ΓνωμΕΑΑΔΗΣΥ Α7/2020 Διατύπωση γνώμης της Αρχής, σύμφωνα με το άρθρο 2 παρ. 2 περ. γ’ υποπερ. (αα) του ν. 4013/2011, επί διατάξεων σχεδίου νόμου, προτεινομένων υπό του Υπουργείου Εσωτερικών, με θέμα: «Στρατηγική αναπτυξιακή προοπτική Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ρυθμίσεις Υπουργείου Εσωτερικών και άλλες διατάξεις»

ΓΝΩΜΗ Α7/2020
ΑΔΑ: ΨΣΤΝΟΞΤΒ-74Ψ
ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ
ΟΡΘΗ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΑΡΧΗΣ
EΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΕΝΙΑΙΑ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗ ΑΡΧΗ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ
(άρθρο 2 παρ. 2 περ. γ' υποπερ. αα' του ν. 4013/2011)
Η ΕΝΙΑΙΑ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗ ΑΡΧΗ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ
Στην Αθήνα σήμερα την 27η Φεβρουαρίου του έτους δύο χιλιάδες είκοσι (2020) ημέρα Πέμπτη και ώρα 09.30 π.μ., επί της οδού Κεφαλληνίας 45 και Κομνά Τράκα, όπου και η έδρα της, συνήλθε η ΕΝΙΑΙΑ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗ ΑΡΧΗ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ σε συνεδρίαση, μετά από σχετική πρόσκληση του Προέδρου της, η οποία γνωστοποιήθηκε νομίμως σε όλα τα μέλη της Αρχής.
1. Αντιπρόεδρος: Αδάμ Καραγλάνης (προεδρεύων)
2. Μέλη: Δημήτριος Λουρίκας (μέσω τηλεδιάσκεψης) Δημήτριος Σταθακόπουλος Ερωφίλη Χριστοβασίλη
Τα αναπληρωματικά μέλη καίτοι προσκληθέντα, δεν εκλήθησαν αφού δεν παρέστη ανάγκη.
Γραμματέας: Μαρία Αντωνοπούλου
Εισηγητές: Παναγιώτα Αλεξίου, Ειδικό Επιστημονικό Προσωπικό Ε.Α.Α.ΔΗ.ΣΥ, νομικός, υπηρετούσα στο Αυτοτελές Γραφείο Θεσσαλονίκης.
Κατά τη διάρκεια της Συνεδρίασης παρέστη εισηγήτρια κ. Αλεξίου (μέσω τηλεδιάσκεψης) καθώς και η Αν. Προϊσταμένη του Τμήματος Γνωμοδοτήσεων κ. Καξιρή, οι οποίες αποδεσμεύτηκαν πριν την έναρξη της διαδικασίας της ψηφοφορίας των μελών του Συμβουλίου της Αρχής και τη λήψη της απόφασης.
Θέμα: Διατύπωση γνώμης της Αρχής, σύμφωνα με το άρθρο 2 παρ. 2 περ. γ’ υποπερ. (αα) του ν. 4013/2011, επί διατάξεων σχεδίου νόμου, προτεινομένων υπό του Υπουργείου Εσωτερικών, με θέμα: «Στρατηγική αναπτυξιακή προοπτική Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ρυθμίσεις Υπουργείου Εσωτερικών και άλλες διατάξεις»
I. Εισαγωγικές παρατηρήσεις
Την 12.02.2020 υπεβλήθη ηλεκτρονικά στην Ε.Α.Δ.ΔΗ.ΣΥ. (εφεξής Αρχή) και έλαβε Α.Π. εισερχ. 886/12.02.2020, διαβιβαστικό έγγραφο, δια του οποίου η Γενική Γραμματεία Νομικών και Κοινοβουλευτικών Θεμάτων υπέβαλε σχέδιο προτεινομένων διατάξεων επί σχεδίου νόμου του Υπουργείου Εσωτερικών, προκειμένου να διατυπωθεί σχετικά γνώμη της Αρχής, στο πλαίσιο της προβλεπομένης, στο άρθρο 2 παρ. 2 περ. γ’ υποπερ. (αα) του ν.4013/2011, αρμοδιότητάς της. Επισημαίνεται ότι το εν λόγω μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου περιελάμβανε τις προτεινόμενες διατάξεις επί σχεδίων δυο (2) άρθρων και ειδικότερα των προτεινομένων στο σχέδιο νόμου άρθρων 2 («Τεχνική Βοήθεια») και 18 (Θέσπιση Προγράμματος «Πρόληψη στο Σπίτι»), ενώ το σύνολο του σχεδίου νόμου δεν έχει αποσταλεί. Εν συνεχεία, την 19.02.2020 υπεβλήθησαν εκ νέου ηλεκτρονικά και έλαβαν Α.Π. εισερχ. Ε.Α.Α.ΔΗ.ΣΥ. 1073/19.02.2020, από το γραφείο του Υφυπουργού Εσωτερικών, οι διατάξεις του άρθρου 2 ανωτέρω, οι οποίες έχουν διάφορο περιεχόμενο σε σχέση με το αρχικώς υποβληθέν σχέδιο άρθρου. Τα ανωτέρω υποβληθέντα σχέδια άρθρων, ενσωματώθηκαν στο σχέδιο νόμου «Στρατηγική αναπτυξιακή προοπτική των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ρύθμιση ζητημάτων αρμοδιότητας Υπουργείου Εσωτερικών και άλλες διατάξεις», το οποίο κατατέθηκε την 21.02.2020 στη Βουλή.
ΙΙ. ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ
Οι υποβληθείσες στην Αρχή προτεινόμενες διατάξεις, ως τροποποιήθηκαν κατά περιεχόμενο και η συνυποβληθείσα αιτιολογική έκθεση έχουν ως εξής:
«1. Άρθρο 2
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ
«Με το άρθρο 2 θεσμοθετείται για πρώτη φορά η παροχή τεχνικής βοήθειας για την υλοποίηση ειδικών προγραμμάτων ενίσχυσης, τόσο του φορέα διαχείρισης (Υπουργείο Εσωτερικών), όσο και των δυνητικών δικαιούχων (ΟΤΑ α’ και β’ βαθμού). Οριοθετείται έτσι ένα πλαίσιο για έργα τεχνικής βοήθειας που αφορούν κυρίως την προμήθεια αγαθών και τη λήψη υπηρεσιών, την κάλυψη λειτουργικών δαπανών και κάθε άλλη απαραίτητη δαπάνη, που αποσκοπεί στην ενίσχυση της υλοποίησης των προγραμμάτων του Υπουργείου Εσωτερικών.
Το προτεινόμενο πλαίσιο στοχεύει στην ενίσχυση της διοικητικής ικανότητας εμπλεκομένων υπηρεσιών και κυρίως των δικαιούχων για την υλοποίηση των έργων που εντάσσονται στα προγράμματα.»
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΔΙΑΤΑΞΗ
Άρθρο 2
Τεχνική Βοήθεια
1. Το Υπουργείο Εσωτερικών μπορεί να συμβάλλεται ή να αναθέτει σε φορέα με εμπειρία στον σχεδιασμό, διαχείριση, εκτέλεση και παρακολούθηση χρηματοδοτούμενων προγραμμάτων, την παροχή τεχνικής βοήθειας για τον εν γένει σχεδιασμό και τη διοικητική διαχείριση των προσκλήσεων των ειδικών προγραμμάτων ενίσχυσης των ΟΤΑ, με σκοπό την επιστημονική και διοικητική υποστήριξη του εκάστοτε οριζόμενου φορέα διαχείρισης. Οι δαπάνες για την παροχή των υπηρεσιών του προηγούμενου εδαφίου δεν μπορεί να υπερβαίνουν το ένα τοις εκατό (1%) του προϋπολογισμού του εκάστοτε προγράμματος.
2. Οι ΟΤΑ α’ και β’ βαθμού, οι οποίοι είναι δυνητικοί δικαιούχοι ειδικών προγραμμάτων ενίσχυσης του Υπουργείου Εσωτερικών, μπορούν να αναθέτουν σε φορέα με εμπειρία στον σχεδιασμό, διαχείριση, εκτέλεση και παρακολούθηση χρηματοδοτούμενων προγραμμάτων, την επιστημονική και διοικητική υποστήριξη τους για την προετοιμασία των τεχνικών δελτίων και των φακέλων για την υποβολή αιτήματος ένταξης σε ειδικά προγράμματα ενίσχυσης. Το ύψος για την παροχή των υπηρεσιών του προηγούμενου εδαφίου καθορίζεται κατά περίπτωση με την εκάστοτε πρόσκληση ή το πρόγραμμα και αποτελεί επιλέξιμη δαπάνη.
3. Τα άρθρα 12, 119 παράγραφοι 1 έως 7, 200 παράγραφος 8 και 329 του ν. 4412/2016 (Α’ 147) εφαρμόζονται και για τις ενέργειες τεχνικής βοήθειας του παρόντος άρθρου.
«2. Άρθρο 18
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ
«Με το άρθρο 18 θεσπίζεται πρωτοποριακό πρόγραμμα τηλε-ιατρικής υπό την ονομασία «Πρόληψη στο Σπίτι» για την υποστήριξη των κατοίκων ορεινών και δυσπρόσιτων περιοχών. Στόχος του προγράμματος είναι η κατ’ οίκον διεξαγωγή ιατρικών εξετάσεων των κατοίκων των περιοχών αυτών που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού και η αυτοματοποιημένη αποστολή των αποτελεσμάτων τους σε συμβεβλημένους ιατρούς, μέσω τεχνολογιών πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών. Η ένταξη των δήμων στο πρόγραμμα «Πρόληψη στο Σπίτι» γίνεται με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών.
Για κάθε δήμο που εντάσσεται ο οικείος ΟΤΑ επιχορηγείται κατ’ έτος αποκλειστικά για την κάλυψη του προγράμματος με έως πενήντα χιλιάδες (50.000) ευρώ ανά πέντε χιλιάδες (5.000) κατοίκους, συμπεριλαμβανομένου του κόστους προμήθειας του πάσης φύσεως απαιτούμενου τεχνολογικού εξοπλισμού (συσκευές τηλε-ιατρικής ,σύστημα συλλογής και διαχείρισης στοιχείων κλπ) και των τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών διασύνδεσης.
Με την απόφαση ένταξης, δύναται να αναπροσαρμόζεται το ποσό της ετήσιας επιχορήγησης, εφόσον το επιβάλλουν τοπικές δημογραφικές ιδιαιτερότητες. Με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών μπορεί να ρυθμίζεται κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια για την εφαρμογή του παρόντος άρθρου.
Κάθε εντασσόμενος στο πρόγραμμα δήμος και ανά πέντε χιλιάδες (5.000) μόνιμους κατοίκους, δύναται να συνάπτει σύμβαση μίσθωσης έργου ετήσιας διάρκειας κατόπιν δημόσιας προκήρυξης ύψους μέχρι είκοσι χιλιάδων (20.000) ευρώ κατ’ έτος με ιατρό για τη συλλογή και την ιατρική αξιολόγηση των εξετάσεων των ωφελούμενων του προγράμματος. Το οικονομικό αντικείμενο της σύμβασης αποτελεί επιλέξιμη δαπάνη του προγράμματος. Η διαδικασία σύναψης γίνεται κατά παρέκκλιση κάθε γενικής ή ειδικής διάταξης. Επίσης, ο οικείος δήμος δύναται να συνάπτει σύμβαση, χωρίς οικονομικό αντάλλαγμα, με μονάδες πρωτοβάθμιας υγείας, νοσοκομεία ή τοπικές μονάδες υγείας εφόσον διαθέτουν την υποδομή και το προσωπικό για την αξιολόγηση των εξετάσεων.
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΔΙΑΤΑΞΗ
Άρθρο 18
Επέκταση προγράμματος «Βοήθεια στο Σπίτι» - θέσπιση προγράμματος «Πρόληψη στο Σπίτι»
1. Για την υποστήριξη των κατοίκων ορεινών και δυσπρόσιτων περιοχών, θεσπίζεται ειδικό πρόγραμμα προληπτικής ιατρικής με τίτλο «Πρόληψη στο Σπίτι», το οποίο αποτελεί τμήμα του προγράμματος «Βοήθεια στο Σπίτι». Στόχος του προγράμματος είναι η κατ’ οίκον διεξαγωγή ιατρικών εξετάσεων των κατοίκων των περιοχών αυτών που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού και η αυτοματοποιημένη αποστολή των αποτελεσμάτων τους σε συμβεβλημένους ιατρούς, μέσω τεχνολογιών πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών.
2. Η ένταξη των δήμων στο «Πρόληψη στο Σπίτι» γίνεται με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών. Για κάθε δήμο που εντάσσεται, ο οικείος ΟΤΑ επιχορηγείται κατ’ έτος αποκλειστικά για την κάλυψη του προγράμματος με έως πενήντα χιλιάδες (50.000) ευρώ ανά πέντε χιλιάδες (5.000) κατοίκους, συμπεριλαμβανομένου του κόστους προμήθειας του πάσης φύσεως απαιτούμενου τεχνολογικού εξοπλισμού και των τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών διασύνδεσης. Με την απόφαση ένταξης, δύναται να αναπροσαρμόζεται το ποσό της ετήσιας επιχορήγησης, εφόσον το επιβάλλουν τοπικές δημογραφικές ιδιαιτερότητες. Με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών μπορεί να ρυθμίζεται κάθε άλλη αναγκαία ενέργεια για την εφαρμογή του παρόντος άρθρου.
3. Το προσωπικό του προγράμματος «Βοήθεια στο Σπίτι» επιβλέπει και υποβοηθά την ομαλή εκτέλεση του παρόντος προγράμματος. Ο καθορισμός των ιατρικών εξετάσεων, οι προδιαγραφές του εξοπλισμού και η διαδικασία τηλεπικοινωνιακής διασύνδεσης ορίζονται με κοινή απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών, Υγείας και Ψηφιακής Διασύνδεσης.
4. Κάθε εντασσόμενος στο πρόγραμμα δήμος και ανά πέντε χιλιάδες (5.000) μόνιμους κατοίκους, δύναται να συνάπτει σύμβαση μίσθωσης έργου ετήσιας διάρκειας κατόπιν δημόσιας προκήρυξης ύψους μέχρι είκοσι χιλιάδων (20.000) ευρώ κατ’ έτος με ιατρό για τη συλλογή και την ιατρική αξιολόγηση των εξετάσεων των ωφελουμένων του προγράμματος. Η διαδικασία σύναψης γίνεται κατά παρέκκλιση κάθε γενικής ή ειδικής διάταξης. Επίσης, ο οικείος δήμος δύναται να συνάπτει σύμβαση, χωρίς οικονομικό αντάλλαγμα, με μονάδες πρωτοβάθμιας υγείας, νοσοκομεία ή τοπικές μονάδες υγείας, εφόσον διαθέτουν την υποδομή και το προσωπικό για την αξιολόγηση των εξετάσεων.»
ΙΙΙ. Αρμοδιότητα Ε.Α.Α.ΔΗ.ΣΥ.
Σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 2 παρ. 2 περ. γ' υποπερ. αα' του ν. 4013/2011, «2. Η Αρχή έχει τις ακόλουθες αρμοδιότητες: {...} γ) Γνωμοδοτεί για τη νομιμότητα κάθε διάταξης σχεδίου νόμου ή κανονιστικής πράξης που αφορά στις δημόσιες συμβάσεις και συμμετέχει στις οικείες νομοπαρασκευαστικές επιτροπές. Τα αρμόδια όργανα οφείλουν να λαμβάνουν υπόψη τη γνώμη της Αρχής. Ειδικότερα: […] αα) Η Αρχή γνωμοδοτεί επί των διατάξεων σχεδίων νόμων που αφορούν στις δημόσιες συμβάσεις πριν από την κατάθεσή τους στη Βουλή. Αν ο αρμόδιος Υπουργός διαφωνεί με τη γνώμη της Αρχής, η Αρχή δύναται να συγκαλεί συσκέψεις, με τη συμμετοχή εκπροσώπων της και εκπροσώπων όλων των συναρμόδιων Υπουργείων με σκοπό την ανταλλαγή και σύγκλιση των απόψεων. Στις εν λόγω συσκέψεις η Αρχή και κάθε συναρμόδιος Υπουργός μπορούν να ζητούν τη συμμετοχή ανεξάρτητων τρίτων, ειδικών σε θέματα δημοσίων συμβάσεων. Οι συσκέψεις αυτές πραγματοποιούνται σε διάστημα δέκα (10) εργάσιμων ημερών από την περιέλευση της πρόσκλησης της Αρχής στους συμμετέχοντες. Η άπρακτη παρέλευση της προθεσμίας αυτής δεν κωλύει τη συνέχιση της διαδικασίας ψήφισης του σχεδίου νόμου. Αν δεν αρθεί η διαφωνία μεταξύ του αρμόδιου Υπουργού και της Αρχής, στη γνώμη της Αρχής προσαρτάται έκθεση του Υπουργού στην οποία περιλαμβάνεται και ειδική αιτιολόγηση κάθε απόκλισης από το περιεχόμενο της γνώμης. Τα εν λόγω έγγραφα συνοδεύουν τα σχέδια νόμων κατά την κατάθεσή τους στη Βουλή και αναρτώνται με επιμέλεια της Αρχής στην ιστοσελίδα της. Σε περίπτωση απόκλισης του σχεδίου νόμου από τη γνώμη της Αρχής, η αρμόδια επιτροπή της Βουλής δύναται να καλεί, σύμφωνα με τον Κανονισμό της Βουλής, σε ακρόαση τον Πρόεδρο της Αρχής. […]
Η γνωμοδοτική αρμοδιότητα της παρούσας περίπτωσης ασκείται μέσα σε προθεσμία τριάντα (30) ημερών από την περιέλευση των ανωτέρω σχεδίων διατάξεων στην Αρχή, με μέριμνα του οικείου οργάνου. Με την άπρακτη παρέλευση της άνω προθεσμίας τεκμαίρεται η σύμφωνη γνώμη της Αρχής.».
