Διοικητικό Έγγραφο

ΓΝΩΜΗ 1/2016
EΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΕΝΙΑΙΑ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗ ΑΡΧΗ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ
(άρθρου 2, παρ. 2, περ. γ (γγ) του ν. 4013/2011)
Η ΕΝΙΑΙΑ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗ ΑΡΧΗ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ
Στην Αθήνα, σήμερα, την 18η Ιανουαρίου του έτους δύο χιλιάδες δέκα έξι (2016), ημέρα Δευτέρα και ώρα 10.00 π.μ. και επί της οδού Κηφισίας 7 (5ος όροφος) στους Αμπελόκηπους, όπου και τα γραφεία της, συνήλθε η ΕΝΙΑΙΑ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗ ΑΡΧΗ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ σε συνεδρίαση μετά από σχετική πρόσκληση του Προέδρου της, η οποία γνωστοποιήθηκε νομίμως σε όλα τα μέλη της Αρχής.
Από τα προσκληθέντα μέλη της Αρχής παρέστησαν κατά τη συνεδρίαση τα ακόλουθα:
1. Πρόεδρος: Δημήτριος Ράικος
2. Μέλη : Καραμανλής Ευάγγελος Λουρίκας Δημήτριος Σταθακόπουλος Δημήτριος
Τα λοιπά τακτικά και αναπληρωματικά μέλη, καίτοι προσκληθέντα, δεν προσήλθαν λόγω δικαιολογημένου κωλύματος.
Γραμματέας: Παρασκευή Λεμπούση
Εισηγητής: Αλέξιος Τάττης, Νομικός, Ειδικό Επιστημονικό Προσωπικό της Ε.Α.Α.ΔΗ.ΣΥ.
Κατά τη διάρκεια της Συνεδρίασης, παρέστη ο εισηγητής κος Τάττης Αλ., καθώς και η προϊσταμένη του Τμήματος Γνωμοδοτήσεων κα Καξιρή, οι οποίοι αποχώρησαν πριν την έναρξη της διαδικασίας ψηφοφορίας και λήψης της απόφασης από τα Μέλη του Συμβουλίου της Αρχής.
Σχετ.: Το με αριθμ. πρωτ. 1163/22.12.2015 έγγραφο του Διευθύνοντος Συμβούλου της Ελληνικής Ραδιοφωνίας Τηλεόρασης Α.Ε., το οποίο υπεβλήθη στην Ε.Α.Α.ΔΗ.ΣΥ. και έλαβε αριθμ. πρωτ. εισερχ. 5803/28.12.2015, με το οποίο διαβιβάζεται σχέδιο απόφασης του Διοικητικού Συμβουλίου της εταιρείας με θέμα “Κανονισμός κατασκευής – εκτέλεσης έργων και εκπόνησης μελετών”.
Θέμα: Αίτημα για διατύπωση σύμφωνης γνώμης της Αρχής, σύμφωνα με το άρθρο 2 παρ. 2 περ. γ' υποπερ. γγ' του ν. 4013/2011, επί σχεδίου απόφασης της Ελληνικής Ραδιοφωνίας Τηλεόρασης Α.Ε. (ΕΡΤ ΑΕ) με θέμα “Κανονισμός κατασκευής – εκτέλεσης έργων και εκπόνησης μελετών”.
I. Εισαγωγικές Παρατηρήσεις - Ιστορικό
Με το υπ' αριθμ. πρωτ. 1163/22.12.2015 έγγραφο του Διευθύνοντος Συμβούλου της Ελληνικής Ραδιοφωνίας Τηλεόρασης Α.Ε. (εφεξής ΕΡΤ ΑΕ), το οποίο υπεβλήθη στην Ε.Α.Α.ΔΗ.ΣΥ. (εφεξής Αρχή) στις 28.12.2015 και έλαβε αριθμ. πρωτ. εισερχ. 5803, διαβιβάζεται σχέδιο απόφασης του Διοικητικού Συμβουλίου της εταιρείας με θέμα “Κανονισμός κατασκευής – εκτέλεσης έργων και εκπόνησης μελετών της ΕΡΤ-ΑΕ”.
Με το εν λόγω σχέδιο απόφασης, το Διοικητικό Συμβούλιο προχωρά στην έγκριση του καταρτισθέντος από τον Διευθύνοντα Σύμβουλο της ΕΡΤ ΑΕ σχεδίου Κανονισμού Κατασκευής – Εκτέλεσης Έργων και Εκπόνησης Μελετών της Εταιρείας, ασκώντας την αρμοδιότητα που δίδεται βάσει της εξουσιοδοτικής διάταξης του άρθρου 14, παρ. 3 του ν. 4173/2015 (ΦΕΚ Α' 169/26.07.2013), όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 11 του ν. 4324/2015 (ΦΕΚ Α' 44/29.04.2015), στην οποία ορίζεται ότι: “Οι όροι και οι διαδικασίες ανάθεσης μελετών, υπηρεσιών, εκτέλεσης έργων και εργασιών, προμηθειών αγαθών και υπηρεσιών, προμήθειας προγράμματος, αγορών ακινήτων, μισθώσεων, εκμισθώσεων και κάθε άλλου ενοχικού ή εμπράγματου δικαιώματος επί κινητών και ακινήτων της Ε.Ρ.Τ. Α.Ε. καθορίζονται με κανονισμούς, που καταρτίζονται από τον Διευθύνοντα Σύμβουλο και εγκρίνονται από το Διοικητικό Συμβούλιο”. Το κείμενο του κρινόμενου Κανονισμού εμφαίνεται στο συνημμένο Παράρτημα.
