ΓνωμΕΑΑΔΗΣΥ Α9/2018 Διατύπωση Γνώμης για το Σχέδιο Νόμου του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης με τίτλο «Ασφαλιστικές και συνταξιοδοτικές ρυθμίσεις - Αντιμετώπιση της αδήλωτης εργασίας - Ενίσχυση της προστασίας των εργαζομένων - Επιτροπεία ασυνόδευτων ανηλίκων και άλλες διατάξεις».

ΓΝΩΜΗ A9/2018
ΑΔΑ: ΩΔΔΕΟΞΤΒ-ΘΓ4
ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ
EΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΕΝΙΑΙΑ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗ ΑΡΧΗ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ
(άρθρου 2, παρ. 2, περ. γ, υποπερ. (γγ) του Ν.4013/2011)
Η ΕΝΙΑΙΑ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗ ΑΡΧΗ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ
Στην Αθήνα σήμερα την 4η Ιουλίου του έτους δύο χιλιάδες δέκα οκτώ (2018) ημέρα Τετάρτη και ώρα 11.00 π.μ. και επί της οδού Κεφαλληνίας 45 και Κομνά Τράκα, όπου και τα γραφεία της, συνήλθε η ΕΝΙΑΙΑ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗ ΑΡΧΗ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ σε συνεδρίαση μετά από σχετική πρόσκληση του Προέδρου της, η οποία γνωστοποιήθηκε νομίμως σε όλα τα μέλη της Αρχής.
Από τα προσκληθέντα μέλη της Αρχής παρέστησαν κατά την συνεδρίαση τα ακόλουθα:
Προεδρεύουσα: Χριστίνα Μπουσουλέγκα (Αντιπρόεδρος)
Μέλη: 1. Βαρδακαστάνης Κωνσταντίνος
2. Σταθακόπουλος Δημήτριος
3. Στυλιανίδου Μαρία
4. Χριστοβασίλη Ερωφίλη
Δεν παρέστη δε ανάγκη πρόσκλησης των αναπληρωματικών μελών λόγω εμφανούς απαρτίας.
Γραμματέας: Μαρία Αντωνοπούλου, Π.Ε. Διοικητικού – Οικονομικού
Εισηγήτρια: Αικατερίνη Θεοδωροπούλου, Νομικός, Ειδικό Επιστημονικό Προσωπικό Ε.Α.Α.ΔΗ.ΣΥ.
Κατά την διάρκεια της Συνεδρίασης παρέστησαν η εισηγήτρια Αικατερίνη Θεοδωροπούλου, καθώς και η Προισταμένη του Τμήματος Γνωμοδοτήσεων της Διεύθυνσης Νομικών Υπηρασιών, Χριστίνα Καξιρή, οι οποίες αποχώρησαν πριν την έναρξη της διαδικασίας ψηφοφορίας και της λήψης της απόφασης από τα Μέλη της Αρχής.
Σχετ: Το από 02.07.2018 μήνυμα ηλεκτρονικής αλληλογραφίας του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (αρ. πρωτ. εισερχ. Ε.Α.Α.ΔΗ.ΣΥ. 3480/02.07.2018), με το οποίο διαβιβάσθηκε συνημμένα σχέδιο προτεινόμενης τροπολογίας σε Σχέδιο Νόμου του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης με τίτλο «Ασφαλιστικές και συνταξιοδοτικές ρυθμίσεις - Αντιμετώπιση της αδήλωτης εργασίας - Ενίσχυση της προστασίας των εργαζομένων - Επιτροπεία ασυνόδευτων ανηλίκων και άλλες διατάξεις» καθώς και σχετική “εισηγητική έκθεση”.
Με το ως άνω υπ' αριθμ. πρωτ. Ε.Α.Α.ΔΗ.ΣΥ. 3480/02.20.2018 έγγραφο του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων διαβιβάζεται σχέδιο προτεινόμενης τροπολογίας στο ως άνω αναφερόμενο Σχέδιο Νόμου, με το οποίο προτείνεται, μεταξύ άλλων, η δυνατότητα ανάθεσης “της εκτέλεσης των σχετικών υπηρεσιών δακοκτονίας” στους προσωρινούς μειοδότες μέχρι την ολοκλήρωση των διαγωνισμών και την υπογραφή των οικείων συμβάσεων, κατ' εξαίρεση των κειμένων διατάξεων του ν. 4412/2016.
