ΓνωμΕΑΑΔΗΣΥ Α15/2018 Διατύπωση γνώμης της Αρχής, σύμφωνα με το άρθρο 2 παρ. 2 περ. γ' υποπερ. αα' του ν. 4013/2011, σε διατάξεις των άρθρων 148-155 του σχεδίου νόμου με τίτλο «Σχέδιο νόμου για τους εταιρικούς μετασχηματισμούς και την εναρμόνιση του νομοθετικού πλαισίου προς τις διατάξεις της Οδηγίας 2014/55/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 16ης Απριλίου 2014 για την έκδοση ηλεκτρονικών τιμολογίων στο πλαίσιο δημοσίων συμβάσεων».

ΓΝΩΜΗ Α15/2018
ΑΔΑ: 739ΧΟΞΤΒ-9ΤΣ
ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΝΙΑΙΑ
ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗ ΑΡΧΗ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ
(δυνάμει του άρθρου 2, παρ. 2, περ. γ', υποπερ. αα' του ν. 4013/2011)
ΕΝΙΑΙΑ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗ ΑΡΧΗ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ
Στην Αθήνα σήμερα την 4η Δεκεμβρίου 2018, ημέρα Τρίτη και ώρα 12:30 μ.μ., και επί της οδού Κεφαλληνίας 45 (5ος όροφος), όπου και τα γραφεία της, συνήλθε η ΕΝΙΑΙΑ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗ ΑΡΧΗ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ (εφεξής Αρχή) σε συνεδρίαση μετά από σχετική πρόσκληση του Προέδρου της, η οποία γνωστοποιήθηκε νομίμως σε όλα τα Μέλη της Αρχής.
Από τα προσκληθέντα Μέλη της Αρχής, παρέστησαν κατά τη συνεδρίαση τα ακόλουθα:
1.Προεδρεύουσα: Χριστίνα Μπουσουλέγκα, Αντιπρόεδρος
2.Μέλη: Κωνσταντίνος Βαρδακαστάνης, Δημήτριος Σταθακόπουλος, Μαρία Στυλιανίδου, Ερωφίλη Χριστοβασίλη.
Ο Πρόεδρος της Αρχής Γεώργιος Καταπόδης δεν προσήλθε λόγω δικαιολογημένου κωλύματος οπότε και Προήδρευσε η Αντιπρόεδρος της Αρχής Χριστίνα Μπουσουλέγκα. Τα λοιπά τακτικά μέλη δεν προσήλθαν λόγω δικαιολογημένου κωλύματος ενώ δεν παρέστη ανάγκη πρόσκλησης αναπληρωματικών μελών λόγω εμφανούς απαρτίας του Συμβουλίου.
Γραμματέας: Μαρία Αντωνοπούλου, Π.Ε. Διοικητικού-Οικονομικού
Εισηγητές: Κωνσταντίνος Γιαννικόπουλος, Προϊστάμενος του Τμήματος Βάσεων Δεδομένων Δημοσίων Συμβάσεων της Διεύθυνσης Βάσεων Δεδομένων και ΚΗΜΔΗΣ, Ειδικό Επιστημονικό Προσωπικό Πληροφορικής, Χριστίνα Καξιρή, Νομικός, Προϊσταμένη του Τμήματος Γνωμοδοτήσεων της Διεύθυνσης Νομικών Υπηρεσιών.
Κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης παρέστησαν οι εισηγητές Κωνσταντίνος Γιαννικόπουλος και Χριστίνα Καξιρή, η Προϊσταμένη του Τμήματος Οικονομικής Υποστήριξης, Φιλομήλα Κρουστάλη καθώς και η Προϊσταμένη της Διεύθυνσης Νομικών Υπηρεσιών, Μίνα Καλογρίδου οι οποίοι αποδεσμεύτηκαν πριν την έναρξη της διαδικασίας ψηφοφορίας από τα Μέλη του Συμβουλίου της Αρχής.
Θέμα: Διατύπωση γνώμης της Αρχής, σύμφωνα με το άρθρο 2 παρ. 2 περ. γ' υποπερ. αα' του ν. 4013/2011, σε διατάξεις των άρθρων 148-155 του σχεδίου νόμου με τίτλο «Σχέδιο νόμου για τους εταιρικούς μετασχηματισμούς και την εναρμόνιση του νομοθετικού πλαισίου προς τις διατάξεις της Οδηγίας 2014/55/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 16ης Απριλίου 2014 για την έκδοση ηλεκτρονικών τιμολογίων στο πλαίσιο δημοσίων συμβάσεων».
Σχετ: Το από 15.11.2018 μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου του Γραφείου Υπουργού Οικονομίας και Ανάπτυξης (αριθμ. πρωτ. εισερχ. Αρχής 6004/15.11.2018)

---------------------------------
Με το ως άνω μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου του Γραφείου Υπουργού Οικονομίας και Ανάπτυξης (αριθμ. πρωτ. εισερχ. Αρχής 6004/15.11.2018), διαβιβάσθηκαν συνημμένα οι διατάξεις των άρθρων 148-155 του σχεδίου νόμου με τίτλο: «Σχέδιο νόμου για τους εταιρικούς μετασχηματισμούς και την εναρμόνιση του νομοθετικού πλαισίου προς τις διατάξεις της Οδηγίας 2014/55/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 16ης Απριλίου 2014 για την έκδοση ηλεκτρονικών τιμολογίων στο πλαίσιο δημοσίων συμβάσεων», μετά της αιτιολογικής έκθεσης, που αφορούν στην προσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας προς τις διατάξεις της Οδηγίας 2014/55/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 16ης Απριλίου 2014 (L133) για την έκδοση ηλεκτρονικών τιμολογίων στο πλαίσιο των δημόσιων συμβάσεων και διατυπώθηκε αίτημα για την παροχή γνώμης της Αρχής, σύμφωνα με το άρθρο 2 παρ. 2 περ. γ' υποπερ. αα' του ν. 4013/2011, όπως ισχύει.
Ι. Τα υποβληθέντα άρθρα και η αιτιολογική έκθεση έχουν ως εξής:
1. «ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΤΑΙΡΙΚΟΥΣ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΥΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΝΑΡΜΟΝΙΣΗ ΤΟΥ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΠΡΟΣ ΤΙΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ 2014/55/ΕΕ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΗΣ 16ΗΣ ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014 ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΔΟΣΗ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΤΜΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ
«ΤΜΗΜΑ Β’
ΕΝΑΡΜΟΝΙΣΗ ΤΟΥ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΠΡΟΣ ΤΙΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ 2014/55/ΕΕ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΗΣ 16ΗΣ ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014 ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΔΟΣΗ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΤΜΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ
Άρθρο 148
(άρθρο 1 της Οδηγίας 2014/55/ΕΕ)
Αντικείμενο- Πεδίο εφαρμογής- Εξαιρέσεις
1. Οι διατάξεις του παρόντος αποτελούν προσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας προς τις διατάξεις της Οδηγίας 2014/55/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 16ης Απριλίου 2014 (L 133) για την έκδοση ηλεκτρονικών τιμολογίων στο πλαίσιο των δημόσιων συμβάσεων.
2. Ο παρών νόμος θεσπίζει κανόνες για τα ηλεκτρονικά τιμολόγια που εκδίδονται κατά την εκτέλεση των συμβάσεων, οι οποίες υπάγονται στον ν. 3978/2011 (Α΄137), ν. 4412/2016 (Α΄147) και ν. 4413/2016 (Α’ 148) και ειδικότερα καταλαμβάνει α) συμβάσεις οι οποίες συνάπτονται στους τομείς της άμυνας και της ασφάλειας και των οποίων η εκτιμώμενη αξία εκτός φόρου προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ), είναι ίση ή ανώτερη από τα κατώτατα όρια, όπως αυτά ορίζονται στο άρθρο 24 του ν. 3978/2011 και αναθεωρούνται σύμφωνα με το άρθρο 68 της Οδηγίας 2009/81/ΕΚ, β) δημόσιες συμβάσεις και συμβάσεις έργων, εκπόνησης μελετών και παροχής τεχνικών και λοιπών συναφών επιστημονικών υπηρεσιών, προμηθειών και γενικών υπηρεσιών των οποίων η εκτιμώμενη αξία εκτός ΦΠΑ είναι ίση προς ή ανώτερη από τα κατώτατα όρια των διατάξεων των άρθρων 5 και 235 του ν. 4412/2016, και γ) συμβάσεις παραχώρησης έργων και υπηρεσιών των οποίων η εκτιμώμενη αξία ισούται με ή υπερβαίνει τα πέντε εκατομμύρια διακόσιες είκοσι πέντε χιλιάδες (5.225.000) ευρώ, όπως το όριο αυτό αναθεωρείται σύμφωνα με το άρθρο 9 της Οδηγίας 2014/23/ΕΕ.
3. Ο παρών νόμος δεν καταλαμβάνει τα ηλεκτρονικά τιμολόγια που εκδίδονται κατά την εκτέλεση συμβάσεων που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του ν. 3978/2011, στις οποίες η σύναψη και η εκτέλεση της σύμβασης έχουν χαρακτηριστεί απόρρητες ή πρέπει να συνοδεύονται από ειδικά μέτρα ασφαλείας κατ' εφαρμογή των ισχυουσών νομοθετικών, κανονιστικών ή διοικητικών διατάξεων, και υπό τον όρο ότι τα ουσιώδη εθνικά συμφέροντα δεν μπορούν να προστατευθούν με λιγότερο οχληρά μέτρα.
