ΑΠΟΦΑΣΗ 3/2023
Αθήνα, 15-02-2023
Αριθ. Πρωτ. 396
Η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα συνήλθε μετά από πρόσκληση του Προέδρου της στο κατάστημά της, την Τρίτη 20 Δεκεμβρίου 2022 προκειμένου να εξετάσει την υπόθεση, που αναφέρεται κατωτέρω στο ιστορικό της παρούσας απόφασης. Παρέστησαν ο Πρόεδρος της Αρχής, Κωνσταντίνος Μενουδάκος και τα τακτικά μέλη της Αρχής Αικατερίνη Ηλιάδου ως εισηγήτρια, Χρήστος Καλλονιάτης και Γρηγόριος Τσόλιας, καθώς και τα αναπληρωματικά μέλη Δημοσθένης Βουγιούκας και Νικόλαος Λίβος. Παρούσες χωρίς δικαίωμα ψήφου ήταν η Αναστασία Τριτάκη, νομική ελέγκτρια – δικηγόρος, ως βοηθός εισηγήτριας και η Ειρήνη Παπαγεωργοπούλου, υπάλληλος του τμήματος διοικητικών υποθέσεων, ως γραμματέας.
Η Αρχή έλαβε υπόψη της τα κάτωθι:
Με τη με αρ. πρωτ. .../10-1-2020 καταγγελία και με τη με αρ. πρωτ. .../16-01-2020 συμπληρωματική αυτής, ο Α έθεσε ενώπιον της Αρχής τα εξής: Ο καταγγέλλων έχει νομίμως απαλλαγεί από τις στρατιωτικές υποχρεώσεις του. Με την από … αναφορά του προς τη Στρατολογική Υπηρεσία Χ και το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, διαμαρτυρήθηκε για την αναγραφή της απαλλαγής του από τη στράτευση επί του πιστοποιητικού στρατολογικής κατάστασης τύπου Α΄, θεωρώντας αυτήν ως παράνομη και αντιβαίνουσα στο δικαίωμα του περιορισμού της επεξεργασίας των προσωπικών δεδομένων του. Ο καταγγέλλων ισχυρίστηκε περαιτέρω ότι η εν λόγω αναγραφή εκθέτει το υποκείμενο σε κίνδυνο διάκρισης, ενώ θεωρείται μη αναγκαία και περιττή στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα ή στην ευρύτερη ζωή του υποκειμένου. Με την ως άνω αναφορά του ο καταγγέλλων ζήτησε επίσης την αναθεώρηση του άρθρου 44 του Κανονισμού Οργάνωσης και Λειτουργίας των Μονάδων Κοινού Νομικού Σώματος. Εν συνεχεία, ο καταγγέλλων έλαβε την από … απάντηση εκ μέρους της Στρατολογικής Υπηρεσίας Χ, η οποία ανέφερε ότι εμμένει στο σύννομο της έκδοσης του Πιστοποιητικού Στρατολογικής Κατάστασης τύπου Α΄ που είχε παραλάβει ο καταγγέλλων κατόπιν αίτησής του. Σύμφωνα με τους ισχυρισμούς του καταγγέλλοντος, η Στρατολογική Υπηρεσία Χ δεν αιτιολόγησε για ποιο λόγο η αναγραφή της περίπτωσης της εκπλήρωσης ή της απαλλαγής θεωρείται απολύτως αναγκαία και πρόσφορη για τον σκοπό του εν λόγω πιστοποιητικού. Επιπλέον, ο καταγγέλλων αναφέρει πως την … έλαβε εκπρόθεσμη απάντηση εκ μέρους του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Άμυνας (ΓΕΕΘΑ), με την οποία επίσης δεν αιτιολογείται, σύμφωνα με τον καταγγέλλοντα, για ποιο λόγο η αναγραφή της εκπλήρωσης/απαλλαγής θεωρείται απολύτως αναγκαία και πρόσφορη για την εξυπηρέτηση του σκοπού του πιστοποιητικού και το ευρύτερο δημόσιο συμφέρον.