Δεδομένου του περιεχομένου των προτεινομένων νομοθετικών ρυθμίσεων, ως κατωτέρω παρατίθενται, συντρέχει η αρμοδιότητα της Αρχής για παροχή γνώμης κατά την προπαρατεθείσα διάταξη, καθ’ ο μέρος οι εν λόγω ρυθμίσεις άπτονται ζητημάτων δημοσίων συμβάσεων.
IV. Συναφείς διατάξεις
1. ν. 4412/16, ως ισχύει :
i. Άρθρο 2 Ορισμοί
«1. Για τους σκοπούς του παρόντος εφαρμόζονται οι ακόλουθοι ορισμοί:
1) α) ως «αναθέτουσες αρχές» νοούνται το κράτος, οι αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης, οι οργανισμοί δημοσίου δικαίου ή οι ενώσεις μιας ή περισσότερων από αυτές τις αρχές ή ενός ή περισσότερων από αυτούς τους οργανισμούς δημοσίου δικαίου και οι αναθέτουσες αρχές κατά την έννοια του άρθρου 223 και β) ως «αναθέτοντες φορείς» νοούνται οι αναθέτοντες φορείς κατά την έννοια του άρθρου 224 {…}
5) ως «δημόσιες συμβάσεις» και ως «συμβάσεις έργων, υπηρεσιών και προμηθειών» νοούνται οι συμβάσεις εξ επαχθούς αιτίας οι οποίες συνάπτονται γραπτώς μεταξύ ενός ή περισσότερων οικονομικών φορέων και μιας ή ενός ή περισσότερων αναθετουσών αρχών/ αναθετόντων φορέων, αντίστοιχα, και έχουν ως αντικείμενο την εκτέλεση έργων, την προμήθεια αγαθών ή την παροχή υπηρεσιών {…}»
ii. Άρθρο 10 Ειδικές εξαιρέσεις για συμβάσεις υπηρεσιών (άρθρο 10 της Οδηγίας 2014/24/ΕΕ)
«Το παρόν Βιβλίο (άρθρα 3 έως 221) δεν εφαρμόζεται στις δημόσιες συμβάσεις υπηρεσιών οι οποίες:
ζ) αφορούν συμβάσεις εργασίας».
iii. Άρθρο 12 Δημόσιες συμβάσεις μεταξύ φορέων του δημοσίου τομέα (άρθρο 12 της Οδηγίας 2014/24/ΕΕ)
1. Μία δημόσια σύμβαση που ανατίθεται από μία αναθέτουσα αρχή σε ένα νομικό πρόσωπο ιδιωτικού ή δημοσίου δικαίου δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του παρόντος Βιβλίου (άρθρα 3 έως 221), εάν πληρούνται σωρευτικά οι κατωτέρω προϋποθέσεις:
α) η αναθέτουσα αρχή ασκεί επί του εν λόγω νομικού προσώπου έλεγχο ανάλογο εκείνου που ασκεί επί των δικών της υπηρεσιών,
β) περισσότερο από το 80% των δραστηριοτήτων του ελεγχομένου νομικού προσώπου διεξάγεται κατά την εκτέλεση καθηκόντων που του έχουν ανατεθεί από την ελέγχουσα αναθέτουσα αρχή ή άλλα νομικά πρόσωπα που ελέγχει η εν λόγω αναθέτουσα αρχή, και
γ) δεν υπάρχει άμεση συμμετοχή ιδιωτικών κεφαλαίων στο ελεγχόμενο νομικό πρόσωπο, εξαιρουμένων των μορφών συμμετοχής ιδιωτικών κεφαλαίων χωρίς δυνατότητα ελέγχου ή δικαιώματος αρνησικυρίας που απαιτούνται διατάξεις νόμου και δεν ασκούν αποφασιστική επιρροή στο ελεγχόμενο νομικό πρόσωπο.
Μια αναθέτουσα αρχή θεωρείται ότι ασκεί έλεγχο επί νομικού προσώπου ανάλογο με τον έλεγχο που ασκεί στις υπηρεσίες της κατά την έννοια της περίπτωσης α΄ του πρώτου εδαφίου, όταν ασκεί αποφασιστική επιρροή τόσο στους στρατηγικούς στόχους, όσο και στις σημαντικές αποφάσεις του ελεγχόμενου νομικού προσώπου. Ο έλεγχος μπορεί, επίσης, να ασκείται από άλλο νομικό πρόσωπο που ελέγχεται με τον ίδιο τρόπο από την αναθέτουσα αρχή.
2. Η παράγραφος 1 εφαρμόζεται επίσης σε περίπτωση που ένα ελεγχόμενο νομικό πρόσωπο, το οποίο είναι αναθέτουσα αρχή, αναθέτει σύμβαση στην αναθέτουσα αρχή η οποία το ελέγχει ή σε άλλο νομικό πρόσωπο που τελεί υπό τον έλεγχο της ίδιας αναθέτουσας αρχής, εφόσον δεν υπάρχει άμεση συμμετοχή ιδιωτικών κεφαλαίων στο νομικό πρόσωπο στο οποίο ανατίθεται η δημόσια σύμβαση, εξαιρουμένων των μορφών συμμετοχής ιδιωτικών κεφαλαίων χωρίς δυνατότητα ελέγχου ή δικαιώματος αρνησικυρίας που απαιτούνται από διατάξεις νόμου, και δεν ασκούν αποφασιστική επιρροή στο ελεγχόμενο νομικό πρόσωπο.
3. Μία αναθέτουσα αρχή που δεν ασκεί έλεγχο κατά την έννοια της παραγράφου 1 σε νομικό πρόσωπο ιδιωτικού ή δημοσίου δικαίου μπορεί, εντούτοις, να αναθέσει δημόσια σύμβαση στο εν λόγω νομικό πρόσωπο χωρίς να εφαρμόσει τις διατάξεις του παρόντος Βιβλίου, εφόσον πληρούνται σωρευτικά οι ακόλουθες προϋποθέσεις:
α) η αναθέτουσα αρχή ασκεί από κοινού με άλλες αναθέτουσες αρχές έλεγχο επί του εν λόγω νομικού προσώπου ανάλογο εκείνου που ασκούν επί των δικών τους υπηρεσιών,
β) περισσότερο από το 80% των δραστηριοτήτων του εν λόγω νομικού προσώπου διεξάγεται κατά την εκτέλεση καθηκόντων που του έχουν ανατεθεί από τις ελέγχουσες αναθέτουσες αρχές ή άλλα νομικά πρόσωπα που ελέγχονται από τις ίδιες αναθέτουσες αρχές και
γ) δεν υπάρχει άμεση συμμετοχή ιδιωτικών κεφαλαίων στο ελεγχόμενο νομικό πρόσωπο, εξαιρουμένων των μορφών συμμετοχής ιδιωτικών κεφαλαίων χωρίς δυνατότητα ελέγχου ή δικαιώματος αρνησικυρίας που απαιτούνται από διατάξεις νόμου και δεν ασκούν αποφασιστική επιρροή στο ελεγχόμενο νομικό πρόσωπο.
Για τους σκοπούς της περίπτωσης α΄ του πρώτου εδαφίου, οι αναθέτουσες αρχές ασκούν από κοινού έλεγχο επί νομικού προσώπου, εφόσον πληρούνται σωρευτικά οι κατωτέρω προϋποθέσεις:
α) τα όργανα λήψης αποφάσεων του ελεγχόμενου νομικού προσώπου απαρτίζονται από εκπροσώπους όλων των αναθετουσών αρχών που συμμετέχουν· το ίδιο φυσικό πρόσωπο μπορεί να εκπροσωπεί πολλές ή όλες τις συμμετέχουσες αναθέτουσες αρχές,
β) οι εν λόγω αναθέτουσες αρχές είναι σε θέση να ασκούν από κοινού αποφασιστική επιρροή στους στρατηγικούς στόχους και τις σημαντικές αποφάσεις του ελεγχόμενου νομικού προσώπου και
γ) το ελεγχόμενο νομικό πρόσωπο δεν επιδιώκει συμφέροντα αντίθετα από αυτά των αναθετουσών αρχών που το ελέγχουν.
4. Μία σύμβαση, η οποία συνάπτεται αποκλειστικά μεταξύ δύο ή περισσότερων αναθετουσών αρχών, δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του παρόντος Βιβλίου, εφόσον πληρούνται σωρευτικά οι κατωτέρω προϋποθέσεις:
α) η σύμβαση εγκαθιδρύει ή υλοποιεί συνεργασία μεταξύ των συμμετεχουσών αναθετουσών αρχών η οποία αποσκοπεί να διασφαλίσει ότι οι δημόσιες υπηρεσίες που οφείλουν να εκτελούν οι εν λόγω αρχές παρέχονται για την επίτευξη των κοινών τους στόχων,
β) η υλοποίηση της συνεργασίας αυτής εξυπηρετεί αποκλειστικά σκοπούς δημοσίου συμφέροντος και
γ) οι συμμετέχουσες αναθέτουσες αρχές εκτελούν στην ελεύθερη αγορά λιγότερο από το 20% των δραστηριοτήτων που αφορά η συνεργασία.
5. Για τον προσδιορισμό του ποσοστού των δραστηριοτήτων που αναφέρεται στην περίπτωση β΄ του πρώτου εδαφίου της παρ. 1, στην περίπτωση β΄ του πρώτου εδαφίου της παρ. 3 και στην περίπτωσης γ΄ της παραγράφου 4, λαμβάνεται υπόψη ο μέσος συνολικός κύκλος εργασιών ή άλλο ενδεδειγμένο μέτρο βάσει δραστηριοτήτων, όπως το κόστος που βαρύνει το συγκεκριμένο νομικό πρόσωπο ή αναθέτουσα αρχή όσον αφορά τις υπηρεσίες, τα αγαθά και τα έργα κατά την τριετία που προηγείται της ανάθεσης της σύμβασης.
Αν, λόγω της ημερομηνίας κατά την οποία δημιουργήθηκε ή άρχισε τις δραστηριότητές του το συγκεκριμένο νομικό πρόσωπο ή αναθέτουσα αρχή ή λόγω αναδιοργάνωσης των δραστηριοτήτων του, ο κύκλος εργασιών ή άλλο μέτρο βάσει δραστηριοτήτων, όπως το κόστος, δεν διατίθεται για την τελευταία τριετία ή δεν είναι πλέον κατάλληλο, αρκεί να αποδειχθεί ότι η μέτρηση της δραστηριότητας είναι αξιόπιστη, ιδίως μέσω προβολών επιχειρηματικών δραστηριοτήτων.
6. Πάσης φύσεως συμβάσεις ή συμφωνίες (π.χ. προγραμματικές, συνεργασίας), οι οποίες ενδέχεται να συνάπτονται δυνάμει ειδικών διατάξεων και ιδίως:
α) του άρθρου 12 του π.δ. 30/1996 (Α΄21),
β)των άρθρων 223 και 225 του ν. 3463/2006 (Α΄114),
γ)των άρθρων 22 και 32 του ν. 3614/2007 (Α΄267),
δ)των άρθρων 99 και 100 του ν. 3852/2010 (Α’87),
ε)του άρθρου 12 του ν. 4019/2011 (Α΄216) και
στ) του άρθρου 44,
μπορεί να μην εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του παρόντος Βιβλίου, υπό τους όρους των άρθρων 3 έως 17 και ιδίως του παρόντος άρθρου.
iv. Άρθρο 119 Συμβάσεις ενεργειών τεχνικής βοήθειας
«1. Σε περίπτωση συμβάσεων προμηθειών ή υπηρεσιών κάτω των ορίων, οι οποίες αφορούν ενέργειες τεχνικής βοήθειας των συγχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων του ΕΣΠΑ, του Ε.Ο.Χ. ή άλλων ενωσιακών ή διεθνών προγραμμάτων ή/και ταμείων, καθώς και των τομεακών, περιφερειακών και ειδικών προγραμμάτων του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης (ΕΠΑ), οι αναθέτουσες αρχές ή/και οι δικαιούχοι ενεργειών τεχνικής βοήθειας κατά την έννοια του ν. 4314/2014 και του θεσμικού πλαισίου του ΕΠΑ μπορούν να προσφεύγουν και στις διαδικασίες των παραγράφων 2 και 3 κατά περίπτωση.
2. Με αιτιολογημένη απόφαση του Ειδικού ή Γενικού Γραμματέα Υπουργείου ή του Περιφερειάρχη στον οποίο υπάγεται η αρμόδια για την εκτέλεση των ενεργειών τεχνικής βοήθειας υπηρεσία επιτρέπεται, κατόπιν αποστολής πρόσκλησης εκδήλωσης ενδιαφέροντος, η σύναψη σύμβασης προμήθειας αγαθών ή παροχής υπηρεσιών με ένα φυσικό ή νομικό πρόσωπο της επιλογής του εγγεγραμμένο σε κατάλογο προμηθευτών και παρόχων υπηρεσιών, ο οποίος καταρτίζεται και τηρείται για το σκοπό εκτέλεσης ενεργειών Τεχνικής Βοήθειας. Προσφυγή στη διαδικασία αυτή επιτρέπεται εφόσον η εκτιμώμενη αξία της σύμβασης, χωρίς ΦΠΑ, είναι ίση ή κατώτερη από το ποσό των σαράντα χιλιάδων (40.000) ευρώ. Το σχετικό συμφωνητικό υπογράφεται από το ως άνω όργανο.
3. Με αιτιολογημένη απόφαση του Ειδικού ή Γενικού Γραμματέα Υπουργείου ή του Περιφερειάρχη στον οποίο υπάγεται η αρμόδια για την εκτέλεση των ενεργειών τεχνικής βοήθειας υπηρεσία επιτρέπεται, με επιλογή μεταξύ τριών (3) τουλάχιστον προσφορών που λαμβάνονται από φυσικά ή νομικά πρόσωπα της επιλογής του εγγεγραμμένα σε κατάλογο προμηθευτών και παρόχων υπηρεσιών, ο οποίος καταρτίζεται και τηρείται για το σκοπό εκτέλεσης ενεργειών τεχνικής βοήθειας, κατόπιν αποστολής πρόσκλησης εκδήλωσης ενδιαφέροντος προς αυτούς, η σύναψη σύμβασης προμήθειας αγαθών ή παροχής υπηρεσιών. Προσφυγή στη διαδικασία αυτή επιτρέπεται εφόσον η εκτιμώμενη αξία της σύμβασης, χωρίς ΦΠΑ, είναι ίση ή κατώτερη από το ποσό των εξήντα χιλιάδων (60.000) ευρώ. Το σχετικό συμφωνητικό υπογράφεται από το ως άνω όργανο.
4. Με απόφαση του Υπουργού Οικονομίας, Ανάπτυξης και Τουρισμού ή του κατά περίπτωση αρμόδιου Υπουργού ρυθμίζεται η διαδικασία κατάρτισης και τήρησης των καταλόγων προμηθευτών και παρόχων υπηρεσιών ενεργειών τεχνικής βοήθειας για την εφαρμογή του παρόντος άρθρου, και εξειδικεύονται οι όροι εγγραφής των οικονομικών φορέων σε αυτούς, οι όροι επιλογής του αναδόχου κατά τις παραγράφους 2 και 3, καθώς και κάθε άλλο σχετικό θέμα.
5. Αν η αρμόδια για την εκτέλεση ενεργειών τεχνικής βοήθειας υπηρεσία δεν υπάγεται σε Γενικό ή Ειδικό Γραμματέα Υπουργείου, οι αποφάσεις των παραγράφων 2 και 3 εκδίδονται από το όργανο στο οποίο υπάγεται και στην περίπτωση νομικών προσώπων από το αρμόδιο, σύμφωνα με το οικείο θεσμικό πλαίσιο, αποφασίζον όργανο.
