ΓνωμΕΑΑΔΗΣΥ Α3/2021 Αίτημα για διατύπωση γνώμης της Αρχής, σύμφωνα με το άρθρο 2 παρ. 2 περ. γ' υποπερ. αα' του ν. 4013/2011, επί τροπολογίας που αφορά στις δημόσιες συμβάσεις και προτείνεται από τον Υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων

ΓΝΩΜΗ Α3/2021
ΑΔΑ: 6ΒΙ9ΟΞΤΒ-ΝΝΒ
ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ
EΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΕΝΙΑΙΑ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗ ΑΡΧΗ
ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ
(άρθρο 2, παρ. 2, περ. γ’, υποπερ. αα' του ν. 4013/2011)
Η ΕΝΙΑΙΑ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗ ΑΡΧΗ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ
Στην Αθήνα σήμερα, την 30η Μαρτίου του έτους δύο χιλιάδες είκοσι ένα (2021), ημέρα Τρίτη και ώρα 09.30 π.μ., επί της οδού Κεφαλληνίας 45 και Κομνά Τράκα, όπου και η έδρα της, συνήλθε η ΕΝΙΑΙΑ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗ ΑΡΧΗ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ σε συνεδρίαση, μετά από σχετική πρόσκληση του Προέδρου της, η οποία γνωστοποιήθηκε νομίμως σε όλα τα Μέλη της Αρχής.
Από τα προσκληθέντα Μέλη της Αρχής παρέστησαν κατά τη συνεδρίαση τα ακόλουθα :
1. Αντιπρόεδρος: Αδάμ Καραγλάνης (προεδρεύων)
2. Μέλη: Δημήτριος Σταθακόπουλος (μέσω τηλεδιάσκεψης)
Μαρία Στυλιανίδου (μέσω τηλεδιάσκεψης)
Ερωφίλη Χριστοβασίλη
Κωνσταντίνος Βαρδακαστάνης (μέσω τηλεδιάσκεψης)
Βασιλική Σκαρτσούνη (μέσω τηλεδιάσκεψης)
Γραμματέας: Αικατερίνη Αλτιπαρμάκη, Δ.Ε. Διοικητικών Γραμματέων
Εισηγήτρια: Αικατερίνη Θεοδωροπούλου, Ειδικό Επιστημονικό Προσωπικό Ε.Α.Α.ΔΗ.ΣΥ, Νομικός.
Κατά τη διάρκεια της Συνεδρίασης παρέστη η εισηγήτρια κ. Θεοδωροπούλου, καθώς και η Αναπληρώτρια Προϊσταμένη του Τμήματος Γνωμοδοτήσεων κ. Καξιρή, οι οποίες αποδεσμεύτηκαν πριν την έναρξη της διαδικασίας της ψηφοφορίας των Μελών του Συμβουλίου της Αρχής και τη λήψη της απόφασης.
Θέμα: Αίτημα για διατύπωση γνώμης της Αρχής, σύμφωνα με το άρθρο 2 παρ. 2 περ. γ' υποπερ. αα' του ν. 4013/2011, επί τροπολογίας που αφορά στις δημόσιες συμβάσεις και προτείνεται από τον Υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.
Με το από 24.03.2021 μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (αριθμ. πρωτ. εισερχ. Αρχής 1822/24.03.2021), διαβιβάσθηκε συνημμένα από τον Υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων σχέδιο τροπολογίας σε σχέδιο νόμου με το οποίο προτείνεται η δυνατότητα, για το έτος 2021, ανάθεσης «της εκτέλεσης των σχετικών υπηρεσιών δακοκτονίας» στους προσωρινούς μειοδότες, μέχρι την ολοκλήρωση των διαγωνισμών και την υπογραφή των οικείων συμβάσεων, κατ' εξαίρεση των κειμένων διατάξεων του ν. 4412/2016.