Η Αρχή στο πλαίσιο διερεύνησης των καταγγελλομένων, απέστειλε προς τη Στρατολογική Υπηρεσία Χ και το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας το με αριθ. πρωτ. .../24/03/2020 αίτημα παροχής διευκρινίσεων σχετικά με την καταγγελία. Με τη με αρ. πρωτ. .../29-04-2020 απάντησή του το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας ανέφερε μεταξύ άλλων, τα εξής: α) η αναγραφή της απαλλαγής από την υποχρέωση στράτευσης του υποκειμένου των δεδομένων επί του πιστοποιητικού στρατολογικής κατάστασης δεν τελεί καθ’ υπέρβαση των ορίων που τίθενται από τις κείμενες διατάξεις περί προστασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, όπως έχει ήδη αποφανθεί η Αρχή με τις υπ’ αριθ. 1620/2000 και 159/2014 αποφάσεις, β) ο ισχυρισμός του καταγγέλλοντος περί έμμεσης αποκάλυψης ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων διά της ως άνω μεταβολής δεν ευσταθεί, καθώς αφενός έχει ήδη κριθεί με την Απόφαση 159/2014 της Αρχής ότι η απλή αναγραφή της απαλλαγής από τη στράτευση δεν συνιστά ευαίσθητο προσωπικό δεδομένο, αφετέρου, στις διατάξεις του Ν. 4624/2019 δεν απαντάται πλέον η έννοια των ευαίσθητων δεδομένων, με συνέπεια να μην υφίσταται πλέον η σχετική διάκριση μεταξύ προσωπικών και ευαίσθητων δεδομένων που προέβλεπε ο Ν. 2472/1997 και να μην υφίσταται διαβάθμιση ως προς την παρεχόμενη προστασία, γ) ως προς την υφιστάμενη μορφή των πιστοποιητικών στρατολογικής κατάστασης έχουν ληφθεί υπόψη οι κείμενες διατάξεις για την προστασία των προσωπικών δεδομένων, καθώς και οι σχετικές αποφάσεις της Αρχής, δ) με δεδομένο ότι οι προβλεπόμενοι στον νόμο λόγοι απαλλαγής από τη στράτευση ποικίλλουν ως προς τη φύση τους, δεν είναι δυνατό να συναχθεί από τρίτους η αιτία της απαλλαγής του υποκειμένου των δεδομένων, ούτε να κινδυνεύσει ο ενδιαφερόμενος να αποτελέσει θύμα δυσμενών διακρίσεων εξαιτίας αυτής, ε) ο ισχυρισμός του περί πρόσβασης τρίτων προσώπων στα δεδομένα του απαλλαγέντος από τη στράτευση δεν ευσταθεί, καθώς, κατά κανόνα τρίτοι στερούνται πρόσβασης στα εν λόγω δεδομένα, με εξαίρεση φυσικά την περίπτωση του νόμιμα εξουσιοδοτηθέντος από το υποκείμενο των δεδομένων προσώπου, στ) εφόσον το αιτούμενο πιστοποιητικό υποβληθεί σε υπηρεσία του ευρύτερου δημόσιου τομέα, στο πλαίσιο σχετικού αιτήματος του ενδιαφερομένου, η τυχόν απόρριψη του αιτήματός του από την εν λόγω υπηρεσία οφείλει να φέρει νόμιμη αιτιολογία, ως εκ τούτου και δεδομένου ότι η δράση της δημόσιας διοίκησης διέπεται από την αρχή της ίσης μεταχείρισης, δεν καταλείπεται περιθώριο δυσμενούς διάκρισης εξαιτίας της απαλλαγής του από την υποχρέωση στράτευσης και ζ) το περιεχόμενο του από … με αριθ. … πιστοποιητικού στρατολογικής κατάστασης που έλαβε ο καταγγέλλων από τη Στρατολογική Υπηρεσία Χ ότι «δεν έχει εκπληρώσει τις στρατιωτικές του υποχρεώσεις και δεν υπέχει σήμερα καμία στρατιωτική υποχρέωση, επειδή έχει απαλλαχθεί από την υποχρέωση στράτευσης», εναρμονίζεται πλήρως με την κείμενη νομοθεσία περί προστασίας από την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και τις «σχετικώς εκδοθείσες αποφάσεις και διαταγές».
