Διοικητικό Έγγραφο

Αριθμός Εγκυκλίου 1333
ΑΔΑ: ΨΠΒΖ46ΜΤΛ6-Ρ90
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ
ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΣΗΣ
ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΣΗΣ ΚΑΙ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ
ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ
ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ Α'ΒΑΘΜΟΥ
ΑΝΤΙΔΗΜΑΡΧΟΙ
Α.Π.: 110822
Εισαγωγή
Με την παρούσα εγκύκλιο, αποτυπώνονται και αναλύονται οι βασικοί παράμετροι που διέπουν το θεσμό του «Αντιδημάρχου» ενόψει της νέας αυτοδιοικητικής περιόδου (από 1 Ιανουαρίου 2024 έως και 31 Δεκεμβρίου 2028) και σύμφωνα με το νέο θεσμικό πλαίσιο, όπως αυτό διαμορφώθηκε με τις διατάξεις των άρθρων 3 του ν. 5056/2023 (Α’ 163) και 118 του ν. 5079/2023 (Α’ 215), οι οποίες επέφεραν αλλαγές στις διατάξεις του άρθρου 59 του ν. 3852/2010 (Α’ 87).
Ειδικότερα, παρέχονται πληροφορίες και αναλυτικές διευκρινήσεις για θέματα που άπτονται τόσο του ορισμού αντιδημάρχων όσο και της άσκησης των αρμοδιοτήτων τους, με απώτερο σκοπό την ενημέρωση και τη διευκόλυνση των ενδιαφερομένων κατά την άσκηση των καθηκόντων τους.
Α. Ο θεσμός του Αντιδημάρχου
Ο δήμαρχος, ως μονομελές όργανο διοίκησης του δήμου, ασκεί τις αρμοδιότητες που προβλέπουν ο ν. 3852/2010, καθώς και άλλες ειδικότερες ρυθμίσεις του κανονιστικού πλαισίου, που του αποδίδονται ρητώς ή ως εκτελεστικό όργανο των αποφάσεων των άλλων οργάνων διοίκησης του δήμου (άρθρα 58 και 65 παρ. 1 του ν. 3852/2010) και οι οποίες άπτονται πολλών και διαφόρων θεμάτων διοίκησης των τοπικών υποθέσεων.
Στη διοίκηση, ωστόσο, των τοπικών υποθέσεων επικουρείται από αντιδημάρχους, ήτοι δημοτικούς συμβούλους της παράταξής του, που ασκούν τις αρμοδιότητες - καθ’ ύλην και κατά τόπο - που τους μεταβιβάζει, με τρόπο που να διασφαλίζεται τόσο η μέριμνα για τα ιδιαίτερα τοπικά ζητήματα όσο και η παρακολούθηση της λειτουργίας των υπηρεσιών του δήμου.
Ο δήμαρχος μπορεί να μεταβιβάζει στους αντιδημάρχους μέρος των καθ’ ύλην αρμοδιοτήτων του. Οι μεταβιβαζόμενες αρμοδιότητες πρέπει να προσδιορίζονται επακριβώς και με σαφήνεια στην απόφαση του δημάρχου, προς αποφυγή σύγχυσης ως προς το περιεχόμενο αυτών και τυχόν επικαλύψεων με αρμοδιότητες άλλων αντιδημάρχων.
Εκτός των καθ' ύλην αρμοδιοτήτων, ο δήμαρχος μπορεί να μεταβιβάζει και κατά τόπο αρμοδιότητες, οι οποίες ασκούνται στα όρια μίας ή περισσότερων δημοτικών ενοτήτων της παρ. 1 του άρθρου 2 του ν. 3852/2010 και οι οποίες αφορούν ιδίως:
• Την ευθύνη της λειτουργίας των δημοτικών υπηρεσιών που είναι εγκατεστημένες στη δημοτική ενότητα,
• Την παρακολούθηση της εξέλιξης των έργων και των εργασιών που εκτελούνται στη δημοτική ενότητα,
• Τη μέριμνα για τη διατήρηση του εξοπλισμού, που βρίσκεται στη δημοτική ενότητα, σε κατάσταση καλής λειτουργίας,
• Την υπογραφή, με εξουσιοδότηση του δημάρχου, βεβαιώσεων, πιστοποιητικών και λοιπών διοικητικών εγγράφων, που εκδίδονται από τις δημοτικές υπηρεσίες που λειτουργούν στα όρια της δημοτικής ενότητας,
• Τη συνεργασία με τους προέδρους των συμβουλίων των δημοτικών κοινοτήτων και τους προέδρους των δημοτικών κοινοτήτων για την επίλυση των προβλημάτων τους.
Επισημαίνεται ότι, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 207 του ν. 3852/2010, ο αντιδήμαρχος που έχει οριστεί σε νησιωτική δημοτική κοινότητα είναι αρμόδιος:
• για την υλοποίηση των προγραμμάτων τοπικής ανάπτυξης που αναφέρονται στη νησιώτικη δημοτική κοινότητα,
• για την υλοποίηση προγραμμάτων απασχόλησης και τουριστικής προβολής της δημοτικής κοινότητας,
• για την παρακολούθηση της εκπόνησης μελετών, της εκτέλεσης έργων και προμηθειών που αναφέρονται στη δημοτική κοινότητα,
• ασκεί κάθε άλλη αρμοδιότητα που μπορεί να του μεταβιβάζει με απόφασή του ο δήμαρχος (σύμφωνα με τα διαλαμβανόμενα στην παρούσα).