Ι. Το υποβληθέν στην Αρχή σχέδιο προτεινόμενης τροπολογίας σε σχέδιο νόμου και η σχετική έκθεση που συνοδεύει αυτήν έχει ως εξής:
Α. Προτεινόμενη τροπολογία
«Άρθρο μόνο
Ρυθμίσεις θεμάτων δακοκτονίας
Η παρ. 1 του άρθρου 44 του ν. 4325/2015 (Α΄47), αντικαθίσταται ως εξής:
1. Για το έτος 2021 η οικονομική επιτροπή κάθε Περιφέρειας της χώρας, μπορεί, κατ’ εξαίρεση και για λόγους δημοσίου συμφέροντος, ν’ αναθέσει την εκτέλεση του προγράμματος δακοκτονίας, για το οποίο έχουν δημοσιευτεί αλλά δεν έχουν ολοκληρωθεί οι σχετικοί διαγωνισμοί, στους προσωρινούς μειοδότες, έως την ολοκλήρωση των διαγωνισμών με την υπογραφή των οικείων συμβάσεων. Οι δαπάνες για την εκτέλεση των παρεχόμενων υπηρεσιών, από την έναρξη των εργασιών δακοκτονίας μέχρι τη σύναψη των οικείων συμβάσεων, εκκαθαρίζονται και πληρώνονται νόμιμα, εφόσον ο οικείος Περιφερειάρχης: α) βεβαιώνει με σχετική πράξη του την εκτέλεση της υπηρεσίας και β) το ύψος της σχετικής δαπάνης είναι σύμφωνο με τους όρους και το περιεχόμενο της οικείας διακήρυξης ψεκασμών και παγιδοθεσίας δακοκτονίας.».
Αθήνα,
ΟΙ ΥΠΟΥΡΓΟΙ
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ: ΧΡΗΣΤΟΣ ΣΤΑΪΚΟΥΡΑΣ
ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ: ΣΠΥΡΙΔΩΝ ΑΔΩΝΙΣ ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ
ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ: ΜΑΥΡΟΥΔΗΣ ΒΟΡΙΔΗΣ
ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΜΩΝ: ΣΠΥΡΙΔΩΝ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΛΙΒΑΝΟΣ
Β. Αιτιολογική Έκθεση
«Με την αξιολογούμενη ρύθμιση τροποποιείται η παρ. 1 του άρθρου 44 του ν. 4325/2015 (Α΄47), όπως ισχύει, για να ρυθμιστούν θέματα που αφορούν την υλοποίηση του προγράμματος δακοκτονίας. […] Η δακοκτονία έχει ιδιαίτερα βαρύνουσα σημασία για την προστασία του καρπού του ελαιόδεντρου, επηρεάζοντας σε πολύ μεγάλο βαθμό όχι μόνο την παραγωγή αλλά και την ποιότητα του ελαιόλαδο.
Επομένως η επιτυχία του προγράμματος έχει άμεσες θετικές οικονομικές και κοινωνικές επιδράσεις στα αδύναμα οικονομικά στρώματα.
Για την αποτελεσματική υλοποίηση των προγραμμάτων δακοκτονίας, με δολωματικούς ψεκασμούς που εκτελούνται από τις Περιφέρειες στις ελαιοκομικές περιοχές της Χώρας, βασική προϋπόθεση αποτελεί η έγκαιρη έναρξη των ψεκασμών κατά τους μήνες Μάιο, Ιούνιο και Ιούλιο για την αντιμετώπιση της πρώτης θεμελιωτικής γενιάς του δάκου, κατόπιν ενδείξεων των δακοπαγίδων.
Οι βασικές εργασίες δακοκτονίας που αφορούν στην παγιδοθεσία και την εκτέλεση ψεκασμών, πραγματοποιούνται από εργολάβους που αναδεικνύονται μέσω διαγωνισμών. Οι χρονοβόρες διαγωνιστικές διαδικασίες, στις περιπτώσεις μάλιστα που απαιτηθεί να εμπλακούν οι αρμόδιες ανεξάρτητες αρχές: Ενιαία Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων, Ανεξάρτητη Αρχή Προδικαστικών Προσφυγών και Ελεγκτικό Συνέδριο, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι η εκκίνηση των διαγωνιστικών διαδικασιών γίνεται μετά τον Ιανουάριο κάθε έτους και μετά τη δημοσιοποίηση του προϋπολογισμού δακοκτονίας για όλη τη χώρα από το Υπουργείο Εσωτερικών, έχουν ως αποτέλεσμα να μην έχει ολοκληρωθεί η σύναψη συμβάσεων για τις παρεχόμενες υπηρεσίες δακοκτονίας έως τους μήνες Μάιο και Ιούνιο που πρέπει να ξεκινήσουν οι εργασίες.