6. Σε περίπτωση συμβάσεων προμηθειών ή υπηρεσιών, οι οποίες αφορούν σε ενέργειες τεχνικής βοήθειας των συγχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων του ΕΣΠΑ, του Ε.Ο.Χ. ή άλλων ενωσιακών ή διεθνών προγραμμάτων ή/και ταμείων, καθώς και των τομεακών, περιφερειακών και ειδικών προγραμμάτων του ΕΠΑ, η σύναψη αυτών κατά το άρθρο 118, χωρεί με αιτιολογημένη απόφαση του προϊσταμένου της αρμόδιας για την εκτέλεση των ενεργειών τεχνικής βοήθειας υπηρεσίας. Το σχετικό συμφωνητικό όπου απαιτείται υπογράφεται από αυτόν.
7. Η πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος για σύναψη σύμβασης σύμφωνα με την παράγραφο 2 του παρόντος άρθρου δεν απαιτείται να αναρτηθεί στο ΚΗΜΔΗΣ. Η πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος για σύναψη σύμβασης σύμφωνα με την παράγραφο 3 του παρόντος άρθρου αναρτάται στο ΚΗΜΔΗΣ.
8. Σε περίπτωση συμβάσεων υπηρεσιών, οι οποίες αφορούν σε ενέργειες ωρίμανσης των συγχρηματοδοτούμενων πράξεων του ΕΣΠΑ, του ΕΟΧ ή άλλων ενωσιακών ή διεθνών προγραμμάτων ή/και ταμείων, και των οποίων η εκτιμώμενη αξία δεν υπερβαίνει τα όρια της παραγράφου 1 του άρθρου 118 του παρόντος, η διαδικασία ανάθεσης γίνεται σύμφωνα με τα οριζόμενα στις παραγράφους 1 έως 4 του άρθρου 118 του παρόντος.
v. Άρθρο 200 Τρόπος πληρωμής –απαιτούμενα δικαιολογητικά για πληρωμή του αναδόχου
«{…} 8. Οι εντολές πληρωμής των ενεργειών τεχνικής βοήθειας των συγχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων του ΕΣΠΑ, του Ε.Ο.Χ. ή άλλων ενωσιακών ή διεθνών προγραμμάτων ή/και ταμείων, καθώς και των τομεακών, περιφερειακών και ειδικών προγραμμάτων του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης (ΕΠΑ), του άρθρου 119, εκδίδονται από το όργανο που εξέδωσε την απόφαση ανάθεσης.»
vi. Άρθρο 329 Συμβάσεις ενεργειών τεχνικής βοήθειας
«1. Σε περίπτωση συμβάσεων προμηθειών ή υπηρεσιών κάτω των ορίων, οι οποίες αφορούν σε ενέργειες τεχνικής βοήθειας των συγχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων του ΕΣΠΑ, του Ε.Ο.Χ. ή άλλων ενωσιακών ή διεθνών προγραμμάτων ή/και ταμείων, καθώς και των τομεακών, περιφερειακών και ειδικών προγραμμάτων του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης (ΕΠΑ), οι αναθέτοντες φορείς ή / και οι δικαιούχοι ενεργειών τεχνικής βοήθειας κατά την έννοια του ν. 4314/2014 και του θεσμικού πλαισίου του ΕΠΑ, μπορούν να προσφεύγουν και στις διαδικασίες των παραγράφων 2 και 3 κατά περίπτωση.
2. Με αιτιολογημένη απόφαση του Ειδικού ή Γενικού Γραμματέα Υπουργείου ή του Περιφερειάρχη στον οποίο υπάγεται η αρμόδια για την εκτέλεση των ενεργειών τεχνικής βοήθειας υπηρεσία επιτρέπεται, κατόπιν αποστολής πρόσκλησης εκδήλωσης ενδιαφέροντος, η σύναψη σύμβασης προμήθειας αγαθών ή παροχής γενικών υπηρεσιών με ένα φυσικό ή νομικό πρόσωπο της επιλογής του, εγγεγραμμένο σε κατάλογο προμηθευτών και παρόχων υπηρεσιών, ο οποίος καταρτίζεται και τηρείται για τον σκοπό εκτέλεσης ενεργειών τεχνικής βοήθειας. Προσφυγή στη διαδικασία αυτή επιτρέπεται εφόσον η εκτιμώμενη αξία της σύμβασης, χωρίς ΦΠΑ, είναι ίση ή κατώτερη από το ποσό των σαράντα χιλιάδων (40.000) ευρώ. Το σχετικό συμφωνητικό υπογράφεται από το ως άνω όργανο.
3. Με αιτιολογημένη απόφαση του Ειδικού ή Γενικού Γραμματέα Υπουργείου ή του Περιφερειάρχη στον οποίο υπάγεται η αρμόδια για την εκτέλεση των ενεργειών τεχνικής βοήθειας υπηρεσία επιτρέπεται, με επιλογή μεταξύ τριών (3) τουλάχιστον προσφορών που λαμβάνονται από φυσικά ή νομικά πρόσωπα της επιλογής του, εγγεγραμμένα σε κατάλογο προμηθευτών και παρόχων υπηρεσιών, ο οποίος καταρτίζεται και τηρείται για το σκοπό εκτέλεσης ενεργειών τεχνικής βοήθειας, κατόπιν αποστολής πρόσκλησης εκδήλωσης ενδιαφέροντος προς αυτούς, η σύναψη σύμβασης προμήθειας αγαθών ή παροχής υπηρεσιών. Προσφυγή στη διαδικασία αυτή επιτρέπεται εφόσον η εκτιμώμενη αξία της σύμβασης, χωρίς ΦΠΑ, είναι ίση ή κατώτερη από το ποσό των εξήντα χιλιάδων (60.000) ευρώ. Το σχετικό συμφωνητικό υπογράφεται από το ως άνω όργανο.
4. Με απόφαση του Υπουργού Οικονομίας, Ανάπτυξης και Τουρισμού ή του κατά περίπτωση αρμόδιου Υπουργού ρυθμίζεται η διαδικασία κατάρτισης και τήρησης των καταλόγων προμηθευτών και παρόχων υπηρεσιών ενεργειών τεχνικής βοήθειας για την εφαρμογή του παρόντος άρθρου, και εξειδικεύονται οι όροι εγγραφής των οικονομικών φορέων σε αυτούς, οι όροι επιλογής του αναδόχου κατά τις παραγράφους 2 και 3, καθώς και κάθε άλλο σχετικό θέμα.
5. Αν η αρμόδια για την εκτέλεση ενεργειών τεχνικής βοήθειας υπηρεσία δεν υπάγεται σε Γενικό ή Ειδικό Γραμματέα Υπουργείου, οι αποφάσεις των παραγράφων 2 και 3 εκδίδονται από το όργανο στο οποίο υπάγεται και στην περίπτωση νομικών προσώπων από το αρμόδιο, σύμφωνα με το οικείο θεσμικό πλαίσιο, αποφασίζον όργανο.
6. Σε περίπτωση συμβάσεων προμηθειών ή υπηρεσιών, οι οποίες αφορούν σε ενέργειες τεχνικής βοήθειας των συγχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων του ΕΣΠΑ, του Ε.Ο.Χ. ή άλλων ενωσιακών ή διεθνών προγραμμάτων ή/και ταμείων, καθώς και των τομεακών, περιφερειακών και ειδικών προγραμμάτων του ΕΠΑ, η σύναψη αυτών κατά το άρθρο 328 χωρεί με αιτιολογημένη απόφαση του προϊσταμένου της αρμόδιας για την εκτέλεση των ενεργειών τεχνικής βοήθειας υπηρεσίας.»
2. ν. 4635/2019
i. Άρθρο 120 Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης
« 1. Το Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων καταρτίζει το ΕΠΑ, αντικείμενο του οποίου αποτελεί ο μεσοπρόθεσμος αναπτυξιακός προγραμματισμός αξιοποίησης των εθνικών πόρων του ΠΔΕ, με βάση τις κατευθύνσεις και τις ανάγκες που προκύπτουν από ένα σχέδιο ανάπτυξης της χώρας για την παραγωγική ανάταξη, την ισόρροπη περιφερειακή ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή. Το ΕΠΑ εγκρίνεται με πράξη του Υπουργικού Συμβουλίου.
2. Το ΕΠΑ, για κάθε προγραμματική περίοδο, καθορίζει τις προτεραιότητες ανά τομέα πολιτικής στο πλαίσιο των εθνικών αναπτυξιακών στόχων, τους ειδικούς στόχους και δράσεις, τη διάρκεια της εφαρμογής του, το συνολικό και ανά Πρόγραμμα προϋπολογισμό, καθώς και τα αποτελέσματα που επιδιώκονται με την εφαρμογή του.
3. Ο αναπτυξιακός προγραμματισμός διέπεται από τις αρχές της συμπληρωματικότητας προς τις συγχρηματοδοτούμενες από την Ευρωπαϊκή Ένωση παρεμβάσεις και της αποτελεσματικότητας των πολιτικών, των προγραμμάτων και των δράσεων και λαμβάνει υπόψη του και εξειδικεύει τις δεσμεύσεις που έχουν αναληφθεί από τη χώρα για το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, καθώς και τις ανάγκες που έχουν προκύψει από όλα τα στάδια διαβούλευσης. Στο πλαίσιο των αρχών αυτών, το κάθε επίπεδο προγραμματισμού μεριμνά, ώστε να επιτυγχάνεται ο τομεακός και ο χωρικός συντονισμός των παρεμβάσεων του ΕΠΑ με τις ενωσιακές πολιτικές με στόχο τη βέλτιστη αξιοποίηση κάθε πηγής πόρων.
4. Στις διαδικασίες του αναπτυξιακού προγραμματισμού, καθώς και κατά την υλοποίηση του ΕΠΑ και των προγραμμάτων του, τηρούνται οι αρχές και οι κανόνες της εθνικής και ενωσιακής νομοθεσίας, καθώς και των διεθνών συμφωνιών τις οποίες έχει κυρώσει η Ελλάδα, ιδίως, όσον αφορά το περιβάλλον, το χωροταξικό σχεδιασμό, τη βιώσιμη ανάπτυξη, τα ανθρώπινα δικαιώματα, την προσβασιμότητα χωρίς διακρίσεις, ιδίως, των ευπαθών ομάδων όπως τα άτομα με αναπηρία, την άρση και αποτροπή ανισοτήτων, τον ανταγωνισμό, καθώς και τις κρατικές ενισχύσεις.
5. Αναπόσπαστα τμήματα του ΕΠΑ είναι τα ΤΠΑ και τα ΠΠΑ.»
ii. Άρθρο 122 Πόροι, επιλέξιμες κατηγορίες και προϋπολογισμός του ΕΠΑ
« 1. Το ΕΠΑ υλοποιείται με τους εθνικούς πόρους του ΠΔΕ που προσδιορίζονται με την πράξη έγκρισης της παραγράφου 1 του άρθρου 120 του παρόντος. Για τον προσδιορισμό των πόρων του ΕΠΑ λαμβάνονται υπόψη, ιδίως, οι δεσμεύσεις από το εκάστοτε ισχύον Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής, οι προοπτικές της οικονομίας για το χρονικό διάστημα προγραμματισμού, η συμπληρωματικότητα με τις συγχρηματοδοτούμενες από την Ευρωπαϊκή Ένωση παρεμβάσεις, οι ανάγκες που προκύπτουν από άλλα προγράμματα ανάπτυξης που χρηματοδοτούνται από το ΠΔΕ ή από άλλες πηγές χρηματοδότησης, οι ανάγκες που προκύπτουν από έργα της προηγούμενης προγραμματικής περιόδου που δεν ολοκληρώνονται εντός αυτής και οι ανάγκες ωρίμανσης έργων για μελλοντική ένταξη στο ΕΠΑ, στο ΕΣΠΑ, στα προγράμματα του Χρηματοδοτικού Μηχανισμού του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου ή σε άλλα εθνικά, ευρωπαϊκά ή διεθνή προγράμματα. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Ανάπτυξης και Επενδύσεων και Οικονομικών μπορεί να αυξάνεται ο συνολικός προϋπολογισμός του ΕΠΑ κατά τη διάρκεια της προγραμματικής περιόδου {…}»
iii. Άρθρο 130 Ειδικά Προγράμματα
« 1. Το ΕΠΑ μπορεί να χρηματοδοτεί Ειδικά Προγράμματα, τα οποία έχουν στόχο την άμεση και ολοκληρωμένη αντιμετώπιση ειδικών προβλημάτων ή αναγκών ή αναπτυξιακών ευκαιριών που προκύπτουν σε εθνικό ή τοπικό επίπεδο, στο χρηματοδοτικό σχήμα των οποίων μπορεί να συμμετέχουν χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί, αναπτυξιακές τράπεζες, δημόσια και ιδιωτικά ιδρύματα ειδικού χρηματοδοτικού σκοπού, καθώς και επενδυτικά ταμεία.
2. Τα Ειδικά Προγράμματα της παραγράφου 1 καταρτίζονται από τη Δι.Δι.Ε.Π., η οποία ορίζεται αρμόδια και για τη διαχείρισή τους. Τα Ειδικά Προγράμματα περιλαμβάνουν συγκεκριμένο προϋπολογισμό, χρονοδιάγραμμα, στόχους, καθώς και σύστημα διαχείρισης και εγκρίνονται με απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων.
3. Ειδικά Προγράμματα μπορεί επίσης να καταρτίζονται και να υποβάλλονται στη Δι.Δι.Ε.Π. του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων από Υπουργεία ή Περιφέρειες, για τα θέματα αρμοδιότητάς τους. Τα Ειδικά Προγράμματα της παρούσας παραγράφου κατά την υποβολή τους περιλαμβάνουν τα στοιχεία της παραγράφου 2, καθώς και την προτεινόμενη Υπηρεσία Διαχείρισης. Τα Ειδικά Προγράμματα των Υπουργείων εγκρίνονται, μετά από εισήγηση της Δι.Δι.Ε.Π., με κοινή απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων και του κατά περίπτωση αρμόδιου Υπουργού. Τα Ειδικά Προγράμματα των Περιφερειών εγκρίνονται, μετά από εισήγηση της Δι.Δι.Ε.Π., με απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων.
4. Από την έναρξη ισχύος του παρόντος, η κατάρτιση, έγκριση και διαχείριση νέων Ειδικών Προγραμμάτων διέπεται αποκλειστικά από τις παραγράφους 1, 2 και 3. Για την υλοποίηση και τροποποίηση Ειδικών Προγραμμάτων που έχουν εγκριθεί μέχρι την έναρξη ισχύος του παρόντος, εξακολουθούν να εφαρμόζονται το άρθρο 110 του ν. 4497/2017 (Α` 171), καθώς και τα άρθρα 69, 70 και 71 του ν. 4509/2017 (Α` 201).»
iv. Άρθρο 134 Τεχνική Βοήθεια
«1. Οι ενέργειες Τεχνικής Βοήθειας (τεχνικής υποστήριξης) αφορούν τον προγραμματισμό, τον σχεδιασμό, την προετοιμασία, τη διαχείριση, την παρακολούθηση, την αξιολόγηση, τη δημοσιότητα, την εφαρμογή και τον έλεγχο των προγραμμάτων του ΕΠΑ, καθώς και δραστηριότητες για την ενίσχυση της διοικητικής ικανότητας της Υπηρεσίας Συντονισμού, των Υπηρεσιών Διαχείρισης και των δικαιούχων για την υλοποίηση των προγραμμάτων. Συνίστανται ιδίως στην προμήθεια αγαθών και λήψη υπηρεσιών, στην κάλυψη δαπανών, καθώς και σε κάθε άλλη απαραίτητη δαπάνη που αποσκοπεί στην ενίσχυση της υλοποίησης των στόχων και των προγραμμάτων του ΕΠΑ.
2. Δικαιούχοι ενεργειών στο πλαίσιο του Τομεακού Προγράμματος Τεχνικής Βοήθειας του ΕΠΑ, που καταρτίζεται από το Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων, είναι οι αναφερόμενοι στο Πρόγραμμα. Δικαιούχοι ενεργειών Τεχνικής Βοήθειας στο πλαίσιο του αντίστοιχου άξονα προτεραιότητας του οικείου ΤΠΑ ή ΠΠΑ είναι οι Υπηρεσίες Διαχείρισης, η ΜΟΔ Α.Ε., καθώς και άλλοι φορείς και υπηρεσίες, εφόσον προβλέπονται από την έγκριση των προγραμμάτων.