Επισημαίνεται ότι σχέδιο Κανονισμού “Ανάθεσης και εκτέλεσης συμβάσεων προμήθειας προϊόντων, παροχής υπηρεσιών, κατασκευής – εκτέλεσης έργων και εκπόνησης μελετών” της ΕΡΤ ΑΕ είχε υποβληθεί στην Αρχή στις 23.10.2015 (αρ. πρωτ. εισερχ. 4743) με αίτημα διατύπωσης σύμφωνης γνώμης. Ωστόσο, με την υπ' αριθμ. 16/2015 Γνώμη της η Αρχή διατύπωσε, ομοφώνως, αρνητική γνώμη επί του υποβληθέντος σχεδίου Κανονισμού της εταιρείας για τους εκεί αναφερόμενους λόγους.
IΙ. Αρμοδιότητα της Ε.Α.Α.ΔΗ.ΣΥ.
Σύμφωνα με τα οριζόμενα στο ν. 4013/2011 και ειδικότερα στο άρθρο 2, παρ. 2, περ. γ' (γγ) αυτού, όπως ισχύει “Οι λοιπές κανονιστικές πράξεις που εκδίδονται κατ' εξουσιοδότηση νόμου, εξαιρουμένων των προκηρύξεων, καθώς και οι κανονισμοί άλλων δημοσίων οργάνων και αναθετουσών αρχών, όπως ιδίως οι κανονισμοί που εκδίδονται δυνάμει του άρθρου 5, παρ. 3 του ν. 2286/1995, συμπεριλαμβανομένων των κανονισμών εσωτερικής λειτουργίας των κατά περίπτωση αρμόδιων ελεγκτικών διοικητικών οργάνων στον τομέα των δημοσίων συμβάσεων, κατά το μέρος που οι εν λόγω πράξεις και κανονισμοί ρυθμίζουν θέματα δημοσίων συμβάσεων, εκδίδονται μετά από σύμφωνη γνώμη της Αρχής”.
Στο βαθμό που ο ανωτέρω Κανονισμός ρυθμίζει θέματα που άπτονται του πεδίου των δημοσίων συμβάσεων συντρέχει η αρμοδιότητα της Αρχής για παροχή σύμφωνης γνώμης κατά την ανωτέρω διάταξη.
ΙΙΙ. Συναφείς Διατάξεις
Ν. 3669/2008 (ΦΕΚ Α 116/18.06.2008) “Κύρωση της κωδικοποίησης της νομοθεσίας κατασκευής δημοσίων έργων”:
Άρθρο 180
Ειδικές ρυθμίσεις, έργα άλλων φορέων
1.Τα καθήκοντα και οι αρμοδιότητες που προβλέπονται από τον παρόντα Κώδικα και τα διατάγματα που εκδίδονται με εξουσιοδότησή του ασκούνται από τα αρμόδια όργανα ή συμβούλια του φορέα κατασκευής του έργου σύμφωνα με τις οργανωτικές διατάξεις του κάθε φορέα.
[...]
3. Στα έργα που εκτελούνται από άλλους φορείς, εκτός από τις υπηρεσίες της Γ.Γ.Δ.Ε., του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων, μπορεί με διάταγμα, που εκδίδεται με πρόταση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων και του αρμόδιου κατά περίπτωση Υπουργού, να γίνεται ειδικότερος προσδιορισμός των οργάνων και των συμβουλίων που αποφασίζουν ή γνωμοδοτούν για τα έργα των φορέων αυτών σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος Κώδικα και να γίνονται οι αναγκαίες προσαρμογές ή διαφοροποιήσεις των σχετικών διαδικασιών του και των θεμάτων που ρυθμίζονται με τον παρόντα Κώδικα για την αντιμετώπιση των ιδιαιτεροτήτων φορέων και έργων. Με το διάταγμα αυτό μπορεί να ενοποιούνται ή να συντέμνονται και οι διαδικασίες που αναφέρονται στη διοικητική και δικαστική επίλυση των διαφορών ή να καταργούνται βαθμοί των διαδικασιών αυτών. Επίσης μπορεί να μεταβιβάζονται και οι αρμοδιότητες του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων επί των αιτήσεων θεραπείας, εγκρίσεως διεξαγωγής διεθνών διαγωνισμών και εγκρίσεως παρεκκλίσεων για τη μελέτη και κατασκευή έργων.