Ι. Το υποβληθέν στην Αρχή σχέδιο προτεινόμενης τροπολογίας στο Σχέδιο Νόμου «Ασφαλιστικές και συνταξιοδοτικές ρυθμίσεις - Αντιμετώπιση της αδήλωτης εργασίας - Ενίσχυση της προστασίας των εργαζομένων - Επιτροπεία ασυνόδευτων ανηλίκων και άλλες διατάξεις» και η σχετική έκθεση που συνοδεύει αυτήν έχει ως εξής:
Α. Προτεινόμενη τροπολογία.
“ Άρθρο ………
[...]
3. Η παρ. 1 του άρθρου 44 του ν. 4325/2015 (Α΄ 47) αντικαθίσταται ως εξής:
«1. Στις περιπτώσεις κατά τις οποίες οι διαγωνισμοί για το πρόγραμμα δακοκτονίας έχουν δημοσιευτεί, αλλά δεν έχουν ολοκληρωθεί έως τον Ιούνιο, περίοδος έναρξης των εργασιών δακοκτονίας, η Οικονομική Επιτροπή της οικείας Περιφέρειας, μπορεί, κατ’ εξαίρεση για λόγους δημοσίου συμφέροντος, να αναθέτει την εκτέλεση των σχετικών υπηρεσιών στους προσωρινούς μειοδότες, έως την ολοκλήρωση των διαγωνισμών, με την υπογραφή των οικείων συμβάσεων. Οι δαπάνες για την εκτέλεση των παρεχόμενων υπηρεσιών, από την έναρξη των εργασιών δακοκτονίας μέχρι τη σύναψη των οικείων συμβάσεων, εκκαθαρίζονται και πληρώνονται νόμιμα, εφόσον ο οικείος Περιφερειάρχης: α) βεβαιώνει με σχετική πράξη του την εκτέλεση της υπηρεσίας και β) το ύψος της σχετικής δαπάνης είναι σύμφωνο με τους όρους και το περιεχόμενο της οικείας διακήρυξης ψεκασμών και παγιδοθεσίας δακοκτονίας.».
Αθήνα,
ΟΙ ΥΠΟΥΡΓΟΙ
ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΣΚΟΥΡΛΕΤΗΣ
ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ, ΔΙΑΦΑΝΕΙΑΣ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ
ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΟΝΤΟΝΗΣ
ΥΓΕΙΑΣ
ΑΝΔΡΕΑΣ ΞΑΝΘΟΣ
ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΜΩΝ
ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ
Β. Αιτιολογική Έκθεση
[...] Με την παρ. 3 του άρθρου……… ρυθμίζονται θέματα του Προγράμματος της Δακοκτονίας. Η δακοκτονία έχει ιδιαίτερα βαρύνουσα σημασία για την προστασία του καρπού των ελαιοδέντρων, επηρεάζοντας σε πολύ μεγάλο βαθμό όχι μόνο την παραγωγή αλλά και την ποιότητα του ελαιολάδου καθώς και τελικά το εισόδημα των παραγωγών.
Η οικονομική και κοινωνική σημασία του προγράμματος είναι προφανής και συνεπώς είναι η επιτακτική ανάγκη από την πλευρά της πολιτείας να γίνουν όλες οι απαραίτητες ενέργειες για την έγκαιρη και αποτελεσματική εφαρμογή του Προγράμματος της Δακοκτονίας, ώστε να εξασφαλιστεί τόσο η ποσότητα όσο και η ποιότητα των προϊόντων των ελαιοκαλλιεργειών (ελαιόλαδο και επιτραπέζια ελιά).
Για την αποτελεσματική υλοποίηση των προγραμμάτων δακοκτονίας, μέσω δολωματικών ψεκασμών, που εκτελούνται από τις Περιφέρειες στις ελαιοκομικές περιοχές της χώρας, βασική προϋπόθεση αποτελεί η έγκαιρη έναρξη των ψεκασμών κατά τους μήνες Ιούνιο και Ιούλιο για την αντιμετώπιση της πρώτης θεμελιωτικής γενιάς του δάκου, κατόπιν ενδείξεων των δακοπαγίδων.