3. Οι ενέργειες Τεχνικής Βοήθειας χρηματοδοτούνται από εθνικούς πόρους μέσω του Προϋπολογισμού Δημοσίων Επενδύσεων. Ο προϋπολογισμός του τομεακού προγράμματος Τεχνικής Βοήθειας καθορίζεται ως ποσοστό μέχρι το 1% των συνολικών πιστώσεων του ΕΠΑ. Ο προϋπολογισμός του αντίστοιχου άξονα προτεραιότητας των επιμέρους προγραμμάτων του ΕΠΑ καθορίζεται ως ποσοστό μέχρι 1% των συνολικών πιστώσεών τους. Με απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων τα ποσοστά αυτά μπορεί να οριστούν μέχρι το διπλάσιο των ανωτέρω. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Ανάπτυξης και Επενδύσεων και Οικονομικών μπορεί ο προϋπολογισμός του τομεακού προγράμματος Τεχνικής Βοήθειας να καθορίζεται σε ποσοστό μεγαλύτερο του προβλεπόμενου στο προηγούμενο εδάφιο της παρούσας.
Ο προϋπολογισμός του προγράμματος Τεχνικής Βοήθειας της παραγράφου 2 του άρθρου 139 του παρόντος μπορεί να ανέρχεται μέχρι το 1% του ορίου δαπανών του Εθνικού ΠΔΕ που ισχύει για το έτος κατά το οποίο εκδίδεται η απόφαση έγκρισής του.
4. Τα άρθρα 119 παράγραφοι 1 - 7, 200 παράγραφος 8 και 329 του ν. 4412/2016 (Α` 147) εφαρμόζονται και για τις ενέργειες Τεχνικής Βοήθειας που χρηματοδοτούνται από το ΕΠΑ.
5. Με απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων καθορίζεται η διαδικασία κατάρτισης και έγκρισης των προγραμμάτων, εξειδικεύονται περαιτέρω οι επιλέξιμες κατηγορίες ενεργειών και ορίζονται, αν απαιτείται, και άλλοι δικαιούχοι ενεργειών Τεχνικής Βοήθειας πέραν των οριζόμενων στο παρόν άρθρο.»
6. Μέχρι την έκδοση της απόφασης της παραγράφου 5, καθώς και των αποφάσεων της παραγράφου 4 του άρθρου 120 και της παραγράφου 4 του άρθρου 329 του ν. 4412/2016, εφαρμόζεται αναλογικά η 23451/ΕΥΣΣΑ 493/24.2.2017 (Β` 677) απόφαση του Αναπληρωτή Υπουργού Οικονομίας και Ανάπτυξης, χωρίς διάκριση υποπρογραμμάτων και χωρίς περιορισμό στον προϋπολογισμό κάθε κατηγορίας επιλέξιμων ενεργειών, όπως αυτές αναφέρονται στο Παράρτημα αυτής. Στις επιμέρους κατηγορίες επιλέξιμων ενεργειών της παραπάνω απόφασης προστίθενται οι ενέργειες επίβλεψης έργων του ΕΠΑ μέσα από τις διαδικασίες του άρθρου 137 παράγραφος 5 του παρόντος. Μέχρι τη δημιουργία καταλόγου προμηθευτών και παρόχων υπηρεσιών δικαιούχων Τεχνικής Βοήθειας ΕΠΑ, η Γενική Διεύθυνση Δημοσίων Επενδύσεων και η Δι.Δι.Ε.Π. μπορούν, για την εκτέλεση των ενεργειών των οποίων είναι δικαιούχοι, να χρησιμοποιούν τους καταλόγους προμηθευτών και παρόχων υπηρεσιών της Εθνικής Αρχής Συντονισμού του άρθρου 14 του ν. 4314/2014, που προβλέπονται στην παράγραφο 2 του άρθρου 10 της ανωτέρω απόφασης.
7. Η απόφαση της παραγράφου 8 του άρθρου 48 του ν. 4314/2014 εφαρμόζεται αναλόγως και για τις ενέργειες τεχνικής υποστήριξης που χρηματοδοτούνται από το ΕΠΑ.»
v. Άρθρο 137 Επιτάχυνση της υλοποίησης των έργων ΠΔΕ «{…}
5. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Ανάπτυξης και Επενδύσεων και του κατά περίπτωση αρμόδιου Υπουργού δύναται να συστήνεται μητρώο εξειδικευμένων στελεχών προερχόμενων από τον ιδιωτικό τομέα, προκειμένου να υποστηρίζουν για συγκεκριμένο χρόνο την επίβλεψη έργων του ΕΠΑ. Με την απόφαση αυτή ορίζονται οι λεπτομέρειες για τη δημιουργία και τήρηση του μητρώου, όπως οι όροι και προϋποθέσεις ένταξης σε αυτό, η διαδικασία διάγνωσης των αναγκών των δικαιούχων, όπως ο τρόπος επιλογής των στελεχών από τους δικαιούχους, η κάλυψη του σχετικού κόστους, ο ρόλος τους στην επίβλεψη των έργων, καθώς και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια.
Άρθρο 139 Μεταβατική περίοδος 1. Μέχρι την έναρξη της πρώτης προγραμματικής περιόδου του ΕΠΑ, η οποία λαμβάνει χώρα την 1.1.2021, με απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων, ρυθμίζονται θέματα σχετικά με τον συντονισμό των φορέων και των ενεργειών για την προετοιμασία του ΕΠΑ και τον προσδιορισμό των προγραμματικών στόχων της μεταβατικής περιόδου. Με όμοια απόφαση, μπορεί να ρυθμίζονται θέματα που αφορούν τη διαδικασία ένταξης έργων στο ΠΔΕ για χρηματοδότηση από το εθνικό σκέλος του, τη διαδικασία παρακολούθησής τους και κάθε άλλο σχετικό θέμα.
2. Με απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων εγκρίνεται πρόγραμμα ενεργειών Τεχνικής Βοήθειας μεταβατικής περιόδου για την κατάρτιση του ΕΠΑ και των προγραμμάτων του και την υποστήριξη έργων του εθνικού σκέλους, με δικαιούχο τη Δι.Δι.Ε.Π. και με περίοδο επιλεξιμότητας δαπανών που αρχίζει από την έναρξη ισχύος του παρόντος και λήγει ένα (1) έτος μετά την έγκριση του πρώτου ΕΠΑ. Με την εν λόγω απόφαση καθορίζεται ο προϋπολογισμός του προγράμματος, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο πέμπτο εδάφιο της παραγράφου 3 του άρθρου 134 του παρόντος, και μπορεί να προσδιορίζονται και άλλοι δικαιούχοι των ενεργειών. Κατά την κατάρτιση και εφαρμογή του προγράμματος ενεργειών Τεχνικής Βοήθειας μεταβατικής περιόδου, ιδιαίτερη μέριμνα θα ληφθεί για την ενίσχυση της διοικητικής ικανότητας των Ο.Τ.Α. α΄ και β΄ βαθμού. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει τις αναγκαίες ενέργειες που αφορούν: α) την κατάρτιση, την ενημέρωση και τον σχεδιασμό της υλοποίησης του ΕΠΑ και των προγραμμάτων του, β) την υποστήριξη της υλοποίησης των Ειδικών Προγραμμάτων του άρθρου 110 του ν. 4497/2017 και
γ) την πραγματοποίηση των επιτόπιων επιθεωρήσεων της υποπαραγράφου 3 της παραγράφου Β΄ του άρθρου 129 του παρόντος. Η υλοποίηση του προγράμματος γίνεται σύμφωνα με τα άρθρα 119 παράγραφοι 1 - 7, 200 παράγραφος 8 και 329 του ν. 4412/2016 και με ανάλογη εφαρμογή: α) της 23451/ΕΥΣΣΑ 493/24.2.2017 απόφασης του Αναπληρωτή Υπουργού Οικονομίας και Ανάπτυξης, χωρίς διάκριση υποπρογραμμάτων και χωρίς περιορισμό στον προϋπολογισμό κάθε κατηγορίας, και β) της απόφασης της παραγράφου 8 του άρθρου 48 του ν. 4314/2014. Κατά την εφαρμογή του προγράμματος, η Δι.Δι.Ε.Π. και οι λοιποί οριζόμενοι δικαιούχοι μπορούν να χρησιμοποιούν τους καταλόγους προμηθευτών και παρόχων υπηρεσιών της Εθνικής Αρχής Συντονισμού του ν. 4314/2014 για την εκτέλεση των αντίστοιχων ενεργειών. 3. Με απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων μπορεί να τροποποιείται το χρονοδιάγραμμα κατάρτισης, διαβούλευσης και έγκρισης του πρώτου ΕΠΑ, καθώς και να καθορίζεται το χρονοδιάγραμμα κατάρτισης, διαβούλευσης και έγκρισης των επιμέρους προγραμμάτων του πρώτου ΕΠΑ.»
3. ν. 4314/2014
Άρθρο 48 Τεχνική Βοήθεια
«{…} 8.«Με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομίας, Ανάπτυξης και Τουρισμού και Οικονομικών δύνανται να ρυθμίζονται, κατά παρέκκλιση των διατάξεων των άρθρων 1 παράγραφοι 9, 3, 10 και 11 παρ. 2, της υπο-παραγράφου Δ9 της παραγράφου Δ του άρθρου 2 του Ν. 4336/2015 (Α` 94), τα χιλιομετρικά όρια για μετακίνηση εντός και εκτός έδρας, το επιτρεπόμενο όριο των ημερών μετακίνησης εκτός έδρας, το καθεστώς αναγνώρισης εξόδων διανυκτέρευσης, καθώς και οι όροι καταβολής της ημερήσιας αποζημίωσης, για τις μετακινήσεις που πραγματοποιούνται στο πλαίσιο ενεργειών τεχνικής βοήθειας του ΕΣΠΑ, συμπεριλαμβανομένων των ΠΑΑ και ΕΠΑλΘ, του ΕΟΧ και του Μηχανισμού «Διευκόλυνση Συνδέοντας την Ευρώπη».
4. Η υπ’ αριθμ. Αριθμ. 4378/2020 (ΦΕΚ Β' 67/21.01.2020) Έγκριση προγράμματος Τεχνικής Βοήθειας Μεταβατικής Περιόδου του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης, της παρ. 2 του άρθρου 139 του ν. 4635/2019 «Επενδύω στην Ελλάδα και άλλες διατάξεις» (Α' 167), δια της οποίας προβλέφθηκαν, μεταξύ άλλων, τα ακόλουθα:
«Άρθρο 1
1. Εγκρίνεται Πρόγραμμα Τεχνικής Βοήθειας Μεταβατικής Περιόδου για την κατάρτιση του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης (ΕΠΑ) και των Προγραμμάτων του και την υποστήριξη έργων του εθνικού σκέλους του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων, (εφεξής: «το Πρόγραμμα»), με συνολικό προϋπολογισμό επτά εκατομμυρίων πεντακοσίων χιλιάδων (7.500.000,00) ευρώ, όπως κατανέμεται σύμφωνα με το άρθρο 3 κατωτέρω, με περίοδο εφαρμογής που ξεκινά από την ημερομηνία έναρξης ισχύος της παρούσας και λήγει ένα έτος μετά την έγκριση του πρώτου ΕΠΑ.
2. Το Πρόγραμμα περιλαμβάνει τις αναγκαίες ενέργειες που αφορούν α) στην κατάρτιση, την ενημέρωση, το σχεδιασμό και την έναρξη της υλοποίησης του ΕΠΑ και των Προγραμμάτων του, β) στην υποστήριξη της υλοποίησης των Ειδικών Προγραμμάτων του άρθρου 110 ν. 4497/2017 (Α` 171) και γ) στην πραγματοποίηση των επιτόπιων επιθεωρήσεων της υποπαρ. 3 της παρ. Β του άρθρου 129, του ν. 4635/2019 (Α` 167).
Άρθρο 2 Δικαιούχοι στο πρόγραμμα τεχνικής βοήθειας της παρούσας απόφασης είναι:
2.1. Η Γενική Διεύθυνση Δημοσίων Επενδύσεων (Γ.Δ.Δ.Ε.) του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων και η Διεύθυνση Διαχείρισης Εθνικού Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (Δι.Δι.Ε.Π.), για τις ενέργειες που αφορούν στις προτεραιότητες των περιπτώσεων α), β) και γ) της παρ. 2 του άρθρου 1 της παρούσας.
2.2. Η Μονάδα Οργάνωσης της Διαχείρισης Αναπτυξιακών Προγραμμάτων (Μ.Ο.Δ. ΑΕ), για τις ενέργειες που αφορούν στις προτεραιότητες των περιπτώσεων α) και β) της παρ. 2 του άρθρου 1 της παρούσας.
2.3. Τα Υπουργεία και οι Περιφέρειες, ως φορείς κατάρτισης των Προγραμμάτων του ΕΠΑ, σύμφωνα με τον ν. 4635/2019 (Α` 167), για τις ενέργειες που αφορούν στην περίπτωση α) της παρ. 2 του άρθρου 1 της παρούσας.
Οι επιλέξιμες κατηγορίες ενεργειών-δαπανών στο πλαίσιο εφαρμογής της απόφασης αυτής καθορίζονται στο άρθρο 4. {…}»
5. Ν 4509/2017: Μέτρα θεραπείας ατόμων που απαλλάσσονται από την ποινή λόγω ψυχικής ή διανοητικής διαταραχής κ.α.
i. Άρθρο 69 Επενδυτικά δάνεια Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.) Α` και Β` βαθμού, Δημοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης και Αποχέτευσης και Συνδέσμων Ο.Τ.Α.
«1. Στο πλαίσιο υλοποίησης Προγράμματος Χορήγησης Επενδυτικών Δανείων από το Υπουργείο Εσωτερικών με σκοπό την προμήθεια αγαθών και την κατασκευή έργων στους τομείς ύδρευσης, αποχέτευσης, αντιπλημμυρικής προστασίας, αποκατάστασης ζημιών από φυσικές καταστροφές, αποκατάστασης Χώρων Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Απορριμμάτων (ΧΑΔΑ), αγροτικής οδοποιίας και ανέγερσης ή αποκατάστασης δημοτικών κτιρίων, οι Ο.Τ.Α. Α` και Β` βαθμού, οι Δημοτικές Επιχειρήσεις Ύδρευσης και Αποχέτευσης και οι Σύνδεσμοι Ο.Τ.Α. δύνανται να συνομολογούν επενδυτικά δάνεια με το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων. Η εξυπηρέτηση των δανείων σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία και η κάλυψη κάθε είδους εξόδου και λοιπών δαπανών συνομολόγησης και εξόφλησής τους γίνεται σε λογαριασμό που συστήνεται στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων και χρηματοδοτείται από το εθνικό ή το συγχρηματοδοτούμενο σκέλος του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) του Υπουργείου Εσωτερικών.
2. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών, Οικονομίας και Ανάπτυξης και Οικονομικών καθορίζονται τα κριτήρια ένταξης των δικαιούχων φορέων στο Πρόγραμμα της παραγράφου 1 του παρόντος άρθρου, η διαδικασία υποβολής των αιτήσεων και αξιολόγησης αυτών, ο έλεγχος της πορείας εκτέλεσης των έργων, οι όροι και τα δικαιολογητικά χορήγησης και ο τρόπος απόδοσης του προϊόντος των δανείων, η διαδικασία και τα δικαιολογητικά για την αποπληρωμή των δανείων από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, καθώς και κάθε άλλο σχετικό ζήτημα. Με όμοια απόφαση δύναται να τροποποιείται ο σκοπός του προγράμματος.
3. Η ένταξη στο Πρόγραμμα της παραγράφου 1 του παρόντος άρθρου πραγματοποιείται με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών μετά από υποβολή σχετικού αιτήματος του φορέα. Στην περίπτωση των Ο.Τ.Α. Α`και Β` βαθμού η απόφαση για την υποβολή αιτήματος ένταξης, σύμφωνα με το προηγούμενο εδάφιο, λαμβάνεται με απόλυτη πλειοψηφία των παρόντων μελών. Στην περίπτωση φορέων που δεν διαθέτουν την απαιτούμενη τεχνική επάρκεια και εφόσον αναφέρεται στο αίτημα ένταξής τους, η απόφαση ένταξης δύναται να προβλέπει ότι η διεξαγωγή της διαδικασίας σύναψης, η εποπτεία και η επίβλεψη της σχετικής δημόσιας σύμβασης διενεργούνται από την τεχνική υπηρεσία άλλης αναθέτουσας αρχής ή αναθέτοντος φορέα.
4. Για τη συνομολόγηση των δανείων του παρόντος άρθρου δεν εφαρμόζονται οι διατάξεις της παρ. 1 του άρθρου 264 του ν. 3852/2010 (Α`87) και του π.δ. 169/2013 (Α`272).»