4. Σε κάθε περίπτωση η εποπτεία στους άλλους φορείς για την τήρηση των διαδικασιών και γενικά για την εφαρμογή των διατάξεων του παρόντος Κώδικα και των κανονιστικών πράξεων που εκδίδονται με εξουσιοδότησή του ασκείται από τη Γ.Γ.Δ.Ε. του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων, όπως ειδικότερα ορίζεται με προεδρικό διάταγμα.
Ν. 3316/2005 (ΦΕΚ Α 42/22.02.2005) “Ανάθεση και εκτέλεση δημοσίων συμβάσεων εκπόνησης μελετών και παροχής συναφών υπηρεσιών και άλλες διατάξεις”:
Άρθρο 45
Γενικές Μεταβατικές Διατάξεις
[...]
2. Τα καθήκοντα και οι αρμοδιότητες που προβλέπονται από το νόμο αυτόν ασκούνται από τα αρμόδια όργανα της αναθέτουσας Αρχής και του εργοδότη, σύμφωνα με τις οργανωτικές διατάξεις τους. Με κοινές αποφάσεις του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων έργων και του καθ' ύλην αρμόδιου Υπουργού μπορεί να ορίζονται τα αποφαινόμενα και τα γνωμοδοτούντα όργανα των επί μέρους Αρχών για τις ανάγκες εφαρμογής του νόμου αυτού. Αποφαινόμενα όργανα που έχουν καθορισθεί με προγενέστερες διατάξεις διατηρούν τις αρμοδιότητές τους μέχρι την έκδοση νέας απόφασης. Μέχρι την έκδοση των νέων αποφάσεων ως αποφαινόμενα και γνωμοδοτούντα για τις συμβάσεις του νόμου αυτού όργανα, ορίζονται όργανα και υπηρεσίες των αναθετουσών Αρχών με απόφαση του οργάνου διοίκησης των αρχών αυτών.
ΙV. Νομικό Πλαίσιο Ε.Ρ.Τ. Α.Ε. - Πεδίο εφαρμογής του υπό εξέταση Κανονισμού
1. Η ΕΡΤ ΑΕ, σύμφωνα με την παρ. 3 του άρθρου 1 του ν. 4173/2013 όπως τροποποιήθηκε με την παρ. 3 του άρθρου 1 του ν. 4324/2015, “είναι δημόσια επιχείρηση που ανήκει στον δημόσιο τομέα και εποπτεύεται από το Κράτος. Έχει διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια και διέπεται από τις διατάξεις του παρόντος. Με κοινή απόφαση του Υπουργού Οικονομικών και του αρμόδιου για θέματα Δημόσιας Ραδιοτηλεόρασης, Υπουργού Επικρατείας, που δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, εγκρίνεται το Καταστατικό της εταιρείας, του οποίου οι ρυθμίσεις, με την επιφύλαξη διαφορετικών διατάξεων του παρόντος νόμου, περιλαμβάνουν τα στοιχεία που προβλέπονται στο άρθρο 2 του κ.ν. 2190/1920 και στο ν. 3429/2005”.
Ο σκοπός και η αποστολή της ΕΡΤ ΑΕ διαγράφονται αναλυτικά στο άρθρο 2 του ν. 4173, όπως ισχύει, όπου μεταξύ άλλων ορίζεται: “1. Η Ε.Ρ.Τ. Α.Ε. έχει ως σκοπό την παροχή δημόσιας ραδιοτηλεοπτικής υπηρεσίας, σύμφωνα με τη διάταξη της παρ. 2 του άρθρου 15 του Συντάγματος, τη διευκόλυνση της πρόσβασης του κοινωνικού συνόλου στις ηλεκτρονικές πληροφορίες που αυτή παράγει στο πλαίσιο του σκοπού της, καθώς και τη διακίνηση, ανταλλαγή και διάδοσή τους, με την οργάνωση, εκμετάλλευση και λειτουργία τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών σταθμών, διαδικτυακών ιστοτόπων και την παροχή κάθε είδους οπτικοακουστικών υπηρεσιών με τη χρήση οποιασδήποτε τεχνικής μεθόδου ή μέσου. 2. Η Ε.Ρ.Τ. Α.Ε., χωρίς να επιδιώκει απόκτηση κέρδους, συμβάλλει στην ενημέρωση, μόρφωση και ψυχαγωγία του ελληνικού λαού και στην προσπάθεια εθνικής και παραγωγικής ανασυγκρότησης. 3. Η Ε.Ρ.Τ. Α.Ε. αποτελεί φορέα δημοκρατίας και πολιτισμού και συμβάλλει στη διασφάλιση της πολυφωνίας, στην ανεξάρτητη μετάδοση της πληροφορίας και της είδησης και στην προβολή των έργων του λόγου και της τέχνης. Οι οπτικοακουστικές υπηρεσίες που παρέχει η Ε.Ρ.Τ. Α.Ε. πρέπει να ανταποκρίνονται στην ποιοτική στάθμη που επιβάλλουν η κοινωνική της αποστολή και η πολιτιστική ανάπτυξη της Χώρας και να σέβονται ιδίως την αξία του ανθρώπου και την προστασία της παιδικής ηλικίας και της νεότητας”.