Οι βασικές εργασίες δακοκτονίας που αφορούν την παγιδοθεσία και την εκτέλεση ψεκασμών, πραγματοποιούνται από εργολάβους οι οποίοι αναδεικνύονται μέσω διαγωνισμών. Οι χρονοβόρες διαγωνιστικές διαδικασίες, στις περιπτώσεις μάλιστα που απαιτηθεί να εμπλακούν οι αρμόδιες ανεξάρτητες αρχές, Ενιαία Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων, Ανεξάρτητη Αρχή Προδικαστικών Προσφυγών και Ελεγκτικό Συνέδριο, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι η εκκίνηση των διαγωνιστικών διαδικασιών γίνεται μετά τον Ιανουάριο κάθε έτους μετά και την δημοσιοποίηση του προϋπολογισμού δακοκτονίας για όλη τη χώρα από τις αρμόδιες αρχές, έχουν ως αποτέλεσμα να μην υπάρχει συμβασιοποίηση των παρεχόμενων υπηρεσιών δακοκτονίας, τον Ιούνιο, χρονικό διάστημα κατά το οποίο πρέπει να ξεκινήσουν οι εργασίες.
Το συγκεκριμένο γεγονός καθιστά ανέφικτη την έγκαιρη έναρξη των ψεκασμών ιδιαίτερα στις μεγάλες ελαιοκομικές περιοχές όπου απαιτούνται διαγωνισμοί άνω των ορίων, με άμεση επίπτωση στην αποτελεσματικότητα του προγράμματος δακοκτονίας και ορατό τον κίνδυνο σοβαρής οικονομικής ζημίας εξαιτίας δακοπροσβολών του ελαιοκάρπου.
Λόγω των ανωτέρω και για να αποφευχθούν καθυστερήσεις στην έγκαιρη έναρξη των εργασιών δακοκτονίας, καθίσταται απαραίτητη ρύθμιση με βάση την οποία η παρ. 1 του άρθρου 44 του ν. 4325/2015 (Α΄ 47) πρέπει να τροποποιηθεί σχετικώς, παρέχοντας την δυνατότητα εκτέλεσης προσυμβατικού έργου δακοκτονίας.”
ΙΙ. Αρμοδιότητα Ε.Α.Α.ΔΗ.ΣΥ.
Σύμφωνα με το άρθρο 2 παρ. 2 περ. γ' υποπερ. αα' του ν. 4013/2011, «αα) Η Αρχή γνωμοδοτεί επί των διατάξεων σχεδίων νόμων που αφορούν στις δημόσιες συμβάσεις πριν από την κατάθεση τους στη Βουλή. Αν ο αρμόδιος Υπουργός διαφωνεί με τη γνώμη της Αρχής, η Αρχή δύναται να συγκαλεί συσκέψεις, με τη συμμετοχή εκπροσώπων της και εκπροσώπων όλων των συναρμόδιων Υπουργείων με σκοπό την ανταλλαγή και σύγκλιση των απόψεων. Στις εν λόγω συσκέψεις η Αρχή και κάθε συναρμόδιος Υπουργός μπορούν να ζητούν τη συμμετοχή ανεξάρτητων τρίτων, ειδικών σε θέματα δημοσίων συμβάσεων. Οι συσκέψεις αυτές πραγματοποιούνται σε διάστημα δέκα (10) εργάσιμων ημερών από την περιέλευση της πρόσκλησης της Αρχής στους συμμετέχοντες. Η άπρακτη παρέλευση της προθεσμίας αυτής δεν κωλύει τη συνέχιση της διαδικασίας ψήφισης του σχεδίου νόμου. Αν δεν αρθεί η διαφωνία μεταξύ του αρμόδιου Υπουργού και της Αρχής, στη γνώμη της Αρχής προσαρτάται έκθεση του Υπουργού στην οποία περιλαμβάνεται και ειδική αιτιολόγηση κάθε απόκλισης από το περιεχόμενο της γνώμης. Τα εν λόγω έγγραφα συνοδεύουν τα σχέδια νόμων κατά την κατάθεση τους στη Βουλή και αναρτώνται με επιμέλεια της Αρχής στην ιστοσελίδα της. Σε περίπτωση απόκλισης του σχεδίου νόμου από τη γνώμη της Αρχής, η αρμόδια επιτροπή της Βουλής δύναται να καλεί, σύμφωνα με τον Κανονισμό της Βουλής, σε ακρόαση τον Πρόεδρο της Αρχής».