Καθώς και η κατ’ εξουσιοδότηση του ως άνω άρθρου 69 ν. 4509/2017 υπ’ αριθμ. 13022/2018 κοινή απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών – Οικονομίας και Ανάπτυξης – Οικονομικών (ΦΕΚ Β 1377/24.4.2018) με τίτλο « Ειδικό Πρόγραμμα Χορήγησης Επενδυτικών Δανείων Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (OTA) Α και Β βαθμού, ΔΕΥΑ και Συνδέσμων OTA: σκοπός, κριτήρια ένταξης, διαδικασία υποβολής και αξιολόγησης αιτήσεων, έλεγχος πορείας υλοποίησης των έργων, όροι και δικαιολογητικά χορήγησης των δανείων από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, τρόπος απόδοσης του προϊόντος των δανείων, διαδικασία και δικαιολογητικά για την αποπληρωμή των δανείων από το ΠΔΕ και λοιπά ζητήματα διαχείρισης προγράμματος, ως τροποποιήθηκε με την υπ’ αριθμ. 30595/2019 (ΦΕΚ Β' 1590/09.05.2019) αντίστοιχη απόφαση.
ii. Άρθρο 71 Ειδικό Πρόγραμμα Ενίσχυσης Δήμων
1. Για την ενδυνάμωση της ισόρροπης, βιώσιμης και δίκαιης ανάπτυξης, τη βελτίωση των υποδομών, την αύξηση της απασχόλησης και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της τοπικής οικονομίας, καταρτίζεται με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών Ειδικό Πρόγραμμα Ενίσχυσης Δήμων, στο οποίο εντάσσονται έργα, προμήθειες, υπηρεσίες και μελέτες των Δήμων και των νομικών προσώπων αυτών. Με την ίδια απόφαση εξειδικεύεται ο σκοπός του προγράμματος και καθορίζονται τα κριτήρια ένταξης των πράξεων σε αυτό και η διαδικασία υποβολής και αξιολόγησης των αιτήσεων, καθώς και κάθε άλλο σχετικό ζήτημα.
2. Οι πόροι του Προγράμματος προέρχονται από τον Προϋπολογισμό Δημοσίων Επενδύσεων του Υπουργείου Εσωτερικών και κάθε άλλη νόμιμη πηγή.
3. Η χρηματοδότηση των έργων, προμηθειών, υπηρεσιών και μελετών που εντάσσονται στο Πρόγραμμα πραγματοποιείται μέσω άτοκου λογαριασμού ειδικού σκοπού που συστήνεται στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων και τον οποίο διαχειρίζεται η Διεύθυνση Οικονομικής και Αναπτυξιακής Πολιτικής του Υπουργείου Εσωτερικών. Για τα ποσά που κινούνται μέσω του ανωτέρω λογαριασμού δεν προβλέπεται χρέωση εξόδων και δικαιωμάτων του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών και Οικονομίας και Ανάπτυξης καθορίζονται η διαδικασία και τα δικαιολογητικά για τη χρηματοδότηση του λογαριασμού από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων και κάθε άλλο σχετικό ζήτημα.
4. Τα έργα, οι προμήθειες, οι υπηρεσίες και οι μελέτες εντάσσονται στο πρόγραμμα με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών.»
Καθώς και η κατ’ εξουσιοδότηση της παρ. 1 άρθρου 71 ν. 4509/2017 Υπουργική Απόφαση 4748/2018 (ΦΕΚ Β’ 612/22.02.2018) με θέμα: «Ειδικό Πρόγραμμα Ενίσχυσης Δήμων: Σκοπός, κριτήρια ένταξης, διαδικασία αξιολόγησης καθώς και κάθε άλλο σχετικό ζήτημα», δια της οποίας, μεταξύ άλλων, καταρτίστηκε Ειδικό Πρόγραμμα Ενίσχυσης Δήμων με την ονομασία «ΦΙΛΟΔΗΜΟΣ ΙΙ» (άρθρο 1) και ορίστηκαν δικαιούχοι του προγράμματος οι δήμοι και τα νομικά πρόσωπα αυτών (άρθρο 2). Δια του άρθρου 5 της εν λόγω υπουργικής απόφασης ορίστηκε η διαδικασία πρόσκλησης και αξιολόγησης των προτάσεων ένταξης στο πρόγραμμα. Ειδικότερα, μεταξύ άλλων προβλέφθηκαν τα ακόλουθα:
«2. Για την υποβολή προτάσεων στο «Πρόγραμμα ΦΙΛΟΔΗΜΟΣ II», εκδίδονται προσκλήσεις από τον Υπουργό Εσωτερικών, στις οποίες εξειδικεύονται η διαδικασία υποβολής των αιτήσεων και τα έντυπα και δικαιολογητικά που απαιτούνται (Τεχνικά Δελτία Έργων, αποφάσεις συλλογικών οργάνων κ.λπ.), η ανάλυση των κριτηρίων επιλογής, η προτεραιοποίηση των αναγκών, οι υποχρεώσεις των δικαιούχων και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια.
3. Τα αιτήματα ένταξης των δράσεων στο «Πρόγραμμα ΦΙΛΟΔΗΜΟΣ II» υποβάλλονται από τους δυνητικούς δικαιούχους στη Διεύθυνση Οικονομικής και Αναπτυξιακής Πολιτικής του Υπουργείου Εσωτερικών, σύμφωνα με την πρόσκληση.
4. Η υποβολή των αιτημάτων από τους φορείς για την ένταξη στο «Πρόγραμμα ΦΙΛΟΔΗΜΟΣ II» πραγματοποιείται με αποφάσεις των αρμόδιων συλλογικών οργάνων τους, οι οποίες λαμβάνονται με απόλυτη πλειοψηφία των παρόντων μελών.
5. Η απόφαση ένταξης έργου στο Πρόγραμμα εκδίδεται από τον Υπουργό Εσωτερικών με μέριμνα της Διεύθυνσης Οικονομικής και Αναπτυξιακής Πολιτικής και στηρίζεται στην αξιολόγηση των προτάσεων σύμφωνα με τα κριτήρια επιλογής, όπως αυτά προσδιορίζονται στην παρούσα καθώς και στις σχετικές προσκλήσεις.».
Περαιτέρω, στο άρθρο 6 της ως άνω υπουργικής απόφασης, προβλέπονται τα ακόλουθα:
«Άρθρο 6
ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ - ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗΣ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΩΝ ΕΡΓΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ
1. Οι αναθέσεις δημοσίων συμβάσεων για την εκτέλεση των έργων και των προμηθειών, καθώς και οι τροποποιήσεις τους, ακολουθούν τους εθνικούς κανόνες που τις διέπουν. Για τις τροποποιήσεις των συμβάσεων κατά τη διάρκειά τους, τηρούνται οι προβλεπόμενες από τη νομοθεσία διατάξεις των δημοσίων συμβάσεων του ν. 4412/2016, όπως αυτές ισχύουν. Οι εγκρίσεις των τευχών δημοπράτησης των έργων, προμηθειών και μελετών/υπηρεσιών πραγματοποιούνται με αποφάσεις του αρμόδιου κατά περίπτωση οργάνου της αναθέτουσας αρχής με βάση την εθνική νομοθεσία.
2. Η υλοποίηση των έργων που εγκρίνονται για χρηματοδότηση ακολουθεί τις προβλεπόμενες από την ισχύουσα νομοθεσία διαδικασίες για το είδος της δράσης και τον δικαιούχο {…}.»
7. Η κατ’ εξουσιοδότηση της παραγράφου 3 του άρθρου 71 ν. 4509/2017 κοινή υπουργική απόφαση υπ’ αριθμ. 44165/2017 (ΦΕΚ Β 4593/27.12.2017), με θέμα «Καθορισμός διαδικασίας και δικαιολογητικών χρηματοδότησης ειδικού λογαριασμού στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων», δια της οποίας, προβλέφθηκαν, μεταξύ άλλων, τα ακόλουθα:
«{…} . Με αίτημα του Υπουργείου Εσωτερικών στο Υπουργείο Οικονομίας και Ανάπτυξης, προτείνεται η ένταξη έργου σε ΣΑ του εθνικού σκέλους του ΠΔΕ του Υπουργείου Εσωτερικών, με προϋπολογισμό το σύνολο του προϋπολογισμού του Ειδικού Προγράμματος Ενίσχυσης Δήμων.
2. Οι εγκεκριμένες πιστώσεις του παραπάνω έργου μεταφέρονται τμηματικά στο συσταθέντα λογαριασμό του άρθρου 71 του ν. 4509/2017 (ΦΕΚ Α 201/22.12.2017) (έχοντας υπόψη 1), απευθείας χωρίς υπόλογο διαχειριστή, με εντολή μεταφοράς της αρμόδιας υπηρεσίας του Υπουργείου Εσωτερικών προς την Τράπεζα της Ελλάδος {…}».
8. ν. 2527/1997, ως ισχύει:
«Άρθρο 6 Συμβάσεις μίσθωσης έργου
1. Για τη σύναψη σύμβασης μίσθωσης έργου από υπηρεσίες και νομικό πρόσωπα του δημόσιου τομέα με φυσικά πρόσωπα, σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 681 κ.ε. του Αστικού Κώδικα ή με άλλες ειδικές διατάξεις, απαιτείται η προηγούμενη έκδοση κοινής απόφασης του Υπουργού Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης και του κατά περίπτωση αρμόδιου υπουργού, με την οποία καθορίζεται ο αριθμός των προσώπων που θα απασχοληθούν, το συγκεκριμένο έργο που θα εκτελέσουν, το χρονικό διάστημα που απαιτείται για την ολική ή τμηματική παράδοση του έργου, το συνολικό ποσό της αμοιβής του αναδόχου, ο τόπος εκτέλεσης του έργου, καθώς και ότι το έργο δεν ανάγεται στον κύκλο των συνήθων καθηκόντων των υπαλλήλων του οικείου φορέα και αιτιολογία για τους λόγους που δεν μπορεί να εκτελεστεί από υπαλλήλους του.
Με τη σύμβαση μίσθωσης έργου καθορίζονται οι τυχόν αναγκαίοι όροι και κάθε λεπτομέρεια, σχετικώς με τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του αναδόχου. Σύμβαση μίσθωσης έργου που καλύπτει πάγιες και διαρκείς ανάγκες είναι αυτοδικαίως και καθ` ολοκληρίαν άκυρη.
2. Δεν επιτρέπεται η σύναψη σύμβασης μίσθωσης έργου:
α) για κάλυψη διοικητικών αναγκών ή γραμματειακής εξυπηρέτησης του φορέα,
β) εφόσον από τις διατάξεις του οικείου οργανισμού ή κανονισμού ή οργανισμού εσωτερικής υπηρεσίας των Ο.Τ.Α. πρώτου βαθμού προβλέπονται οργανικές θέσεις ειδικότητας αντίστοιχης με αυτές για τις οποίες προτείνεται η κατάρτιση σύμβασης μίσθωσης έργου με φυσικά πρόσωπα. {…}
3. Η επιλογή των προσώπων που θα εκτελέσουν το έργο με αντίστοιχη σύμβαση γίνεται από την οικεία υπηρεσία ή τον φορέα με ανάλογη εφαρμογή των διατάξεων που ορίζουν τα κριτήρια επιλογής του προσωπικού με σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου ορισμένου χρόνου του άρθρου 21 του ν. 2190/1994, όπως ισχύουν.
Επίσης, εφαρμόζονται αναλόγως οι διατάξεις του άρθρου 21 του ν. 2190/1994, όπως ισχύουν, ως προς τη διαδικασία που ακολουθείται για τις προσλήψεις με το άρθρο αυτό με έλεγχο από το Α.Σ.Ε.Π.. Η διάταξη αυτή ισχύει από την ισχύ του ν. 3812/2009.
4. Από τις διατάξεις της προηγούμενης παραγράφου εξαιρούνται:
α. οι ιατροί, οι οδοντίατροι, οι ελεγκτές ιατροί, οι θεραπευτές ιατροί των ασφαλιστικών ταμείων,
β. οι ιατροί και νοσηλευτές των δημοτικών ιατρείων, των ΚΑΠΗ και των Κοινωνικών Δομών των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.) πρώτου και δεύτερου βαθμού {…}
5. Για την έκδοση της απόφασης που προβλέπεται στην παράγραφο 1, καθώς και για την προηγούμενη έγκριση, όπου αυτή προβλέπεται, κατά τις κείμενες διατάξεις, για τη σύναψη σύμβασης μίσθωσης έργου απαιτείται βεβαίωση του ΑΣΕΠ ότι πρόκειται για γνήσια σύμβαση έργου που δεν υποκρύπτει εξαρτημένη εργασία και δεν καλύπτονται με αυτή πάγιες και διαρκείς ανάγκες.
Η βεβαίωση εκδίδεται κατόπιν αιτήματος του φορέα στο οποίο καθορίζεται απαραιτήτως το έργο που θα εκτελεστεί, ο αριθμός των προσώπων που θα το εκτελέσουν και οι ειδικότητες αυτών, η χρονική διάρκεια που απαιτείται για την ολική ή τμηματική παράδοση του έργου και ο τόπος εκτέλεσης αυτού. Στο αίτημα περιλαμβάνεται και εμπεριστατωμένη αιτιολογία ότι το έργο δεν ανάγεται στον κύκλο των συνήθων καθηκόντων των υπαλλήλων του οικείου φορέα και τους λόγους για τους οποίους δεν μπορεί να εκτελεστεί τούτο από αυτούς.
6. Ανανέωση ή παράταση της σύμβασης μίσθωσης έργου απαγορεύεται και είναι αυτοδικαίως άκυρη. Παράταση του χρόνου παράδοσης του έργου επιτρέπεται χωρίς οποιοδήποτε αύξηση της αμοιβής του αναδόχου. Απασχόληση του αναδόχου σε έργα ή εργασίες άσχετες με εκείνες που περιγράφονται στη σύμβαση απαγορεύεται και συνεπάγεται τον καταλογισμό ολικώς ή μερικώς της αμοιβής του αναδόχου σε βάρος του υπευθύνου υπηρεσιακού οργάνου. Ρήτρα καταβολής της εργολαβικής αμοιβής τμηματικώς κατά μήνα ή άλλο χρονικό όριο χωρίς συνάρτηση με την πρόοδο του έργου είναι αυτοδικαίως άκυρη {…}
9. Για Συμβάσεις μίσθωσης έργου από τους Ο.Τ.Α. πρώτου και δεύτερου βαθμού και τα νομικά πρόσωπα την απόφαση της παρ. 1 εκδίδει ο Γενικός Γραμματέας της οικείας Περιφέρειας ή το υπ` αυτού εξουσιοδοτημένο όργανο.