Σημειώνεται δε ότι ο αντιδήμαρχος της νησιωτικής δημοτικής κοινότητας καλείται υποχρεωτικά στις συνεδριάσεις του συμβουλίου της δημοτικής κοινότητας, διαφορετικά η συνεδρίαση είναι άκυρη.
Β. Αριθμός και Κατηγορίες Αντιδημάρχων
Οι αντιδήμαρχοι, που υποβοηθούν τον δήμαρχο στο έργο του για τη λειτουργική και αποτελεσματική άσκηση των αρμοδιοτήτων του δήμου, και γενικότερα στη διοίκηση των
υποθέσεων του δήμου, διακρίνονται στις κάτωθι δύο κατηγορίες:
Έμμισθοι Αντιδήμαρχοι
Με τις διατάξεις του άρθρου 3 του ν. 5056/2023, οι οποίες επέφεραν αλλαγές στις διατάξεις του άρθρου του άρθρου 59 του ν. 3852/2010, αναμορφώθηκε ο προβλεπόμενος αριθμός των αντιδημάρχων με βάση τον μόνιμο πληθυσμό του δήμου, όπως αυτός εμφανίζεται στους επίσημους πίνακες των αποτελεσμάτων της τελευταίας απογραφής πληθυσμού, που έχουν κυρωθεί και δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.
Ειδικά, ωστόσο, για τους νησιωτικούς δήμους με υφιστάμενες δημοτικές κοινότητες που εκτείνονται στα όρια ενός νησιού, παραμένει - στο πλαίσιο της ενίσχυσης και στήριξης των μικρών νησιωτικών κοινωνιών - η πρόβλεψη του προϊσχύσαντος θεσμικού πλαισίου περί υποχρεωτικού ορισμού ενός επιπλέον αντιδημάρχου ανά νησιωτική δημοτική κοινότητα. Ιδιαίτερη μέριμνα, τέλος, λήφθηκε για τους δήμους που προήλθαν από συνένωση πρώην Ο.Τ.Α. καθώς και για τους δήμους των οποίων τα νομικά πρόσωπα, όπως αυτά προσδιορίζονται στις διατάξεις του άρθρου 30 παρ. 2 του ν. 5056/2023, είχαν μέσο όρο προϋπολογισμού άνω των εξακοσίων χιλιάδων ευρώ (600.000 €) τα τελευταία πέντε (5) έτη, προσαυξάνοντας τον αριθμό των αντιδημάρχων που τους αναλογούν κατά έναν (1) για κάθε νομικό πρόσωπο που καταργείται.
Ειδικότερα, ο αριθμός των έμμισθων αντιδημάρχων που ο δήμαρχος δύναται να ορίσει είναι ο εξής:
Α. Αριθμός αντιδημάρχων, βάσει μόνιμου πληθυσμού
ΜΟΝΙΜΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ
ΔΗΜΟΥ		ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΝΤΙΔΗΜΑΡΧΩΝ
' Έως 5.000 κατοίκους' Έως 3
Από 5.001 έως 20.000 κατοίκους' Έως 4
Από 20.001 έως 50.000 κατοίκουςΈως 5
Από 50.001 έως 100.000 κατοίκουςΈως 6
Από 100.001 και άνω κατοίκους' Έως 8
Β. Νησιωτικοί Δήμοι (με νησιωτικές δημοτικές κοινότητες)
Στους νησιωτικούς δήμους λαμβάνεται ως κριτήριο πέραν του μόνιμου πληθυσμού, και ο αριθμός των υφιστάμενων νησιωτικών δημοτικών κοινοτήτων, οι οποίες εκτείνονται στην εδαφική περιφέρεια ενός νησιού. Εν προκειμένω, στους ανωτέρω δήμους, ο αριθμός των αντιδημάρχων που ορίζεται βάσει του πληθυσμού προσαυξάνεται ισάριθμα με τον αριθμό που προκύπτει από την εφαρμογή του πρώτου εδαφίου της παρ.1 του άρθρου 207 του ν. 3852/2010, όπως αυτό αντικαταστάθηκε με την παρ. 2ΣΤ του άρθρου 5 του ν. 4623/2019 (Α 134). Σημειώνεται ότι, και στην περίπτωση αυτή, ως αντιδήμαρχος για την άσκηση των ρητώς προβλεπόμενων στο άρθρο 207 του ν. 3852/2010 αρμοδιοτήτων ορίζεται δημοτικός σύμβουλος της παράταξης του δήμαρχου.
Γ. Αριθμός αντιδημάρχων σε δήμους που προήλθαν από συνένωση
Στους δήμους που προήλθαν από συνένωση, σύμφωνα με το άρθρο 1 του ν. 3852/2010, ο αριθμός των αντιδημάρχων αυξάνεται κατά έναν (1), εάν ο αριθμός των δημοτικών ενοτήτων που τους αποτελούν είναι από πέντε (5) έως και επτά (7) και κατά δύο (2), εάν ο αριθμός των δημοτικών ενοτήτων που τους αποτελούν είναι ίσος ή μεγαλύτερος από οκτώ (8). Ο αριθμός των δημοτικών ενοτήτων που αποτελούν τον κάθε δήμο της χώρας μπορεί να ανευρεθεί στους επίσημους πίνακες των αποτελεσμάτων της τελευταίας απογραφής πληθυσμού, που έχουν κυρωθεί και δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.