Στο βαθμό που η ανωτέρω αναφερόμενη νομοθετική ρύθμιση, ως παρατίθεται ανωτέρω (υπό I), με την οποία προτείνεται η ανάθεση παροχής υπηρεσιών δακοκτονίας σε προσωρινούς αναδόχους, κατ' εξαίρεση των κειμένων διατάξεων του ν. 4412/2016, περιλαμβάνει ρυθμίσεις που αφορούν σε ζητήματα ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων, εμπίπτει στην αρμοδιότητα της Αρχής για παροχή γνώμης, κατ’ άρθρο 2 παρ. 2 περ. γ' υποπερ. αα' του ν. 4013/2011.
ΙΙΙ. Συναφείς διατάξεις
Στο ν. 4412/16 (ΦΕΚ-147 Α/8-8-16-Διορθ. Σφαλμ. στα ΦΕΚ-200 Α/24-10-16 και ΦΕΚ-206 Α/3-11-16) : “Δημόσιες Συμβάσεις Έργων, Προμηθειών και Υπηρεσιών (προσαρμογή στις Οδηγίες 2014/24/ΕΕ και 2014/25/ΕΕ)” προβλέπονται σχετικώς τα κάτωθι :
Άρθρο 1 Αντικείμενο - Πεδίο Εφαρμογής
“2. Ο παρών νόμος θεσπίζει κανόνες: α) για τις διαδικασίες προγραμματισμού και σύναψης δημοσίων συμβάσεων και διαγωνισμών μελετών που υπάγονται στο πεδίο εφαρμογής του Βιβλίου Ι (άρθρα 2 έως 221), β) για τις διαδικασίες προγραμματισμού και σύναψης συμβάσεων και διαγωνισμών μελετών που υπάγονται στο πεδίο εφαρμογής του Βιβλίου ΙΙ (άρθρα 2 και 222 έως 338), γ) για τη διακυβέρνηση, οι οποίοι εφαρμόζονται, σύμφωνα με το Βιβλίο ΙΙΙ (άρθρα 339 έως 344), από τις αναθέτουσες αρχές και τους αναθέτοντες φορείς και δ) για την έννομη προστασία κατά τη σύναψη συμβάσεων που υπάγονται στο πεδίο εφαρμογής του Βιβλίου ΙV (άρθρα 345 έως 374). Οι διατάξεις του παρόντος εφαρμόζονται, με την επιφύλαξη των παραγράφων 3 έως 7, σε όλες τις συμβάσεις των περιπτώσεων α΄ και β΄, ανεξαρτήτως είδους και εκτιμώμενης αξίας αυτών, εκτός αν άλλως ορίζεται στις επιμέρους διατάξεις αυτού.”
Στο άρθρο 44 του ν. 4325/2015 (ΦΕΚ Α' 47) “Εκδημοκρατισμός της Διοίκησης- Καταπολέμηση Γραφειοκρατίας - Αποκατάσταση αδικιών και άλλες διατάξεις” προβλέπονται σχετικώς τα κάτωθι:
Άρθρο 44
«1. Στις περιπτώσεις κατά τις οποίες οι διαγωνισμοί για το πρόγραμμα δακοκτονίας έχουν δημοσιευτεί, αλλά δεν έχουν ολοκληρωθεί έως την 10η Ιουνίου, ημερομηνία έναρξης των εργασιών δακοκτονίας, η Οικονομική Επιτροπή της οικείας Περιφέρειας, μπορεί, κατ` εξαίρεση για το έτος 2017 για λόγους δημοσίου συμφέροντος, να αναθέτει την εκτέλεση των σχετικών υπηρεσιών στους προσωρινούς μειοδότες, έως την ολοκλήρωση των διαγωνισμών, με την υπογραφή των οικείων συμβάσεων. Οι δαπάνες για την εκτέλεση των παρεχόμενων υπηρεσιών, από την έναρξη των εργασιών δακοκτονίας μέχρι τη σύναψη των οικείων συμβάσεων, εκκαθαρίζονται και πληρώνονται νόμιμα, εφόσον ο οικείος Περιφερειάρχης: α) βεβαιώνει με σχετική πράξη του την εκτέλεση της υπηρεσίας και β) το ύψος της σχετικής δαπάνης είναι σύμφωνο με τους όρους και το περιεχόμενο της οικείας διακήρυξης ψεκασμών και παγιδοθεσίας δακοκτονίας.
Η παρ.1 αντικαταστάθηκε ως άνω με το άρθρο 65 παρ.2, Ν.4484/2017,ΦΕΚ Α 110/1.8.2017.