Άρθρο 149
(άρθρο 2 της Οδηγίας 2014/55/ΕΕ)
Ορισμοί
Για τους σκοπούς του παρόντος ισχύουν οι ακόλουθοι ορισμοί:
1) «ηλεκτρονικό τιμολόγιο»: τιμολόγιο που έχει εκδοθεί, διαβιβαστεί και παραληφθεί σε διαρθρωμένη ηλεκτρονική μορφή, η οποία επιτρέπει την αυτόματη και ηλεκτρονική επεξεργασία του ·
2) «βασικά στοιχεία ηλεκτρονικού τιμολογίου»: σύνολο ουσιαστικών στοιχείων πληροφόρησης τα οποία πρέπει να περιέχονται σε ηλεκτρονικό τιμολόγιο προκειμένου να είναι δυνατή η διασυνοριακή διαλειτουργικότητα, συμπεριλαμβανομένων των αναγκαίων πληροφοριών για τη διασφάλιση της συμμόρφωσης με τη νομοθεσία·
3) «υπόδειγμα σημασιολογικών δεδομένων»: διαρθρωμένο σύνολο λογικά αλληλένδετων όρων και των εννοιών τους που προσδιορίζουν τα βασικά στοιχεία ενός ηλεκτρονικού τιμολογίου·
4) «συντακτική δομή»: μηχαναγνώσιμη γλώσσα ή διάλεκτος που χρησιμοποιείται για να αναπαριστά τα στοιχεία δεδομένων που περιέχονται στο ηλεκτρονικό τιμολόγιο·
5) «συντακτικές δεσμεύσεις»: κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο ένα υπόδειγμα σημασιολογικών δεδομένων για ένα ηλεκτρονικό τιμολόγιο μπορεί να παρουσιάζεται στις διάφορες συντακτικές δομές ·
6) «αναθέτουσες αρχές»: οι αναθέτουσες αρχές όπως ορίζονται, στην υποπερίπτ. α της περίπτ. 1 της παρ. 1 του άρθρου 2 ν. 4412/2016 και στο άρθρο 3 ν. 4413/2016 ·
7) «μη κεντρικές αναθέτουσες αρχές»: οι αναθέτουσες αρχές όπως ορίζονται στην περίπτ. 3 της παρ. 1 του άρθρου 2 ν. 4412/2016·
8) «κεντρική υπηρεσία προμηθειών»: η Κεντρική Αρχή Αγορών (ΚΑΑ) όπως ορίζεται στην περίπτ. 17 της παρ. 1 του άρθρου 2 ν. 4412/2016 ·
9) «αναθέτοντες φορείς»: οι αναθέτοντες φορείς όπως ορίζονται στην περίπτ. 1 της παρ. 1 του άρθρου 15 ν. 3978/2011, στην υποπερίπτ. β της περίπτ. 1 της παρ. 1 του άρθρου 2 ν. 4412/2016 και στο άρθρο 4 ν. 4413/2016 ·
10) «διεθνές πρότυπο»: διεθνές πρότυπο όπως ορίζεται στο άρθρο 2 παρ. 1 στοιχείο α) του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1025/2012·
11) «ευρωπαϊκό πρότυπο»: ευρωπαϊκό πρότυπο όπως ορίζεται στο άρθρο 2 παρ. 1 στοιχείο β) του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1025/2012 ·
12) «ευρωπαϊκό πρότυπο έκδοσης ηλεκτρονικών τιμολογίων»: το ευρωπαϊκό πρότυπο ΕΝ 16931-1: 2017, Ηλεκτρονική Τιμολόγηση-Μέρος 1: Σημασιολογικό μοντέλο δεδομένων των στοιχείων πυρήνα ηλεκτρονικού τιμολογίου, τα στοιχεία αναφοράς του οποίου έχουν δημοσιευθεί στην Εκτελεστική Απόφαση (ΕΕ) 2017/1870 της Επιτροπής της 16ης Οκτωβρίου 2017 (L266) και ο κατάλογος συντακτικών δομών με στοιχεία αναφοράς «CEN/TS 16931-2:2017, Ηλεκτρονική τιμολόγηση — Μέρος 2: Κατάλογος συντακτικών δομών που συμμορφώνονται με το πρότυπο EN 16931-1», όπως αυτός παρατίθεται στο παράρτημα της προαναφερθείσας Απόφασης. Τα ευρωπαϊκά τυποποιητικά έγγραφα ΕΝ 16931-1: 2017 και CEN/TS 16931-2:2017 έχουν ενταχθεί στο εθνικό σύστημα τυποποίησης και ισχύουν ως ΕΛΟΤ ΕΝ 16931-1: 2017 και ΕΛΟΤ CEN/TS 16931-2:2017·
13) «Πωλητής»: οικονομικός φορέας στον οποίο έχει ανατεθεί η σύμβαση με την έννοια της περίπτ. 18 της παρ 1 του άρθρου 15 ν.3978/2011, της περίπτ. 11 και 43 της παρ.1 του άρθρου 2 ν.4412/2016 και της παρ. 2 του άρθρου 2 ν.4413/2016·
14) «Αγοραστής»: η αναθέτουσα αρχή και ο αναθέτων φορέας κατά την έννοια της περίπτ. 6 έως 9 αντίστοιχα του παρόντος άρθρου.
Άρθρο 150
(άρθρο 6 της Οδηγίας 2014/55/ΕΕ )
Βασικά στοιχεία του ηλεκτρονικού τιμολογίου Τα βασικά στοιχεία του ηλεκτρονικού τιμολογίου είναι μεταξύ άλλων:
α) αναγνωριστικά της επεξεργασίας και του τιμολογίου
β) χρονική περίοδος του τιμολογίου
γ) στοιχεία του πωλητή
δ) στοιχεία του αγοραστή
ε) στοιχεία του δικαιούχου πληρωμής
στ) στοιχεία του φορολογικού αντιπροσώπου του πωλητή
ζ) στοιχεία αναφοράς της σύμβασης
η) λεπτομερή στοιχεία παράδοσης
θ) οδηγίες για την πληρωμή
ι) στοιχεία που αφορούν απαλλαγή ή επιβάρυνση
ια) πληροφορίες για το συγκεκριμένο στοιχείο του τιμολογίου
ιβ) συνολικά ποσά του τιμολογίου
ιγ) ανάλυση του ΦΠΑ
Τα ως άνω στοιχεία εξειδικεύονται στο ευρωπαϊκό πρότυπο έκδοσης ηλεκτρονικών τιμολογίων.
Άρθρο 151
(άρθρο 7 της Οδηγίας 2014/55/ΕΕ) Παραλαβή και επεξεργασία ηλεκτρονικών τιμολογίων
1. Οι αναθέτουσες αρχές και οι αναθέτοντες φορείς, υποχρεούνται να παραλαμβάνουν και να επεξεργάζονται ηλεκτρονικά τιμολόγια που είναι σύμφωνα με το ευρωπαϊκό πρότυπο έκδοσης ηλεκτρονικών τιμολογίων, όπως αυτό ορίζεται στην περιπτ. 12 του άρθρου 149, ως εκάστοτε ισχύει.
Άρθρο 152
(άρθρο 8 της Οδηγίας 2014/55/ΕΕ)
Προστασία δεδομένων
1. Η ενωσιακή και εθνική νομοθεσία για την προστασία των δεδομένων δεν θίγεται από τις διατάξεις του παρόντος.
2. Εφόσον δεν ορίζεται κάτι διαφορετικό από το ενωσιακό ή το εθνικό δίκαιο και με την επιφύλαξη των διατάξεων του Γενικού Κανονισμού για την Προστασία Δεδομένων (ΕΕ) 2016/679 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 27ης Απριλίου 2016, προσωπικά δεδομένα που έχουν συλλεχθεί για τον σκοπό έκδοσης ηλεκτρονικών τιμολογίων μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνο για τον σκοπό αυτό ή για συμβατούς σκοπούς.
3. Με την επιφύλαξη των διατάξεων του Γενικού Κανονισμού για την Προστασία Δεδομένων (ΕΕ) 2016/679 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 27ης Απριλίου 2016, οι όροι δημοσιοποίησης, για λόγους διαφάνειας και λογοδοσίας, προσωπικών δεδομένων τα οποία συγκεντρώθηκαν στο πλαίσιο της ηλεκτρονικής τιμολόγησης είναι σύμφωνοι με τον σκοπό της δημοσίευσης και τη βασική αρχή περί προστασίας της ιδιωτικής ζωής.
Άρθρο 153
(άρθρο 9 της Οδηγίας 2014/55/ΕΕ)
Χρήση ηλεκτρονικών τιμολογίων όσον αφορά τον ΦΠΑ Οι διατάξεις του παρόντος εφαρμόζονται με την επιφύλαξη των διατάξεων του ν. 3763/2009 (Α΄80) και του ν. 4308/2014 (Α΄ 143).
Άρθρο 154
Εξουσιοδοτικές διατάξεις
1. Με απόφαση του Υπουργού Οικονομικών και του Υπουργού Οικονομίας και Ανάπτυξης και κατόπιν της γνώμης της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ), ρυθμίζεται κάθε θέμα σχετικά με το περιεχόμενο και τη μορφή του ηλεκτρονικού τιμολογίου στο πλαίσιο των δημοσίων συμβάσεων σύμφωνα με το ευρωπαϊκό πρότυπο έκδοσης ηλεκτρονικών τιμολογίων.
2. Με απόφαση των Υπουργών Οικονομίας και Ανάπτυξης, Οικονομικών, Ψηφιακής Πολιτικής, Τηλεπικοινωνιών και Ενημέρωσης, Υποδομών και Μεταφορών και Εθνικής Άμυνας καθορίζονται η αρχιτεκτονική, οι διαδικασίες παραλαβής, επεξεργασίας και πληρωμής ηλεκτρονικού τιμολογίου, οι απαιτήσεις διαλειτουργικότητας και διασύνδεσης με ολοκληρωμένα πληροφοριακά συστήματα του δημοσίου, οι τεχνικές προϋποθέσεις ασφάλειας και προστασίας δεδομένων και κάθε άλλη αναγκαία τεχνική ή/και ειδική λεπτομέρεια για την εφαρμογή του άρθρου 4.
Άρθρο 155
Έναρξη ισχύος
Η ισχύς του παρόντος νόμου αρχίζει την 1η Ιανουαρίου 2019, εκτός αν ειδικώς ορίζεται διαφορετικά.
Ειδικά, η ισχύς του άρθρου 151 αρχίζει στο χρόνο που θα καθορίσει η Κοινή Υπουργική Απόφαση της παρ. 2 του άρθρου 158, ο οποίος δεν μπορεί να υπερβαίνει την 18η Απριλίου 2019 για τις κεντρικές κυβερνητικές αρχές και τις κεντρικές αρχές αγορών και την 18η Απριλίου 2020 για τις μη κεντρικές αναθέτουσες αρχές και τους αναθέτοντες φορείς.
Παραγγέλλουμε τη δημοσίευση του παρόντος στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως και την εκτέλεσή του.»
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ
2. ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΤΑΙΡΙΚΟΥΣ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΥΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΝΑΡΜΟΝΙΣΗ ΤΟΥ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΠΡΟΣ ΤΙΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ 2014/55/ΕΕ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΗΣ 16ΗΣ ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014 ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΔΟΣΗ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΤΜΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
Προς τη Βουλή των Ελλήνων
«TMHMA B’
Γενικό Μέρος
H Ψηφιακή Ατζέντα για την Ευρώπη, ένας από τους πυλώνες της Στρατηγικής Ευρώπη 2020, προσδιορίζει την ηλεκτρονική διακυβέρνηση και την ψηφιακή ενιαία αγορά ως κρίσιμα στοιχεία μιας σύγχρονης και ανταγωνιστικής οικονομίας της ΕΕ. Η εφαρμογή της ηλεκτρονικής τιμολόγησης στις δημόσιες συμβάσεις υλοποιεί μια από τις προτεραιότητες του ψηφιακού θεματολογίου, εμβληματικής πρωτοβουλίας της Στρατηγικής Ευρώπη 2020, που συνίσταται στη ψηφιοποίηση της δημόσιας διοίκησης και στη μετάβαση σε μια δημόσια διοίκηση «χωρίς χαρτί».
Ο περιορισμός του διοικητικού φόρτου, η ενίσχυση της δυνατότητας λογιστικού ελέγχου και η αύξηση της διαφάνειας, ως συνεπακόλουθα της εφαρμογής της ηλεκτρονικής τιμολόγησης στις δημόσιες συμβάσεις, αποτελούν παράγοντες ανάπτυξης, καθώς εισάγουν τον εκσυγχρονισμό και την αποδοτικότητα στη δημόσια διοίκηση, με σημαντικά περιβαλλοντικά και οικονομικά οφέλη. Επιπλέον, η καθιέρωση της ηλεκτρονικής τιμολόγησης στο πλαίσιο των δημόσιων συμβάσεων θα συμβάλλει στην αυτοματοποίηση και άλλων διαδικασιών μετά την ανάθεση, με δευτερογενή αποτελέσματα, όπως ηλεκτρονικές παραγγελίες, ηλεκτρονικές πληρωμές και ηλεκτρονική αρχειοθέτηση (endto-end e-procurement).