Το συγκεκριμένο γεγονός καθιστά ανέφικτη την έγκαιρη έναρξη των ψεκασμών, ιδιαίτερα στις μεγάλες ελαιοκομικές περιοχές όπου απαιτούνται διαγωνισμοί άνω των ορίων, με άμεση επίπτωση στην αποτελεσματικότητα του προγράμματος δακοκτονίας και ορατό τον κίνδυνο σοβαρής οικονομικής ζημίας εξαιτίας δακοπροσβολών του ελαιόκαρπου. Για να αποφευχθούν καθυστερήσεις στην έγκαιρη έναρξη των εργασιών δακοκτονίας, καθίσταται απαραίτητη η τροποποίηση της παρ. 1 του άρθρου 44 του ν. 4325/2015, προκειμένου να δοθεί η δυνατότητα εκτέλεσης προσυμβατικού έργου δακοκτονίας για το έτος 2021».
ΙΙ. Αρμοδιότητα Ε.Α.Α.ΔΗ.ΣΥ.
Σύμφωνα με το άρθρο 2 παρ. 2 περ. γ' υποπερ. αα' του ν. 4013/2011: «2. Η Αρχή έχει τις ακόλουθες αρμοδιότητες: […..] γ) Γνωμοδοτεί για τη νομιμότητα κάθε διάταξης σχεδίου νόμου ή κανονιστικής πράξης που αφορά στις δημόσιες συμβάσεις και συμμετέχει στις οικείες νομοπαρασκευαστικές επιτροπές. Τα αρμόδια όργανα οφείλουν να λαμβάνουν υπόψη τη γνώμη της Αρχής. Ειδικότερα:
αα) Η Αρχή γνωμοδοτεί επί των διατάξεων σχεδίων νόμων που αφορούν στις δημόσιες συμβάσεις πριν από την κατάθεση τους στη Βουλή. Αν ο αρμόδιος Υπουργός διαφωνεί με τη γνώμη της Αρχής, η Αρχή δύναται να συγκαλεί συσκέψεις, με τη συμμετοχή εκπροσώπων της και εκπροσώπων όλων των συναρμόδιων Υπουργείων με σκοπό την ανταλλαγή και σύγκλιση των απόψεων. Στις εν λόγω συσκέψεις η Αρχή και κάθε συναρμόδιος Υπουργός μπορούν να ζητούν τη συμμετοχή ανεξάρτητων τρίτων, ειδικών σε θέματα δημοσίων συμβάσεων. Οι συσκέψεις αυτές πραγματοποιούνται σε διάστημα δέκα (10) εργάσιμων ημερών από την περιέλευση της πρόσκλησης της Αρχής στους συμμετέχοντες. Η άπρακτη παρέλευση της προθεσμίας αυτής δεν κωλύει τη συνέχιση της διαδικασίας ψήφισης του σχεδίου νόμου. Αν δεν αρθεί η διαφωνία μεταξύ του αρμόδιου Υπουργού και της Αρχής, στη γνώμη της Αρχής προσαρτάται έκθεση του Υπουργού στην οποία περιλαμβάνεται και ειδική αιτιολόγηση κάθε απόκλισης από το περιεχόμενο της γνώμης. Τα εν λόγω έγγραφα συνοδεύουν τα σχέδια νόμων κατά την κατάθεση τους στη Βουλή και αναρτώνται με επιμέλεια της Αρχής στην ιστοσελίδα της. Σε περίπτωση απόκλισης του σχεδίου νόμου από τη γνώμη της Αρχής, η αρμόδια επιτροπή της Βουλής δύναται να καλεί, σύμφωνα με τον Κανονισμό της Βουλής, σε ακρόαση τον Πρόεδρο της Αρχής. […..] Η γνωμοδοτική αρμοδιότητα της παρούσας περίπτωσης ασκείται μέσα σε προθεσμία τριάντα (30) ημερών από την περιέλευση των ανωτέρω σχεδίων διατάξεων στην Αρχή, με μέριμνα του οικείου οργάνου.»
Στο βαθμό που η ανωτέρω αναφερόμενη νομοθετική ρύθμιση, ως παρατίθεται ανωτέρω (υπό I), με την οποία προτείνεται η ανάθεση παροχής υπηρεσιών δακοκτονίας σε προσωρινούς αναδόχους, κατ' εξαίρεση των κειμένων διατάξεων του ν. 4412/2016, περιλαμβάνει ρυθμίσεις που αφορούν σε ζητήματα ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων, εμπίπτει στην αρμοδιότητα της Αρχής για παροχή γνώμης, κατ’ άρθρο 2 παρ. 2 περ. γ' υποπερ. αα' του ν. 4013/2011.