2. Δαπάνες ψεκασμών δακοκτονίας, που πραγματοποιήθηκαν κατά το οικονομικό έτος 2014, από την έναρξη του προγράμματος δακοκτονίας μέχρι τη σύναψη της οικείας σύμβασης, μπορούν να εκκαθαριστούν και να πληρωθούν νόμιμα σε βάρος των πιστώσεων των οικείων Περιφερειών τρέχοντος οικονομικού έτους, εφόσον ο οικείος Περιφερειάρχης βεβαιώνει με σχετική πράξη του την εκτέλεση της υπηρεσίας και το ύψος της δαπάνης, η οποία πρέπει να είναι σύμφωνη με τους όρους και το περιεχόμενο της οικείας σύμβασης ψεκασμών δακοκτονίας.
3. Η πρώτη παράγραφος εφαρμόζεται για το έτος 2017 για λόγους δημοσίου συμφέροντος και για το διαγωνισμό προμήθειας των υλικών δακοκτονίας, τα οποία είναι αναγκαία για την εκτέλεση του προγράμματος δακοκτονίας. Στην περίπτωση αυτή, η απόφαση ανάθεσης στους προσωρινούς μειοδότες λαμβάνεται από την κατά περίπτωση αναθέτουσα αρχή. Οι δαπάνες για την προμήθεια των υλικών δακοκτονίας, από την ανάθεση της προμήθειας στους προσωρινούς μειοδότες έως την ολοκλήρωση του διαγωνισμού με την υπογραφή των οικείων συμβάσεων, εκκαθαρίζονται και πληρώνονται νόμιμα, εφόσον η αναθέτουσα αρχή:
α) βεβαιώνει με σχετική πράξη της την εκτέλεση της προμήθειας, β) το ύψος της σχετικής δαπάνης είναι σύμφωνο με τους όρους και το περιεχόμενο της οικείας διακήρυξης.
Η παρ.3 προστέθηκε με το άρθρο 65 παρ.3 Ν.4484/2017,ΦΕΚ Α 110/1.8.2017.».
ΙV. Εισαγωγικές παρατηρήσεις
1. Με την υπό έλεγχο διάταξη προτείνεται από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων τροπολογία στο Σχέδιο Νόμου του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης με τίτλο «Ασφαλιστικές και συνταξιοδοτικές ρυθμίσεις - Αντιμετώπιση της αδήλωτης εργασίας - Ενίσχυση της προστασίας των εργαζομένων - Επιτροπεία ασυνόδευτων ανηλίκων και άλλες διατάξεις» με αντικείμενο τη δυνατότητα της Οικονομικής Επιτροπής της οικείας Περιφέρειας να αναθέτει, για λόγους δημοσίου συμφέροντος, “την εκτέλεση” των εργασιών δακοκτονίας στους προσωρινούς μειοδότες μέχρι την ολοκλήρωση των διαγωνισμών και την υπογραφή των οικείων συμβάσεων, κατ' εξαίρεση των κειμένων διατάξεων του ν. 4412/2016.
Στόχος της προτεινόμενης εξαιρετικής ρύθμισης είναι, σύμφωνα με την συνυποβληθείσα “εισηγητική” έκθεση, η έγκαιρη διεξαγωγή του προγράμματος της δακοκτονίας στις ελαιοκομικές περιοχές καθόσον “η δακοκτονία έχει ιδιαίτερα βαρύνουσα σημασία για την προστασία του καρπού των ελαιοδέντρων, επηρεάζοντας σε πολύ μεγάλο βαθμό όχι μόνο την παραγωγή αλλά και την ποιότητα του ελαιολάδου και τελικά το εισόδημα των παραγωγών. Είναι επιτακτική ανάγκη από την πλευρά της πολιτείας, να γίνουν όλες οι απαραίτητες ενέργειες για την έγκαιρη και αποτελεσματική εφαρμογή του προγράμματος της δακοκτονίας, ώστε να εξασφαλιστεί τόσο η ποσότητα όσο και η ποιότητα όσο και η ποιότητα των προϊόντων των ελαιοκαλλιεργειών (ελαιόλαδο και επιτραπέζια ελιά).”
