δήλωσης διακοπής.

- Ότι, αν είχαν στην κυριότητά τους επαγγελματικό όχημα ΙΧ ή ΔΧ, με την υποβολή της δήλωσης διακοπής εργασιών δηλώνουν έχει μεταβιβαστεί το αμάξωμα ή έχει διαγραφεί οριστικά ή έχει γίνει αυτοπαράδοση κατά την αιτούμενη ημερομηνία διακοπής εργασιών.

- Ότι, ως φυσικά πρόσωπα, αν είχαν στην κατοχή τους ΙΧ όχημα ή οχήματα και ασκούσαν με την χρήση αυτών δραστηριότητα η οποία εντάσσεται στους ΚΑΔ: 77110000 Ενοικίαση και εκμίσθωση αυτοκινήτων και ελαφρών μηχανοκίνητων οχημάτων 45111100 Χονδρικό εμπόριο επιβατηγών μηχανοκίνητων οχημάτων 45112100 Λιανικό εμπόριο καινούριων επιβατηγών μηχανοκίνητων οχημάτων 45112200 Λιανικό εμπόριο μεταχειρισμένων επιβατηγών μηχανοκίνητων οχημάτων 85531100 Υπηρεσίες σχολών ερασιτεχνών οδηγών αυτοκινήτων 85591306 Υπηρεσίες σχολών επαγγελματιών οδηγών αυτοκινήτων.

- Ότι δεν έχουν στην κυριότητά τους πάγια, αποθέματα ή εμπορεύσιμα στοιχεία κατά την αιτούμενη ημερομηνία διακοπής εργασιών και έως και την ημερομηνία υποβολής της δήλωσης διακοπής.

- Ότι δεν έχουν λάβει επιστρεπτέα προκαταβολή ή οποιασδήποτε άλλης μορφής κρατική ενίσχυση για επιχειρηματική δραστηριότητα σε χρόνο μεταγενέστερο της αιτούμενης ημερομηνίας διακοπής των εργασιών της επιχείρησης.

- Ότι δεν έχουν συναλλαγές μετά τον αιτούμενο χρόνο διακοπής που να απαιτούν την υποβολή δήλωσης για καταβολή τελών, ειδικών ή παρακρατούμενων φόρων (συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ).

- Ότι δεν έχουν ενεργό μέσο πληρωμών καταχωρισμένο στο Μητρώο Μέσων Πληρωμών κατά την αιτούμενη ημερομηνία διακοπής εργασιών και έως και την ημερομηνία υποβολής της δήλωσης διακοπής.

- Αν απαιτείται διακανονισμός ΦΠΑ επενδυτικών αγαθών κατά την διακοπή.

- Αν είναι υπόχρεοι εγγραφής στο ΓΕΜΗ νομικά πρόσωπα και νομικές οντότητες.

- Ότι με αιτούμενο χρόνο διακοπής πριν την 1/1/2014, με την υποβολή της δήλωσης διακοπής εργασιών, δεν διαθέτουν εμπράγματα δικαιώματα επί ακινήτων.

- Ότι δεν έχουν χρηματικές απαιτήσεις και υποχρεώσεις, εφόσον πρόκειται για εταιρείες ή λοιπά νομικά πρόσωπα για τα οποία προβλέπεται εκ του νόμου στάδιο εκκαθάρισης.

- Ότι δεν συμμετέχουν σε άλλο νομικό πρόσωπο ή νομική οντότητα κατά την αιτούμενη ημερομηνία διακοπής εργασιών και έως και την ημερομηνία υποβολής της δήλωσης διακοπής.