Σήμερα, στα κράτη μέλη υπάρχουν και χρησιμοποιούνται διάφορα παγκόσμια, εθνικά, περιφερειακά και ιδιόκτητα πρότυπα ηλεκτρονικών τιμολογίων, τα περισσότερα από τα οποία, δεν είναι διαλειτουργικά μεταξύ τους. Η πληθώρα μη διαλειτουργικών προτύπων καταλήγει σε υπερβολική πολυπλοκότητα, έλλειψη ασφάλειας δικαίου και πρόσθετο κόστος λειτουργίας για τους οικονομικούς φορείς που χρησιμοποιούν ηλεκτρονικά τιμολόγια σε περισσότερα του ενός κράτη μέλη. Οι οικονομικοί φορείς που επιθυμούν να συμμετάσχουν σε διασυνοριακές δημόσιες συμβάσεις είναι υποχρεωμένοι συχνά να συμμορφώνονται με νέο πρότυπο έκδοσης ηλεκτρονικών τιμολογίων κάθε φορά που εισέρχονται σε νέα αγορά. Οι αποκλίνουσες νομικές και τεχνικές απαιτήσεις που αφορούν τα ηλεκτρονικά τιμολόγια συνιστούν φραγμούς πρόσβασης στην αγορά διασυνοριακών δημόσιων συμβάσεων και αποτελούν εμπόδια στις συναλλαγές.
Η θέσπιση κοινού ευρωπαϊκού προτύπου για την ηλεκτρονική τιμολόγηση και η επακόλουθη διαλειτουργικότητα των συστημάτων τιμολόγησης, καθώς και η εναρμόνιση των διαδικασιών ηλεκτρονικής σύναψης συμβάσεων συνιστούν σημαντικά μέτρα για την εξάλειψη φραγμών που εμποδίζουν σήμερα τον ανταγωνισμό.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εκτιμώντας ότι η χρήση των ηλεκτρονικών τιμολογίων στο πλαίσιο των δημοσίων συμβάσεων γίνεται πιο διαδεδομένη ή καθίσταται υποχρεωτική στα κράτη μέλη, στα οποία υπάρχουν και χρησιμοποιούνται μέχρι σήμερα διάφορα πρότυπα ηλεκτρονικών τιμολογίων τα οποία δεν είναι διαλειτουργικά μεταξύ τους, υιοθέτησε την Οδηγία 2014/55/ΕΕ της 16ης Απριλίου 2014 για την έκδοση ηλεκτρονικών τιμολογίων στο πλαίσιο των δημόσιων συμβάσεων (L 133). [Βλ. συμπεράσματα Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 28ης και 29ης Ιουνίου 2012 και της 24ης Οκτωβρίου 2013, το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 20ής Απριλίου 2012, καθώς και τη σύσταση του Ευρωπαϊκού Πολυμερούς Φόρουμ για την Έκδοση Ηλεκτρονικών Τιμολογίων (e-invoicing), σχετικά με τη χρήση υποδείγματος σημασιολογικών δεδομένων προς υποστήριξη της διαλειτουργικότητας για την έκδοση ηλεκτρονικών τιμολογίων τον Οκτώβριο του 2013-αντίστοιχες αιτιολογικές σκέψεις 11, 12 και 13 της Οδηγίας 2014/55/ΕΕ].
Η Οδηγία 2014/55/ΕΕ έχει στόχο την προώθηση της υιοθέτησης της ηλεκτρονικής τιμολόγησης στο πλαίσιο των δημόσιων συμβάσεων, τη διασφάλιση της σημασιολογικής διαλειτουργικότητας και τη βελτίωση της ασφάλειας δικαίου. Τα οφέλη από την έκδοση ηλεκτρονικών τιμολογίων μεγιστοποιούνται όταν η δημιουργία, αποστολή, μετάδοση, παραλαβή και επεξεργασία του τιμολογίου μπορούν να αυτοματοποιηθούν πλήρως. Η χρήση ενός κοινού ευρωπαϊκού προτύπου έκδοσης ηλεκτρονικών τιμολογίων και η κατάρτιση καταλόγου με περιορισμένο αριθμό συντακτικών δομών αποτελούν εγγύηση ότι επιτυγχάνονται τα οφέλη αυτά στο πλαίσιο της εσωτερικής αγοράς.
Η ως άνω Οδηγία εφαρμόζεται στα ηλεκτρονικά τιμολόγια τα οποία παραλαμβάνονται από αναθέτουσες αρχές και αναθέτοντες φορείς και εκδίδονται κατά την εκτέλεση των συμβάσεων στις οποίες εφαρμόζονται η Οδηγία 2009/81/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 13ης Ιουλίου 2009, σχετικά με τον συντονισμό των διαδικασιών σύναψης ορισμένων συμβάσεων έργων, προμηθειών και παροχής υπηρεσιών που συνάπτονται από αναθέτουσες αρχές ή αναθέτοντες φορείς στους τομείς της άμυνας και της ασφάλειας καθώς και την τροποποίηση των οδηγιών 2004/17/ΕΚ και 2004/18/ΕΚ (ΕΕ L 216 της 20.8.2009 ( 2 ), η Οδηγία 2014/23/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 26ης Φεβρουαρίου 2014, σχετικά με την ανάθεση συμβάσεων παραχώρησης (ΕΕ L 94 της 28.3.2014) -όταν οι συμβάσεις παραχώρησης προβλέπουν πληρωμές οι οποίες απαιτούν την έκδοση τιμολογίων από τον οικονομικό φορέα στον οποίο έχει ανατεθεί η σύμβαση παραχώρησης - η Οδηγία 2014/24/ΕΕ και η Οδηγία 2014/25/ΕΕ.
Επιπλέον, η Οδηγία 2014/55/ΕΕ υπόκειται στο άρθρο 346 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και δεν ισχύει για ηλεκτρονικά τιμολόγια που εκδίδονται κατά την εκτέλεση συμβάσεων (που έχουν χαρακτηριστεί απόρρητες ή συνοδεύονται από ειδικά μέτρα ασφαλείας) οι οποίες έχουν αποκλεισθεί από το πεδίο εφαρμογής των οδηγιών 2014/23/ΕΕ, 2014/24/ΕΕ και 2014/25/ΕΕ, σύμφωνα με το άρθρο 10 παράγραφος 6, το άρθρο 15 παράγραφος 3 και το άρθρο 24 παράγραφος 3 αντιστοίχως. Υπό τις ίδιες προϋποθέσεις, προβλέπεται ειδική εξαίρεση για τα ηλεκτρονικά τιμολόγια που εκδίδονται κατά την εκτέλεση τέτοιων συμβάσεων (που έχουν χαρακτηριστεί απόρρητες ή συνοδεύονται από ειδικά μέτρα ασφαλείας), οι οποίες εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας 2009/81/ΕΚ.
Ως ηλεκτρονικό τιμολόγιο στο πλαίσιο των δημοσίων συμβάσεων νοείται αυτό του οποίου η δημιουργία, αποστολή, μετάδοση, παραλαβή και επεξεργασία μπορεί να αυτοματοποιηθεί πλήρως. Για το λόγο αυτό, θα πρέπει να θεωρείται ότι συμμορφώνονται προς το ευρωπαϊκό πρότυπο έκδοσης ηλεκτρονικών τιμολογίων μόνο τα μηχαναγνώσιμα τιμολόγια, τα οποία μπορούν να γίνουν αντικείμενο αυτόματης και ψηφιακής επεξεργασίας από τον λήπτη. Απλό αρχείο εικόνας δεν θα πρέπει να μπορεί να θεωρηθεί ότι αποτελεί ηλεκτρονικό τιμολόγιο για τους σκοπούς της Οδηγίας (βλ αιτιολογική σκέψη 7 της Οδηγίας).
Περαιτέρω η Οδηγία αφορά στην υποχρέωση των αποδεκτών του τιμολογίου, δηλαδή τις αναθέτουσες αρχές, τις κεντρικές αρχές αγορών και τους αναθέτοντες φορείς, να αποδέχονται και να επεξεργάζονται ηλεκτρονικά τιμολόγια και δεν θίγει το δικαίωμα του αποστολέα του τιμολογίου να επιλέξει μεταξύ της υποβολής του τιμολογίου σύμφωνα με το ευρωπαϊκό πρότυπο έκδοσης ηλεκτρονικών τιμολογίων, σύμφωνα με εθνικά ή άλλα τεχνικά πρότυπα ή σε χαρτί (βλ αιτιολογική σκέψη 35 της Οδηγίας).
Με το άρθρο 3 της οδηγίας 2014/55/ΕΕ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ζήτησε από τον αρμόδιο Ευρωπαϊκό Οργανισμό Τυποποίησης να σχεδιάσει ευρωπαϊκό πρότυπο για το υπόδειγμα σημασιολογικών δεδομένων των βασικών στοιχείων του ηλεκτρονικού τιμολογίου («ευρωπαϊκό πρότυπο έκδοσης ηλεκτρονικών τιμολογίων»). Ειδικότερα, η Επιτροπή ζήτησε το ευρωπαϊκό πρότυπο έκδοσης ηλεκτρονικών τιμολογίων να πληροί τα κάτωθι κριτήρια: να είναι ουδέτερο από τεχνολογική άποψη, ώστε να αποφευχθεί οποιαδήποτε στρέβλωση του ανταγωνισμού, συμβατό με τα σχετικά διεθνή πρότυπα έκδοσης ηλεκτρονικών τιμολογίων, να λαμβάνει υπόψη την ανάγκη προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα σύμφωνα με την οδηγία 95/46/ΕΚ, την προσέγγιση που εξασφαλίζει την προστασία των δεδομένων μέσω τεχνολογίας και τις αρχές της αναλογικότητας, της ελαχιστοποίησης των δεδομένων και του περιορισμού του σκοπού, να συνάδει με τις σχετικές διατάξεις της οδηγίας 2006/112/ΕΚ, να καθιστά δυνατή τη δημιουργία κατάλληλων, φιλικών προς τον χρήστη, ευέλικτων και οικονομικά αποδοτικών συστημάτων ηλεκτρονικής τιμολόγησης, να λαμβάνει υπόψη τις ειδικές ανάγκες των μικρομεσαίων επιχειρήσεων καθώς και των μη κεντρικών αναθετουσών αρχών και αναθετόντων φορέων, να είναι κατάλληλο προς χρήση στις εμπορικές συναλλαγές μεταξύ επιχειρήσεων.
Επιπλέον, η Επιτροπή ζήτησε από τον αρμόδιο Ευρωπαϊκό Οργανισμό Τυποποίησης να παράσχει κατάλογο με περιορισμένο αριθμό συντακτικών δομών που συμμορφώνονται με το ευρωπαϊκό πρότυπο έκδοσης ηλεκτρονικών τιμολογίων, καθώς και κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τη διαλειτουργικότητα της μετάδοσης, ώστε να διευκολυνθεί η χρήση ενός τέτοιου προτύπου.