Επί της ως άνω με αρ. πρωτ. .../10-1-2020 καταγγελίας, η Αρχή εξέδωσε την Απόφαση 2/2022, η οποία κοινοποιήθηκε στον καταγγελλόμενο με το αριθ. πρωτ. Αρχής .../13-01-2022. Με την απόφαση αυτή κρίθηκε ότι βασικός σκοπός του πιστοποιητικού στρατολογικής κατάστασης γενικού περιεχομένου τύπου Α΄, αποτελεί η πιστοποίηση ότι ο φέρων αυτό δεν υπέχει πλέον στρατιωτικές υποχρεώσεις και ως εκ τούτου η αναγραφή οποιουδήποτε άλλου δεδομένου επί του ως άνω πιστοποιητικού αντίκειται στις αρχές του άρθρου 5 παρ. 1 ΓΚΠΔ αναφορικά με τη νομιμότητα της επεξεργασίας, συνεπώς είναι παράνομη. Ωστόσο, νομίμως περιλαμβάνονται στο χορηγούμενο πιστοποιητικό περισσότερα στοιχεία ή και όλες οι στρατολογικές μεταβολές, εφόσον απαιτούνται κατά τον νόμο για τον σκοπό για τον οποίο χορηγείται. Περαιτέρω η Αρχή έκρινε ότι το άρθρο 44 του Κανονισμού Οργάνωσης και Λειτουργίας του Κοινού Νομικού Σώματος, σύμφωνα με το οποίο τα πιστοποιητικά στρατολογικής κατάστασης χρησιμοποιούνται στις περιπτώσεις στις οποίες οι ενδιαφερόμενοι επιθυμούν την πιστοποίηση της στρατολογικής τους κατάστασης ή την πιστοποίηση όλων ή ορισμένων στρατολογικών μεταβολών τους και για την αναγραφή όλων ή ορισμένων μεταβολών, λαμβάνεται υπόψη ο σκοπός για τον οποίο ζητεί την έκδοση του πιστοποιητικού ο ενδιαφερόμενος, λαμβανομένων υπόψη των διατάξεων της ισχύουσας νομοθεσίας για την προστασία του ατόμου από την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, είναι εναρμονισμένο προς το ΓΚΠΔ και την ως άνω κρίση της Αρχής. Η Αρχή έκρινε ότι στην υπό συζήτηση περίπτωση, το πιστοποιητικό στρατολογικής κατάστασης τύπου Α΄ που χορηγήθηκε στον καταγγέλλοντα, «ύστερα από σχετική αίτηση για κάθε νόμιμη χρήση», όπως αναγράφεται στο ίδιο το πιστοποιητικό, μη νομίμως περιέχει την πληροφορία ότι ο καταγγέλλων «δεν έχει εκπληρώσει τις στρατιωτικές του υποχρεώσεις και δεν υπέχει σήμερα καμία στρατιωτική υποχρέωση, επειδή έχει απαλλαχθεί από την υποχρέωση στράτευσης», αφού δεν χορηγήθηκε για συγκεκριμένο σκοπό, για τον οποίο ήταν κατά νόμο αναγκαίο να βεβαιωθούν τα στοιχεία αυτά, αλλά για κάθε νόμιμη χρήση, και, επομένως, στην περίπτωση αυτή, αρκούσε η βεβαίωση ότι ο καταγγέλλων δεν υπέχει στρατιωτικές υποχρεώσεις. Κατόπιν αυτών η Αρχή κάλεσε με την 2/2022 Απόφασή της το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, ως υπεύθυνο επεξεργασίας, να εκδώσει για τον καταγγέλλοντα εκ νέου το πιστοποιητικό στρατολογικής κατάστασης τύπου Α’ με την αναγραφή μόνον του δεδομένου ότι δεν υπέχει πλέον καμία στρατιωτική υποχρέωση. Με την υπό κρίση με αριθ. πρωτ. .../16-02-2022 αίτηση θεραπείας, το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας ζητεί την επανεξέταση της Απόφασης 2/2022 της Αρχής, ισχυριζόμενο, μεταξύ άλλων, τα εξής:
- ότι το άρθρο 13 παρ. 1 του Ν. 3421/2005 «Στρατολογία των Ελλήνων και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ Α’ 302) όπως ισχύει, ορίζει τις κατηγορίες στρατευσίμων ή οπλιτών που απαλλάσσονται από τη στρατεύσιμη στρατιωτική υποχρέωση, ωστόσο κάθε κατηγορία υπόκειται σε διαφορετικές προϋποθέσεις ∙ ενδεικτικά αναφέρεται η απαλλαγή για λόγους υγείας (περ. α’) η οποία είναι προσωρινής φύσεως, καθώς εάν παύσουν οι λόγοι υγείας πριν το 45ο έτος ηλικίας, ο απαλλαγείς υπέχει υποχρέωση στράτευσης, σε αντίθεση με την απαλλαγή που χορηγείται κατόπιν επιθυμίας του στρατευσίμου (περ. γ’, δ’, ε’, στ’ ),
- ότι τα δεδομένα που αφορούν στην εκπλήρωση ή μη των στρατιωτικών υποχρεώσεων, καθώς και η αναγραφή της περίπτωσης της απαλλαγής συνιστούν απλά προσωπικά δεδομένα, σύμφωνα και με την Απόφαση 159/2014 της Αρχής, και επομένως η αναγραφή της στρατολογικής κατάστασης συνιστά επεξεργασία κατά την έννοια του ΓΚΠΔ,
- ότι η ως άνω αναγραφή των δεδομένων πρέπει να εμπίπτει σε μία από τις νομικές βάσεις του άρθρου 6 παρ. 1 ΓΚΠΔ, των περιπτώσεων γ’ και ε’ κρινόμενων ως προσφορότερων εν προκειμένω,
- ότι η ως άνω αναγραφή των δεδομένων πρέπει να διέπεται από όλες τις αρχές του άρθρου 5 ΓΚΠΔ,
- ότι με την αναγραφή «δεν έχει εκπληρώσει τις στρατιωτικές του υποχρεώσεις και δεν υπέχει σήμερα καμία στρατιωτική υποχρέωση, επειδή έχει απαλλαχθεί από την υποχρέωση στράτευσης» τηρείται η αρχή της αναλογικότητας, καθώς οι σκοποί που επιδιώκει η στρατολογική υπηρεσία (ενημέρωση αναφορικά με την εκπλήρωση ή μη της στρατιωτικής θητείας) δεν δύνανται να εξυπηρετηθούν με την επιλογή άλλων μέσων,
- ότι με την ως άνω αναγραφή τηρείται η αρχή της ακρίβειας, καθώς αποδίδεται ακριβώς η στρατολογική κατάσταση του υποκειμένου και ως εκ τούτου κρίνεται αναγκαία∙ προς επίρρωση αυτών, επισημαίνεται ότι οι στρατεύσιμοι που δεν έχουν εκπληρώσει και δεν υπέχουν στρατιωτική υποχρέωση λόγω συμπλήρωσης ορίου ηλικίας δεν πρόκειται να υπέχουν στρατιωτική υποχρέωση στο μέλλον, σε αντίθεση με τους απαλλαγέντες στρατεύσιμους του άρθρου 13 παρ. 1 του Ν. 3421/2005 (ΦΕΚ Α’ 302) οι οποίοι ενδέχεται να υπέχουν στρατιωτικές υποχρεώσεις στο μέλλον, αν παύσουν να υφίστανται οι λόγοι της απαλλαγής των. Κατόπιν αυτών, η αναγραφή «δεν υπέχει καμία στρατιωτική υποχρέωση», δεν πιστοποιεί με ακριβή τρόπο τη στρατολογική κατάσταση του υποκειμένου και κατ’ επέκταση ανατρέπει το σκοπό που πρέπει να επιτελεί το πιστοποιητικό στρατολογικής κατάστασης, δηλαδή το εάν κάποιος εκπλήρωσε ή όχι (απαλλάχθηκε νόμιμα) από τις στρατιωτικές του υποχρεώσεις, - ότι με την ως άνω αναγραφή τηρείται η αρχή της ελαχιστοποίησης, καθώς