ΑΡΙΘΜΟΣ ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ ΕΝΟΤΗΤΩΝ
ΠΟΥ ΣΥΝΕΝΩΘΗΚΑΝ ΑΠΟΤΕΛΟΥΝ ΤΟ
ΔΗΜΟ		ΑΡΙΘΜΟΣ
ΑΝΤΙΔΗΜΑΡΧΩΝ
Από 5 έως και 7+ 1
Από 8 και άνω+ 2
Δ. Προσαύξηση αριθμού αντιδημάρχων λόγω κατάργησης/λύσης νομικών προσώπων
Με τις διατάξεις του άρθρου 30 παρ. 2 του ν. 5056/2023, δίνεται η δυνατότητα, από την εγκατάσταση των νέων δημοτικών αρχών, δηλ. από την 1η Ιανουαρίου 2024, ορισμού ενός (1) επιπλέον αντιδημάρχου σε δήμους των οποίων τα νομικά πρόσωπα, όπως αυτά προσδιορίζονται στις διατάξεις του άρθρου 30 παρ. 2 του ν. 5056/2023, είχαν μέσο όρο προϋπολογισμού την τελευταία πενταετία άνω των εξακοσίων χιλιάδων (600.000) ευρώ, έτσι ώστε να διασφαλιστεί η αποτελεσματική διοίκηση των αυξημένων αρμοδιοτήτων και των τοπικών υποθέσεων του ενιαίου δήμου.
Τα ν.π.δ.δ. «Σχολικές επιτροπές», μη έχοντα προϋπολογισμό, καθώς και τα νομικά πρόσωπα, που ναι μεν πληρούν τις ανωτέρω προϋποθέσεις αλλά δεν καταργούνται λόγω της υπαγωγής τους στην υπ’ αρ. 103036/29.11.2023 (Β’ 6719) απόφαση του Αναπληρωτή Υπουργού Εσωτερικών, δεν εμπίπτουν στις ανωτέρω διατάξεις, ενώ στην περίπτωση κατάργησης/ λύσης νομικών προσώπων διαδημοτικού χαρακτήρα, τα οποία πληρούν τις προϋποθέσεις του άρθρου 30, παρ. 2 του ν. 5056/2023, όλοι οι συμμετέχοντες σε αυτά δήμοι δικαιούνται έναν (1) επιπλέον αντιδήμαρχο.
Για κάθε ένα νομικό πρόσωπο που καταργείται σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 27 του ν. 5056/2023 ή για κάθε νομικό πρόσωπο που λειτουργούσε σύμφωνα με τα άρθρα 239 έως 242 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων (ν. 3463/2006) ή την περ. α’ της παρ. 1 του άρθρου 252 του ν. 3463/2006 και την παρ. 1 του άρθρου 156 του ν. 4600/2019 (Α’ 43) και έχει καταργηθεί κατά την τρέχουσα δημοτική περίοδο, αυξάνεται ο αριθμός των αντιδημάρχων που προβλέπεται στην παρ. 2 του άρθρου 59 του ν. 3852/2010 κατά έναν (1) στον οικείο δήμο, εφόσον ο μέσος όρος του προϋπολογισμού του καταργούμενου νομικού προσώπου των πέντε (5) τελευταίων ετών είναι μεγαλύτερος των εξακοσίων χιλιάδων (600.000) ευρώ
Σημειώνεται, δε, ότι ο αριθμός των εν λόγω αντιδημάρχων δεν προσμετράται για τον υπολογισμό του αριθμού των θέσεων των ειδικών συμβούλων ή ειδικών συνεργατών ή επιστημονικών συνεργατών που συστήνονται σύμφωνα με την περ. α’ της παρ. 1 του άρθρου 163 του ν. 3584/2007 (Α’ 143).
Τέλος, και προς αποφυγή παρερμηνειών, ο δήμαρχος στους αντιδημάρχους που προσαυξάνονται , στον αριθμό της παρ. 2 του άρθρου 59 του ν. 3852/2010, λόγω της κατάργησης νομικών προσώπων, δεν υποχρεούται να τους αναθέσει αποκλειστικά αρμοδιότητες σχετικά με το αντικείμενο των καταργημένων νομικών προσώπων. Άλλωστε, ο νομοθέτης έχει ήδη προβλέψει με τις διατάξεις του άρθρου 30 παρ. 1 του ν. 5056/2023 ότι για την εύρυθμη άσκηση των αρμοδιοτήτων των καταργούμενων νομικών προσώπων το οικείο δημοτικό συμβούλιο, με απόφασή του, δύναται να συστήνει επιτροπές.
Τα θέματα απολαβών και αδειών αντιδημάρχων για τη διευκόλυνση άσκησης των καθηκόντων τους αναπτύσσονται στον Οδηγό για την καταστατική θέση των αιρετών της πρωτοβάθμιας αυτοδιοίκησης (αντιμισθίες, αποζημιώσεις, έξοδα παράστασης, άδειες).
Άμισθοι Αντιδήμαρχοι
Με τις διατάξεις του άρθρου 59 παρ. 7 του ν. 3852/2010, δίνεται η δυνατότητα στο Δήμαρχο ορισμού και άμισθων αντιδημάρχων. Οι αντιδήμαρχοι αυτής της κατηγορίας δεν δικαιούνται αντιμισθίας ή οποιασδήποτε άλλης οικονομικής απολαβήςπου συναρτάται με την άσκηση των καθηκόντων τους (όπως π.χ. εξόδων κίνησης, κ.ά.). Επιπλέον, οι άμισθοι αντιδήμαρχοι δεν εμπίπτουν στις διατάξεις του άρθρου 93 παρ. 1 του ν. 3852/2010, περί χορήγησης ειδικής άδειας άνευ αποδοχών για όλο το διάστημα της θητείας τους. Επομένως, οι δημοτικοί σύμβουλοι που ορίζονται στη θέση των άμισθων αντιδημάρχων δεν λαμβάνουν ειδική άδεια άνευ αποδοχών από την υπηρεσία τους και, επομένως, εξακολουθούν να λαμβάνουν το μισθό της υπηρεσίας τους.