11. Οι διατάξεις του παρόντος άρθρου δεν θίγουν τις διατάξεις της παραγράφου 3 του άρθρου 21 του ν. 2190/1994. {…}»
9. ν. 3852/2010
Άρθρο 100 Προγραμματικές Συμβάσεις
«1 α. «Για τη μελέτη και εκτέλεση έργων και προγραμμάτων ανάπτυξης μιας περιοχής, καθώς και για την παροχή υπηρεσιών και την υλοποίηση προμηθειών κάθε είδους, οι δήμοι, οι περιφέρειες, οι σύνδεσμοι δήμων, τα δίκτυα δήμων και περιφερειών του άρθρου 101, οι περιφερειακές ενώσεις δήμων, η Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας και η Ένωση Περιφερειών, τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου τα οποία συνιστούν ή στα οποία συμμετέχουν οι προαναφερόμενοι φορείς, καθώς και Ν.Π.Ι.Δ. στα οποία συμμετέχουν ή συνιστούν η Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας και η Ένωση Περιφερειών, οι δημοτικές επιχειρήσεις ύδρευσης και αποχέτευσης, η Ένωση Δημοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης Αποχέτευσης (Ε.Δ.Ε.Υ.Α.), οι επιχειρήσεις των Ο.Τ.Α. που ανήκουν στο δημόσιο τομέα σύμφωνα με την παρ. 6 του άρθρου 1 του ν. 1256/1982 όπως ισχύει, τα δημοτικά και περιφερειακά ιδρύματα, καθώς και κοινωφελή ιδρύματα και κληροδοτήματα και τα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, στα οποία περιλαμβάνονται και τα τεχνολογικά εκπαιδευτικά ιδρύματα, μπορούν να συνάπτουν προγραμματικές συμβάσεις με το Δημόσιο ή με την Εγνατία Οδό Α.Ε. ή με τη Μ.Ο.Δ. Α.Ε. ή με την Ε.Τ.Α.Δ. ή με το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων ή μεταξύ τους ή και με νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου ή με τους φορείς των παραγράφων 1, 2, 3, 4 και 5 του άρθρου 12 του ν. 4412/2016 (Α` 147), μεμονωμένα ή από κοινού. Στις προγραμματικές συμβάσεις που μετέχει το Δημόσιο, μπορεί να εκπροσωπείται και από τον Συντονιστή της Αποκεντρωμένης Διοίκησης στην οποία εκτελείται η προγραμματική σύμβαση. Οι ανωτέρω συμβάσεις υπόκεινται στον προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου σύμφωνα με τη σχετική νομοθεσία. Αν ένας εκ των συμβαλλομένων είναι το Δημόσιο ή εποπτευόμενος φορέας του, η προγραμματική σύμβαση δεν υπόκειται στον υποχρεωτικό έλεγχο νομιμότητας του άρθρου 225 {…}
γ. Είναι επιτρεπτή η σύναψη προγραμματικών συμβάσεων μεταξύ των φορέων της περίπτωσης α` και κοινωφελών ιδρυμάτων, καθώς και κληροδοτημάτων που επιδιώκουν κοινωφελείς σκοπούς. Κατά την εκτέλεση των προγραμματικών συμβάσεων που συνάπτουν, θεωρούνται φορείς κατασκευής του έργου κατά την έννοια του άρθρου 3 του ν. 1418/1984 (ΦΕ Κ 23 Α`), όπως ισχύει, και εκτελούν τις συμβάσεις αυτές με τα προβλεπόμενα στις περιπτώσεις ε`, στ` και ζ` του ίδιου άρθρου όργανα και υπηρεσίες που συνιστούν με αποφάσεις των διοικητικών τους συμβουλίων {…}
2.α. Στις προγραμματικές συμβάσεις απαραίτητα ορίζονται το αντικείμενο της σύμβασης, ο σκοπός, το περιεχόμενο των μελετών, των έργων, των προγραμμάτων, των προμηθειών ή των υπηρεσιών, ο προϋπολογισμός τους, τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις των συμβαλλομένων, το χρονοδιάγραμμα εκτέλεσης της σύμβασης, οι πόροι από τους οποίους θα καλυφθούν οι αναλαμβανόμενες οικονομικές υποχρεώσεις και η διάρκεια της σύμβασης, καθώς και ο τρόπος κάλυψης των αναγκαίων για την εκπλήρωση της προγραμματικής σύμβασης λειτουργικών εξόδων, καθώς και οι λεπτομέρειες καταβολής τους. Για την εκπλήρωση του σκοπού της προγραμματικής σύμβασης, ο κάθε συμβαλλόμενος αναλαμβάνει συγκεκριμένο αντικείμενο με συγκεκριμένες υποχρεώσεις. Το Όργανο παρακολούθησης της εφαρμογής της προγραμματικής σύμβασης πρέπει απαραίτητα να ορίζεται στις προγραμματικές συμβάσεις, καθώς και οι αρμοδιότητές του και οι ρήτρες σε βάρος του συμβαλλομένου που παραβαίνει τους όρους της προγραμματικής σύμβασης {…}
β. Με την προγραμματική σύμβαση επίσης ορίζεται ο συμβαλλόμενος, στον οποίο μπορεί να ανατεθεί η διαχείριση, εκμετάλλευση και συντήρηση των έργων του προγράμματος μετά την ολοκλήρωση του, εφόσον προβλέπεται αντίστοιχο στάδιο.
γ. Αν ο συμβαλλόμενος σε προγραμματική σύμβαση αναθέσει σε τρίτον τη διαχείριση, εκμετάλλευση και συντήρηση των έργων αυτών, η ανάθεση γίνεται σύμφωνα με τη νομοθεσία που διέπει τον κατά τη σύμβαση υπόχρεο συμβαλλόμενο {…}
3. Οι συμβαλλόμενοι φορείς για την εκτέλεση των προγραμματικών συμβάσεων μπορεί να χρηματοδοτούνται από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων μέσω προγραμμάτων συγχρηματοδοτούμενων από την Ευρωπαϊκή Ένωση ή προγραμμάτων που χρηματοδοτούνται αμιγώς από εθνικούς πόρους, τον Τακτικό Προϋπολογισμό ή άλλα εθνικά ή περιφερειακά προγράμματα, καθώς και από τους προϋπολογισμούς των συμβαλλόμενων φορέων. Είναι δυνατή η χρηματοδότηση των συμβαλλομένων και από φορείς του δημόσιου τομέα που δεν μετέχουν στην προγραμματική σύμβαση.
4. Για την εκτέλεση των προγραμματικών συμβάσεων και στο πλαίσιο των συμφωνούμενων δικαιωμάτων και υποχρεώσεων των συμβαλλόμενων οργανισμών και φορέων, επιτρέπεται η απασχόληση προσωπικού του ενός συμβαλλομένου στον άλλον, καθώς και η παραχώρηση της χρήσης ακινήτων, εγκαταστάσεων, μηχανημάτων και μέσων {…}
6. Δήμοι, σύνδεσμοι, περιφέρειες και νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου της Τοπικής Αυτοδιοίκησης πρώτου και δεύτερου βαθμού μπορούν να συμβάλλονται μεταξύ τους για την παροχή υπηρεσιών με αντικείμενο τη βεβαίωση και είσπραξη τελών, δικαιωμάτων, εισφορών και προστίμων. Στις περιπτώσεις αυτές, οι αποφάσεις των αρμοδίων οργάνων των συμβαλλόμενων φορέων για τη συμμετοχή τους σε συγκεκριμένη σύμβαση, λαμβάνονται με την απόλυτη πλειοψηφία του συνόλου των μελών τους. Οι συμβαλλόμενοι φορείς μπορεί να χρηματοδοτούνται για την εκτέλεση των συμβάσεων της παραγράφου αυτής και από τον Κρατικό Προϋπολογισμό ή το πρόγραμμα δημόσιων επενδύσεων ή τους προϋπολογισμούς άλλων φορέων του δημόσιου τομέα {…}»
V. Επί της σκοπιμότητας, της νομιμότητας και του περιεχομένου των προτεινομένων διατάξεων
1. Επί των προτεινομένων διατάξεων του άρθρου 2 του σχεδίου νόμου:
Με τις υπό εξέταση προτεινόμενες διατάξεις του άρθρου 2 του σχεδίου νόμου, ως αυτές υπεβλήθησαν εκ νέου στην Αρχή την 19.02.2020, καθορίζεται το πλαίσιο τεχνικής βοήθειας του Υπουργείου Εσωτερικών, ως φορέα διαχείρισης ειδικών προγραμμάτων ενίσχυσης των Ο.Τ.Α. και των Ο.Τ.Α. α’ και β’ βαθμού, ως (δυνητικών) δικαιούχων των εν λόγω προγραμμάτων και πραγματοποιείται ρητή παραπομπή στις διατάξεις του ν. 4412/2016 αναφορικά με τις ενέργειες τεχνικής βοήθειας του προτεινόμενου άρθρου.
Ειδικότερα:
Με την παράγραφο 1 προβλέπεται ότι το Υπουργείο Εσωτερικών μπορεί να συμβάλλεται ή να αναθέτει σε «φορέα με εμπειρία» στον σχεδιασμό, διαχείριση, εκτέλεση και παρακολούθηση χρηματοδοτούμενων προγραμμάτων, την παροχή τεχνικής βοήθειας για τον σχεδιασμό και τη διοικητική διαχείριση των προσκλήσεων των ειδικών προγραμμάτων ενίσχυσης των ΟΤΑ, με σκοπό την επιστημονική και διοικητική υποστήριξη του εκάστοτε οριζόμενου φορέα διαχείρισης. Περαιτέρω προβλέπεται ότι οι δαπάνες για την παροχή των εν λόγω υπηρεσιών δύνανται να ανέρχονται έως του ποσοστού ένα τοις εκατό (1%) του προϋπολογισμού του εκάστοτε προγράμματος.
Με την παράγραφο 2 προβλέπεται ότι ΟΤΑ α’ και β’ βαθμού, δυνητικοί δικαιούχοι ειδικών προγραμμάτων ενίσχυσης του Υπουργείου Εσωτερικών, μπορούν να αναθέτουν σε «φορέα με εμπειρία» στον σχεδιασμό, διαχείριση, εκτέλεση και παρακολούθηση χρηματοδοτούμενων προγραμμάτων, την επιστημονική και διοικητική υποστήριξη τους στο πλαίσιο προετοιμασίας των φακέλων υποβολής αιτημάτων ένταξης σε ειδικά προγράμματα ενίσχυσης. Το ύψος παροχής των εν λόγω υπηρεσιών δεν ορίζεται, αλλά προβλέπεται να καθορίζεται κατά περίπτωση με την εκάστοτε πρόσκληση ή το πρόγραμμα και αποτελεί επιλέξιμη δαπάνη.
Τέλος, με την παράγραφο 3 προβλέπεται ότι τα άρθρα 12, 119 παράγραφοι 1 έως 7, 200 παράγραφος 8 και 329 του ν. 4412/2016 (Α’ 147) εφαρμόζονται και για τις ενέργειες τεχνικής βοήθειας του παρόντος άρθρου.
Στο πλαίσιο αυτό επισημαίνονται τα ακόλουθα:
Σύμφωνα με την παράγραφο 1 της προτεινομένης διάταξης, το Υπουργείο Εσωτερικών δύναται να συμβάλλεται ή να αναθέτει υπηρεσίες τεχνικής βοήθειας στο πλαίσιο ειδικών προγραμμάτων ενίσχυσης του εν λόγω Υπουργείου και με την ιδιότητα του φορέα διαχείρισης αυτών.
Σε ό,τι αφορά στην αναφερομένη στην παράγραφο 1 δυνατότητα του Υπουργείου Εσωτερικών να «συμβάλλεται» με φορείς για την παροχή υπηρεσιών τεχνικής βοήθειας, διαφαίνεται ότι αυτή συνέχεται με την παραπομπή της παραγράφου 3 του προτεινομένου άρθρου στο άρθρο 12 του ν. 4412/2016, ως προέκυψε και κατόπιν σχετικής επικοινωνίας με το Γραφείο Υφυπουργού Εσωτερικών.
Στο πλαίσιο αυτό, σχετικά με τις προγραμματικές συμβάσεις του άρθρου 100 ν. 3852/2010, υπογραμμίζεται ότι, το γεγονός ότι οι συμβαλλόμενοι αποτελούν δημόσιες αρχές, δεν αποκλείει, αυτό καθαυτό, την εφαρμογή των κανόνων περί δημοσίων συμβάσεων, καθώς η εν λόγω εφαρμογή εξασφαλίζει ότι οι εξαιρούμενες συνεργασίες δεν προκαλούν στρέβλωση του ανταγωνισμού έναντι των ιδιωτών – οικονομικών φορέων.Σύμφωνα με τη διατύπωση του άρθρου 12 παρ. 6, πάσης φύσεως συμβάσεις ή συμφωνίες, ως είναι κατά ρητή διατύπωση της διάταξης και οι προγραμματικές συμφωνίες του άρθρου 100 ν. 3852/2010, δύνανται να μην υπάγονται στις διατάξεις του ν. 4412/2016, εφόσον συντρέχει εφαρμογή των διατάξεων των άρθρων 3 έως 17 και ιδίως του άρθρου 12 του νόμου. Κατά συνέπεια, έκαστη συμφωνία στο πλαίσιο του άρθρου 12 κρίνεται κατά περίπτωση.
Επιπροσθέτως, εάν η έννοια της διάταξης αφορά στη μη εφαρμογή του ν. 4412/2016 δυνάμει του άρθρου 12 παρ. 1, υπογραμμίζεται ότι και στην περίπτωση αυτή οι αναθέτουσες αρχές δεν απαλλάσσονται από την τήρηση των θεμελιωδών αρχών του ενωσιακού δικαίου των δημοσίων συμβάσεων.
Σε κάθε περίπτωση τονίζεται ότι η εν λόγω διατύπωση είναι ασαφής και χρήζει αναδιατύπωσης, ώστε να προκύπτει το αληθές νόημα της διάταξης και η συσχέτισή του με το άρθρο 12 ν. 4412/2016.
Περαιτέρω, σε ό,τι αφορά στην πρόβλεψη περί ανάθεσης ενεργειών τεχνικής βοήθειας σε φορέα με εμπειρία, τόσο από πλευράς Υπουργείου Εσωτερικών, όσο και από πλευράς Ο.Τ.Α. α’ και β΄ βαθμού, στο πλαίσιο διαχείρισης ειδικών προγραμμάτων ενίσχυσης του εν λόγω Υπουργείου, επισημαίνονται τα κάτωθι:
Δυνάμει του ν. 4635/2019 θεσπίστηκε το Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης (ΕΠΑ), το οποίο καταρτίζεται από το Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων, εγκρίνεται με πράξη του Υπουργικού Συμβουλίου και έχει ως αντικείμενο τον μεσοπρόθεσμο αναπτυξιακό προγραμματισμό και την αξιοποίηση των εθνικών πόρων του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ, άρθρο 120 ν. 4635/2019).

Σύμφωνα με το άρθρο 134 νόμου περί ΕΠΑ προβλέπονται οι εφαρμοστέες διατάξεις που αφορούν στην ανάθεση ενεργειών τεχνικής βοήθειας στο πλαίσιο του προγράμματος και ορίζονται, μεταξύ άλλων, οι δικαιούχοι και ο κατά περίπτωση προϋπολογισμός. Στην παράγραφο 4 του εν λόγω άρθρου προβλέπεται ότι τα άρθρα 119 παράγραφοι 1 - 7, 200 παράγραφος 8 και 329 του ν. 4412/2016 (Α` 147) εφαρμόζονται και για τις ενέργειες Τεχνικής Βοήθειας που χρηματοδοτούνται από το ΕΠΑ. Περαιτέρω προβλέφθηκε μεταβατικά, δια της παραγράφου 6 του ίδιου ως άνω άρθρου, αναλογική εφαρμογή της εκδοθείσας υπ’ αριθμ. 23451/ΕΥΣΣΑ 493/24.02.2017 απόφασης του Αναπληρωτή Υπουργού Οικονομίας και Ανάπτυξης, ως προς τη χρήση του καταλόγου προμηθευτών και παρόχων υπηρεσιών της Εθνικής Αρχής Συντονισμού των συγχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων (πρβλ. υπ’ αριθμ. Α10/2019 γνώμη της Αρχής).
Στο άρθρο 130 του νόμου περί ΕΠΑ, με τίτλο «ειδικά προγράμματα» και ειδικότερα στην παράγραφο 4 αυτού, προβλέπεται ότι «[γ]για την υλοποίηση και τροποποίηση Ειδικών Προγραμμάτων που έχουν εγκριθεί μέχρι την έναρξη ισχύος του παρόντος, εξακολουθούν να εφαρμόζονται {…} τα άρθρα 69, 70 και 71 του ν. 4509/2019 (Α’ 201)».
Ειδικότερα, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 71 «Ειδικό Πρόγραμμα Ενίσχυσης Δήμων» ν. 4509/2017, προβλέφθηκε η δυνατότητα κατάρτισης ειδικού προγράμματος ενίσχυσης των δήμων της χώρας, στο οποίο εντάσσονται έργα, προμήθειες, υπηρεσίες και μελέτες, χρηματοδοτούμενα μέσω άτοκου λογαριασμού ειδικού σκοπού που συστάθηκε στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων. Φορέας διαχείρισης του εν λόγω λογαριασμού ορίστηκε το Υπουργείο Εσωτερικών και ειδικότερα η Διεύθυνση Οικονομικής και Αναπτυξιακής Πολιτικής του.
Κατ’ εξουσιοδότηση του άρθρου 71 ν. 4509/2017 έχει εκδοθεί η υπ’ αριθμ. 44165/2017 (Β’ 4593/27.12.2017) κοινή απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών, Οικονομίας και Ανάπτυξης, η οποία αφορά στον καθορισμό της διαδικασίας και των δικαιολογητικών χρηματοδότησης ειδικού λογαριασμού στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων. Δια της εν λόγω αποφάσεως ορίστηκε αρμόδιο για την παρακολούθηση της προόδου υλοποίησης των έργων των προγραμμάτων του άρθρου 71 ν. 4509/2017 το Υπουργείο Εσωτερικών.
Ομοίως κατ’ εξουσιοδότηση του ως άνω άρθρου 71 ν. 4509/2017, έχει εκδοθεί η υπ’ αριθμ. 4748/2018 (Β’ 4593/27.12.2017) απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών, δια της οποίας καταρτίστηκε ειδικό πρόγραμμα ενίσχυσης δήμων με την ονομασία «Φιλόδημος ΙΙ» και καθορίστηκαν, μεταξύ άλλων, ο σκοπός, τα κριτήρια ένταξης και η διαδικασία αξιολόγησης, υλοποίησης και λειτουργίας των έργων του προγράμματος. Δικαιούχοι του προγράμματος ορίστηκαν οι δήμοι και τα νομικά πρόσωπα αυτών, σύμφωνα με το άρθρο 2. Στο άρθρο 6 της εν λόγω απόφασης ορίστηκε, μεταξύ άλλων, ότι οι αναθέσεις δημοσίων συμβάσεων για την εκτέλεση των έργων και των προμηθειών, καθώς και οι τροποποιήσεις τους, ακολουθούν τους εθνικούς κανόνες που τις διέπουν (παράγραφος 1), ενώ η υλοποίηση των έργων που εγκρίνονται για χρηματοδότηση ακολουθεί τις προβλεπόμενες από την ισχύουσα νομοθεσία διαδικασίες για το είδος της δράσης και τον δικαιούχο.