Με βάση τις κατευθύνσεις της ίδιας της Οδηγίας το εν λόγω πρότυπο προσδιορίζει και περιγράφει τα βασικά στοιχεία που πρέπει να περιέχει πάντα ένα ηλεκτρονικό τιμολόγιο, διευκολύνοντας έτσι την αποστολή και παραλαβή ηλεκτρονικών τιμολογίων μεταξύ συστημάτων που βασίζονται σε διαφορετικά τεχνικά πρότυπα. Τα ισχύοντα εθνικά τεχνικά πρότυπα δεν θα πρέπει ούτε να αντικατασταθούν ούτε να περιοριστεί η χρήση τους από το νέο ευρωπαϊκό πρότυπο, υπό την προϋπόθεση ότι δεν έρχονται σε αντίθεση με αυτό, θα πρέπει δε να συνεχίσουν να μπορούν να ισχύουν παραλλήλως με το ευρωπαϊκό πρότυπο (αιτιολογική σκέψη 5 της Οδηγίας). Επιπλέον σημειώνεται ότι η πλήρης διαλειτουργικότητα περιλαμβάνει την ικανότητα διαλειτουργίας σε τρία διαφορετικά επίπεδα: από άποψη περιεχομένου του τιμολογίου (σημασιολογικό), μορφότυπου ή γλώσσας που χρησιμοποιείται (συντακτικό) και μεθόδου διαβίβασης.
Στο ίδιο πλαίσιο επισημαίνεται ότι θα πρέπει να καταβληθεί κάθε δυνατή προσπάθεια για την ελαχιστοποίηση του κόστους του ευρωπαϊκού προτύπου έκδοσης ηλεκτρονικών τιμολογίων για τους χρήστες του, ιδίως τις πολύ μικρές, τις μικρές και τις μεσαίες επιχειρήσεις, ώστε να καταστεί εφικτή η υλοποίησή του σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Επιπλέον θα πρέπει να ληφθούν υπόψη οι ανάγκες των μικρομεσαίων επιχειρήσεων καθώς και των μικρών αναθετουσών αρχών και αναθετόντων φορέων και να παρασχεθεί σε όλες τις αναθέτουσες αρχές, τους αναθέτοντες φορείς και τους προμηθευτές η απαραίτητη στήριξη. (βλ αιτιολογικές σκέψεις 40 και 41 της Οδηγίας).
Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Τυποποίησης (CEN) σχεδίασε το ευρωπαϊκό πρότυπο έκδοσης ηλεκτρονικών τιμολογίων σύμφωνα με το αίτημα της παρ. 1 του άρθρου 3 της Οδηγίας. Εκδόθηκαν από τον CEN συνολικά έξι μέρη: α) EN 16931-1: 2017, Ηλεκτρονική τιμολόγηση — Μέρος 1: Σημασιολογικό μοντέλο δεδομένων των στοιχείων πυρήνα ηλεκτρονικού τιμολογίου, β) CEN/TS 16931-2:2017, Ηλεκτρονική τιμολόγηση — Μέρος 2: Κατάλογος συντακτικών δομών που συμμορφώνονται με το πρότυπο EN 16931-1, γ1) CΕΝ/TS 16931-3-1, Ηλεκτρονική τιμολόγηση – Μέρος 3-1: Μεθοδολογία για σύνταξη διαδέσεων των στοιχείων πυρήνα ηλεκτρονικού τιμολογίου, γ2) CΕΝ/TS 16931-3-2, Ηλεκτρονική τιμολόγηση – Μέρος 3-2: Σύνδεση σύνταξης για τιμολόγιο και πιστωτικό σημείωμα ISO/IEC 19845 (UBL 2.1), γ3) CΕΝ/TS 16931-3-3, Ηλεκτρονική τιμολόγηση – Μέρος 3-3: Σύνδεση σύνταξης για βιομηχανική τιμολόγιο UN/CEFACT XML D16B, γ4) CΕΝ/TS 16931-3-4, Ηλεκτρονική τιμολόγηση – Μέρος 3-4: Σύνδεση σύνταξης για UN/EDIFACT INVOIC D16B, δ) CΕΝ/TR 16931-4, Electronic invoicing – Part 4 : Guidelines on interoperability of electronic invoices at the transmission level, ε) CΕΝ/TR 16931-5, Electronic invoicing – Part 5: Guidelines on the use of sector or country extensions in conjunction with EN 16931-1, methodology to be applied in the real environment, στ) CΕΝ/TR 16931-6, Electronic invoicing – Part 6: Result of the test of EN 16931-1 with respect to its practical application for an end user, σύμφωνα με το σύστημα ταξινόμησης CEN. Επισημαίνεται ότι τα ανωτέρω ευρωπαϊκά τυποποιητικά έγγραφα έχουν ενταχθεί στο σύνολο τους στο εθνικό σύστημα τυποποίησης (ΕΛΟΤ ΕΝ 16931) από τον Ελληνικό Οργανισμό Τυποποίησης Α.Ε. του Εθνικού Συστήματος Υποδομών Ποιότητας (Ε.Σ.Υ.Π./ΕΛ.Ο.Τ.).
Σύμφωνα δε με τα οριζόμενα στην παρ. 2 του άρθρου 3 της Οδηγίας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με την Εκτελεστική Απόφαση της (ΕΕ) 2017/1870 της 16ης Οκτωβρίου 2017 (L 266) δημοσίευσε στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης τα στοιχεία αναφοράς του ευρωπαϊκού προτύπου έκδοσης ηλεκτρονικών τιμολογίων «EN 16931- 1:2017, Ηλεκτρονική τιμολόγηση — Μέρος 1: Σημασιολογικό μοντέλο δεδομένων των στοιχείων πυρήνα ηλεκτρονικού τιμολογίου» και τον κατάλογο με περιορισμένο αριθμό συντακτικών δομών που συμμορφώνονται με το ευρωπαϊκό πρότυπο έκδοσης ηλεκτρονικών τιμολογίων με στοιχεία αναφοράς «CEN/TS 16931-2:2017, Ηλεκτρονική τιμολόγηση — Μέρος 2: Κατάλογος συντακτικών δομών που συμμορφώνονται με το πρότυπο EN 16931-1».
Επισημαίνεται επίσης ότι στο άρθρο 5 της Οδηγίας προβλέπεται η δυνατότητα της Επιτροπής να επανεξετάζει και να αναθεωρεί το ευρωπαϊκό πρότυπο έκδοσης ηλεκτρονικών τιμολογίων, καθώς και να επανεξετάζει και να αναθεωρεί τον κατάλογο των συντακτικών δομών που έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, προκειμένου να συμβαδίζει με τις τεχνολογικές εξελίξεις και να εξασφαλίζει πλήρη και συνεχή διαλειτουργικότητα.
Σύμφωνα με το άρθρο 11 της Οδηγίας τέθηκε στα κράτη μέλη προθεσμία έως στις 27 Νοεμβρίου 2018 για να συμμορφωθούν με την Οδηγία και έως 18 Απριλίου 2019, ήτοι 18 μήνες μετά τη δημοσίευση της αναφοράς του ευρωπαϊκού προτύπου έκδοσης ηλεκτρονικών τιμολογίων στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία έλαβε χώρα στις 17 Οκτωβρίου 2017, για να εγκρίνουν, δημοσιεύσουν και εφαρμόσουν της αναγκαίες διατάξεις για να συμμορφωθούν με την υποχρέωση που προβλέπεται στο άρθρο 7 της ίδιας Οδηγίας περί παραλαβής και επεξεργασίας ηλεκτρονικών δεδομένων. Κατά παρέκκλιση από την ως άνω γενική προθεσμία μεταφοράς στο εθνικό δίκαιο και με σκοπό τη διευκόλυνση της υλοποίησης του συστήματος έκδοσης ηλεκτρονικών τιμολογίων από ορισμένες αναθέτουσες αρχές, όπως τοπικές και περιφερειακές αναθέτουσες αρχές και δημόσιες επιχειρήσεις, δόθηκε στα κράτη μέλη η δυνατότητα να μπορούν να αναβάλουν την εφαρμογή της οδηγίας για τις μη κεντρικές αναθέτουσες αρχές και αναθέτοντες φορείς έως και 30 μήνες από τη δημοσίευση των στοιχείων αναφοράς του ευρωπαϊκού προτύπου, δυνατότητα που δεν ισχύει για τις κεντρικές αρχές αγορών.
Στόχος του παρόντος σχεδίου νόμου αποτελεί η ενσωμάτωση στο εθνικό δίκαιο της Οδηγίας 2014/55/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 16ης Απριλίου 2014 για την έκδοση ηλεκτρονικών τιμολογίων στο πλαίσιο των δημόσιων συμβάσεων, καθώς και η εξουσιοδότηση της Διοίκησης να λάβει τα αναγκαία εφαρμοστικά και τεχνικά μέτρα προκειμένου οι αναθέτουσες αρχές και οι αναθέτοντες φορείς να παραλαμβάνουν και να επεξεργάζονται ηλεκτρονικά τιμολόγια στο πλαίσιο της εκτέλεσης των συμβάσεων που υπάγονται στο πεδίο εφαρμογής του.
Ειδικό Μέρος
Άρθρο 148: Στο άρθρο 148 αναλύεται το αντικείμενο ρύθμισης, το πεδίο εφαρμογής και οι εξαιρέσεις. Ειδικότερα ορίζεται ότι οι ρυθμίσεις του νόμου ισχύουν για τα ηλεκτρονικά τιμολόγια που εκδίδονται κατά την εκτέλεση συμβάσεων οι οποίες υπάγονται στο ν. 3978/2011 (Α΄137) «Δημόσιες Συμβάσεις Έργων, Υπηρεσιών και Προμηθειών στους τομείς της Άμυνας και της Ασφάλειας − Εναρμόνιση με την Οδηγία 2009/81/ΕΚ − Ρύθμιση θεμάτων του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας», στο ν. 4412/2016 (Α΄147) «Δημόσιες Συμβάσεις Έργων, Προμηθειών και Υπηρεσιών (προσαρμογή στις Οδηγίες 2014/24/ΕΕ και 2014/25/ΕΕ)» και στο ν. 4413/2016 (Α΄148) «Ανάθεση και εκτέλεση συμβάσεων παραχώρησης- Εναρμόνιση με την Οδηγία 2014/23/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 26ης Φεβρουαρίου 2014 σχετικά με την ανάθεση συμβάσεων παραχώρησης (ΕΕ L94/1/28.3.2014) και άλλες διατάξεις» εφόσον η αξία τους εκτός ΦΠΑ είναι ίση ή ανώτερη των κατώτατων ενωσιακών ορίων του άρθρου 24 του ν. 3978/2011, των άρθρων 5 και 235 του ν. 4412/2016, καθώς και της παρ. 2 του άρθρου 1 του ν. 4413/2016.