Επισημαίνεται, ωστόσο, ότι οι αντιδήμαρχοι του παρόντος δικαιούνται την άδεια του άρθρου 93 παρ.8 του ν.3852/2010 καθώς η ανωτέρω ιδιότητα δεν αναιρεί την πρωτογενή ιδιότητα του δημοτικού συμβούλου. Τέλος, ο αριθμός τους δεν προσμετράται για τον υπολογισμό των θέσεων ειδικών συμβούλων - συνεργατών, κατά την παρ. 1 του άρθρου 163 του ν. 3584/2007 (Α' 143).
Ο αριθμός των άμισθων αντιδημάρχων σε κάθε δήμο δεν μπορεί να υπερβαίνει το ένα τρίτο (1/3) του ανώτατου αριθμού των έμμισθων αντιδημάρχων που μπορεί να οριστούν σε κάθε δήμο, σύμφωνα με τα οριζόμενα στις διατάξεις της παρ. 2 και 2Α του άρθρου 59 του ν. 3852/2010.
Στο Παράρτημα Ι της παρούσας Εγκυκλίου παρατίθεται Πίνακας με τον ανώτατο αριθμό αντιδημάρχων που μπορεί να οριστούν ανά δήμο καθώς και τον ανώτατο αριθμό έμμισθωνκαι άμισθων αντιδημάρχων, όπως αυτοί διαμορφώνονται σύμφωνα με τα ανωτέρω.
Γ. Θητεία Αντιδημάρχων
Διάρκεια Θητείας
Ο ορισμός της διάρκειας της θητείας των αντιδημάρχων, έμμισθων ή άμισθων, αποτελεί κυρίαρχο αντικείμενο αρμοδιότητας του Δημάρχου και, αφενός δεν μπορεί να είναι μικρότερη του ενός έτους, εκτός αν ο ορισμός ανακληθείή ο εκάστοτε αντιδήμαρχος παραιτηθεί, αφετέρου η διάρκεια αυτής δεν μπορεί να παραταθεί. Δέον δε κρίνεται να ορίζεται στην απόφαση ορισμού τους ως αντιδήμαρχοι η διάρκεια της θητείας τους για λόγους εφαρμογής της διάταξης και διαφάνειας. Τυχόν τροποποίηση της απόφασης ορισμού ως προς τις αρμοδιότητες ή την κατηγορία του αντιδημάρχου (έμμισθος ή άμισθος) δεν συνιστά ανάκληση απόφασης ορισμού και είναι, σε κάθε περίπτωση, επιτρεπτή, η απόφαση, όμως υπόκειται στις ισχύουσες προϋποθέσεις δημοσίευσης, όπως αναλύονται σε επόμενο κεφάλαιο.
Αν αντιδήμαρχος απουσιάζει ή κωλύεται, τις αρμοδιότητές του ασκεί άλλος αντιδήμαρχος που ορίζεται από τον δήμαρχο στην απόφαση ορισμού, και σε περίπτωση που δεν έχει οριστεί, ο ίδιος ο δήμαρχος. Αν αντιδήμαρχος κατά τη διάρκεια της θητείας του ανεξαρτητοποιηθεί ή διαγραφεί από την παράταξη του δημάρχου δεν μπορεί να παραμείνει αντιδήμαρχος. Στην περίπτωση δε που είχε οριστεί Πρόεδρος της Δημοτικής Επιτροπής (λόγω της ιδιότητας του αντιδημάρχου), εκπίπτει αυτοδίκαια και αντικαθίσταται σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 74 παρ. 1 του ν. 3852/2010. Αντίστοιχα δημοτικός σύμβουλος που ανεξαρτητοποιήθηκε ή διαγράφηκε από την παράταξη του δημάρχου δεν μπορεί να οριστεί αντιδήμαρχος. Εύλογο είναι, ωστόσο, ότι, σε περίπτωση επανένταξής του στην παράταξη του δημάρχου, επιτρέπεται να ορισθεί αντιδήμαρχος.
Σε περίπτωση παραίτησης δημοτικού συμβούλου από τη θέση του αντιδημάρχου, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 39 του ν. 4804/2021 (Α’ 90), δύναται να οριστεί νέος αντιδήμαρχος. Στην περίπτωση δε που ο παραιτηθείς δημοτικός σύμβουλος είχε οριστεί πρόεδρος της Δημοτικής Επιτροπής (λόγω της ιδιότητας του αντιδημάρχου), και προκειμένου η επιτροπή να έχει νόμιμη συγκρότηση μέχρι του ορισμού αντιδημάρχου ως πρόεδρο της επιτροπής, χρέη προέδρου αναλαμβάνει ο δήμαρχος σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 8 παρ. 1 του ν. 5056/2023. Εύλογο είναι ότι και στην περίπτωση λήξης της θητείας αντιδημάρχου που παράλληλα έχει οριστεί, λόγω της ιδιότητάς του, ως πρόεδρος της ως άνω επιτροπής από τον δήμαρχο, επέρχεται αυτοδικαίως έκπτωση από την Δημοτική Επιτροπή. Μέχρι τον ορισμό νέου αντιδημάρχου από τον δήμαρχο, πρόεδρος της επιτροπής είναι και στην περίπτωση αυτή ο δήμαρχος. Δέον να σημειωθεί ότι, αν ίδιο πρόσωπο οριστεί εκ νέου αντιδήμαρχος, ο τυχόν νέος ορισμός του ως πρόεδρος της Δημοτικής Επιτροπής έπεται της δημοσίευσης της απόφασης ορισμού του ως αντιδήμαρχος.