V. Επί της σκοπιμότητας των προτεινόμενων ρυθμίσεων παρατηρούνται τα εξής:
Στο διαμορφούμενο με το ν. 4412/2016 θεσμικό πλαίσιο των δημοσίων συμβάσεων, η βούληση του νομοθέτη έγκειται στην ενίσχυση της διαφάνειας και την καταπολέμηση της διαφθοράς, την προαγωγή του γνήσιου και ελεύθερου ανταγωνισμού και την πλήρη εναρμόνιση με το ευρωπαϊκό ενωσιακό κεκτημένο μέσω της ενοποίησης του νομοθετικού και κανονιστικού πλαισίου που διέπει τον τομέα των δημοσίων συμβάσεων.
Εν προκειμένω, σκοπός της προτεινόμενης ρύθμισης είναι να επεκτείνει γενικά και χωρίς χρονικό περιορισμό την παρεχόμενη στην παρ. 1 του άρθρου 44 του ν. 4325/2015 δυνατότητα ανάθεσης “της εκτέλεσης των εργασιών δακοκτονίας” στους προσωρινούς μειοδότες, εξαίρεση η οποία, με το ισχύον πλαίσιο, ισχύει αποκλειστικά και μόνο για το έτος 2017, ώστε να δύναται η κατά περίπτωση αναθέτουσα να προβαίνει σε ανάθεση των συμβάσεων κατά παρέκκλιση του υφιστάμενου νομοθετικού πλαισίου.
Από την “εισηγητική” έκθεση την προτεινόμενη ρύθμιση προκύπτει ότι η βούληση του νομοθέτη να υιοθετήσει την εν λόγω παρέκκλιση από το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο ερείδεται στην “οικονομική και κοινωνική σημασία του προγράμματος (ενν. δακοκτονίας)” και την έγκαιρη διεξαγωγή του “ώστε να αποφευχθούν καθυστερήσεις στην έγκαιρη έναρξη των εργασιών δακοκτονίας”.
VΙ. Επί της νομιμότητας και του περιεχομένου των προτεινόμενων ρυθμίσεων παρατηρούνται τα εξής:
1. Με τις προτεινόμενες ρυθμίσεις του άρθρου 44 του ν. 4325/2015 προβλέπεται η δυνατότητα της Οικονομικής Επιτροπής της εκάστοτε αρμόδιας Περιφέρειας να αναθέτει την εκτέλεση των υπηρεσιών του προγράμματος δακοκτονίας στους προσωρινούς μειοδότες διαγωνισμών για το πρόγραμμα της δακοκτονίας που έχουν δημοσιευθεί αλλά δεν έχουν ολοκληρωθεί “έως τον Ιούνιο”. Στο σημείο αυτό σημειώνεται ότι με την παρ. 2, του άρθρου 65 “Ρυθμίσεις αρμοδιότητας του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων” του Ν.4484/2017 “Φορολογία:Ανταλλαγή πληροφοριών ΟΔΗΓ 2016/881 και άλλες διατάξεις” (ΦΕΚ Α 110/1.8.2017), τροποποιήθηκε η διάταξη του άρθρου 44 του ν. 4325/2015 και διατηρήθηκε σε ισχύ η κατ' εξαίρεση δυνατότητα ανάθεσης των εν θέματι συμβάσεων δακοκτονίας για το έτος 2017. Η ως άνω τροποποίηση έγινε κατόπιν υποβολής αιτήματος για παροχή γνώμης της Αρχής επί προτεινόμενης αντίστοιχης ρύθμισης από το αρμόδιο Υπουργείο (αρ. πρωτ. εισερχ. Ε.Α.Α.ΔΗ.ΣΥ. 4361/05.07.2017 και 4525/13.07.2017) επί του οποίου εξεδόθη η υπ' αριθμ. 27/2017 Γνώμη της Ε.Α.Α.ΔΗ.ΣΥ.
Η υπό εξέταση τροποποίηση της παρ. 1 του ν. 4325/2015, θεσπίζει, για ένα συγκεκριμένο είδος συμβάσεων (παροχή υπηρεσιών δακοκτονίας), επί της ουσίας ένα εξαιρετικό καθεστώς, κατά παρέκκλιση των διατάξεις του ν. 4412/2016, οι οποίες ενσωμάτωσαν στην ελληνική έννομη τάξη τις ρυθμίσεις των Οδηγιών 2014/24/ΕΕ και 2014/25/ΕΕ, καθώς η δυνατότητα ανάθεσης συμβάσεων σε προσωρινούς μειοδότες συνιστά επί της ουσίας απευθείας ανάθεση, η οποία θεμελιώνεται αποκλειστικά και μόνο σε μια γενικόλογη επίκληση λόγων δημοσίου συμφέροντος.