Από το πεδίο εφαρμογής ρητά εξαιρούνται τα ηλεκτρονικά τιμολόγια που εκδίδονται κατά την εκτέλεση συμβάσεων που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του ν. 3978/2011, και οι οποίες έχουν χαρακτηριστεί απόρρητες ή πρέπει να συνοδεύονται από ειδικά μέτρα ασφαλείας κατ' εφαρμογή των ισχυουσών νομοθετικών, κανονιστικών ή διοικητικών διατάξεων, και υπό τον όρο ότι τα ουσιώδη εθνικά συμφέροντα δεν μπορούν να προστατευθούν με λιγότερο οχληρά μέτρα. Σημειώνεται ότι αντίστοιχες εξαιρέσεις περιλαμβάνονται στους νόμους 4412/2016 και 4413/2016 ως προς τις συμβάσεις που έχουν χαρακτηριστεί απόρρητες ή συνοδεύονται από ειδικά μέτρα ασφαλείας και οι οποίες έχουν αποκλεισθεί από το πεδίο εφαρμογής των οδηγιών 2014/23/ΕΕ, 2014/24/ΕΕ και 2014/25/ΕΕ, σύμφωνα με το άρθρο 10 παράγραφος 6, το άρθρο 15 παράγραφος 3 και το άρθρο 24 παράγραφος 3 αντιστοίχως, όπως έχουν ενσωματωθεί στην εθνική έννομη τάξη με το άρθρο 9 του ν. 4413/2016 και τα άρθρα 15 και 243 του ν. 4412/2016 (βλ αιτιολογική σκέψη 16 της Οδηγίας).
Άρθρο 149: Στο άρθρο 149 τίθενται οι βασικοί ορισμοί, όπως περιλαμβάνονται στο άρθρο 2 της Οδηγίας, ενώ παράλληλα εισάγονται ορισμοί για το ευρωπαϊκό πρότυπο έκδοσης ηλεκτρονικών τιμολογίων, τον πωλητή και τον αγοραστή. Όπου στους ορισμούς της αναφέρονται διατάξεις των Οδηγιών 2009/81 ΕΚ, 2014/23/ΕΕ και 2014/24/ΕΕ γίνεται παραπομπή στις αντίστοιχες διατάξεις και ορολογία της κείμενης εθνικής νομοθεσίας μεταφοράς των ως άνω Οδηγιών. Ειδικά ως προς τον ορισμό του αγοραστή και του πωλητή, υιοθετούνται οι ορισμοί της κείμενης νομοθεσίας προκείμενου να ευθυγραμμιστεί το πλαίσιο της ηλεκτρονικής τιμολόγησης στις δημόσιες συμβάσεις, με τις έννοιες των οικονομικών φορέων, των αναθετουσών αρχών και των αναθετόντων φορέων. Με την εισαγωγή ενιαίων ορισμών επιχειρείται η διασφάλιση της συνοχής, της σαφήνειας και της ασφάλειας δικαίου στο νομοθετικό πλαίσιο των δημοσίων συμβάσεων.
Άρθρο 150: Με το άρθρο 150 μεταφέρεται το άρθρο 6 της Οδηγίας, όπου ενδεικτικά και όχι περιοριστικά τίθενται οι κατηγορίες των βασικών στοιχείων του ηλεκτρονικού τιμολογίου, όπως αυτές θα εξειδικευτούν με την κανονιστική πράξη, που προβλέπεται στην παρ. 1 του άρθρου 7, σύμφωνα με το ευρωπαϊκό πρότυπο και την κείμενη φορολογική νομοθεσία. Επιπλέον, κατά τη μεταφορά της Οδηγίας στην εθνική έννομη τάξη, διορθώνεται το στοιχείο της περίπτ. στ) του άρθρου 6 της ελληνικής μετάφρασης της Οδηγίας, η οποία από προφανή παραδρομή αναφέρεται στον φορολογικό αντιπρόσωπο του αγοραστή αντί του ορθού που αντιστοιχεί στον φορολογικό αντιπρόσωπο του πωλητή.
Τέλος, γίνεται παραπομπή στο σύνολο των ουσιαστικών στοιχείων πληροφόρησης το οποίο πρέπει να περιέχεται στο ηλεκτρονικό τιμολόγιο με βάση τα σημασιολογικά δεδομένα (από άποψη περιεχομένου) του προτύπου προκειμένου να είναι δυνατή η διασυνοριακή διαλειτουργικότητα.
Άρθρο 151: Με το άρθρο 151 μεταφέρεται στο εθνικό δίκαιο το άρθρο 7 της Οδηγίας, που συνίσταται στην υποχρέωση των αναθετουσών αρχών και αναθετόντων φορέων, να μην απορρίπτουν ηλεκτρονικά τιμολόγια που συμμορφώνονται με το ευρωπαϊκό πρότυπο και τις προβλεπόμενες συντακτικές δομές. Εξυπακούεται ότι άλλοι υποχρεωτικοί λόγοι άρνησης παραλαβής, όπως οι συναφείς με συμβατικούς όρους, δεν θα πρέπει να θίγονται από αυτή την υποχρέωση (βλ αιτιολογική σκέψη 34 της Οδηγίας).
Σημειώνεται ότι με την Οδηγία και, συνεπώς, με το νόμο, καλύπτονται μόνον ηλεκτρονικά τιμολόγια που εκδίδονται από τον οικονομικό φορέα στον οποίο έχει ανατεθεί δημόσια σύμβαση ή σύμβαση ανάθεσης παραχώρησης (ο κύριος αντισυμβαλλόμενος), και, όταν ανατίθεται σύμβαση σε κοινοπραξία οικονομικών φορέων, ηλεκτρονικά τιμολόγια που εκδίδονται είτε από την κοινοπραξία είτε από τους επιμέρους οικονομικούς φορείς. Εφόσον οι αναθέτουσες αρχές και οι αναθέτοντες φορείς, στο πλαίσιο ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων και συμβάσεων των Βιβλίων Ι και ΙΙ του ν. 4412/2016 (σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 132 και την παρ. 2 του άρθρου 336), καθώς και στο πλαίσιο ανάθεσης συμβάσεων παραχώρησης του ν. 4413/2016 (σύμφωνα με την παρ. 3 του άρθρου 50) προβλέπουν απευθείας πληρωμές στους υπεργολάβους, θα πρέπει να αναφέρουν στα έγγραφα της σύμβασης εάν θα παραλαμβάνουν ηλεκτρονικά τιμολόγια που πληρούν τις προϋποθέσεις του νόμου (βλ αιτιολογική σκέψη 14 της Οδηγίας).
Τέλος, η αναφορά στο πρότυπο «όπως εκάστοτε ισχύει» καλύπτει το ενδεχόμενο και τη δυνατότητα περαιτέρω ανάπτυξης και επικαιροποίησης του προτύπου σύμφωνα με το άρθρο 5 της Οδηγίας.
Άρθρο 152: Στο άρθρο 152 υιοθετείται η γενική επιφύλαξη τήρησης του Κανονισμού (ΕΕ) 2016/679 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 27ης Απριλίου 2016 για την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και για την ελεύθερη κυκλοφορία των δεδομένων αυτών και την κατάργηση της Οδηγίας 95/46/ΕΚ (Γενικός Κανονισμός για την Προστασία Δεδομένων), σχετικά με την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, τα οποία συγκεντρώθηκαν στο πλαίσιο της ηλεκτρονικής τιμολόγησης.
Άρθρο 153: Στο άρθρο 153 υιοθετείται επιφύλαξη σχετικά με την εφαρμογή των διατάξεων της Οδηγίας 2006/112/ΕΚ του Συμβουλίου, της 28ης Νοεμβρίου 2006, σχετικά με το κοινό σύστημα φόρου προστιθέμενης αξίας (ΕΕ L 347 της 11.12.2006), όπως έχει μεταφερθεί στο εθνικό δίκαιο με τις διατάξεις των ν. 3763/2009 (Α΄80) και του ν. 4308/2014 (Α΄ 143). Όπως προκύπτει από τις αιτιολογικές σκέψεις 23 και 37 της Οδηγίας 2014/55/ΕΕ η οδηγία αυτή και, κατ΄επέκταση, ο νόμος, έχει διαφορετικό σκοπό και πεδίο εφαρμογής από την οδηγία 2006/112/ΕΚ του Συμβουλίου και, συνεπώς, δεν επηρεάζει τις διατάξεις για τη χρήση ηλεκτρονικών τιμολογίων σε ό,τι αφορά τον ΦΠΑ. Ειδικότερα, το άρθρο 232 της οδηγίας 2006/112/ΕΚ του Συμβουλίου διέπει τις σχέσεις μεταξύ συναλλασσομένων και έχει σκοπό να διασφαλίσει ότι δεν μπορεί να επιβληθεί στον λήπτη η χρήση ηλεκτρονικών τιμολογίων από τον αποστολέα. Ωστόσο, αυτό θα πρέπει να ισχύει με την επιφύλαξη του δικαιώματος των κρατών μελών να επιβάλλουν στις αναθέτουσες αρχές και στους αναθέτοντες φορείς υποχρέωση αποδοχής, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, ηλεκτρονικών τιμολογίων.
Άρθρο 154: Στο άρθρο 154 τίθενται οι απαραίτητες νομοθετικές εξουσιοδοτήσεις σχετικά με την έκδοση του δευτερογενούς κανονιστικού πλαισίου λειτουργίας της ηλεκτρονικής τιμολόγησης στις δημόσιες συμβάσεις, ώστε να καταστεί εφικτή η χρήση του ευρωπαϊκού προτύπου έκδοσης ηλεκτρονικών τιμολογίων. Συγκεκριμένα οι κανονιστικές αποφάσεις που θα εκδοθούν θα αφορούν στη συμμόρφωση με το ευρωπαϊκό πρότυπο έκδοσης ηλεκτρονικών τιμολογίων του περιεχομένου και της μορφής του ηλεκτρονικού τιμολογίου στο πλαίσιο των δημοσίων συμβάσεων (άρθρο 3) καθώς και την αρχιτεκτονική, τις διαδικασίες παραλαβής, επεξεργασίας και πληρωμής του ηλεκτρονικού τιμολογίου, τις απαιτήσεις διαλειτουργικότητας και διασύνδεσης με ολοκληρωμένα πληροφοριακά συστήματα του δημοσίου, τις τεχνικές προϋποθέσεις ασφάλειας και προστασίας δεδομένων και κάθε άλλη αναγκαία τεχνική ή/και ειδική λεπτομέρεια (άρθρο 4).
Άρθρο 155: Στο άρθρο 155 τίθεται η έναρξη ισχύος των προτεινόμενων διατάξεων, καθώς και το απώτατο χρονικό σημείο έναρξης εφαρμογής των κατάλληλων αναγκαίων τεχνικών μέτρων για τη συμμόρφωση με την υποχρέωση του άρθρου 4, σύμφωνα με τις προθεσμίες του άρθρου 11 της Οδηγίας. Το ως άνω απώτατο χρονικό σημείο διαφοροποιείται ανάλογα με το αν πρόκειται για κεντρικές κυβερνητικές αρχές και κεντρικές αρχές αγορών ή για μη κεντρικές αναθέτουσες αρχές και αναθέτοντες φορείς, σύμφωνα με τη σχετική διακριτική ευχέρεια που δόθηκε στα κράτη μέλη για παρέκκλιση από τη γενική προθεσμία (βλ αιτιολογική σκέψη 38 της Οδηγίας).»
ΙΙ. Αρμοδιότητα Ε.Α.Α.ΔΗ.ΣΥ.