Η δήλωση διακοπής εργασιών ατομικής επιχείρησης αποβιώσαντος υποβάλλεται από έναν τουλάχιστον εκ των κληρονόμων και συνοδεύεται από σχετική υπεύθυνη δήλωση όλων των υπολοίπων συγκληρονόμων, με βεβαιωμένο το γνήσιο της υπογραφής κατά τα οριζόμενα στην παράγραφο 4 του άρθρου 6 της Εγκυκλίου, ήτοι μέσω της εφαρμογής Ψηφιακής Υποδοχής και Διαχείρισης Αιτημάτων της ΑΑΔΕ «Τα Αιτήματά μου», με το έντυπο Δ211 «Δήλωση έναρξης, μεταβολής, διακοπής εργασιών επιχείρησης».
Σημείωση: Για περισσότερες πληροφορίες, δείτε την Α.1157/2024 (ΦΕΚ Β΄ 6070/1.11.2024), με την επισήμανση ότι νεότερο ΦΕΚ της Φορολογικής Διοίκησης σημειώνει την παρακάτω διόρθωση: «ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ ΣΦΑΛΜΑΤΩΝ Στην υπό στοιχεία Α.1157/31.10.2024 απόφαση του Διοικητή της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων, που δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως (Β΄ 6070), στη σελίδα 61788, στην β’ στήλη στον 12ο στίχο εκ των κάτω, διορθώνεται: από το εσφαλμένο: «6. Με την επιφύλαξη των οριζόμενων στις παραγράφους 4, 5 και 6,», στο ορθό: «6. Με την επιφύλαξη των οριζόμενων στις παραγράφους 3, 4 και 5,».
2. Ψηφιακό τέλος συναλλαγής – Έντοκα και άτοκα δάνεια
Σχετική διάταξη [άρθρο 8 Ν 5135/2024]:
Στην σχετική διάταξη του εν θέματι άρθρου, ορίζεται ότι ψηφιακό τέλος συναλλαγής επιβάλλεται σε δάνεια έντοκα και άτοκα, σε πιστώσεις κάθε είδους, εξομοιούμενες με δάνεια και πιστωτικές κάρτες. Ομοίως, επιβάλλεται σε πράξεις μετατροπής του συνόλου ανεξόφλητης οφειλής (κεφάλαιο και τόκοι) που απορρέει από δανειακή σύμβαση, σε νέο δάνειο, «εφόσον το αρχικό δάνειο δεν είχε υπαχθεί σε ψηφιακό τέλος συναλλαγής ή είχε νόμιμα απαλλαγεί από αυτό». Εδώ, θα πρέπει να δοθούν σχετικές διευκρινίσεις από την Φορολογική Διοίκηση, αν η περίπτωση αυτή αναφέρεται σε ανανέωση δανειακής σύμβασης που είχε καταστεί ληξιπρόθεσμη (;) και τι ακριβώς σημαίνει η φράση: «είχε νόμιμα απαλλαγεί από αυτό». Πάντως, είναι σαφές, ότι το τέλος επιβάλλεται επί του συνολικού ποσού της οφειλής που μετατρέπεται σε νέο δάνειο, δηλαδή του ποσού που προκύπτει και με την ενσωμάτωση των τόκων.
Το ψηφιακό τέλος συναλλαγής υπολογίζεται, βάσει του ποσού του κεφαλαίου του δανείου που αναλαμβάνεται και εφαρμόζονται οι παρακάτω συντελεστές:
(α) Συντελεστής 2,40%, εφόσον όλοι οι συναλλασσόμενοι είναι φυσικά πρόσωπα που ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα και το δάνειο χορηγείται αποκλειστικά για σκοπούς που σχετίζονται με την επιχειρηματική τους δραστηριότητα ή τουλάχιστον ένας από τους συναλλασσόμενους είναι κεφαλαιουχική (ΑΕ, ΕΠΕ, ΙΚΕ) ή προσωπική εταιρεία (ΟΕ, ΕΕ) που συστάθηκε στην ημεδαπή ή την αλλοδαπή.
(β) Συντελεστής 3,60% σε όλες τις άλλες περιπτώσεις.
Κατά ρητή διατύπωση, το επιβαλλόμενο ψηφιακό τέλος συναλλαγής, ανά δάνειο, δεν υπερβαίνει το ποσό των 150.000,00 ευρώ (όριο), ενώ δεν επιβάλλεται επί των τόκων που απορρέουν από τα δάνεια που εμπίπτουν στις παραπάνω διατάξεις. Υποκείμενος στο τέλος και υπόχρεος για την απόδοσή του είναι ο οφειλέτης του δανείου (επιρριπτόμενος φόρος από τον δανειστή προς τον οφειλέτη), σε κάθε περίπτωση δε, με ψηφιακό τρόπο. Για παράδειγμα, αν δύο φυσικά πρόσωπα ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα και ο ένας δανείσει τον άλλον, σε επίπεδο αντιμετώπισης οικονομικών θεμάτων του δανειζόμενου, το σχετικό ποσό, υπό την προϋπόθεση ασφαλώς ότι είναι μία διαφανής και συμβατική συναλλαγή, θα υπαχθεί σε ψηφιακό τέλος συναλλαγής.
Περιπτώσεις δανείων που δεν επιβάλλεται τέλος συναλλαγής