Σε περίπτωση κένωσης της θέσης του δημάρχου κατά τη διάρκεια της δημοτικής περιόδου, ο νεοεκλεγείςδήμαρχος, ακριβώς όπως και ο δήμαρχος ο οποίος εγκαθίσταται στην αρχή της δημοτικής περιόδου, ευθύς μόλις αναλάβει τα καθήκοντα του ορίζει εκ νέου τα πρόσωπα (αντιδημάρχους) στα οποία θα μεταβιβάσει μέρος των αρμοδιοτήτων του. Επισημαίνεται, ωστόσο, ότι κατά το χρονικό διάστημα κένωσης της θέσης δημάρχου, το πρόσωπο που εκτελεί καθήκοντα δημάρχου, κατά τις προβλέψεις των παρ. 3 και 4 του άρθρου 89 του ν. 3463/2006, ασκεί όλες τις αρμοδιότητες αυτού. Τούτο διότι ο νομοθέτης δεν απέβλεψε μόνο στο τυπικό κριτήριο, ήτοι της ύπαρξης δημάρχου ως αξίωμα, μέχρι την αντικατάστασή του σύμφωνα με την οριζόμενη στις διατάξεις του άρθρου 60 του ν. 3852/2010 διαδικασία, αλλά και στο ουσιαστικό κριτήριο, υπό την έννοια της πραγματικής δυνατότητας άσκησης των καθηκόντων από το συγκεκριμένο πρόσωπο που είναι δήμαρχος, όπως αυτά οριοθετούνται στο άρθρο 58 του ν. 3852/2010.
Υποχρεώσεις Αντιδημάρχων
Το πλαίσιο των υποχρεώσεων των αντιδημάρχων κατά τη διάρκεια της θητείας τους προσδιορίζεται στις διατάξεις του άρθρου 61 του ν. 3852/2010. Εκτός των άλλων, υποχρεούνται να υποβάλουν ετήσια δήλωση της περιουσιακής τους κατάστασης, δημοσιοποιώντας την με ανάρτηση στην ιστοσελίδα του δήμου, να απαντούν εγγράφως ή 13 προφορικώς στα ερωτήματα που τους υποβάλλουν τα μέλη του δημοτικού συμβουλίου μέσα σε ένα (1) μήνα καθώς και να κατοικούν στον οικείο δήμο με εξαίρεση τους αντιδημάρχους των δήμων των νομών Αττικής και Θεσσαλονίκης.
Επιπλέον, δεν επιτρέπεται να απουσιάσουν περισσότερο από τριάντα (30) ημέρες συνολικά κάθε χρόνο, χωρίς άδεια του δημοτικού συμβουλίου. Κατά τη διάρκεια δε της θητείας τους, δεν μπορούν να εκλεγούν ή να είναι μέλη του προεδρείου του δημοτικού συμβουλίου.
Επισημαίνεται, τέλος, ότι για τη διευκόλυνση της άσκησης καθηκόντων τυφλού αντιδημάρχου έχει προβλεφθεί, με τις διατάξεις της παρ. 2 του άρθρου 44 του ν. 3979/2011 (Α’ 138), η δυνατότητα πρόσληψης ιδιαίτερου γραμματέα - βοηθού για όσο διάστημα ασκεί τα καθήκοντά του.
Δ. Ορισμός Αντιδημάρχων
Ορισμός Αντιδημάρχων
Σύμφωνα με τις διατάξεις του πρώτου εδαφίου της παρ. 1 του άρθρου 59 του ν. 3852/2010, οι αντιδήμαρχοι επικουρούν τον δήμαρχο. Επομένως, ο δήμαρχος δεν υποχρεούται να ορίσει άμισθους και έμμισθους αντιδημάρχους ίσους με τον ανώτατο προβλεπόμενο αριθμό που αναλογεί στο δήμο, όπως αυτός αποτυπώνεται στον Πίνακα του Παραρτήματος Ι. Η μη υποχρέωση, άλλωστε, ορισμού αντιδημάρχων αποτελεί θέμα κυρίαρχης προσωπικής του επιλογής, με τον νομοθέτη να καθορίζει τον ανώτατο δυνατό αριθμό αντιδημάρχων του δήμου από κάθε κατηγορία, είτε έμμισθων είτε άμισθων.
Συνεπώς, ο Δήμαρχος δεν είναι υποχρεωμένος να εξαντλήσει τον ανώτατο αριθμό έμμισθων και/ή άμισθων αντιδημάρχων που δικαιούται να ορίσει. Συναφώς, δεν υποχρεούται να εξαντλήσει τον ανώτατο αριθμό έμμισθων αντιδημάρχων, προκειμένου στη συνέχεια να προβεί στον ορισμό άμισθων αντιδημάρχων. Άλλωστε στον δήμαρχο επαφίεται η επιλογή των προσώπων που θα καταλάβουν το αξίωμα των άμισθων/ έμμισθων αντιδημάρχων, λαμβάνοντας υπόψη τόσο τις ανάγκες που προκύπτουν κατά την άσκηση του έργου στους όσο και τις επαγγελματικές υποχρεώσεις των προς επιλογή προσώπων.