3. Σύμφωνα με το άρθρο 2 παρ. 2 περ. γ' υποπερ. αα' του ν. 4013/2011, «αα) Η Αρχή γνωμοδοτεί επί των διατάξεων σχεδίων νόμων που αφορούν στις δημόσιες συμβάσεις πριν από την κατάθεση τους στη Βουλή. Αν ο αρμόδιος Υπουργός διαφωνεί με τη γνώμη της Αρχής, η Αρχή δύναται να συγκαλεί συσκέψεις, με τη συμμετοχή εκπροσώπων της και εκπροσώπων όλων των συναρμόδιων Υπουργείων με σκοπό την ανταλλαγή και σύγκλιση των απόψεων. Στις εν λόγω συσκέψεις η Αρχή και κάθε συναρμόδιος Υπουργός μπορούν να ζητούν τη συμμετοχή ανεξάρτητων τρίτων, ειδικών σε θέματα δημοσίων συμβάσεων. Οι συσκέψεις αυτές πραγματοποιούνται σε διάστημα δέκα (10) εργάσιμων ημερών από την περιέλευση της πρόσκλησης της Αρχής στους συμμετέχοντες. Η άπρακτη παρέλευση της προθεσμίας αυτής δεν κωλύει τη συνέχιση της διαδικασίας ψήφισης του σχεδίου νόμου. Αν δεν αρθεί η διαφωνία μεταξύ του αρμόδιου Υπουργού και της Αρχής, στη γνώμη της Αρχής προσαρτάται έκθεση του Υπουργού στην οποία περιλαμβάνεται και ειδική αιτιολόγηση κάθε απόκλισης από το περιεχόμενο της γνώμης. Τα εν λόγω έγγραφα συνοδεύουν τα σχέδια νόμων κατά την κατάθεση τους στη Βουλή και αναρτώνται με επιμέλεια της Αρχής στην ιστοσελίδα της. Σε περίπτωση απόκλισης του σχεδίου νόμου από τη γνώμη της Αρχής, η αρμόδια επιτροπή της Βουλής δύναται να καλεί, σύμφωνα με τον Κανονισμό της Βουλής, σε ακρόαση τον Πρόεδρο της Αρχής».
Στο βαθμό που οι ανωτέρω αναφερόμενες νομοθετικές διατάξεις, ως παρατίθενται ανωτέρω (υπό I), περιλαμβάνουν ρυθμίσεις που αφορούν, σε ζητήματα εκτέλεσης δημοσίων συμβάσεων και συμβάσεων παραχώρησης εμπίπτουν στην αρμοδιότητα της Αρχής για παροχή γνώμης, κατ’ άρθρο 2 παρ. 2 περ. γ' υποπερ. αα' του ν. 4013/2011.
ΙΙΙ. Εισαγωγικές παρατηρήσεις
4. Με το υπό εξέταση σχέδιο νόμου (μέρος Β- άρθρα 148-155) εναρμονίζεται η εθνική νομοθεσία με την «Οδηγία 2014/55/EΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 16ης Απριλίου 2014 για την έκδοση ηλεκτρονικών τιμολογίων στο πλαίσιο των δημόσιων συμβάσεων» (L133/6-5-2014) (εφεξής Οδηγία).
Η ως άνω Οδηγία εφαρμόζεται στα ηλεκτρονικά τιμολόγια τα οποία παραλαμβάνονται από αναθέτουσες αρχές και αναθέτοντες φορείς και εκδίδονται κατά την εκτέλεση των συμβάσεων στις οποίες εφαρμόζονται η Οδηγία 2009/81/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 13ης Ιουλίου 2009, σχετικά με τον συντονισμό των διαδικασιών σύναψης ορισμένων συμβάσεων έργων, προμηθειών και παροχής υπηρεσιών που συνάπτονται από αναθέτουσες αρχές ή αναθέτοντες φορείς στους τομείς της άμυνας και της ασφάλειας καθώς και την τροποποίηση των οδηγιών 2004/17/ΕΚ και 2004/18/ΕΚ (ΕΕ L 216 της 20.8.2009 ( 2 ), η Οδηγία 2014/23/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 26ης Φεβρουαρίου 2014, σχετικά με την ανάθεση συμβάσεων παραχώρησης (ΕΕ L 94 της 28.3.2014) -όταν οι συμβάσεις παραχώρησης προβλέπουν πληρωμές οι οποίες απαιτούν την έκδοση τιμολογίων από τον οικονομικό φορέα στον οποίο έχει ανατεθεί η σύμβαση παραχώρησης- η Οδηγία 2014/24/ΕΕ και η Οδηγία 2014/25/ΕΕ.
Η ως άνω Οδηγία έχει στόχο την προώθηση της υιοθέτησης της ηλεκτρονικής τιμολόγησης στο πλαίσιο των δημόσιων συμβάσεων και συμβάσεων παραχώρησης, διασφαλίζοντας τη σημασιολογική διαλειτουργικότητα και βελτιώνοντας την ασφάλεια δικαίου με τη χρήση ενός κοινού ευρωπαϊκού προτύπου έκδοσης ηλεκτρονικών τιμολογίων και την κατάρτιση καταλόγου με περιορισμένο αριθμό συντακτικών δομών, ως εγγύηση διαλειτουργικότητας στο πλαίσιο της εσωτερικής αγοράς.
Περαιτέρω η Οδηγία αφορά στην υποχρέωση των αποδεκτών του τιμολογίου, δηλαδή τις αναθέτουσες αρχές, τις κεντρικές αρχές αγορών και τους αναθέτοντες φορείς, να αποδέχονται και να επεξεργάζονται ηλεκτρονικά τιμολόγια που εκδίδονται στο πλαίσιο συμβάσεων και συμβάσεων παραχώρησης που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής των ως άνω Οδηγιών [2009/81/ΕΚ, 2014/23/ΕΕ, 2014/24/ΕΕ και 2014/25/ΕΕ] και δεν θίγει το δικαίωμα του αποστολέα του τιμολογίου να επιλέξει μεταξύ της υποβολής του τιμολογίου σύμφωνα με το ευρωπαϊκό πρότυπο έκδοσης ηλεκτρονικών τιμολογίων, σύμφωνα με εθνικά ή άλλα τεχνικά πρότυπα ή σε χαρτί (βλ αιτιολογική σκέψη 35 της Οδηγίας).
5. Σε συνέχεια αιτήματος της Επιτροπής σύμφωνα με το άρθρο 3 της Οδηγίας, στις 28 Ιουνίου 2017, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Τυποποίησης (CEN) εξέδωσε το ευρωπαϊκό πρότυπο EN 16931-1: 2017, Ηλεκτρονική τιμολόγηση — Μέρος 1: Σημασιολογικό μοντέλο δεδομένων των στοιχείων πυρήνα ηλεκτρονικού τιμολογίου και τον κατάλογο συντακτικών δομών CEN/TS 16931-2:2017, Ηλεκτρονική τιμολόγηση — Μέρος 2: Κατάλογος συντακτικών δομών που συμμορφώνονται με το πρότυπο EN 16931-1, σύμφωνα με το σύστημα ταξινόμησης CEN. Ακολούθως, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 3 παρ. 1 και 2 της Οδηγίας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με την Εκτελεστική Απόφαση της (ΕΕ) 2017/1870 της 16ης Οκτωβρίου 2017 (L 266) δημοσίευσε στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης τα στοιχεία αναφοράς του ευρωπαϊκού προτύπου έκδοσης ηλεκτρονικών τιμολογίων «EN 16931-1:2017, Ηλεκτρονική τιμολόγηση — Μέρος 1: Σημασιολογικό μοντέλο δεδομένων των στοιχείων πυρήνα ηλεκτρονικού τιμολογίου» και ο κατάλογος συντακτικών δομών με στοιχεία αναφοράς «CEN/TS 16931-2:2017, Ηλεκτρονική τιμολόγηση — Μέρος 2: Κατάλογος συντακτικών δομών που συμμορφώνονται με το πρότυπο EN 16931-1».
6. Ως ηλεκτρονικό τιμολόγιο στο πλαίσιο των δημοσίων συμβάσεων νοείται αυτό του οποίου η δημιουργία, αποστολή, μετάδοση, παραλαβή και επεξεργασία μπορεί να αυτοματοποιηθεί πλήρως. Για τον λόγο αυτό, θα πρέπει να θεωρείται ότι συμμορφώνονται προς το ευρωπαϊκό πρότυπο έκδοσης ηλεκτρονικών τιμολογίων μόνον τα μηχαναγνώσιμα τιμολόγια, τα οποία μπορούν να γίνουν αντικείμενο αυτόματης και ψηφιακής επεξεργασίας από τον λήπτη. Απλό αρχείο εικόνας δεν θα πρέπει να μπορεί να θεωρηθεί ότι αποτελεί ηλεκτρονικό τιμολόγιο για τους σκοπούς της Οδηγίας (βλ αιτιολογική σκέψη 7 της Οδηγίας).
Επισημαίνεται ότι το ευρωπαϊκό πρότυπο έκδοσης ηλεκτρονικών τιμολογίων έχει ενταχθεί στο σύνολο του στο εθνικό σύστημα τυποποίησης (ΕΛΟΤ ΕΝ 16931) από τον Ελληνικό Οργανισμό Τυποποίησης Α.Ε. του Εθνικού Συστήματος Υποδομών Ποιότητας (Ε.Σ.Υ.Π./ΕΛ.Ο.Τ.).
7. Σημειώνεται ότι με βάση το αρ. 11 της Οδηγίας τα κράτη - μέλη θα πρέπει να δημοσιεύσουν και να εφαρμόσουν τις αναγκαίες νομοθετικές, κανονιστικές και διοικητικές διατάξεις για να συμμορφωθούν με την οδηγία το αργότερο έως τις 27 Νοεμβρίου 2018, ενώ η 18η Απριλίου 2019 είναι η τελική ημερομηνία για την έναρξη ισχύος των μέτρων που αναφέρονται στο άρθρο 11 παράγραφος 2 πρώτο εδάφιο της Οδηγίας [περί έγκρισης, δημοσίευσης και εφαρμογής των αναγκαίων διατάξεων για να συμμορφωθούν με την υποχρέωση που προβλέπεται στο άρθρο 7 περί παραλαβής και επεξεργασίας ηλεκτρονικών τιμολογίων σύμφωνα με το ευρωπαϊκό πρότυπο έκδοσης ηλεκτρονικών τιμολογίων και των σχετικών συντακτικών δομών- Εκτελεστική Απόφαση (ΕΕ) 2017/1870 της Επιτροπής L 266/20 /17-1-2017 η δημοσίευση της οποίας αποτελεί το χρονικό σημείο έναρξης των σχετικών προθεσμιών]. Επιπλέον, το δεύτερο εδάφιο της παρ. 2 του άρθρου 11 της ως άνω Οδηγίας προβλέπει τη δυνατότητα των κρατών μελών να αναβάλουν την εφαρμογή του πρώτου εδαφίου για τις μη κεντρικές αναθέτουσες αρχές και τους αναθέτοντες φορείς [το αργότερο 30 μήνες από τη δημοσίευση του ευρωπαϊκού προτύπου].