Περαιτέρω, στο άρθρο 6 του ν. 4173/2013 όπως ισχύει, ορίζεται ότι “1. Το μετοχικό κεφάλαιο της “Ε.Ρ.Τ. Α.Ε.” ανήκει αποκλειστικά στο Ελληνικό Δημόσιο, στο όνομα του οποίου έχει εκδοθεί ένας ονομαστικός και αναπαλλοτρίωτος τίτλος”, ενώ στο άρθρο 7 του ίδιου νόμου διαλαμβάνεται ότι “1. Στη Γενική Συνέλευση των μετόχων της Ε.Ρ.Τ. Α.Ε. το Ελληνικό Δημόσιο εκπροσωπείται από: α) τον Υπουργό Οικονομικών, β) τον Υπουργό Επικρατείας, αρμόδιο για θέματα Δημόσιας Ραδιοτηλεόρασης και γ) τον Αναπληρωτή Υπουργό Πολιτισμού, Παιδείας και Θρησκευμάτων, αρμόδιο για θέματα πολιτισμού”. Τέλος, σύμφωνα με το άρθρο 9 του ίδιου νόμου, ως ισχύει, “1. Η Ε.Ρ.Τ. Α.Ε. διοικείται από επταμελές Διοικητικό Συμβούλιο [...], 4. Τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου διορίζονται με απόφαση του Υπουργού Επικρατείας που είναι αρμόδιος για θέματα Δημόσιας Ραδιοτηλεόρασης [...]”.
2. Εκ των ανωτέρω διατάξεων προκύπτει ότι η ΕΡΤ ΑΕ είναι Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου, που έχει συσταθεί με τη νομική μορφή ανώνυμης εταιρείας, μοναδικός μέτοχος της οποίας είναι το Ελληνικό Δημόσιο, γεγονός το οποίο την κατατάσσει στις δημόσιες επιχειρήσεις. Ρητώς εντάσσεται, ωστόσο, στον δημόσιο τομέα, εξυπηρετεί αναμφίβολα σκοπούς δημοσίου συμφέροντος, υπόκειται σε κρατική εποπτεία, και το Διοικητικό της Συμβούλιο διορίζεται με απόφαση του Υπουργού Επικρατείας αρμόδιου για θέματα Δημόσιας Ραδιοτηλεόρασης. Κατά συνέπεια, η ΕΡΤ ΑΕ αποτελεί αναθέτουσα αρχή σύμφωνα με το διαλαμβανόμενα στο π.δ. 60/2007, καθώς πληροί τις προϋποθέσεις της παρ. 2 του άρθρου 9 αυτού.
Ως εκ τούτου, σε ό,τι αφορά στις διαδικασίες ανάθεσης προμηθειών, υπηρεσιών και έργων, προϋπολογισθείσης αξίας ίσης ή ανώτερης των εκάστοτε ισχυόντων κοινοτικών ορίων, εφαρμόζονται, άνευ ετέρου, οι διατάξεις της κοινοτικής Οδηγίας 2004/18/ΕΚ “περί συντονισμού των διαδικασιών σύναψης δημοσίων συμβάσεων έργων, προμηθειών και υπηρεσιών” (όπως τροποποιήθηκε με την Οδηγία 2005/51/ΕΚ της Επιτροπής και την Οδηγία 2005/75/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και τους Συμβουλίου της 16ης Νοεμβρίου 2005) που ενσωματώθηκε στην εθνική έννομη τάξη με το π.δ. 60/2007, ενώ ο υπό κρίση Κανονισμός μπορεί να ρυθμίζει, συμπληρωματικά και μόνο, θέματα για τα οποία δεν περιλαμβάνει ρυθμίσεις το ως άνω διάταγμα.
Εξάλλου, στο βαθμό που η εξουσιοδοτική διάταξη του άρθρου 14, παρ. 3 του ν. 4173/2015, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, επί της οποίας και θεμελιώνεται η έκδοση του υπό κρίση Κανονισμού αναφέρεται εν γένει, και μάλιστα με ιδιαίτερη ευρύτητα, σε προμήθειες αγαθών, προμήθειες προγραμμάτων, υπηρεσίες, κατασκευή έργων, μελετών κ.λπ., προκύπτει ότι η ΕΡΤ ΑΕ δύναται να ρυθμίσει με Κανονισμό που η ίδια εκδίδει τα σχετικά αντικείμενα (εφόσον η προϋπολογισθείσα αξία κείται κάτω των εκάστοτε ισχυόντων κοινοτικών ορίων), υπό την αίρεση, βεβαίως, ότι το ισχύον κανονιστικό πλαίσιο της σχετικής εθνικής νομοθεσίας περί δημοσίων συμβάσεων επιτρέπει εξαιρέσεις και παρεκκλίσεις από το σώμα του.