ΙΙΙ. Συναφείς διατάξεις
Στο ν. 4412/16 (ΦΕΚ-147 Α/8-8-16-Διορθ. Σφαλμ. στα ΦΕΚ-200 Α/24-10-16 και ΦΕΚ-206 Α/3-11-16): «Δημόσιες Συμβάσεις Έργων, Προμηθειών και Υπηρεσιών (προσαρμογή στις Οδηγίες 2014/24/ΕΕ και 2014/25/ΕΕ)» προβλέπονται σχετικώς τα κάτωθι:
Άρθρο 1 Αντικείμενο - Πεδίο Εφαρμογής
«[…] 2. Ο παρών νόμος θεσπίζει κανόνες: α) για τις διαδικασίες προγραμματισμού και σύναψης δημοσίων συμβάσεων και διαγωνισμών μελετών που υπάγονται στο πεδίο εφαρμογής του Βιβλίου Ι (άρθρα 2 έως 221), β) για τις διαδικασίες προγραμματισμού και σύναψης συμβάσεων και διαγωνισμών μελετών που υπάγονται στο πεδίο εφαρμογής του Βιβλίου ΙΙ (άρθρα 2 και 222 έως 338), γ) για τη διακυβέρνηση, οι οποίοι εφαρμόζονται, σύμφωνα με το Βιβλίο ΙΙΙ (άρθρα 339 έως 344), από τις αναθέτουσες αρχές και τους αναθέτοντες φορείς και δ) για την έννομη προστασία κατά τη σύναψη συμβάσεων που υπάγονται στο πεδίο εφαρμογής του Βιβλίου ΙV (άρθρα 345 έως 374). Οι διατάξεις του παρόντος εφαρμόζονται, με την επιφύλαξη των παραγράφων 3 έως 7, σε όλες τις συμβάσεις των περιπτώσεων α΄ και β΄, ανεξαρτήτως είδους και εκτιμώμενης αξίας αυτών, εκτός αν άλλως ορίζεται στις επιμέρους διατάξεις αυτού»
Στο άρθρο 44 του ν. 4325/2015 (ΦΕΚ Α' 47) «Εκδημοκρατισμός της Διοίκησης- Καταπολέμηση Γραφειοκρατίας - Αποκατάσταση αδικιών και άλλες διατάξεις» προβλέπονται σχετικώς τα κάτωθι:
«1. Για το έτος 2020 η οικονομική επιτροπή κάθε Περιφέρειας της Χώρας, μπορεί, κατ` εξαίρεση και για λόγους δημοσίου συμφέροντος, να αναθέσει την εκτέλεση του προγράμματος δακοκτονίας, για το οποίο έχουν δημοσιευτεί αλλά δεν έχουν ολοκληρωθεί οι σχετικοί διαγωνισμοί, στους προσωρινούς μειοδότες, έως την ολοκλήρωση των διαγωνισμών με την υπογραφή των οικείων συμβάσεων. Οι δαπάνες για την εκτέλεση των παρεχόμενων υπηρεσιών, από την έναρξη των εργασιών δακοκτονίας μέχρι τη σύναψη των οικείων συμβάσεων, εκκαθαρίζονται και πληρώνονται νόμιμα, εφόσον ο οικείος Περιφερειάρχης: α) βεβαιώνει με σχετική πράξη του την εκτέλεση της υπηρεσίας και β) το ύψος της σχετικής δαπάνης είναι σύμφωνο με τους όρους και το περιεχόμενο της οικείας διακήρυξης ψεκασμών και παγιδοθεσίας δακοκτονίας.
2. Δαπάνες ψεκασμών δακοκτονίας, που πραγματοποιήθηκαν κατά το οικονομικό έτος 2014, από την έναρξη του προγράμματος δακοκτονίας μέχρι τη σύναψη της οικείας σύμβασης, μπορούν να εκκαθαριστούν και να πληρωθούν νόμιμα σε βάρος των πιστώσεων των οικείων Περιφερειών τρέχοντος οικονομικού έτους, εφόσον ο οικείος Περιφερειάρχης βεβαιώνει με σχετική πράξη του την εκτέλεση της υπηρεσίας και το ύψος της δαπάνης, η οποία πρέπει να είναι σύμφωνη με τους όρους και το περιεχόμενο της οικείας σύμβασης ψεκασμών δακοκτονίας.