Επισημαίνεται, ωστόσο, ότι η ως άνω αναφερόμενη ευχέρεια του δημάρχου κάμπτεται, στην περίπτωση των νησιωτικών δήμων, όπου υφίστανται δημοτικές κοινότητες οι οποίες εκτείνονται στην εδαφική περιφέρεια στους νησιού. Ειδικότερα, από τις διατάξεις της παρ.1του άρθρου 207 του ν. 3852/2010, προκύπτει ευθέως ότι σε όλους τους ανωτέρω νησιωτικούς δήμους υποχρεωτικά θα πρέπει να οριστούν αντιδήμαρχοι στις νησιωτικές δημοτικές κοινότητες για την άσκηση των ρητά οριζόμενων στην ανωτέρω παράγραφο αρμοδιοτήτων.
Σε κάθε περίπτωση και στο πλαίσιο της εναρμόνισης και προσαρμογής του συστήματος διακυβέρνησης των Ο.Τ.Α. α’ βαθμού με τις διατάξεις του ν. 4804/2021 (Α’ 90), με τον οποίο εισήχθη ένα πλειοψηφικό σύστημα διακυβέρνησης, προβλέπεται ότι ως αντιδήμαρχοι μπορούν να οριστούν δημοτικοί σύμβουλοι αποκλειστικά από την παράταξη του δημάρχου, μη επιτρέποντος σε κάθε περίπτωση τον ορισμό ως αντιδημάρχου ανεξάρτητου ή διαγραφέντος δημοτικού συμβούλου44.
Απόφαση ορισμού Αντιδημάρχων - Μεταβίβαση αρμοδιοτήτων και εξουσιοδότηση υπογραφής
Ο Δήμαρχος μπορεί να μεταβιβάζει αρμοδιότητες στους Αντιδημάρχους (καθ' ύλην και κατά τόπον) (χωρίς να υπάρχει κάποιος περιορισμός στο εύρος της ευχέρειας αυτής), εκτός από τις αρμοδιότητες που ασκεί ως πειθαρχικός προϊστάμενος και τις αρμοδιότητες που ασκεί σύμφωνα με το άρθρο 204 παρ. 2 του ν. 4555/2018 (Α’ 133).
i. Ο ορισμός αντιδημάρχου και η μεταβίβαση αρμοδιότητας σε αυτόν πραγματοποιείται με έκδοση διοικητικής πράξης από τον δήμαρχο. Ο δήμαρχος με απόφασή του, που έχει τον χαρακτήρα κανονιστικής πράξης, μπορεί να μεταβιβάζει αρμοδιότητες σε αντιδήμαρχο με ρητή αναφορά στο όνομά του ως αποδέκτη συγκεκριμένης αρμοδιότητας. Στην περίπτωση αυτή, η εκχώρηση αρμοδιότητας στο συγκεκριμένο αντιδήμαρχο είναι προσωπική, με αποτέλεσμα η μετέπειτα μεταβολή του προσώπου του αντιδημάρχου να την καθιστά ανίσχυρη.
Αντίθετα, όταν η εκχώρηση αρμοδιότητας σε αντιδήμαρχο είναι απρόσωπη, όταν δηλαδή η μεταβίβαση της αρμοδιότητας αφορά για παράδειγμα τον αντιδήμαρχο οικονομικών, χωρίς να κατονομάζεται συγκεκριμένος αντιδήμαρχος, τότε η μεταβίβαση της αρμοδιότητας εξακολουθεί να ισχύει, ανεξαρτήτως των μεταβολών στα πρόσωπα των αντιδημάρχων που ορίζονται στη θέση αυτή. Στους περιπτώσεις αυτές, η κανονιστική πράξη της μεταβίβασης αρμοδιοτήτων εξακολουθεί να ισχύει μέχρι να τροποποιηθεί ή να ανακληθεί από τον δήμαρχο. Με την έκδοση της απόφασης του δημάρχου, ο αντιδήμαρχος είναι αποκλειστικώς αρμόδιος για την άσκηση της μεταβιβαζόμενης αρμοδιότητας και για την έκδοση των πράξεων που προβλέπονται για την άσκησή της, εκτός αν οι σχετικές διατάξεις ορίζουν ότι, παράλληλα, μπορεί να ασκείται και από το όργανο που τη μεταβίβασε.
Επισημαίνεται ότι στην κατά τα ανωτέρω παράλληλη άσκηση αρμοδιότητας από δύο όργανα δεν εμπίπτει η περίπτωση της παρ. 6 του άρθρου 59 του ν. 3852/2010. Στην εν λόγω παράγραφο ορίζεται ότι αν ο αντιδήμαρχος απουσιάζει ή κωλύεται, τις αρμοδιότητές του ασκεί άλλος αντιδήμαρχος που ορίζεται από τον δήμαρχο ή, αν δεν έχει οριστεί τέτοιος, ο ίδιος ο δήμαρχος. Στη βάση της ανωτέρω διάταξης δεν είναι δυνατή η παράλληλη ή από κοινού άσκηση μιας αρμοδιότητας που έχει ήδη μεταβιβαστεί και από τους δύο, δηλαδή και από τον δήμαρχο και από τον αντιδήμαρχο.