3. Αξιολογώντας το πεδίο εφαρμογής του υπό κρίση σχεδίου Κανονισμού βασιζόμενοι στις ανωτέρω επισημάνσεις (οι οποίες σε κάθε περίπτωση διέπουν τις κανονιστικής υφής διαδικασίες έκδοσης Κανονισμών προμηθειών, υπηρεσιών, μελετών και έργων των Αναθετουσών Αρχών εν γένει), παρατηρητέα τα ακόλουθα:
Στο άρθρο 1, παρ. 1 του σχεδίου Κανονισμού ορίζεται ρητά ότι “Αντικείμενο του παρόντος Κανονισμού αποτελεί ο καθορισμός των οργάνων που αποφασίζουν ή γνωμοδοτούν σε θέματα ανάθεσης και εκτέλεσης δημοσίων συμβάσεων κατασκευής – εκτέλεσης έργων που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του ν. 3669/2008 “Κύρωση της κωδικοποίησης της νομοθεσίας κατασκευής δημοσίων έργων”, όπως ισχύει, καθώς και δημοσίων συμβάσεων εκπόνησης μελετών και παροχής συναφών υπηρεσιών που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του ν. 3316/2005 “Ανάθεση και εκτέλεση δημοσίων συμβάσεων εκπόνησης μελετών και παροχής συναφών υπηρεσιών και άλλες διατάξεις”, όπως ισχύει, της ανώνυμης εταιρείας με την επωνυμία “Ελληνική Ραδιοφωνία Τηλεόραση Α.Ε. (ΕΡΤ – ΑΕ)”“.
Επιπροσθέτως, στην παρ. 2 του ίδιου άρθρου διαλαμβάνεται ότι “Οι συμβάσεις το αντικείμενο των οποίων αφορά την εκπόνηση τεχνικών μελετών και παροχής συναφών υπηρεσιών ή την κατασκευή – εκτέλεση έργων ή, συγχρόνως την μελέτη και κατασκευή – εκτέλεση τεχνικών έργων και εργασιών, ανατίθενται και εκτελούνται σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στον παρόντα Κανονισμό και για όσα θέματα δεν ρυθμίζονται ειδικότερα σ' αυτόν, σύμφωνα με τις οικείες διατάξεις του ν. 3669/2008 “Κύρωση της κωδικοποίησης της νομοθεσίας κατασκευής δημοσίων έργων” (Α' 116) και του ν. 3316/2005 “Ανάθεση και εκτέλεση δημοσίων συμβάσεων εκπόνησης μελετών και παροχής συναφών υπηρεσιών και άλλες διατάξεις” (Α' 42), όπως ισχύουν, καθώς και με τις διατάξεις των π.δ. και των κανονιστικών αποφάσεων που εκδίδονται κατ' εξουσιοδότησή τους”.
Εκ των ρυθμίσεων αυτών συνάγεται ότι το πεδίο εφαρμογής του υπό κρίση Κανονισμού εντοπίζεται συγκεκριμένα σε μελέτες και δημόσια έργα, και μάλιστα μόνο για τα ειδικά θέματα που ρυθμίζονται σε αυτόν, τα οποία και αφορούν αποκλειστικά στον ορισμό των αποφαινομένων και γνωμοδοτούντων οργάνων που εμπλέκονται στις σχετικές διαγωνιστικές διαδικασίες.
Με βάση τις σκέψεις αυτές το πεδίο εφαρμογής του υπό κρίση σχεδίου Κανονισμού κρίνεται καταρχήν σύννομο.