3. Η πρώτη παράγραφος εφαρμόζεται για το έτος 2017 για λόγους δημοσίου συμφέροντος και για το διαγωνισμό προμήθειας των υλικών δακοκτονίας, τα οποία είναι αναγκαία για την εκτέλεση του προγράμματος δακοκτονίας. Στην περίπτωση αυτή, η απόφαση ανάθεσης στους προσωρινούς μειοδότες λαμβάνεται από την κατά περίπτωση αναθέτουσα αρχή. Οι δαπάνες για την προμήθεια των υλικών δακοκτονίας, από την ανάθεση της προμήθειας στους προσωρινούς μειοδότες έως την ολοκλήρωση του διαγωνισμού με την υπογραφή των οικείων συμβάσεων, εκκαθαρίζονται και πληρώνονται νόμιμα, εφόσον η αναθέτουσα αρχή: α) βεβαιώνει με σχετική πράξη της την εκτέλεση της προμήθειας, β) το ύψος της σχετικής δαπάνης είναι σύμφωνο με τους όρους και το περιεχόμενο της οικείας διακήρυξης.».
ΙV. Εισαγωγικές παρατηρήσεις
Με την υπό εξέταση διάταξη προτείνεται από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων τροπολογία με αντικείμενο τη δυνατότητα της Οικονομικής Επιτροπής της οικείας Περιφέρειας να αναθέτει για το έτος 2021, για λόγους δημοσίου συμφέροντος, «την εκτέλεση» των εργασιών δακοκτονίας στους προσωρινούς μειοδότες, μέχρι την ολοκλήρωση των διαγωνισμών και την υπογραφή των οικείων συμβάσεων, κατ' εξαίρεση των κειμένων διατάξεων του ν. 4412/2016.
Στόχος της προτεινόμενης εξαιρετικής ρύθμισης είναι, σύμφωνα με την συνυποβληθείσα αιτιολογική έκθεση, η έγκαιρη διεξαγωγή του προγράμματος της δακοκτονίας στις ελαιοκομικές περιοχές, καθόσον «η δακοκτονία έχει ιδιαίτερα βαρύνουσα σημασία για την προστασία του καρπού του ελαιοδέντρου, επηρεάζοντας σε μεγάλο βαθμό την παραγωγή αλλά και την ποιότητα του ελαιολάδου. Επομένως η επιτυχία του προγράμματος έχει άμεσες θετικές οικονομικές και κοινωνικές επιδράσεις στα αδύναμα οικονομικά στρώματα.
[…] Για να αποφευχθούν καθυστερήσεις στην έγκαιρη έναρξη των εργασιών δακοκτονίας, καθίσταται απαραίτητη η τροποποίηση της παρ. 1 του άρθρου 44 του ν. 4325/2015, προκειμένου να δοθεί η δυνατότητα εκτέλεσης προσυμβατικού έργου δακοκτονίας για το έτος 2021».
V. Επί της σκοπιμότητας, της νομιμότητας και του περιεχομένου των προτεινόμενων ρυθμίσεων
Στο διαμορφούμενο με τον ν. 4412/2016 θεσμικό πλαίσιο των δημοσίων συμβάσεων, η βούληση του νομοθέτη έγκειται στην ρύθμιση με ενιαίο τρόπο του συνόλου των διαδικασιών ανάθεσης και εκτέλεσης δημοσίων συμβάσεων, την ενίσχυση της διαφάνειας και την καταπολέμηση της διαφθοράς, την προαγωγή του γνήσιου και ελεύθερου ανταγωνισμού και την πλήρη εναρμόνιση με το ευρωπαϊκό ενωσιακό κεκτημένο μέσω της ενοποίησης του νομοθετικού και κανονιστικού πλαισίου που διέπει τον τομέα των δημοσίων συμβάσεων.