Ανεξαρτήτως της κοινωνικής σημασίας του προγράμματος δακοκτονίας, η οποία δεν αμφισβητείται με την παρούσα, από τα στοιχεία του φακέλου, τα διαλαμβανόμενα στην αιτιολογική έκθεση και τα διδάγματα της κοινής πείρας δεν προκύπτουν σαφώς οι λόγοι για τους οποίους δεν είναι έγκαιρη η εκκίνηση και ολοκλήρωση της διαγωνιστικής διαδικασίας. Σημειωτέον ότι το νέο θεσμικό πλαίσιο ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων περιλαμβάνει δυνατότητες όπως η σύντμηση της προθεσμίας παραλαβής προσφορών λόγω κατεπείγουσας ανάγκης του άρθρο 27 του ν. 4412/2016, ή η αξιολόγηση σύμφωνα με το άρθρο 100 του ίδιου ως άνω νόμου (μία εγκριτική απόφαση σε όλα τα στάδια σε περίπτωση που κριτήριο ανάθεσης είναι αυτό της χαμηλότερης τιμής) καθώς και εργαλεία και διαδικασίες όπως λ.χ. η συμφωνία πλαίσιο (άρθρο 39), το δυναμικό σύστημα αγορών (άρθρο 33), μέσω των οποίων η ανάθεση παρόμοιων υπηρεσιών ή / και προμηθειών μπορεί να γίνει με στόχο την επίτευξη οικονομιών κλίμακας, την καλύτερη και πιο επαγγελματική διαχείριση των συμβάσεων και κυρίως την οργάνωση, διαχείριση και κάλυψη των αναγκών των αναθετουσών αρχών κατά τρόπο ορθολογικό και έγκαιρο, χωρίς να απαιτείται η υιοθέτηση εξαιρετικού καθεστώτος για συγκεκριμένα είδη συμβάσεων, όπως στην προκειμένη περίπτωση.
Σημειώνεται, δε, ότι η αξιολόγηση του κατά πόσο συντρέχουν, κατά περίπτωση, λόγοι δημοσίου συμφέροντος επαφίεται στην απόλυτη διακριτική ευχέρεια της Οικονομικής Επιτροπής της εκάστοτε Περιφέρειας ή της κατά περίπτωση αναθέτουσας αρχής, ενώ δεν προβλέπεται η συνδρομή καμίας άλλης προϋπόθεσης για την επιλογή του αναδόχου και τη σύναψη της σχετικής σύμβασης.
Επίσης από την προτεινόμενη διατύπωση της διάταξης, καθόσον δεν αναφέρεται συγκεκριμένο έτος εφαρμογής της, όπως στην αντίστοιχη προϊσχύουσα, συνάγεται ότι δεν πρόκειται για μια εξαιρετική ρύθμιση αλλά για τη θέσπιση γενικού κανόνα, που ρυθμίζει ζητήματα ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων υπηρεσιών δακοκτονίας με τρόπο διαφορετικό από τα οριζόμενα στο ν. 4412/2016 και δεν συνάδει με το πνεύμα και το σκοπό της απλοποίησης και ενοποίησης του δικαίου των δημοσίων συμβάσεων που σκοπείται με τον ως άνω νόµο.
Κατά πάγια νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης οποιοσδήποτε κανόνας του ενωσιακού δικαίου, πρωτογενούς ή παράγωγου, υπερισχύει έναντι οποιουδήποτε κανόνα δικαίου των κρατών μελών, δεν χωρεί δε παρέκκλιση από κάθε είδους νομοθετική ή κανονιστική ρύθμιση εθνικής νομοθεσίας που ενσωματώνει στην εσωτερική έννομη τάξη κανόνες του παραγώγου ενωσιακού δικαίου.