8. Επισημαίνεται ότι στα περισσότερα κράτη μέλη χρησιμοποιούνται δύο διαφορετικές αρχιτεκτονικές για την έκδοση ηλεκτρονικών τιμολογίων στο πλαίσιο των δημοσίων συμβάσεων και συγκεκριμένα:
• ένας κεντρικός κόμβος (ή συνδυασμός πολλών κόμβων) που λαμβάνει όλα τα ηλεκτρονικά τιμολόγια από τους οικονομικούς φορείς και τα αποστέλλει στον οικείο αναθέτοντα φορέα / στην οικεία αναθέτουσα αρχή (κεντρικό σύστημα) ή
• ένα κατανεμημένο σύστημα βάσει του οποίου οι οικονομικοί φορείς πρέπει να αποστέλλουν τα ηλεκτρονικά τιμολόγια απευθείας στον οικείο αναθέτοντα φορέα / στην οικεία αναθέτουσα αρχή (κατανεμημένο σύστημα).
9. Με την αριθμ. 3833/12/2018 Απόφαση του Υπουργού Οικονομίας & Ανάπτυξης (ΑΔΑ 9ΨΕ2465ΧΙ8-ΩΩ1), όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, η Αρχή μετείχε με μέλη του ΕΕΠ της στη Νομοπαρασκευαστική Επιτροπή που συστήθηκε από το Υπουργείο Οικονομίας και Ανάπτυξης με σκοπό την εναρμόνιση του νομοθετικού πλαισίου προς τις διατάξεις της Οδηγίας, αποτέλεσμα των εργασιών της οποίας είναι το παρόν σχέδιο νόμου.
Σημειώνεται, όμως, ότι δεν διατέθηκε σε όλα τα μέλη της Νομοπαρασκευαστικής Επιτροπής το πλήρες περιεχόμενο του ευρωπαϊκού -και ήδη εθνικού- προτύπου ηλεκτρονικής τιμολόγησης, το οποίο καλύπτεται από πνευματικά δικαιώματα και, σύμφωνα με σχετική πληροφόρηση του Ελληνικού Οργανισμού Τυποποίησης (ΕΛΟΤ), βαρύνεται με έξοδα αγοράς (άδεια ενός χρήστη). Επιπλέον δεν είναι σε γνώση της Αρχής αν έχει λάβει χώρα ακριβής μετάφραση του περιεχομένου του προτύπου στην Ελληνική.
Σε κάθε περίπτωση το ως άνω πρότυπο (κυρίως από άποψη περιεχομένου του τιμολογίου (σημασιολογικό)) θα ήταν ιδιαίτερα χρήσιμο για την αντιστοίχηση με την εθνική νομοθεσία, η οποία για τους λόγους αυτούς θα γίνει στο πλαίσιο της έκδοσης του προβλεπόμενου από το σχέδιο νόμου δευτερογενούς πλαισίου (άρθρο 154).
Τέλος, στο πλαίσιο των εργασιών της Επιτροπής, διαπιστώθηκε η λανθασμένη απόδοση στα ελληνικά της περίπτ. στ) του άρθρου 6 της Οδηγίας, η οποία από προφανή παραδρομή της ελληνικής μετάφρασης αναφέρεται στον φορολογικό αντιπρόσωπο του αγοραστή αντί του ορθού που αντιστοιχεί στον φορολογικό αντιπρόσωπο του πωλητή, γεγονός που εντοπίζεται στην αιτιολογική έκθεση του άρθρου 150 του σχεδίου νόμου. Για λόγους ασφάλειας δικαίου, πιθανό να απαιτείται η διαδικασία διόρθωσης της επίσημης ελληνικής μετάφρασης, καθόσον αυτή αποτελεί δεσμευτικό κείμενο.
10. Ως προς τον πρακτικό αντίκτυπο για τους τελικούς χρήστες- υπόχρεους και κυρίως τα έξοδα εφαρμογής, όπως έχει ήδη επισημάνει η Επιτροπή,αυτά εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τις δύο εξής βασικές μεταβλητές σε κάθε χώρα: «το επίπεδο ωριμότητας και την αρχιτεκτονική που έχει επιλεγεί από τον δημόσιο τομέα για την έκδοση ηλεκτρονικών τιμολογίων. Η ωριμότητα στον τομέα της έκδοσης ηλεκτρονικών τιμολογίων σε εθνικό επίπεδο προσδιορίζεται βάσει των ποσοστών της εφαρμογής της στον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα, της ύπαρξης ανταγωνιστικής αγοράς υπηρεσιών και λύσεων για την έκδοση ηλεκτρονικών τιμολογίων, και του επιπέδου ετοιμότητας όσον αφορά την οργάνωση και την ΤΠ. Ο αντίκτυπος του προτύπου EN, όσον αφορά τα έξοδα και την πολυπλοκότητα, θα είναι χαμηλότερος στα κράτη μέλη με υψηλά επίπεδα ωριμότητας. Ο αντίκτυπος θα είναι υψηλότερος σε κράτη μέλη στα οποία η εφαρμογή της έκδοσης ηλεκτρονικών τιμολογίων είναι χαμηλή, ο αριθμός των παρόχων λύσεων και υπηρεσιών είναι περιορισμένος και η εθνική υποδομή ΤΠ δεν έχει είναι πολύ εξελιγμένη. Ο αντίκτυπος του προτύπου EN θα εξαρτηθεί επίσης από την εθνική νομοθεσία, τις εθνικές πολιτικές και τις σχετικές απαιτήσεις. Οι κυβερνήσεις θα ωφεληθούν από την κατάρτιση μιας στρατηγικής για την εφαρμογή της οδηγίας 2014/55/ΕΕ (από την ελάχιστη συμμόρφωση με την οδηγία έως την πλήρη αυτοματοποίηση της διαδικασίας έκδοσης τιμολογίων) και την εκπόνηση σχεδίου για την καθιέρωσή της σε εθνικό επίπεδο». Στο πλαίσιο της ίδιας έκθεσης για κράτη με χαμηλό βαθμό ωριμότητας αναφέρεται επίσης : «Τα κράτη μέλη με χαμηλά επίπεδα ωριμότητας στον τομέα της έκδοσης ηλεκτρονικών τιμολογίων και με αποκεντρωμένη αρχιτεκτονική θα αντιμετωπίσουν προκλήσεις προκειμένου να επιτύχουν την υιοθέτηση και την εφαρμογή του προτύπου ΕΝ. Ωστόσο, η κυβέρνηση μπορεί να μετριάσει τις προκλήσεις αυτές παρέχοντας σαφείς οδηγίες και κανόνες, όπως η χρήση προτύπων. Επιπλέον, η ενημέρωση, η ευαισθητοποίηση, η προώθηση, η κατάρτιση, τα κέντρα δεξιοτήτων και η χρήση κοινών υπηρεσιών θα διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο όσον αφορά την υποστήριξη της χρήσης του προτύπου ΕΝ. Στο σενάριο αυτό, ο αντίκτυπος του προτύπου EN αναμένεται να είναι σημαντικός και το συνδεόμενο κόστος προβλέπεται ότι θα είναι υψηλό. Εάν οι αναθέτουσες αρχές δεν επιλέξουν να χρησιμοποιήσουν κοινές υπηρεσίες, πράγμα που θα μείωνε σημαντικά και θα κατένειμε το κόστος, ή να εφαρμόσουν πολιτική ανταλλαγής και επαναχρησιμοποίησης, θα υπάρξουν επιπτώσεις για τον προϋπολογισμό τους. Στα κράτη μέλη με μικρή ωριμότητα στον τομέα της έκδοσης ηλεκτρονικών τιμολογίων που επέλεξαν να εφαρμόσουν ένα κεντρικό σύστημα για την έκδοση ηλεκτρονικών τιμολογίων, ο αντίκτυπος του προτύπου EN θα εξαρτηθεί από τις εθνικές απαιτήσεις και το επίπεδο ετοιμότητας στον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα».
ΙV. Οι επιλογές της εθνικής νομοθεσίας
11. Με το άρθρο 148 αναλύεται το αντικείμενο ρύθμισης, το πεδίο εφαρμογής και οι εξαιρέσεις σύμφωνα με το άρθρο 1 της Οδηγίας. Ειδικότερα ορίζεται ότι οι ρυθμίσεις του νόμου ισχύουν για τα ηλεκτρονικά τιμολόγια που εκδίδονται κατά την εκτέλεση συμβάσεων με αξία ανώτερη των ορίων που έχουν θέσει οι Οδηγίες της ΕΕ, ενώ δεν ισχύουν για συμβάσεις που χαρακτηρίζονται ως απόρρητες.
12. Με το άρθρο 149 τίθενται οι βασικοί ορισμοί, όπως περιλαμβάνονται στο άρθρο 2 της Οδηγίας, ενώ παράλληλα εισάγονται ορισμοί για το ευρωπαϊκό πρότυπο έκδοσης ηλεκτρονικών τιμολογίων, τον πωλητή και τον αγοραστή. Επισημαίνεται ότι ο ορισμός του ηλεκτρονικού τιμολογίου για τους σκοπούς της Οδηγίας και του παρόντος νόμου είναι διαφορετικός από αυτόν του άρθρου 14 του ν. 4308/2014 Eλληνικά Λογιστικά Πρότυπα, συναφείς ρυθμίσεις και άλλες διατάξεις (Α΄251) (το τελευταίο αυτό άρθρο ορίζει ότι το ηλεκτρονικό τιμολόγιο μπορεί να εκδίδεται και να γίνεται αποδεκτό και σε έντυπη μορφή), καθώς και της ΠΟΛ 1003/2014 (η οποία κάνει λόγο και για τιμολόγια σε σκαναρισμένη μορφή) και για λόγους ενοποίησης και αποφυγής παράλληλων και αντιφατικών ρυθμίσεων θα πρέπει να εξεταστεί η αναγκαιότητα τροποποίησης αυτών.
13. Με το άρθρο 150 μεταφέρεται το άρθρο 6 της Οδηγίας, όπου παρατίθεται το ελάχιστο περιεχόμενο των βασικών στοιχείων –αναγκαίων πληροφοριών του ηλεκτρονικού τιμολογίου, όπως αυτά θα εξειδικευτούν με την κανονιστική πράξη, που προβλέπεται στην παρ. 1 του άρθρου 154 [στο σημείο αυτό χρήζει διόρθωσης η αιτιολογική έκθεση στο σημείο που παραπέμπει στην παρ. 1 του άρθρου 7] σύμφωνα με το πρότυπο και την κείμενη φορολογική νομοθεσία. Στο ως άνω άρθρο ο όρος «(f) seller's tax representative information» της περιπτ. στ) του άρθρου 6 της Οδηγίας αποδίδεται με την ορθή απόδοση στα ελληνικά «φορολογικού αντιπροσώπου του πωλητή».
Επί της ουσίας επισημαίνεται ότι η συσχέτιση με την κείμενη φορολογική νομοθεσία και δημόσιο λογιστικό θα έπρεπε να έχει ήδη λάβει χώρα με βάση τους ορισμούς και τις σημειώσεις χρήσης του προτύπου, ώστε να αποτυπωθούν με τον παρόντα νόμο τα βασικά στοιχεία του ηλεκτρονικού τιμολογίου κατά τρόπο συμβατό με το ως άνω πρότυπο, συμμορφούμενο όμως με την υφιστάμενη εθνική νομοθεσία -και την κατάλληλη, κοινώς χρησιμοποιούμενη εθνική ορολογία- ενδεχομένως και με παραπομπή σε αυτή.