V. Παρατηρήσεις επί του Σχεδίου Κανονισμού
1. Λαμβανομένων υπόψη των ανωτέρω παρατηρήσεων σε σχέση με το πεδίο εφαρμογής του Κανονισμού, επισημαίνεται σε κάθε περίπτωση ότι, σύμφωνα με την ερμηνευτική ανακοίνωση της Επιτροπής της Ευρωπαϊκής Ένωσης “σχετικά με το κοινοτικό δίκαιο που εφαρμόζεται στην ανάθεση συμβάσεων οι οποίες δεν καλύπτονται ή καλύπτονται εν μέρει από τις οδηγίες για τις δημόσιες συμβάσεις (συμβάσεις με αξία μικρότερη από τα κατώτατα όρια εφαρμογής των οδηγιών για τις δημόσιες συμβάσεις)” (2006/C 179/02), που παρέχει προς τα κράτη μέλη υποδείξεις σχετικά με την εφαρμογή στην πράξη των πορισμάτων της συναφούς νομολογίας του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι κανόνες του πρωτογενούς ενωσιακού δικαίου για την εσωτερική αγορά εφαρμόζονται και στις συμβάσεις που δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής των οδηγιών για τις δημόσιες συμβάσεις. Ειδικότερα, το Δικαστήριο αποφάνθηκε ότι “αν και ορισμένες συμβάσεις αποκλείονται του πεδίου εφαρμογής των κοινοτικών οδηγιών [...] οι αναθέτοντες φορείς, όταν τις συνάπτουν, υποχρεούνται εντούτοις, να τηρούν τις αρχές και τους θεμελιώδεις κανόνες της Συνθήκης”. Στις αρχές αυτές περιλαμβάνονται η ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων (άρθρο 34 της Σ.Λ.Ε.Ε.), το δικαίωμα εγκατάστασης (άρθρο 43 της Σ.Λ.Ε.Ε.), η ελεύθερη παροχή υπηρεσιών (άρθρο 49 της Σ.Λ.Ε.Ε.), οι μη διακρίσεις και η ίση μεταχείριση, η διαφάνεια, η αναλογικότητα και η αμοιβαία αναγνώριση, τουλάχιστον στις διαδικασίες ανάθεσης συμβάσεων που έχουν επαρκή σχέση με τη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς (Υπόθεση C- 231/03 της 21ης Ιουλίου 2005, Coname, σκέψη 20).
2. Δεύτερον, επισημαίνεται ότι στον τομέα των δημοσίων συμβάσεων εκκρεμεί και είναι σε στάδιο ωριμότητας το αίτημα μεταρρύθμισης του σχετικού νομοθετικού πλαισίου, με σκοπό την απλούστευση και ενοποίησή του, τον εξορθολογισμό των διοικητικών δομών και διαδικασιών και τη μείωση των καθυστερήσεων που σημειώνονται κατά τη διενέργεια των διαδικασιών ανάθεσης και εκτέλεσης των δημοσίων συμβάσεων, την ενίσχυση της διαφάνειας και την καταπολέμηση της διαφθοράς, την προαγωγή του γνήσιου και ελεύθερου ανταγωνισμού και την πλήρη εναρμόνιση με το ευρωπαϊκό ενωσιακό κεκτημένο. Τούτων δοθέντων, στόχος των πάσης φύσεως νομοθετικών και κανονιστικών πρωτοβουλιών που αναλαμβάνονται, ιδίως εφεξής που οι σχετικές πρωτοβουλίες είναι πλέον ώριμες, πρέπει να είναι η κατά το δυνατόν ενοποίηση του νομοθετικού και κανονιστικού πλαισίου που διέπει τον τομέα των δημοσίων συμβάσεων και όχι η υιοθέτηση αποσπασματικών και εξαιρετικών ρυθμίσεων.
Προς της κατεύθυνση αυτή, της ομογενοποίησης του νομικού πλαισίου των δημοσίων συμβάσεων και της αποφυγής της υιοθέτησης αποσπασματικών και περιπτωσιολογικών ανά φορέα ρυθμίσεων, κινείται κατεξοχήν και η Σύμβαση Χρηματοδοτικής Διευκόλυνσης μεταξύ του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας και της Ελληνικής Δημοκρατίας ως δικαιούχου κράτους μέλους και της Τράπεζας της Ελλάδος ως Κεντρικής Τράπεζας και του Ελληνικού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας ως Ταμείου Ανακεφαλαιοποίησης, η οποία κυρώθηκε με το άρθρο 3 του ν. 4336/2015 (ΦΕΚ Α' 94 “Συνταξιοδοτικές Διατάξεις – Κύρωση του Σχεδίου Σύμβασης Οικονομικής Ενίσχυσης από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας και ρυθμίσεις για την Υλοποίηση της Συμφωνίας Χρηματοδότησης”). Συγκεκριμένα, στο σημείο 2.4.2 “Δημόσιες Συμβάσεις” της επισυναπτόμενης στην ανωτέρω Σύμβαση “Συμφωνίας Δημοσιονομικών Στόχων και Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων” ρητώς διαλαμβάνεται ότι “έως τον Ιανουάριο του 2016, θα αρχίσει να ισχύει ένα ενοποιημένο, ολοκληρωμένο και απλουστευμένο νομοθετικό πλαίσιο (πρωτογενής και δευτερογενής νομοθεσία) για τις δημόσιες συμβάσεις και τις συμβάσεις παραχώρησης, συμπεριλαμβανομένης της μεταφοράς των νέων οδηγιών της Ε.Ε. για τις δημόσιες συμβάσεις και τις συμβάσεις παραχώρησης (2014/23, 2014/24, 2014/25)”. Σημειώνεται, συναφώς, ότι ήδη έχει συσταθεί ειδική νομοπαρασκευαστική επιτροπή στο Υπουργείο Οικονομίας, Ανάπτυξης και Τουρισμού για την συνολική αναμόρφωση του νομικού πλαισίου των δημοσίων συμβάσεων, η οποία έχει σχεδόν ολοκληρώσει το έργο της, και η σχετική νομοθετική πρωτοβουλία αναμένεται να ολοκληρωθεί στη Βουλή εντός του Φεβρουαρίου 2016. Συνεπώς, εφόσον επίκειται άμεσα η υιοθέτηση ενός ενιαίου και απλουστευμένου νομοθετικού πλαισίου για τις δημόσιες συμβάσεις, οι διατάξεις του υπό κρίση σχεδίου Κανονισμού καθίστανται εκ προοιμίου διατάξεις περιορισμένης χρονικής ισχύος.