Λόγω, όμως, της προβλεπόμενης από την ανωτέρω διάταξη «αντίστροφης αναπλήρωσης», είναι δυνατόν ο δήμαρχος να ασκήσει την αρμοδιότητα που έχει μεταβιβάσει σε αντιδήμαρχο, με ρητή αναφορά στο σώμα της διοικητικής πράξης της απουσίας ή της ύπαρξης κωλύματος του αντιδημάρχου, ώστε να αποφεύγεται περίπτωση παράλληλης ή από κοινού άσκησης αρμοδιότητας.
Για την πληρέστερη διοικητική ανάλυσης της άσκησης της αρμοδιότητας σημειώνεται ότι το γενικό πλαίσιο που ρυθμίζει τον τρόπο σύνταξης των διοικητικών πράξεων καθορίζεται από τον συνδυασμό των άρθρων 9, 16 έως 19 του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας. Κατ’ εφαρμογή των ανωτέρω άρθρων, έχει εκδοθεί ο Κανονισμός Επικοινωνίας Δημοσίων Υπηρεσιών του ΥΠ.ΕΣ.ΔΔ.Α. και η αριθμ. 14/2011 εγκύκλιος του Υπουργείου Εσωτερικών. Λαμβάνοντας υπόψη τα ανωτέρω, οι εκδοθείσες αποφάσεις των αντιδημάρχων στους οποίους ο δήμαρχος έχει μεταβιβάσει αρμοδιότητες έχουν την ακόλουθη μορφή:
i. Στο προοίμιο της απόφασης αναγράφεται η φράση «ΑΠΟΦΑΣΗ» και στη συνέχεια ακολουθεί η φράση ο «ΔΗΜΑΡΧΟΣ», καθώς είναι το όργανο στο οποίο ο νόμος έχει προβλέψει ευθέως την άσκηση της αρμοδιότητας.
ii. Στη συνέχεια και μετά τη φράση «Έχοντας υπόψη», ακολουθούν οι διατάξεις που καθορίζουν την αρμοδιότητα για την έκδοση της πράξης καθώς και η κανονιστική πράξη του δημάρχου με την οποία έχει μεταβιβάσει την άσκηση της αρμοδιότητας στον αντιδήμαρχο.
iii. Στο τέλος του εγγράφου αναγράφεται το όνομα του εκδίδοντος οργάνου, στο οποίο έχει μεταβιβαστεί η αρμοδιότητα, δηλαδή το όνομα του αντιδημάρχου.
iv. Τυχόν παράλειψη αναγραφής της κανονιστικής πράξης μεταβίβασης αρμοδιότητας στο προοίμιο των διατάξεων δεν επιφέρει ακυρότητα της πράξης.
Μεταβίβαση αρμοδιότητας
Θέμα
ΑΠΟΦΑΣΗ
Ο ΔΗΜΑΡΧΟΣ
' Έχοντας υπόψη:
Υπογραφή
(Το όργανο στο οποίο έχει μεταβιβαστεί η αρμοδιότητα)
Ο Αντιδήμαρχος
ii. Εξυπακούεται ότι για την πλήρη άσκηση των αρμοδιοτήτων στους, οι αντιδήμαρχοι έχουν και το δικαίωμα υπογραφής των αντίστοιχων διοικητικών πράξεων, καθόσον αυτή νοείται ότι εμπεριέχεται στη μεταβίβαση αρμοδιότητας, ως η υλική ενέργεια για την πραγματοποίησή της. Από την πράξη δηλαδή μεταβίβασης αρμοδιότητας προκύπτει και το δικαίωμα υπογραφής.
Διαφορετική είναι η περίπτωση εξουσιοδότησης υπογραφής. Εξουσιοδότηση υπογραφής, κατά το άρθρο 88 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων (ν. 3463/ 2006, Α’ 114), είναι η παροχή 17 εξουσιοδότησης από ένα όργανο, με ειδική πράξη του, σε άλλο όργανο να υπογράφει αντί αυτού και με εντολή του ορισμένες πράξεις. Οι πράξεις αυτές, αν και φέρουν την υπογραφή του εξουσιοδοτούμενου οργάνου, θεωρούνται πράξεις του οργάνου που έδωσε την εξουσιοδότηση. Η πράξη με την οποία παρέχεται η εξουσιοδότηση υπογραφής έχει κανονιστικό χαρακτήρα, και δεν αποκλείεται, τις πράξεις που θα μπορούσε να υπογράψει το εξουσιοδοτημένο όργανο να τις υπογράψει το ίδιο το όργανο που έχει παράσχει την εξουσιοδότηση. Η κανονιστική πράξη της εξουσιοδότησης υπογραφής, εφόσον συνδέεται με συγκεκριμένο πρόσωπο, είναι ανίσχυρη σε περίπτωση που το συγκεκριμένο πρόσωπο χάσει την ιδιότητα βάσει της οποίας έχει εξουσιοδοτηθεί για υπογραφή. Αντίθετα, η κανονιστική πράξη εξουσιοδότησης υπογραφής εξακολουθεί να ισχύει μέχρι να καταργηθεί από μεταγενέστερη όμοιά της, εφόσον η εκχώρηση του δικαιώματος υπογραφής έχει δοθεί σε όργανο διοίκησης στο οποίο προβλέπεται η δυνατότητα εξουσιοδότησης υπογραφής και όχι κατ’ ανάγκη σε μεμονωμένο πρόσωπο.