Επισημαίνεται ότι το ως άνω άρθρο 71 ν. 4509/2017 αφορά μόνο στους Ο.Τ.Α. α’ βαθμού (δήμους), κατά ρητή διατύπωση της διάταξης. Το προτεινόμενο άρθρο 2 σχεδίου νόμου, στη μεν παράγραφο 1 δε διακρίνει μεταξύ Ο.Τ.Α. α’ και β’ βαθμού, ενώ στην παράγραφο 2 ρητώς προβλέπει δυνατότητα των Ο.Τ.Α. α’ και β’ βαθμού να αναθέτουν ενέργειες τεχνικής βοήθειας σε φορείς. Κατά συνέπεια, υπογραμμίζεται ότι, σε περίπτωση κατά την οποία η βούληση είναι η προτεινόμενη να αφορά εν γένει σε προγράμματα του Υπουργείου Εσωτερικών, ως είναι και το άρθρο 69 ν. 4509/2017, περί προγραμμάτων επενδυτικών δανείων Ο.Τ.Α. α’ και β’ βαθμού και των Δ.Ε.Υ.Α. αυτών, σκόπιμη είναι η αναδιατύπωση της προτεινόμενης διάταξης, ώστε να κάνει αναφορά σε ειδικά προγράμματα εν γένει, αντί ειδικών προγραμμάτων ενίσχυσης, του Υπουργείου Εσωτερικών, καθώς η τελευταία αναφορά γίνεται αντιληπτή ως αναφορά στο άρθρο 71 ν. 4509/2019 που αφορά στους Ο.Τ.Α. α’ βαθμού. Σε κάθε περίπτωση η υπό εξέταση διάταξη σκόπιμο είναι να παραπέμπει σε διατάξεις νόμου δυνάμει των οποίων προτείνεται η σκοπούμενη ρύθμιση, προς άρση πάσης ασάφειας.
Κατόπιν τούτων προκύπτει ότι το καθεστώς των ειδικών προγραμμάτων που προβλέπονται ρητώς στο άρθρο 130 παρ. 4 ν. 4635/2019 περί ΕΠΑ, ως είναι και τα ειδικά προγράμματα των άρθρων 69 και 71 ν. 4509/2017 αρμοδιότητος Υπουργείου Εσωτερικών κείται εκτός του πλαισίου των ειδικών προγραμμάτων που διέπονται από τον νόμο περί ΕΠΑ, υπό τον όρο της θέσπισής τους προ της έναρξης ισχύος του νόμου αυτού.
Δεδομένων των ανωτέρω σημειωθέντων και στο πλαίσιο αυτών:
Ως προς το καθεστώς των ειδικών προγραμμάτων ενίσχυσης που δεν καταλαμβάνονται από τη διάταξη του άρθρου 130 παρ. 4 ν. 4635/2019 και κείνται εντός του πλαισίου του ΕΠΑ (ως είναι τυχόν προγράμματα που καταρτίσθηκαν μετά την έναρξη ισχύος του ως άνω νόμου περί ΕΠΑ), επισημαίνεται ότι αυτά θα εντάσσονται στο πλαίσιο των ρυθμίσεων των ενεργειών τεχνικής βοήθειας του άρθρου 134 ν. 4635/2019, στην παράγραφο 4 του οποίου προβλέπεται εφαρμογή των άρθρων 119 παράγραφοι 1 - 7, 200 παράγραφος 8 και 329 του ν. 4412/2016. Το πεδίο εφαρμογής των εν λόγω διατάξεων του ν. 4412/2016, ως προαναφέρθηκε, καταλαμβάνει ήδη τις ενέργειες τεχνικής βοήθειας του ΕΠΑ.Στην περίπτωση αυτή, θα τυγχάνει επιπλέον εφαρμογής η υπ’ αριθμ. 4378/2020 ΦΕΚ Β' 67/21.01.2020) απόφαση του Υφυπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων, περί Έγκρισης προγράμματος Τεχνικής Βοήθειας Μεταβατικής Περιόδου του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης. Ως εκ τούτου, τυχόν ειδικότερες ρυθμίσεις σχετικά με την ανάθεση ενεργειών τεχνικής βοήθειας θα πρέπει να εξετάζονται, κατά περίπτωση, υπό το πρίσμα της τροποποίησης των προβλεπομένων στις ρυθμίσεις περί τεχνικής βοήθειας του ΕΠΑ.
Ως προς το καθεστώς των υπηρεσιών τεχνικής βοήθειας των ειδικών προγραμμάτων του άρθρου 71 ν. 4509/2017 που διαχειρίζεται το Υπουργείο Εσωτερικών που κείται εκτός του Εθνικού Πλαισίου Ανάπτυξης (ΕΠΑ) και του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς (ΕΣΠΑ), ως είναι το Πρόγραμμα «Φιλόδημος ΙΙ» για τους Ο.Τ.Α. α’ βαθμού, σημειώνονται τα ακόλουθα:
Η πρόβλεψη περί ανάθεσης των υπηρεσιών τεχνικής βοήθειας, σε «φορέα με εμπειρία» στον σχεδιασμό, διαχείριση, εκτέλεση και παρακολούθηση χρηματοδοτούμενων προγραμμάτων, της παροχής τεχνικής βοήθειας στο Υπουργείο Εσωτερικών και της επιστημονικής και διοικητικής υποστήριξης των δήμων στο πλαίσιο προετοιμασίας των τεχνικών δελτίων και των φακέλων για την υποβολή αιτήματος ένταξης σε ειδικά προγράμματα ενίσχυσης, είναι ασαφής. Ειδικότερα, το κείμενο και των δυο προτεινομένων παραγράφων, δια της αναφοράς στην εμπειρία των φορέων στους οποίους πρόκειται να ανατεθούν οι συγκεκριμένες υπηρεσίες (ή με τους οποίους προτίθεται να «συμβληθεί» το Υπουργείο Εσωτερικών κατά τα αναφερόμενα στην παράγραφο 1), θεσπίζει ένα κριτήριο «ποιοτικής επιλογής» των εν λόγω φορέων, το οποίο ουδόλως καθορίζεται. Ως εκ τούτου, προτείνεται είτε να προβλεφθεί νομοθετική εξουσιοδότηση προς έκδοση αποφάσεως η οποία θα καθορίζει τους αντικειμενικούς όρους και τα κριτήρια, βάσει των οποίων κρίνεται η εν λόγω εμπειρία και καλούνται οι ενδιαφερόμενοι οικονομικοί φορείς ή δια εγκυκλίου να δοθούν οδηγίες για την εφαρμογή της ανωτέρω διάταξης από τις αναθέτουσες αρχές.
Σε περίπτωση που ήθελε θεωρηθεί ότι η έλλειψη καθορισμού των κριτηρίων απόδειξης εμπειρίας κατά τα ανωτέρω καλύπτεται δια της παραπομπής, στην παράγραφο 3 του προτεινομένου σχεδίου νόμου, των διατάξεων των παραγράφων 1 έως 7 του άρθρου 119 ν. 4412/2016 (και αντίστοιχα του άρθρου 329 Βιβλίου ΙΙ ν. 4412/2016), λεκτέα τα ακόλουθα:
Δια της νομοθέτησης δια παραπομπής, οι ρυθμίσεις των διατάξεων στις οποίες πραγματοποιείται η παραπομπή, καθίστανται ρυθμίσεις του παραπέμποντος νόμου.
Ως έχει κριθεί, το περιεχόμενο και ο σκοπός του παραπέμποντος νόμου ερευνάται κατά περίπτωση, προκειμένου να κριθεί αν η τροποποίηση του νόμου στον οποίο γίνεται η παραπομπή έχει σαν συνέπεια και την τροποποίηση του περιεχομένου του παραπέμποντος νόμου και τούτο όταν δεν προκύπτει η πρόθεση του νομοθέτη ρητώς εκ της διατάξεως, ήτοι όταν δεν προκύπτει με ασφάλεια εάν πρόκειται για γνήσια ή μη γνήσια παραπομπή.Συνεπώς, σε κάθε περίπτωση, σκόπιμη είναι η αποσαφήνιση του περιεχομένου της παραπομπής, ήτοι της προσθήκης της φράσης «ως εκάστοτε ισχύει», εάν η πρόθεση είναι να πρόκειται για γνήσια παραπομπή, ή της φράσης «ως ισχύει κατά τη δημοσίευση του παρόντος», εάν πρόκειται για μη γνήσια παραπομπή.
Πέραν των ανωτέρω, εν προκειμένω το πεδίο εφαρμογής του άρθρου 119 ν. 4412/2016, ως ισχύει, αφορά στην ανάθεση υπηρεσιών και προμηθειών ενεργειών τεχνικής βοήθειας κάτω των ορίων και δη των συγχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων του ΕΣΠΑ, του Ε.Ο.Χ. ή άλλων ενωσιακών ή διεθνών προγραμμάτων ή/και ταμείων, καθώς και των τομεακών, περιφερειακών και ειδικών προγραμμάτων του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης (ΕΠΑ), κατά ρητή διατύπωση της παραγράφου 1 του εν λόγω άρθρου (και αντίστοιχα του άρθρου 329).
Ως προελέχθη, προκύπτει ότι ρυθμίσεις σχετικά με ειδικά προγράμματα που υλοποιούνται και τροποποιούνται σύμφωνα με τις ρητώς προβλεπόμενες στο άρθρο 130 παρ. 4 ν. 4635/2019 περί ΕΠΑ διατάξεις, ως είναι και τα ειδικά προγράμματα ενίσχυσης του άρθρου 71 ν. 4509/2017, κείνται εκτός πεδίου εφαρμογής του νόμου περί ΕΠΑ. Ως εκ τούτου, προκύπτει συνακόλουθα ότι η παραπομπή της προτεινόμενης διάταξης στις διατάξεις των άρθρων 119, 200 και 329, για τις ενέργειες τεχνικής βοήθειας των ειδικών προγραμμάτων ενίσχυσης αρμοδιότητος Υπουργείου Εσωτερικών, διευρύνει κατ’ ουσίαν το πεδίο ρύθμισης εφαρμογής του άρθρου 119 και αντίστοιχα του άρθρου 329 ν. 4412/2016. Κατά συνέπεια, σκόπιμο και ορθότερο θα ήταν να εξετασθεί η τροποποίηση των άρθρων 119, 200 και 329 ν. 4412/2016, ώστε να καταστεί δυνατή η εξέταση της συμπερίληψης των προτεινομένων διατάξεων περί τεχνικής βοήθειας των ειδικών προγραμμάτων ενίσχυσης των δήμων σε αυτές. Η τροποποίηση των άρθρων 119, 200 και 329 ν. 4412/2016, κατόπιν σχετικής γνώμης της Ε.Α.Α.ΔΗ.ΣΥ., διασφαλίζει περαιτέρω την ενοποίηση της νομοθεσίας περί δημοσίων συμβάσεων.
Σε διαφορετική περίπτωση, θα πρέπει να αναφερθεί ρητώς το περιεχόμενο των άρθρων 119, 200 και 329 στο κείμενο του υπό εξέταση σχεδίου νόμου προσαρμοζόμενο καταλλήλως προς άρση πάσης ανασφάλειας δικαίου και λαμβανομένου υπ’ όψιν ότι οι προβλεπόμενες στον ν. 4412/2016 διατάξεις σχετικά με τις ενέργειες τεχνικής βοήθειας αφορούν αποκλειστικά στις συμβάσεις κάτω των ορίων των άρθρων 5 και 235 (υπολογιζόμενες σύμφωνα με τα άρθρα 6 και 236) του εν λόγω νόμου.
Πλέον των ανωτέρω και σε κάθε περίπτωση, δεν καθίσταται σαφής η παραπομπή στις διατάξεις των άρθρων 119 και 329 ν. 4412/2016, δεδομένου ότι στην παρ. 1 του προτεινόμενου άρθρου, υφίσταται πρόβλεψη ύψους δαπάνης για την παροχή των υπηρεσιών τεχνικής βοήθειας ύψους έως 1% της εκάστοτε πρόσκλησης ή προγράμματος, ενώ, ως προελέχθη, τα άρθρα 119 και 329 αφορούν σε ενέργειες τεχνικής βοήθειας κάτω των ορίων. Σε κάθε περίπτωση η πρόβλεψη για τη δαπάνη ύψους έως 1% της εκάστοτε πρόσκλησης ή προγράμματος δεν μπορεί να εφαρμοστεί κατά τρόπο που να παρεκκλίνει από τις διατάξεις και τις αρχές της ενωσιακής νομοθεσίας, ήτοι η τεχνική βοήθεια να υπερβαίνει τα κατώτατα όρια των άρθρων 5 και 235, όπως υπολογίζονται με βάση τους κανόνες υπολογισμού των άρθρων 6 και 236, ν. 4412/2016.
Προς επίρρωση των ανωτέρω επισημαίνεται ότι κατά πάγια νομολογία, τόσο το πρωτογενές δίκαιο των συνθηκών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όσο και το παράγωγο ενωσιακό δίκαιο (Κανονισμοί, Οδηγίες, Αποφάσεις, Συστάσεις), υπερισχύουν των αντίστοιχων εθνικών δικαίων και, μάλιστα, των κοινών νομοθετικών κανόνων, όπως οι προτεινόμενοι με την παρούσα διάταξη σχεδίου νόμου. Ως έχει κριθεί,ο εθνικός δικαστής έχει την υποχρέωση να εφαρμόζει τις διατάξεις του ενωσιακού δικαίου και να φροντίζει για την πλήρη ενέργεια των κανόνων αυτών, αφήνοντας ανεφάρμοστες διατάξεις του εθνικού δικαίου που είναι ασυμβίβαστες με το ενωσιακό δίκαιο. Άλλωστε, κατά πάγια νομολογία του Δικαστηρίου, τα κράτη μέλη δεν μπορούν να επικαλούνται διατάξεις της εσωτερικής τους έννομης τάξεως για να δικαιολογήσουν τη μη τήρηση των υποχρεώσεων που απορρέουν από το δίκαιο της Ένωσης.
2. Επί των προτεινομένων διατάξεων του άρθρου 18 του σχεδίου νόμου:
Με τις προτεινόμενες διατάξεις του άρθρου 18 του σχεδίου νόμου αφορά στη θέσπιση του προγράμματος «Πρόληψη στο Σπίτι», ως επέκταση του προγράμματος «Βοήθεια στο Σπίτι».
Παράγραφοι 1 έως 3
Η παράγραφος 1 θεσπίζει το πρόγραμμα «Πρόληψη στο Σπίτι» και προβλέπει τους στόχους του.
Η παράγραφος 2 προβλέπει νομοθετική εξουσιοδότηση για την ένταξη των δήμων στο εν λόγω πρόγραμμα καθώς και την επιχορήγηση που δύνανται να λαμβάνουν αυτοί, η οποία ορίζεται συναρτώμενη με τον αριθμό των κατοίκων εκάστου δήμου. Επιπροσθέτως προβλέπεται νομοθετική εξουσιοδότηση για τη ρύθμιση κάθε άλλης αναγκαίας λεπτομέρειας για την εφαρμογή του προτεινόμενου άρθρου 18 και, συνακόλουθα, του προγράμματος ευρύτερα.
Η παράγραφος 3 προβλέπει την επίβλεψη και υποβοήθηση της ομαλής εκτέλεσης του προγράμματος, από το προσωπικό του προγράμματος «Βοήθεια στο Σπίτι», ενώ ορίζει ότι ο καθορισμός των ιατρικών εξετάσεων, των προδιαγραφών του εξοπλισμού και της διαδικασίας τηλεπικοινωνιακής διασύνδεσης θα οριστεί με κοινή απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών, Υγείας και Ψηφιακής Διακυβέρνησης.