Όλως συμπληρωματικώς, επισημαίνεται ότι και η ψήφιση του ν. 4281/2014 (ΦΕΚ Α' 160) κινήθηκε στην ίδια κατεύθυνση, αυτής της απλοποίησης και της ενοποίησης του νομοθετικού πλαισίου των δημοσίων συμβάσεων. Συγκεκριμένα, με το ν. 4281/2014, όπως ισχύει, καταργείται από την έναρξη ισχύος των διατάξεών του (βλ. σχετικά άρθρο 5 του ν. 4354/2015) κάθε διάταξη, η οποία εξουσιοδοτεί για την έκδοση πράξεων κανονιστικής ισχύος για θέματα που ρυθμίζουν τη σύναψη και εκτέλεση δημοσίων συμβάσεων, καθώς και οι εκδοθείσες κανονιστικές πράξεις δυνάμει των εν λόγω εξουσιοδοτήσεων (βλ. άρθρο 199, παρ. Γ του ν. 4281/2014). Τούτου δοθέντος, οι διατάξεις του υπό κρίση σχεδίου Κανονισμού καθίστανται, και υπό το πρίσμα του ν. 4281/2015, ρυθμίσεις περιορισμένης χρονικής ισχύος.
3. Παρά ταύτα, η ΕΡΤ ΑΕ με το διαβιβαστικό του Κανονισμού έγγραφό της θεμελιώνει την αναγκαιότητα έκδοσης του κρινόμενου Κανονισμού στο ότι “Η μέχρι σήμερα έλλειψη των οργάνων αυτών δημιουργούν ανυπέρβλητα προβλήματα στην εύρυθμη λειτουργίας της ΕΡΤ-Α.Ε., καθόσον δεν μπορούν να εκτελεσθούν έργα οικοδομικά και ηλεκτρομηχανολογικά, τα οποία έχουν επείγοντα χαρακτήρα και σχετίζονται με την ασφάλεια των εγκαταστάσεων της εταιρείας μας και την αποφυγή πρόκληση ατυχημάτων (π.χ. κατασκευή οικίσκων για τοποθέτηση εντός αυτών των υπό προμήθεια 320 πομπών επίγειας ψηφιακής ευρυεκπομπής, συντήρηση και μικρής έκτασης επισκευές των κτιριακών εγκαταστάσεων της ΕΡΤ-Α.Ε. για την προστασία τους από βροχές – υγρασίες, άμεση συντήρηση και επισκευή των υπαρχόντων ανελκυστήρων κ.λπ.)”.
4. Επισημαίνεται, περαιτέρω, ότι το γενικό νομοθετικό πλαίσιο ως προς τον ορισμό των αποφαινόμενων και των γνωμοδοτούντων οργάνων αναθετουσών αρχών στο πλαίσιο διαγωνιστικών διαδικασιών στα πεδία των δημοσίων έργων και των μελετών ρυθμίζονται από το άρθρο 180 του ν. 3669/2008 σε ό,τι αφορά στα δημόσια έργα και από το άρθρο 45 του ν. 3316/2005 σε ό,τι αφορά στην εκπόνηση μελετών. Και στις δύο περιπτώσεις, ο τρόπος ορισμού των οργάνων αυτών προδιαγράφεται με παρόμοιο τρόπο: τα όργανα ορίζονται καταρχήν από τις οργανωτικές διατάξεις των φορέων που λειτουργούν ως αναθέτουσες αρχές. Ελλείψει τέτοιων διατάξεων, τα όργανα ορίζονται στην περίπτωση των δημοσίων έργων με προεδρικό διάταγμα που εκδίδεται ύστερα από πρόταση του Υπουργού Υποδομών και του κατά περίπτωση καθ' ύλην αρμόδιου Υπουργού, και στην περίπτωση της εκπόνησης μελετών με Κοινή Υπουργική Απόφαση που εκδίδεται από τον Υπουργό Υποδομών και τον καθ' ύλην αρμόδιο Υπουργό. Εκ των διατάξεων αυτών προκύπτει το συμπέρασμα ότι κατά κανόνα ο Υπουργός Υποδομών εμπλέκεται ή εγκρίνει με κάποιο τρόπο τον ορισμό των αποφαινόμενων και γνωμοδοτούντων οργάνων, εκτός και αν ο κοινός νομοθέτης τα έχει ο ίδιος ορίσει.