αναφέρεται μόνο το γεγονός της απαλλαγής (και όχι του ειδικότερου λόγου αυτής), με δεδομένο δε ότι οι προβλεπόμενοι από το νόμο λόγοι απαλλαγής από τη στράτευση ποικίλλουν ως προς τη φύση τους, δεν είναι δυνατό να συναχθεί από τρίτους η αιτία της απαλλαγής του υποκειμένου δεδομένων, ώστε να κινδυνεύσει ο ενδιαφερόμενος να υποστεί δυσμενή διάκριση εξαιτίας αυτής ∙ προς επίρρωση αυτών, το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας επισημαίνει ότι η Αρχή είχε κρίνει με την Απόφαση 1620/2000 ότι η αναφορά της νόμιμης απαλλαγής από τη στράτευση, συνιστά στοιχείο απαραίτητο για το σκοπό που επιτελεί το πιστοποιητικό, ενώ η αναγραφή στοιχείων όπως η κρίση της σωματικής ικανότητας, ο τύπος της ικανότητας, καθώς και το νόσημα (ψυχικό ή σωματικό) δεν ανταποκρίνεται στο σκοπό της επεξεργασίας και ως εκ τούτου η εν λόγω αναγραφή είναι παράνομη, ενώ και με την Απόφαση 159/2014, η Αρχή είχε κρίνει ότι στο πιστοποιητικό στρατολογικής κατάστασης πρέπει να αναγράφεται αποκλειστικά και μόνο ότι κάποιος εκπλήρωσε τις στρατιωτικές του υποχρεώσεις και σε περίπτωση απαλλαγής ότι απαλλάχθηκε νόμιμα από αυτές, χωρίς να αναφέρεται ο συγκεκριμένος λόγος απαλλαγής.
Κατόπιν αυτών και για όλους τους ως άνω εκτεθέντες λόγους, το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας υποστηρίζει ότι η αναγραφή «δεν έχει εκπληρώσει τις στρατιωτικές του υποχρεώσεις επειδή έχει απαλλαχθεί από την υποχρέωση στράτευσης» επί του πιστοποιητικού στρατολογικής κατάστασης συνιστά νόμιμη επεξεργασία σύμφωνη με τις αρχές που τίθενται από τις διατάξεις του ΓΚΠΔ και ζητεί με την ως άνω με αριθ. πρωτ. .../16-02-2022 αίτηση την τροποποίηση της Απόφασης 2/2022 της Αρχής. Η Αρχή, μετά από εξέταση των στοιχείων του φακέλου, αφού άκουσε την εισηγήτρια και τις παρατηρήσεις της βοηθού εισηγήτριας, η οποία παρέστη χωρίς δικαίωμα ψήφου, κατόπιν διεξοδικής συζητήσεως,
ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟΝ ΝΟΜΟ
1. Επειδή, σύμφωνα με το άρθρο 2 παρ. 8 του Ν.3051/2002 (ΦΕΚ Α’ 220) για τις «Συνταγματικά κατοχυρωμένες ανεξάρτητες αρχές, τροποποίηση και συμπλήρωση του συστήματος προσλήψεων στο δημόσιο τομέα και συναφείς ρυθμίσεις» που εκδόθηκε σε εκτέλεση του άρθρου 101 Α του Συντάγματος «8. Κατά των εκτελεστών αποφάσεων των ανεξάρτητων αρχών μπορεί να ασκηθεί αίτηση ακυρώσεως ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας, καθώς και οι προβλεπόμενες στο Σύνταγμα και τη νομοθεσία διοικητικές προσφυγές. Ένδικα βοηθήματα κατά των αποφάσεων των ανεξάρτητων αρχών μπορεί να ασκεί και ο κατά περίπτωση αρμόδιος Υπουργός»,