Ωστόσο, δεν επιβάλλεται ψηφιακό τέλος συναλλαγής σε δάνεια, όταν δανειστής ή οφειλέτης είναι χρηματοπιστωτικό ίδρυμα ή ίδρυμα πληρωμών του Ν 4537/2018 («Ενσωμάτωση στην Ελληνική νομοθεσία της Οδηγίας 2015/2366/ΕΕ για τις υπηρεσίες πληρωμών και άλλες διατάξεις») ή ίδρυμα ηλεκτρονικού χρήματος του Ν 4021/2011 («Ενισχυμένα μέτρα εποπτείας και εξυγίανσης των πιστωτικών ιδρυμάτων, Ρύθμιση θεμάτων χρηματοπιστωτικού χαρακτήρα, Κύρωση της Σύμβασης Πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας και των τροποποιήσεών της και άλλες διατάξεις») ή διαχειριστής πιστώσεων του Ν 5072/2023 («Δάνεια: Διαφάνεια, ανταγωνισμός, προστασία των ευάλωτων Ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕΕ) 2021/2167, επανεισαγωγή του προγράμματος «ΗΡΑΚΛΗΣ» και άλλες επείγουσες διατάξεις»), που αδειοδοτείται ή εποπτεύεται από την Τράπεζα της Ελλάδος.
Ομοίως, δεν επιβάλλεται το τέλος, όταν πρόκειται για ομολογιακό δάνειο του Ν 4548/2018 (Δίκαιο Ανωνύμων Εταιρειών), καθώς και όταν ο δανειστής είναι αλλοδαπή τράπεζα, όπως ορίζεται στο άρθρο 36 του Ν 3220/2004 («Μέτρα αναπτυξιακής και κοινωνικής πολιτικής αντικειμενικοποίηση του φορολογικού ελέγχου και άλλες διατάξεις»).
Κατά την ίδια έννοια, δεν επιβάλλεται τέλος συναλλαγής, όταν ο λήπτης του δανείου είναι νομικό πρόσωπο και το κεφάλαιο ή οι τμηματικές απολήψεις που συνιστούν την χρηματική παροχή του δανείου είναι ποσά καταβλητέα σε μόνιμη εγκατάστασή του στην αλλοδαπή, ενώ η συναλλαγή συνδέεται με την δραστηριότητα της μόνιμης αυτής εγκατάστασης.
Ομοίως, δεν επιβάλλεται το τέλος, όταν ο λήπτης του δανείου ή ο δικαιούχος της ενίσχυσης είναι φυσικό ή νομικό πρόσωπο, του οποίου το δάνειο ή η ενίσχυση έχει χορηγηθεί στο πλαίσιο προγραμμάτων ή δράσεων βάσει του άρθρου 4 του καταστατικού της εταιρείας «Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα Ανώνυμη Εταιρεία», το οποίο κυρώθηκε με το δεύτερο άρθρο του Ν 3912/2011.
3. Προκαταβολή του φόρου εισοδήµατος νοµικών προσώπων και νοµικών οντοτήτων
Σχετική διάταξη [άρθρο 71, παράγραφοι 1 και 2 του Ν 4172/2013 (ΚΦΕ), όπως τροποποιήθηκε με την παράγραφο 2 του άρθρου 119 του Ν 4799/2021]:
1. Με βάση τη δήλωση που υποβάλλει το νομικό πρόσωπο ή η νομική οντότητα και τους λοιπούς τίτλους βεβαίωσης που προβλέπονται στον Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας βεβαιώνεται ποσό ίσο με ογδόντα τοις εκατό (80%) του φόρου που προκύπτει για τον φόρο που αναλογεί στο εισόδημα του διανυόμενου φορολογικού έτους.
Με βάση τη δήλωση που υποβάλλει το νομικό πρόσωπο ή νομική οντότητα και τους λοιπούς τίτλους βεβαίωσης που προβλέπονται στον Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας αποκλειστικά και μόνο για το φορολογικό έτος 2018, βεβαιώνεται ποσό ίσο με το ενενήντα πέντε τοις εκατό (95%) του φόρου που προκύπτει από επιχειρηματική δραστηριότητα για τον φόρο που αναλογεί στο εισόδημα του έτους αυτού.
2. Το ποσοστό του πρώτου εδαφίου της παρ. 1 αυξάνεται σε εκατό τοις εκατό (100%) ειδικά για τις τραπεζικές ημεδαπές ανώνυμες εταιρείες και τα υποκαταστήματα αλλοδαπών τραπεζών που λειτουργούν νόμιμα στην Ελλάδα.
Διευκρινίσεις:
Σύμφωνα με την παραπάνω διάταξη, με βάση την δήλωση που υποβάλλει το νοµικό πρόσωπο ή η νοµική οντότητα και τους λοιπούς τίτλους βεβαίωσης που προβλέπονται στον Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας, βεβαιώνεται ποσό ίσο µε το 80% του ποσού του φόρου που προκύπτει για τον φόρο που αναλογεί στο εισόδηµα του διανυόµενου φορολογικού έτους, ως προκαταβολή φόρου για το επόμενο έτος.
Για τα παρακάτω νοµικά πρόσωπα η προκαταβολή φόρου υπολογίζεται επίσης µε συντελεστή 80%:

– Προσωπικές εταιρείες που συστήθηκαν στην ηµεδαπή ή την αλλοδαπή, – Τα µη κερδοσκοπικού χαρακτήρα νοµικά πρόσωπα δηµοσίου ή ιδιωτικού δικαίου που συστήθηκαν στην ηµεδαπή ή την αλλοδαπή και στα οποία περιλαµβάνονται και τα κάθε είδους σωµατεία και ιδρύµατα, – Κοινωνίες αστικού δικαίου, αστικές κερδοσκοπικές ή µη κερδοσκοπικές εταιρείες, συµµετοχικές ή αφανείς εφόσον ασκούν επιχείρηση ή επάγγελµα, – Κοινοπραξίες (µόνο για τις κοινοπραξίες των προσωπικών εταιρειών).

Τα ποσοστά µε τα οποία υπολογίζεται η προκαταβολή φόρου µειώνονται κατά 50% για τα νέα νοµικά πρόσωπα κατά τα τρία (3) πρώτα φορολογικά έτη από την δήλωση έναρξης εργασιών τους. Κατά ρητή διατύπωση στον νόµο, η µείωση αυτή δεν ισχύει για τα νοµικά πρόσωπα που προέρχονται από µετατροπή ή συγχώνευση άλλων επιχειρήσεων µε βάση τις διατάξεις οποιουδήποτε νόµου, αναπτυξιακού ή µη. Δεν θεωρούνται δηλαδή νέα νομικά πρόσωπα.
Η βεβαίωση του ποσού της προκαταβολής φόρου γίνεται έναντι του φόρου που αναλογεί στο εισόδηµα του διανυόµενου φορολογικού έτους. Σε περίπτωση που δεν υπάρχει δήλωση ή οριστικός τίτλος, ο καταβλητέος φόρος υπολογίζεται µε βάση τον φόρο που προκύπτει από στοιχεία του εγγύτερου φορολογικού έτους.
Οι διατάξεις αυτές εφαρµόζονται και επί των προσωρινών δηλώσεων που υποβάλλουν τα νοµικά πρόσωπα ή οι νοµικές οντότητες που έχουν τεθεί υπό εκκαθάριση. Από το ποσό που βεβαιώνεται σύµφωνα µε τις σχολιαζόμενες διατάξεις, εκπίπτει ο φόρος που παρακρατείται από πηγή εισοδήματος που αποκτήθηκε στην χώρα μας, εφόσον συντρέχει περίπτωση.
Αν µειωθεί το φορολογητέο εισόδηµα, εφαρµόζονται ανάλογα οι διατάξεις του άρθρου 70, δηλαδή µείωση του προκαταβλητέου φόρου. Η εννεάµηνη προθεσµία (Σεπτέµβριος) για την υποβολή της αίτησης µείωσης του προκαταβλητέου ποσού φόρου αρχίζει από την ηµέρα έναρξης του νέου φορολογικού έτους.
Παράδειγµα
Ανώνυµη Εταιρεία κατά το φορολογικό έτος 2023 παρουσιάζει λογιστικά κέρδη 60.000,00 ευρώ. Μετά την προσθήκη της διαφοράς λογιστικής - φορολογικής βάσης, τα φορολογητέα κέρδη διαµορφώνονται στο ποσό των 80.000,00 ευρώ.
Στα έσοδα της ΑΕ περιλαµβάνονται και τόκοι προθεσµιακής κατάθεσης µικτού ποσού 5.000,00 ευρώ. Ο φόρος που παρακρατήθηκε από την τράπεζα είναι: 5.000,00 χ 15% = 750,00 ευρώ. Ο φορολογικός συντελεστής για την φορολόγηση των κερδών των νοµικών προσώπων είναι 22% (άρθρο 58 του ΚΦΕ). Συνεπώς έχουµε:

– Φόρος οφειλόµενος 80.000,00 χ 22% = 17.600,00 – Προκαταβολή φόρου 17.600,00 χ 80% = 14.080,00 – µείωση προκαταβολής φόρου: 750,00 – Υπόλοιπο προκαταβολής: 13.330,00

Σε ότι αφορά την λογιστική αντιμετώπιση, στο σχέδιο λογαριασµών των ΕΛΠ προβλέπεται η χρήση του αντίθετου λογαριασµού 54.01.03 «Προκαταβολή φόρου εισοδήµατος». Ωστόσο υπάρχει η δυνατότητα χρήσης υπολογαριασµού του 33 «Λοιπές απαιτήσεις».
Ας υποθέσουμε ότι η λογιστική εγγραφή θα γίνει, κατά την (λογιστικοποίηση) του φόρου, µε επιλογή χρήσης του αντίθετου λογαριασµού για την προκαταβολή του φόρου (δηλαδή του 54.01.03 «Προκαταβολή φόρου εισοδήµατος»):