Υπό το πρίσμα των παρατηρήσεων αυτών, ο κρινόμενος Κανονισμός της ΕΡΤ ΑΕ παρουσιάζει την ιδιαιτερότητα να ορίζονται τα αποφαινόμενα και γνωμοδοτούντα όργανα χωρίς να εμπλέκεται καθόλου ο Υπουργός Υποδομών, η συμμετοχή του οποίου δεν προβλέπεται στην εξουσιοδοτική διάταξη επί της οποίας και εκδίδεται ο Κανονισμός. Στο βαθμό, ωστόσο, που η εξουσιοδοτική διάταξη δεν κατοχυρώνει ρητώς τη δυνατότητα εξαιρέσεων από το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο (θα μπορούσε μάλιστα ακόμη και να αμφισβητηθεί το κατά πόσον το περιεχόμενο της εξουσιοδότησης είναι επαρκώς ορισμένο) και δεδομένου ότι σύμφωνα με το άρθρο 43, παρ. 2, εδάφιο β΄ του Συντάγματος η νομοθετική εξουσιοδότηση σε όργανα της Διοίκησης πλην του Προέδρου της Δημοκρατίας αφορά αποκλειστικά και μόνο “ειδικότερα θέματα ή θέματα με τοπικό ενδιαφέρον ή με χαρακτήρα τεχνικό ή λεπτομερειακό” (ουσιαστικά θα μπορούσε να αμφισβητηθεί αν ο ορισμός αποφαινόμενων και γνωμοδοτούντων οργάνων συνιστά, άνευ ετέρου, θέμα τεχνικό ή λεπτομερειακό κατά την έννοια της συνταγματικής πρόνοιας), θα ήταν ίσως σκόπιμο να ορισθούν τα αποφαινόμενα και τα γνωμοδοτούντα όργανα βάσει των γενικών διατάξεων που αναφέρθηκαν αμέσως ανωτέρω (άρθρο 180 του ν. 3669/2008 και 45 του 3316/2005).
Επισημαίνεται ότι οι ανωτέρω παρατηρήσεις αφορούν και στα διαλαμβανόμενα στο άρθρο 6 του κρινόμενου σχεδίου Κανονισμού, περί δυνατότητας παρεκκλίσεων από τις κείμενες διατάξεις για την μελέτη και την κατασκευή έργων της ΕΡΤ ΑΕ. Εξάλλου, οποτεδήποτε λαμβάνονται σχετικές αποφάσεις από τα αρμόδια όργανα της ΕΡΤ ΑΕ, αυτές θα πρέπει να εκδίδονται μετά από σύμφωνη γνώμη της Αρχής σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 2, παρ. 2, περ. γ' (γγ) του ν. 4013/2011 όπως ισχύει.
Σε κάθε περίπτωση, ωστόσο, η γνωμοδοτική αρμοδιότητα της Αρχής επί κανονιστικών πράξεων της διοίκησης εστιάζει πρωτίστως σε έλεγχο νομιμότητας, με βασικό ζητούμενο την διασφάλιση της συμβατότητας του ρυθμιστικού περιεχομένου των πράξεων αυτών με το ενωσιακό και το εθνικό νομοθετικό πλαίσιο που διέπει το πεδίο των δημοσίων συμβάσεων εν γένει, ώστε να αποφεύγεται ο κίνδυνος υιοθέτησης αλληλοαναιρούμενων και αποσπασματικών ρυθμίσεων. Συναφώς, στο πλαίσιο αυτού του ελέγχου η Αρχή δεν υπεισέρχεται στην αξιολόγηση των αμιγώς τεχνικών κρίσεων της διοίκησης, ενώ δεν προχωρά, καταρχήν, σε έλεγχο σκοπιμότητας. Συνεπώς, καθώς οι ουσιαστικές ρυθμίσεις του κρινόμενου Κανονισμού δεν αντίκεινται στο ενωσιακό και στο εθνικό νομοθετικό πλαίσιο των δημοσίων συμβάσεων, το περιεχόμενό του κρίνεται σύννομο.
VI. Συμπέρασμα
Κατόπιν όλων των ανωτέρω γενικών και ειδικών παρατηρήσεων και επισημάνσεων, επί του υποβληθέντος σχεδίου απόφασης του Διοικητικού Συμβουλίου της Εταιρείας Ε.Ρ.Τ. Α.Ε. με θέμα “Κανονισμός κατασκευής – εκτέλεσης έργων και εκπόνησης μελετών”, η Αρχή διατυπώνει ομόφωνα σύμφωνη γνώμη επί των προτεινόμενων ρυθμίσεων, για τους λόγους που αναφέρονται ανωτέρω.
Αθήνα, 18.01.2016
ΘΕΩΡΗΘΗΚΕ
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ
ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΡΑΪΚΟΣ
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