Ειδικότερα ως προς την παράγραφο 4 επισημαίνονται τα ακόλουθα:
Παράγραφος 4
α. Τα εδάφια πρώτο έως και τρίτο της υπό εξέταση παραγράφου περιλαμβάνουν πρόβλεψη δυνατότητος, εκάστου εντασσομένου στο πρόγραμμα δήμου να συνάπτει σύμβαση μίσθωσης έργου ετήσιας διάρκειας, κατόπιν δημόσιας προκήρυξης ύψους έως είκοσι χιλιάδων (20.000) ευρώ με ιατρούς. Σύμφωνα με τα προτεινόμενα, προκύπτει ότι ο αριθμός των ιατρών συναρτάται με τον πληθυσμό του δήμου και ειδικότερα ότι προκηρύσσεται σύμβαση μίσθωσης έργου ενός ιατρού ανά πέντε χιλιάδες (5.000) κατοίκους, με αντικείμενο τη συλλογή και ιατρική αξιολόγηση των εξετάσεων των ωφελουμένων του προγράμματος. Εν προκειμένω λεκτέα τα ακόλουθα:
Η ανάθεση των υπηρεσιών ιατρού προβλέπεται από την προτεινομένη διάταξη να πραγματοποιηθεί ως «μίσθωση έργου» κατόπιν δημόσιας προκήρυξης, «κατά παρέκκλιση κάθε γενικής ή ειδικής διάταξης». Συναφώς επισημαίνεται ότι η προτεινόμενη διάταξη δεν κάνει αναφορά σε ορισμένες διατάξεις νόμου, επί των οποίων ερείδεται η σύναψη των σκοπούμενων συμβάσεων.
Ως εκ τούτου, υπογραμμίζεται ότι εάν οι εν λόγω συμβάσεις φέρουν τα χαρακτηριστικά δημόσιας σύμβασης και εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του ν. 44412/2016, θα πρέπει να τηρηθούν οι διατάξεις του. Στην περίπτωση αυτή υπογραμμίζεται περαιτέρω η γενικότητα της πρόβλεψης περί διεξαγωγής της διαδικασίας σύναψης των εν λόγω συμβάσεων «κατά παρέκκλιση κάθε γενικής ή ειδικής διάταξης», καθώς συνεπάγεται ασάφεια του πλαισίου ανάθεσης αυτών, η οποία θα έρχεται σε αντίθεση με τα οριζόμενα σχετικά με τις διαδικασίες σύναψης σύμβασης του νόμου καθώς και τις αρχές που εφαρμόζονται στις διαδικασίες σύναψης σύμβασης, ως ορίζονται στο άρθρο 18 ν. 4412/2016.
Στο πλαίσιο αυτό επισημαίνεται ότι ο ν. 4412/2016 διέπει το σύνολο των συμβάσεων και διαγωνισμών μελετών που πραγματοποιούνται από αναθέτουσες αρχές, ανεξαρτήτως εκτιμώμενης αξίας αυτών, κατά τα ειδικώς οριζόμενα στο κείμενό του. Οι εξαιρέσεις από το πεδίο εφαρμογής του νόμου προβλέπονται ειδικώς και ρητώς στο κείμενό του, ενώ οι «οριζόντιες» εξαιρέσεις που προβλέπονται από το ενωσιακό δίκαιο, ενσωματώθηκαν στα Τμήματα ΙΙΙ και IV του Τίτλου 1 του νόμου. Ειδικότερα, στο άρθρο 10 περιπτ. (ζ) του ν. 4412/2016, ορίστηκε ότι οι «συμβάσεις εργασίας»αποτελούν μια εκ των εξαιρέσεων από το πεδίο εφαρμογής του νόμου.
Επιπροσθέτως σημειώνεται ότι, ως έχει κριθεί, οι εξαιρούμενες της ενωσιακής ρύθμισης «συμβάσεις απασχόλησης», κατά το άρθρο 10, περίπτωση ζʹ, της οδηγίας 2014/24, αφορούν σε συμβάσεις βάσει των οποίων δημόσια αρχή προσλαμβάνει, βάσει αντικειμενικών κριτηρίων, φυσικά πρόσωπα, προκειμένου να παρέχει η ίδια υπηρεσίες και οι οποίες δημιουργούν σχέση εργασίας στο πλαίσιο της οποίας τα πρόσωπα αυτά παρέχουν, επί ορισμένο χρονικό διάστημα, προς όφελος της δημοσίας αρχής και υπό τη διεύθυνσή της, υπηρεσίες έναντι αμοιβής, ενώ περαιτέρω, ο τρόπος προσλήψεως των εν λόγω προσώπων στερείται σημασίας.Οι αποφάσεις των αναθετουσών αρχών να συνάψουν σύμβαση απασχόλησης με φυσικά πρόσωπα, χωρίς να κινήσουν διαδικασία σύναψης δημόσιας σύμβασης σύμφωνα με την Οδηγία 2014/24/ΕΕ για τον λόγο ότι, κατά την άποψή τους, οι συμβάσεις αυτές δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της εν λόγω Οδηγίας, δύνανται να προσβληθούν από οικονομικούς φορείς οι οποίοι θα είχαν έννομο συμφέρον να τους ανατεθούν δημόσιες συμβάσεις με αντικείμενο όμοιο εκείνου των εν λόγω συμβάσεων και οι οποίοι φρονούν ότι οι συμβάσεις αυτές εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της εν λόγω Οδηγίας.
Σε κάθε περίπτωση, σημειώνεται ότι οι υπηρεσίες υγείας και οι συναφείς προς αυτές υπηρεσίες υπάγονται στο ειδικό καθεστώς των Κοινωνικών και άλλων Ειδικών Υπηρεσιών του Τμήματος IV «Ειδικά Καθεστώτα Συμβάσεων» και αναφέρονται ρητώς στο Παράρτημα XIV του Προσαρτήματος Α ν. 4412/2016 (Υπηρεσίες διάθεσης ιατρικού προσωπικού). Τα κατώτατα όρια εφαρμογής της Οδηγίας 2014/24/ΕΕ και συνακόλουθα του Βιβλίου Ι ν. 4412/2016 για τις εν λόγω υπηρεσίες ανέρχονται στο ποσό των ευρώ 750.000,00 σύμφωνα με το άρθρο 5 του ως άνω νόμου, ενώ η ανάθεση αυτών διέπεται από τις ειδικώς προβλεπόμενες προς τον σκοπό αυτόν διατάξεις των άρθρων 107 έως 109 Α. Επισημαίνεται ιδιαίτερα ότι για τις συμβάσεις αυτές σύμφωνα με το άρθρο 109 Α παρ. 1 το όριο της απευθείας ανάθεσης έχει διαμορφωθεί στις εξήντα χιλιάδες (60.000) ευρώ.
Ακολούθως υπογραμμίζεται ότι δεδομένης της συνάρτησης του αριθμού των ιατρών με τον πληθυσμό των εντασσομένων στο πρόγραμμα δήμων και του αβέβαιου χαρακτήρα του συνολικού αριθμού του πληθυσμού εκάστου δήμου, δεν προκύπτει εκ της προτεινομένης διάταξης η συνολική προϋπολογιζομένη αξία των συναφθησομένων συμβάσεων με τους εν λόγω ιατρούς. Επιπλέον ο καθορισμός της αμοιβής «ύψους μέχρι» 20.000 ευρώ δε συνέχεται, στο κείμενο της προτεινομένης διάταξης, από λοιπά (δημογραφικά ή άλλα) στοιχεία, ενώ δεν προβλέπονται στοιχεία τέτοιου καθορισμού σε επίπεδο δήμου, ήτοι στη δημόσια προκήρυξη με την οποία θα καλούνται οι ενδιαφερόμενοι ιατροί να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα.
Πλέον και πέραν των ανωτέρω και δεδομένης της αναφοράς της «σύμβασης μίσθωσης έργου» στο κείμενο της προτεινομένης διάταξης, σημειώνεται συναφώς ότι, ως έχει κριθεί, η σύμβαση εξαρτημένης εργασίας (άρθρο 648 επ. Α.Κ.) διακρίνεται από τη σύμβαση μίσθωσης έργου (άρθρο 681 επ. Α.Κ.), σε Ο.Τ.Α., κατά το ότι στην πρώτη από αυτές ο εργαζόμενος υποβάλλεται σε νομική εξάρτηση από αυτόν, η οποία εκδηλώνεται με το δικαίωμα του τελευταίου να ασκεί εποπτεία, να ελέγχει την εργασία που παρέχει και να του δίνει δεσμευτικές οδηγίες ως προς το χρόνο, τον τόπο και τον τρόπο της παρεχόμενης εργασίας (διευθυντικό δικαίωμα) ενώ στη σύμβαση μίσθωσης έργου οι συμβαλλόμενοι αποβλέπουν στην επίτευξη του συμφωνηθέντος τελικού αποτελέσματος, το φυσικό πρόσωπο (εργολάβος) ενεργεί με δική του πρωτοβουλία και η λήξη της σχετικής σύμβασης επέρχεται αυτομάτως με την εκτέλεση του έργου. Επομένως, για τον χαρακτηρισμό μιας σχέσης ως σύμβασης εξαρτημένης εργασίας πρέπει να ερευνώνται οι όροι και οι πραγματικές συνθήκες παροχής της εργασίας και δεν έχει σημασία ο χαρακτηρισμός που προσδίδουν οι συμβαλλόμενοι στη μεταξύ τους σχέση.
Στο πλαίσιο αυτό και λόγω της αναφοράς στο κείμενο της διάταξης της «μίσθωσης έργου», επισημαίνεται το άρθρο 6 «Συμβάσεις μίσθωσης έργου» του ν. 2527/1997,ως ισχύει, το οποίο αφορά τη δυνατότητα των υπηρεσιών και νομικών προσώπων του δημοσίου τομέα δύνανται να συνάπτουν συμβάσεις μίσθωσης έργου με φυσικά πρόσωπα, σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 681 επομ. του Αστικού Κώδικα ή με άλλες ειδικές διατάξεις. Ειδικώς ως προς τη σύναψη συμβάσεων μίσθωσης έργου από τους Ο.Τ.Α. πρώτου και δεύτερου βαθμού, οι αποφάσεις σύναψης σύμβασης εκδίδονται από τον Γενικό Γραμματέα της οικείας Περιφέρειας ή το υπ` αυτού εξουσιοδοτημένο όργανο (παράγραφος 9), κατόπιν βεβαίωσης του ΑΣΕΠ ότι πρόκειται για γνήσια σύμβαση έργου που δεν υποκρύπτει εξαρτημένη εργασία και δεν καλύπτονται με αυτή πάγιες και διαρκείς ανάγκες (παράγραφος 5).
Κατά συνέπεια, το νομικό πλαίσιο της μίσθωσης έργου που θεσπίστηκε με τον ν. 2527/1997, ως τροποποιήθηκε και ισχύει, αποτελεί ένα ειδικό καθεστώς ρύθμισης της ανάθεσης συμβάσεων μίσθωσης έργου πρόσκαιρου χαρακτήρα, μόνο σε φυσικά πρόσωπα, υπό τους ειδικότερους διαδικαστικούς όρους που ρητώς και λεπτομερειακώς προβλέπονται στο άρθρο 6 του ως άνω νόμου.
Σε κάθε περίπτωση και δεδομένων των ως άνω αναφερθέντων, προς άρση πάσης σχετικής ασάφειας, δέον όπως συσχετισθούν οι προβλέψεις των προτεινομένων διατάξεων με συγκεκριμένες διατάξεις της νομοθεσίας και όπως προσδιορισθεί περαιτέρω το πεδίο των προτεινομένων παρεκκλίσεων, λαμβανομένων υπ’ όψιν των διακρίσεων σύμβασης εργασίας (απασχόλησης) και μίσθωσης έργου καθώς και των ειδικών χαρακτηριστικών των σκοπούμενων συμβάσεων, ώστε να ακολουθείται το ορθό καθεστώς σύναψης, η τήρηση του οποίου, ως προελέχθη, ελέγχεται δικαστικώς.
β. Σε ό,τι αφορά στο τέταρτο εδάφιο της υπό εξέταση παραγράφου, ήτοι στην πρόβλεψη περί δυνατότητος «σύναψης σύμβασης χωρίς οικονομικό αντάλλαγμα», με μονάδες πρωτοβάθμιας υγείας, νοσοκομεία ή τοπικές μονάδες υγείας, εφόσον διαθέτουν την υποδομή και το προσωπικό για την αξιολόγηση των ενστάσεων, σημειώνονται τα ακόλουθα:
Σύμφωνα με το άρθρο 2 παρ. 1 περιπτ. 5 της Οδηγίας 2014/24/ΕΕ, όπως ενσωματώθηκε με το άρθρο 2 παρ. 1 περιπτ. 5 του ν. 4412/2016, «ως «δημόσιες συμβάσεις» {…} νοούνται οι συμβάσεις εξ επαχθούς αιτίας οι οποίες συνάπτονται γραπτώς μεταξύ ενός ή περισσότερων οικονομικών φορέων και μιας ή ενός ή περισσότερων αναθετουσών αρχών {…} και έχουν ως αντικείμενο την εκτέλεση έργων, την προμήθεια αγαθών ή την παροχή υπηρεσιών».
Ο ως άνω ορισμός προσδιορίζει τα στοιχεία χαρακτηρισμού μιας σύμβασης ως «δημόσιας σύμβασης» κατά την έννοια του ενωσιακού δικαίου και συνακόλουθα τις συμβάσεις που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της Οδηγίας 2014/24/ΕΕ και του ν. 4412/2016, με χρήση λειτουργικών κριτηρίων.
Συνεπώς, προκειμένου να θεωρηθεί μια σύμβαση ως δημόσια σύμβαση, κατά την έννοια του άρθρου 2 ν. 4412/2016, θα πρέπει, σωρευτικά, να πληρούνται οι ανωτέρω προϋποθέσεις, εκ των οποίων και η ύπαρξη επαχθούς αιτίας. Η «επαχθής αιτία» νοείται ως παροχή έναντι ανταλλάγματος, ήτοι είτε αντιπαροχή βάσει αμφοτεροβαρούς σύμβασης, είτε οιοδήποτε άλλο αντιστάθμισμα, αποτιμώμενο σε χρήμα.Συμβάσεις που δεν αφορούν σε οικονομική συναλλαγή δεν εμπίπτουν στο δίκαιο των δημοσίων συμβάσεων.
Κατά συνέπεια, η πρόβλεψη περί «σύναψης σύμβασης» η οποία στερείται οικονομικού ανταλλάγματος, σύμφωνα με το τέταρτο εδάφιο της υπό εξέταση παραγράφου, διαφαίνεται ότι δεν αφορά σε σύναψη δημόσιας σύμβασης, κατά την έννοια της Οδηγίας 2014/24/ΕΕ και του ν. 4412/2016.
Σε κάθε περίπτωση επισημαίνεται ότι η έννοια της επαχθούς αιτίας αντιδιαστέλλεται προς εκείνη της χαριστικής, η οποία συντρέχει όταν η παροχή του ενός συμβαλλομένου πραγματοποιείται στο πλαίσιο ελευθεριότητας, όπως συμβαίνει με την περίπτωση της δωρεάς. Χρήζει εξέτασης από το αρμόδιο Υπουργείο η νομοθετική πρόβλεψη – δέσμευση των κατά τόπου μονάδων πρωτοβάθμιας υγείας, νοσοκομείων ή τοπικών μονάδων υγείας, χωρίς αντάλλαγμα, δεδομένου αφενός (και) του μη ακριβούς προσδιορισμού των υπηρεσιών που θα κληθούν να παράσχουν στο πλαίσιο του προγράμματος και της έννοιας της «υποδομής» και του «προσωπικού» που πρέπει να διαθέτει έκαστη μονάδα / νοσοκομείο για την αξιολόγηση των εξετάσεων και αφετέρου του ότι δεν προβλέπεται η έκδοση δευτερογενούς νομοθεσίας η οποία να καθορίζει τα ανωτέρω στοιχεία.
Τέλος από το πνεύμα της όλης διάταξης διαφαίνεται ότι σκοπός αυτής είναι η πρόβλεψη συνεργασίας μεταξύ δήμων και σε δημόσιες μονάδες πρωτοβάθμιας υγείας, νοσοκομεία ή τοπικές μονάδες υγείας για την αξιολόγηση των ιατρικών εξετάσεων στο πλαίσιο του υπό εξέταση άρθρου, οπότε σκόπιμη θα ήταν η αναφορά στο άρθρο 12 ν. 4412/2016 «Δημόσιες συμβάσεις μεταξύ φορέων του δημοσίου τομέα»
Κατόπιν όλων των ανωτέρω, η Αρχή, σύμφωνα με την παράγραφο 2 περ. γ’ υποπερ, (αα) του άρθρου 2 του ν. 4013/2011, αποφασίζει ομόφωνα την παροχή γνώμης επί των προτεινόμενων διατάξεων σχεδίου νόμου υπό την επιφύλαξη των ανωτέρω παρατηρήσεων και επισημάνσεων.
Αθήνα 27 Φεβρουαρίου 2020
ΘΕΩΡΗΘΗΚΕ
Ο Αντιπρόεδρος
Αδάμ Καραγλάνης