Επιπλέον θα πρέπει να εξετασθεί εάν είναι σκόπιμο να προστεθεί μετά τη φράση «εξειδικεύονται στο ευρωπαϊκό πρότυπο έκδοσης ηλεκτρονικών τιμολογίων» η φράση «όπως έχει ενταχθεί στο εθνικό σύστημα τυποποίησης»
14. Με το άρθρο 151 μεταφέρεται στο εθνικό δίκαιο το άρθρο 7 της Οδηγίας, δηλαδή η βασική ρύθμιση αυτής που συνίσταται στην υποχρέωση των αναθετουσών αρχών και αναθετόντων φορέων, να μην απορρίπτουν ηλεκτρονικά τιμολόγια που συμμορφώνονται με το ευρωπαϊκό πρότυπο και τις προβλεπόμενες συντακτικές δομές . Εξυπακούεται ότι άλλοι υποχρεωτικοί λόγοι άρνησης παραλαβής, όπως οι συναφείς με συμβατικούς όρους, δεν θα πρέπει να θίγονται από αυτή την υποχρέωση (βλ αιτιολογική σκέψη 34 της Οδηγίας).
Σημειώνεται ότι με την Οδηγία και, συνεπώς, με το νόμο, καλύπτονται μόνον ηλεκτρονικά τιμολόγια που εκδίδονται από τον οικονομικό φορέα στον οποίο έχει ανατεθεί δημόσια σύμβαση ή σύμβαση ανάθεσης παραχώρησης (ο κύριος αντισυμβαλλόμενος) και, όταν ανατίθεται σύμβαση σε κοινοπραξία οικονομικών φορέων, ηλεκτρονικά τιμολόγια που εκδίδονται είτε από την κοινοπραξία είτε από τους επιμέρους οικονομικούς φορείς. Εφόσον οι αναθέτουσες αρχές και οι αναθέτοντες φορείς, στο πλαίσιο ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων και συμβάσεων των Βιβλίων Ι και ΙΙ του ν. 4412/2016 (σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 132 και την παρ. 2 του άρθρου 336), καθώς και στο πλαίσιο ανάθεσης συμβάσεων παραχώρησης του ν. 4413/2016 (σύμφωνα με την παρ. 3 του άρθρου 50) προβλέπουν απευθείας πληρωμές στους υπεργολάβους, θα πρέπει να αναφέρουν στα έγγραφα της σύμβασης εάν θα παραλαμβάνουν ηλεκτρονικά τιμολόγια που πληρούν τις προϋποθέσεις του νόμου (βλ αιτιολογική σκέψη 14 της Οδηγίας), υποχρέωση που θα μπορούσε να αναφερθεί και ρητά στο κείμενο του νόμου.
Περαιτέρω, η αναφορά στο πρότυπο «όπως εκάστοτε ισχύει» καλύπτει το ενδεχόμενο και τη δυνατότητα περαιτέρω ανάπτυξης και επικαιροποίησης του προτύπου σύμφωνα με το άρθρο 5 της Οδηγίας.
Τέλος, επισημαίνεται ότι η Οδηγία είναι δεσμευτική όσον αφορά το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα, αλλά δεν αγγίζει την αρμοδιότητα των εθνικών αρχών ως προς τον τύπο και τα μέσα. Κατά συνέπεια είναι αναγκαία η θεώρηση της ως άνω υποχρέωσης όχι ως αυτοτελούς ρύθμισης, αλλά ως μέρους συστηματικής ενότητας της νομοθεσίας (φορολογικής - δημοσίου λογιστικού - δημοσίων συμβάσεων) και, επομένως, η θέσπιση συγκεκριμένων μέτρων εφαρμογής.
15. Με τα άρθρα 152 και 153 υιοθετείται επιφύλαξη αφενός υπέρ του Κανονισμού (ΕΕ) 2016/679 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 27ης Απριλίου 2016 για την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και για την ελεύθερη κυκλοφορία των δεδομένων αυτών και την κατάργηση της Οδηγίας 95/46/ΕΚ (Γενικός Κανονισμός για την Προστασία Δεδομένων), αφετέρου υπέρ της Οδηγίας 2006/112/ΕΚ του Συμβουλίου, της 28ης Νοεμβρίου 2006, σχετικά με το κοινό σύστημα φόρου προστιθέμενης αξίας (ΕΕ L 347 της 11.12.2006), όπως έχει ενσωματωθεί στην εθνική έννομη τάξη.
16. Με το άρθρο 154 τίθενται νομοθετικές εξουσιοδοτήσεις σχετικά με την έκδοση του δευτερογενούς κανονιστικού πλαισίου λειτουργίας της ηλεκτρονικής τιμολόγησης στις δημόσιες συμβάσεις, ώστε να καταστεί εφικτή η παραλαβή από τις αναθέτουσες αρχές και τους αναθέτοντες φορείς του ευρωπαϊκού προτύπου έκδοσης ηλεκτρονικών τιμολογίων. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση «οι κανονιστικές αποφάσεις που θα εκδοθούν θα αφορούν στη συμμόρφωση με το ευρωπαϊκό πρότυπο έκδοσης ηλεκτρονικών τιμολογίων του περιεχομένου και της μορφής του ηλεκτρονικού τιμολογίου στο πλαίσιο των δημοσίων συμβάσεων (άρθρο 3) καθώς και την αρχιτεκτονική, τις διαδικασίες παραλαβής, επεξεργασίας και πληρωμής του ηλεκτρονικού τιμολογίου, τις απαιτήσεις διαλειτουργικότητας και διασύνδεσης με ολοκληρωμένα πληροφοριακά συστήματα του δημοσίου, τις τεχνικές προϋποθέσεις ασφάλειας και προστασίας δεδομένων και κάθε άλλη αναγκαία τεχνική ή/και ειδική λεπτομέρεια (άρθρο 4).»
Ως προς την πρώτη εξουσιοδοτική διάταξη επισημαίνεται ότι αυτή, όπως και η κοινή υπουργική απόφαση που θα εκδοθεί σε συνέχεια αυτής, θα πρέπει να συσχετισθούν με τις υφιστάμενες νομοθετικές εξουσιοδοτήσεις στο πλαίσιο των ελεγκτικών φορολογικών μηχανισμών και των αρμοδιοτήτων του Υπουργείου Οικονομικών και της ΑΑΔΕ (πρβλ ν. 4308/14, 4446/2016)
Στο σημείο αυτό διαπιστώνεται ότι θα πρέπει να απαλειφθούν από την αιτιολογική έκθεση και το αντίστοιχο μέρος που αφορά στο συγκεκριμένο άρθρο οι αναφορές σε άρθρα 3 και 4 και να αντικατασταθούν από τα αντίστοιχα άρθρα του σχεδίου νόμου (άρθρα 150 και 151 αντίστοιχα). Το ίδιο ισχύει ότι και για το τελευταίο εδάφιο του εξεταζόμενου άρθρου, δηλαδή να αντικατασταθεί η φράση «για την εφαρμογή του άρθρου 4» με τη φράση «για την εφαρμογή του άρθρου 151».
17. Με το άρθρο 155 τίθεται η έναρξη ισχύος των προτεινόμενων διατάξεων, καθώς και το απώτατο χρονικό σημείο έναρξης εφαρμογής των κατάλληλων αναγκαίων τεχνικών μέτρων για τη συμμόρφωση με την υποχρέωση του άρθρου 151, σύμφωνα με τις προθεσμίες του άρθρου 11 της Οδηγίας. Το ως άνω απώτατο χρονικό σημείο διαφοροποιείται ανάλογα με το αν πρόκειται για κεντρικές κυβερνητικές αρχές και κεντρικές αρχές αγορών ή για μη κεντρικές αναθέτουσες αρχές και αναθέτοντες φορείς, σύμφωνα με τη σχετική διακριτική ευχέρεια που δόθηκε στα κράτη μέλη για παρέκκλιση από τη γενική προθεσμία (βλ αιτιολογική σκέψη 38 της Οδηγίας).
Και στο σημείο αυτό διαπιστώνεται ότι θα πρέπει να απαλειφθεί από την αιτιολογική έκθεση και το αντίστοιχο μέρος που αφορά στο συγκεκριμένο άρθρο η αναφορά στο άρθρο 4 και να αντικατασταθεί από τα αντίστοιχο άρθρο 151 του σχεδίου νόμου. Ομοίως στο κείμενο του δευτέρου εδαφίου του άρθρου οι λέξεις «του άρθρου 158» θα πρέπει να αντικατασταθούν από τις λέξεις «του άρθρου 151».
Αναφορικά με την ημερομηνία έναρξης ισχύος του νόμου [1η Ιανουαρίου 2019], θα πρέπει να σημειωθεί ότι γίνεται διάκριση μεταξύ έναρξης ισχύος και παραγωγής αποτελεσμάτων, και, επομένως, δεν γίνεται κατανοητή η έναρξη ισχύος του συγκεκριμένου μέρους που αφορά στην εναρμόνιση της νομοθεσίας με την Οδηγία (Τμήμα Β΄) σε χρονικό σημείο διαφορετικό της δημοσίευσης του νόμου.
Εξάλλου, η ως άνω ημερομηνία δεν συμπίπτει με την προθεσμία ενσωμάτωσης που θέτει η Οδηγία [έως την 27η Νοεμβρίου 2018].
18. Όσον αφορά τα μέτρα εφαρμογής οι εθνικές αρχές των κρατών-μελών της ΕΕ, και επομένως η χώρα μας, έχουν περιθώριο μέχρι 18 μήνες από τη δημοσιοποίηση του προτύπου για να το εφαρμόσουν [30 μήνες για τις τοπικές και περιφερειακές αρχές]. Επομένως απαιτείται ιδιαίτερα άμεσος και αποτελεσματικός συντονισμός των αρμόδιων αρχών για την έγκαιρη και αποτελεσματική λήψη μέτρων, συνυπολογιζομένου και του εύλογου χρονικού διαστήματος που θα απαιτηθεί για την προσαρμογή των αναθετουσών αρχών και των αναθετόντων φορέων με τις νέες απαιτήσεις.
Σε κάθε περίπτωση η αυτούσια μεταφορά του κειμένου της Οδηγίας με παροχή νομοθετικής εξουσιοδότησης για την πρόβλεψη και εφαρμογή των ληπτέων μέτρων ενέχει τον κίνδυνο να θεωρηθεί ότι δεν συνιστά εκπλήρωση της υποχρέωσης για πλήρη και ορθή προσαρμογή της εθνικής νομοθεσίας με την Οδηγία, εφόσον δεν ληφθούν εγκαίρως όλα τα αναγκαία μέτρα.
V. Συμπέρασμα
Κατόπιν όλων των προεκτεθέντων, η Αρχή διατυπώνει, σύμφωνα με το άρθρο 2, παρ. 2, περ. γ, υποπερ. (αα) του ν. 4013/2011, θετική γνώμη επί των προτεινόμενων ρυθμίσεων, υπό την επιφύλαξη των ανωτέρω επισημάνσεων.
Αθήνα,4 Δεκεμβρίου 2018
ΘΕΩΡΗΘΗΚΕ
Η Αντιπρόεδρος
Χριστίνα Μπουσουλέγκα