2. Επειδή σύμφωνα με το άρθρο 24 παρ. 1 του Ν. 2690/1999 (ΚΔΔιαδ) «Αν από τις σχετικές διατάξεις δεν προβλέπεται η δυνατότητα άσκησης της, κατά το επόμενο άρθρο, ειδικής διοικητικής, ή ενδικοφανούς προσφυγής, ο ενδιαφερόμενος, για την αποκατάσταση υλικής ή ηθικής βλάβης των εννόμων συμφερόντων του που προκαλείται από ατομική διοικητική πράξη μπορεί, για οποιονδήποτε λόγο, με αίτησή του, να ζητήσει, είτε από τη διοικητική αρχή η οποία εξέδωσε την πράξη, την ανάκληση ή τροποποίησή της (αίτηση θεραπείας), είτε, από την αρχή η οποία προΐσταται εκείνης που εξέδωσε την πράξη, την ακύρωσή της (ιεραρχική προσφυγή)». Κατά την έννοια της διάταξης, η αίτηση θεραπείας αποσκοπεί στην ανάκληση ή τροποποίηση της προσβαλλόμενης ατομικής διοικητικής πράξης για νομικά ή πραγματικά ελαττώματα αυτής που ανάγονται στο καθεστώς υπό το οποίο εκδόθηκε,
3. Επειδή, με τις ανωτέρω διατάξεις του άρθρου 24 ΚΔΔιαδ θεσπίζεται δικαίωμα κάθε «ενδιαφερόμενου» διοικούμενου, ο οποίος έχει υποστεί υλική ή ηθική βλάβη από ατομική διοικητική πράξη, να απευθυνθεί προς την αρχή που εξέδωσε την εν λόγω πράξη πριν καταφύγει στη δικαστική του προστασία (απλή διοικητική προσφυγή, άλλως αίτηση θεραπείας). Πρόκειται για «άτυπη» διοικητική προσφυγή σε αντιδιαστολή µε τις τυπικές «ειδικές» και «ενδικοφανείς» προσφυγές του άρθρου 25 Κ∆∆ιαδ. Η εν λόγω προσφυγή έχει ως αίτημα την ανάκληση ή την τροποποίηση της ως άνω αναφερόμενης ατομικής διοικητικής πράξης, προκειμένου να αποκατασταθεί η υλική ή ηθική βλάβη του προσφεύγοντος, την οποία προκάλεσε η διοικητική πράξη, στις περιπτώσεις εκείνες που ο νόμος δεν προβλέπει τη δυνατότητα άσκησης των παραπάνω προσφυγών του άρθρου 25 ΚΔ∆ιαδ ,
4. Επειδή, με την υπό κρίση αίτηση θεραπείας, της οποίας το περιεχόμενο εκτίθεται ανωτέρω στο ιστορικό της παρούσας, προβάλλονται κατ’ ουσίαν νομικοί ισχυρισμοί ως προς την έννοια των διατάξεων του άρθρου 5 παρ. 1 ΓΚΠΔ και την εφαρμογή τους στην εν λόγω περίπτωση, και δεν γίνεται επίκληση ή προσκόμιση νέων και κρίσιμων για την υπόθεση πραγματικών στοιχείων,
5. Επειδή όλοι οι ισχυρισμοί που προβάλλονται με την υπό κρίση αίτηση θεραπείας έχουν ήδη εξεταστεί από την Αρχή κατά το στάδιο εξέτασης της με αρ. πρωτ. .../10-1-2020 καταγγελίας, κρίθηκαν δε μη νόμιμοι και αβάσιμοι με την με αρ. 2/2022 Απόφαση της Αρχής,
6. Ως εκ τούτου, δεν τεκμηριώνεται ανάγκη αναθεώρησης της με αρ. 2/2022 Απόφασης, η οποία κοινοποιήθηκε στο Υπουργείο Εθνικής Άμυνας με το με αριθ. Πρωτ. .../13-01-2022 έγγραφο της Αρχής.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Η Αρχή
Απορρίπτει τη με αριθ. πρωτ. .../16-02-2022 αίτηση θεραπείας του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας κατά της Απόφασης 2/2022 της Αρχής.
Ο Πρόεδρος
Κωνσταντίνος Μενουδάκος
Η Γραμματέας
Ειρήνη Παπαγεωργοπούλου