Σκοπός της προτεινόμενης ρύθμισης είναι να επεκτείνει και για το έτος 2021 την παρεχόμενη, στην παρ. 1 του άρθρου 44 του ν. 4325/2015, εξαιρετική δυνατότητα ανάθεσης «της εκτέλεσης των εργασιών δακοκτονίας» στους προσωρινούς μειοδότες, εξαίρεση η οποία, με το υφιστάμενο αλλά και το προϊσχύον πλαίσιο, ίσχυσε για τα έτη 2017, 2018, 2019 και 2020, ώστε να δύναται η κατά περίπτωση αναθέτουσα αρχή [Οικονομική Επιτροπή της εκάστοτε αρμόδιας Περιφέρειας] να προβαίνει σε ανάθεση των συμβάσεων πριν από την ολοκλήρωση της οικείας διαγωνιστικής διαδικασίας, κατά παρέκκλιση του υφιστάμενου νομοθετικού πλαισίου. Από την αιτιολογική έκθεση της προτεινόμενης ρύθμισης προκύπτει ότι η βούληση του νομοθέτη να υιοθετήσει την εν λόγω παρέκκλιση από το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο ερείδεται στην «οικονομική και κοινωνική σημασία του προγράμματος (ενν. της δακοκτονίας)» και την έγκαιρη διεξαγωγή του «για να αποφευχθούν καθυστερήσεις στην έγκαιρη έναρξη των εργασιών δακοκτονίας», το οποίο δύναται να έχει «άμεση επίπτωση στην αποτελεσματικότητα του προγράμματος δακοκτονίας και ορατό τον κίνδυνο σοβαρής οικονομικής ζημίας εξαιτίας δακοπροσβολών του ελαιοκάρπου».
Στην ουσία, η προτεινόμενη διάταξη παγιώνει, για ένα συγκεκριμένο είδος συμβάσεων (υπηρεσίες δακοκτονίας), ένα εξαιρετικό καθεστώς, κατά παρέκκλιση των γενικών κανόνων του ν. 4412/2016, καθώς η δυνατότητα ανάθεσης συμβάσεων σε προσωρινούς μειοδότες συνιστά επί της ουσίας απευθείας ανάθεση, η οποία θεμελιώνεται στην επίκληση, αφενός, των «χρονοβόρων διαγωνιστικών διαδικασιών» και, αφετέρου, λόγων δημοσίου συμφέροντος. Σημειώνεται δε, ότι η αξιολόγηση συνδρομής των λόγων δημοσίου συμφέροντος δεν αξιολογείται κατά περίπτωση, αλλά επαφίεται στη διακριτική ευχέρεια της Οικονομικής Επιτροπής της εκάστοτε Περιφέρειας, ενώ δεν προβλέπεται η συνδρομή καμίας άλλης προϋπόθεσης για την επιλογή του αναδόχου και τη σύναψη της σχετικής σύμβασης.
Ανεξαρτήτως της κοινωνικής σημασίας του προγράμματος δακοκτονίας, η οποία δεν αμφισβητείται με την παρούσα, από τα στοιχεία του φακέλου, τα διαλαμβανόμενα στην αιτιολογική έκθεση και τα διδάγματα της κοινής πείρας, δεν προκύπτουν σαφώς οι λόγοι για τους οποίους δεν είναι δυνατή η έγκαιρη εκκίνηση και ολοκλήρωση των σχετικών διαγωνιστικών διαδικασιών, λαμβανομένων υπόψη ιδίως των εργαλείων του υφιστάμενου πλαισίου όπως η συμφωνία-πλαίσιο και το δυναμικό σύστημα αγορών.
Όπως επανειλημμένα τονίσθηκε με τις Γνώμες της Αρχής στο πλαίσιο των συνεχών παρατάσεων της ισχύος της παρ. 1 του άρθρου 44 του ν. 4325/2015 για τα έτη 2017, 2018, 2019 και 2020, παγιώνεται η κατ΄ εξαίρεση δυνατότητα ανάθεσης των εν θέματι συμβάσεων δακοκτονίας και, επομένως, δεν πρόκειται για μια εξαιρετική ρύθμιση, αλλά για την θέσπιση μίας πάγιας απόκλισης από τους γενικούς κανόνες της κείμενης νομοθεσίας (λ.χ. για τον προσυμβατικό έλεγχο, την έννομη προστασία κ.α.), που ρυθμίζει ζητήματα ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων παροχής υπηρεσιών δακοκτονίας με τρόπο διαφορετικό από τα οριζόμενα στο ν. 4412/2016 και δεν συνάδει με την απαίτηση ασφάλειας δικαίου, τις αρχές της ίσης μεταχείρισης και της διαφάνειας που προάγει ο ως άνω νόμος.