Οι εκδοθείσες αποφάσεις των αντιδημάρχων ή άλλων διοικητικών οργάνων τους οποίους ο δήμαρχος έχει εξουσιοδοτήσει να υπογράφουν αντί αυτού και με εντολή του έχουν την ακόλουθη μορφή:
i. Στο προοίμιο της απόφασης αναγράφεται η φράση «ΑΠΟΦΑΣΗ» και στη συνέχεια ακολουθεί η φράση ο «ΔΗΜΑΡΧΟΣ», καθώς είναι το όργανο στο οποίο ο νόμος έχει προβλέψει ευθέως την άσκηση της αρμοδιότητας.
ii. Στη συνέχεια και μετά τη φράση «Έχοντας υπόψη», ακολουθούν οι διατάξεις που καθορίζουν την αρμοδιότητα για την έκδοση της πράξης, καθώς και η πράξη του δημάρχου με την οποία έχει εξουσιοδοτήσει τον αντιδήμαρχο ή άλλο προβλεπόμενο από το άρθρο 88 του ν. 3463/2006 όργανο διοίκησης προς υπογραφή.
iii. Στο τέλος του εγγράφου αναγράφεται το όνομα του εκδίδοντος οργάνου, το οποίο έχει εξουσιοδοτηθεί προς υπογραφή.
iv. Τυχόν παράλειψη αναγραφής της κανονιστικής πράξης εξουσιοδότησης υπογραφής στο προοίμιο των διατάξεων δεν επιφέρει ακυρότητα της πράξης.
Εξουσιοδότηση υπογραφής
Θέμα
ΑΠΟΦΑΣΗ
Ο ΔΗΜΑΡΧΟΣ
' Έχοντας υπόψη:
Υπογραφή
(Το όργανο το οποίο έχει λάβει την εντολή εξουσιοδότησης υπογραφής)
Με εντολή Δημάρχου Ο Αντιδήμαρχος
ή Ο Γενικός Γραμματέας του Δήμου ή άλλο όργανο διοίκησης που έχει εξουσιοδοτηθεί
Δημοσίευση απόφασης ορισμού Αντιδημάρχων
Η απόφαση του δημάρχου, με την οποία ορίζονται οι αντιδήμαρχοι και μεταβιβάζονται σε αυτούς η άσκηση καθ’ ύλην ή/ και κατά τόπο αρμοδιοτήτων, αναρτάται στον δικτυακό τόπο «Διαύγεια» και στην ιστοσελίδατου δήμου. Η ανωτέρω απόφαση, δηλαδή, αποκτά νόμιμη υπόσταση και έχει έναρξη από την τελευταία ημερομηνία, κατά την οποία ολοκληρώθηκαν οι διατυπώσεις δημοσιότητας σύμφωνα με ταανωτέρω. Επισημαίνεται, τέλος, πως ο ανωτέρω τύπος δημοσίευσης ακολουθείται, και στους περιπτώσεις ανάκλησης ορισμού αντιδημάρχου, παραίτησης αντιδημάρχου και γενικότερα σε κάθε τυχόν μεταγενέστερη απόφαση τροποποίησης στους αρχικής απόφασης ορισμού, είτε ως προς το εύρος των αρμοδιοτήτων είτε ως προς την κατηγορία του ορισθέντος αντιδημάρχου.
Δέον να σημειωθεί ότι οι αντιδήμαρχοι ασκούν τις αρμοδιότητες τους από την ημερομηνία δημοσίευσης της απόφασης ορισμού τους, η οποία δεν έχει, σε καμία περίπτωση, αναδρομικό χαρακτήρα, τόσο για την καταβολή αντιμισθίας όσο και για τη λήψη στους ειδικής άδειας του άρθρου 93 του ν. 3852/2010.
Για περαιτέρω διευκρινίσεις ή πληροφορίες αναφορικά με τα διαλαμβανόμενα στην παρούσα εγκύκλιο, μπορείτε να απευθύνεστε στην ηλεκτρονική διεύθυνση info@ypes.gr, καθώς και στους:
ΌνομαΤηλέφωνο
Διαμάντη Μαρία213 136 4390
Αντωνίου Δημήτρης213 136 4346
Γαλάνης Κώστας213 136 4348
Γεωργακοπούλου Παρασκευή213 136 4337
Ζαγορίτης Λάζαρος213 136 4309
Νάσαινα Δέσποινα213 136 4378
Ντάβα Ρένια213 136 4027
Οικονομίδης Δημήτρης213 136 4313
Την παρούσα εγκύκλιο μπορείτε να την αναζητήσετε και στον δικτυακό τόπο του Υπουργείου Εσωτερικών, στην ηλεκτρονική διεύθυνση https://www.ypes.gr/apokentromeni-dioikisi-aytodioikisi/thesmika-themata-organosis-kai-leitourgias-dimon/thth-organosisleitourgiasdimon-antidimarchoi.
Ο Αναπληρωτής Υπουργός
ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΛΙΒΑΝΙΟΣ
Αποδέκτες
1. Αποκεντρωμένες Διοικήσεις της Χώρας
2. Δήμοι της Χώρας
Κοινοποίηση
1. Κ.Ε.Δ.Ε.
2. Ε.Ε.Τ.Α.Α. Α.Ε.
Εσωτερική Διανομή
1. Γραφείο Υπουργού
2. Γραφείο Αναπληρωτή Υπουργού
3. Γραφείο Γενικού Γραμματέα Αυτοδιοίκησης και Αποκέντρωσης
4. Διευθύνσεις Υπουργείου Εσωτερικών
Ε. Παραρτήματα
Παράρτημα Ι.
Παράρτημα ΙΙ. Άρθρο 59 του ν. 3852/2010 - Αντιδήμαρχοι