Ειδικότερα, τόσο το πρωτογενές όσο και το παράγωγο δίκαιο ευρωπαϊκό ενωσιακό δίκαιο υπερισχύουν των αντίστοιχων εθνικών κανόνων δικαίου, όπως η προτεινόμενη νομοθετική ρύθμιση (ΔΕΚ C- 6/64 της 15-07-1964 Costa/ENEL, Συλλογή 1964, C-11/70, της 17-12-1970 Internationale Handelsgesellshaft, C-104/86, Επιτροπή κατά Ιταλίας, της 24-05-1988, C- 106/77, της 09-05-1978 Simmenthal II). Επιπλέον, τα κράτη μέλη δεν μπορούν να επικαλούνται διατάξεις της εσωτερικής τους έννομης τάξεως για να δικαιολογήσουν τη μη τήρηση των υποχρεώσεων που απορρέουν από το δίκαιο της Ένωσης (βλ. μεταξύ άλλων αποφάσεις της 10ης Απριλίου 2003, C-114/02 Επιτροπή κατά Γαλλίας, Συλλογή 2003, σελ. I- 3783 σκέψη 11, της 23ης Απριλίου 2009, C-321/08 Επιτροπή κατά Ισπανίας, σκέψη 9 και της 27ης Οκτωβρίου 2011, C-601/10, Επιτροπή κατά Ελληνικής Δημοκρατίας, Συλλογή 2011 σκέψη 41).
Από τα ανωτέρω καθίσταται σαφές ότι η υιοθέτηση της προτεινόμενης ρύθμισης, εφόσον πιθανολογείται ότι πρόκειται για συμβάσεις άνω των ορίων, εισάγει παρέκκλιση από τους κανόνες της οικείας νομοθεσίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις δημόσιες συμβάσεις, όπως μεταφέρθηκαν στην ελληνική έννομη τάξη, και κατατείνει σε παραβίαση υπερκείμενου κανόνα του ενωσιακού δικαίου.
Ως προς το ισχύον ενωσιακό και εθνικό νομικό καθεστώς, συνοπτικά επισημαίνεται ότι σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 26 του ν. 4412/2016 (που ενσωματώνει το άρθρο 26 της Οδηγίας 2014/24/ΕΕ) οι αναθέτουσες αρχές συνάπτουν δημόσιες συμβάσεις, οι οποίες εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής των κοινοτικών οδηγιών για τις δημόσιες συμβάσεις, προσφεύγοντας στις ανοικτές ή κλειστές διαδικασίες των άρθρων 27 και 28 αντίστοιχα, στις συμπράξεις καινοτομίας του άρθρου 31 του ως άνω νόμου, καθώς και στην ανταγωνιστική διαδικασία με διαπραγμάτευση ή στον ανταγωνιστικό διάλογο δυνάμει του άρθρου 26 παρ. 1 περ. α.
Συνακόλουθα σημειώνεται ότι οι αναθέτουσες αρχές (σε περίπτωση μη υποβολής προσφορών ή υποβολής μη κανονικών -απαράδεκτων προσφορών) μπορούν να προσφεύγουν στη διαδικασία της ανταγωνιστικής διαπραγμάτευσης ή στη διαδικασία με διαπραγμάτευση χωρίς προηγούμενη δημοσίευση προκήρυξης μόνο στις ειδικές περιπτώσεις και περιστάσεις που προβλέπονται εξαιρετικά στα άρθρα 26 παρ. 2 περ. β' και 32 του ίδιου ως άνω νόμου, και υπό την προφανή αίρεση ότι τηρούνται οι προϋποθέσεις που εκεί προβλέπονται (Βλ. Αναλυτικά υπ' αρ. 27/2017 Γνώμη της Αρχής).
Στο σημείο αυτό επισημαίνεται ότι επί αιτημάτων οικείων Περιφερειών (Πελοποννήσου- Περιφερειακή Ενότητα Μεσσηνίας, Αρκαδίας, Λακωνίας και Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου- Περιφερειακή Ενότητα Λέσβου) περί προσφυγής στη διαδικασία διαπραγμάτευσης, σύμφωνα με το άρθρο 2, περίπτωση γ΄, υποπερίπτωση δδ΄ του ν. 4013/2011, για την ανάθεση συμβάσεων παροχής υπηρεσιών στο πλαίσιο του προγράμματος συλλογικής καταπολέμησης του Δάκου της ελιάς 2018, έχουν εκδοθεί οι υπ' αριθμ. Δ56, Δ63, Δ64 και Δ65 αντίστοιχα Γνώμες της Αρχής.
Αθήνα, 4 Ιουλίου 2018
ΘΕΩΡΗΘΗΚΕ
Η Αντιπρόεδρος
Χριστίνα Μπουσουλέγκα