Όπως έχει γίνει δεκτό στις Γνώμες Α6/2020, Α1/2019, Α9/2018 και 27/2017 της Αρχής, κατά πάγια νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης οποιοσδήποτε κανόνας του ενωσιακού δικαίου, πρωτογενούς ή παράγωγου, υπερισχύει έναντι οποιουδήποτε κανόνα δικαίου των κρατών μελών, δεν χωρεί δε παρέκκλιση από κάθε είδους νομοθετική ή κανονιστική ρύθμιση εθνικής νομοθεσίας που ενσωματώνει στην εσωτερική έννομη τάξη κανόνες του παραγώγου ενωσιακού δικαίου.
Ειδικότερα, τόσο το πρωτογενές όσο και το παράγωγο δίκαιο ευρωπαϊκό ενωσιακό δίκαιο υπερισχύουν των αντίστοιχων εθνικών κανόνων δικαίου, όπως η προτεινόμενη νομοθετική ρύθμιση (ΔΕΚ C- 6/64 της 15- 07-1964 Costa/ENEL, Συλλογή 1964, C-11/70, της 17-12-1970 Internationale Handelsgesellshaft, C-104/86, Επιτροπή κατά Ιταλίας, της 24-05-1988, C- 106/77, της 09-05-1978 Simmenthal II). Επιπλέον, τα κράτη μέλη δεν μπορούν να επικαλούνται διατάξεις της εσωτερικής τους έννομης τάξεως για να δικαιολογήσουν τη μη τήρηση των υποχρεώσεων που απορρέουν από το δίκαιο της Ένωσης (βλ. μεταξύ άλλων αποφάσεις της 10ης Απριλίου 2003, C-114/02 Επιτροπή κατά Γαλλίας, Συλλογή 2003, σελ. I- 3783 σκέψη 11, της 23ης Απριλίου 2009, C-321/08 Επιτροπή κατά Ισπανίας, σκέψη 9 και της 27ης Οκτωβρίου 2011, C-601/10, Επιτροπή κατά Ελληνικής Δημοκρατίας, Συλλογή 2011 σκέψη 41).
Από τα ανωτέρω καθίσταται σαφές ότι η υιοθέτηση της προτεινόμενης ρύθμισης, εφόσον πιθανολογείται ότι πρόκειται για συμβάσεις άνω των ορίων, εισάγει παρέκκλιση από τους κανόνες της οικείας νομοθεσίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις δημόσιες συμβάσεις, όπως μεταφέρθηκαν στην ελληνική έννομη τάξη, και κατατείνει σε παραβίαση υπερκείμενου κανόνα του ενωσιακού δικαίου.
Για τους λόγους αυτούς, σκόπιμη κρίνεται η λήψη, από την πλευρά των αναθετουσών αρχών και όλων των εμπλεκομένων φορέων, κάθε αναγκαίου μέτρου για την έγκαιρη εκκίνηση, επίσπευση και ολοκλήρωση των διαγωνιστικών διαδικασιών με βάση τα οριζόμενα στο ν. 4412/2016, για λόγους ασφάλειας δικαίου, ίσης μεταχείρισης και, εν τέλει, αποτελεσματικότητας της εφαρμογής του προγράμματος δακοκτονίας.
Στο σημείο αυτό γίνεται ιδιαίτερη μνεία ότι στο ήδη αναμορφωμένο πλαίσιο για την ανάθεση των δημοσίων συμβάσεων, δυνάμει του ν. 4782/2021 (Α 36), περιλαμβάνονται διατάξεις, ιδία δε τα άρθρα 100-105 ν. 4412/2016, προς το σκοπό της συντόμευσης και απλοποίησης της διαδικασίας, προς όφελος τόσο των αναθετουσών αρχών όσο και των οικονομικών φορέων.
VΙ.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Κατόπιν όλων των ανωτέρω, η Αρχή ομόφωνα γνωμοδοτεί αρνητικά, σύμφωνα με την περίπτωση γ΄(αα΄) της παραγράφου 2 του άρθρου 2 του ν. 4013/2011, επί των προτεινόμενων διατάξεων του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, καθώς από τα ανωτέρω προκύπτει ότι παγιώνεται ένα κατά παρέκκλιση καθεστώς, το οποίο εγείρει ζητήματα συμβατότητας με το ενωσιακό δίκαιο.
Αθήνα, 30 Μαρτίου 2021
ΘΕΩΡΗΘΗΚΕ
Ο Αντιπρόεδρος
Αδάμ Καραγλάνης