Αριθμός 946/2022
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
Γ’ Πολιτικό Τμήμα
ΣΥΓΚΡΟΤΗΘΗΚΕ από τους Δικαστές: Γεώργιο Χριστοδούλου, Αντιπρόεδρο του Αρείου Πάγου, Μαρία Μουλιανιτάκη, Μαρουλιώ Δαβίου, Μαρία Κουφούδη, Αθανάσιο Θεοφάνη - Εισηγητή, Αρεοπαγίτες.
ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΕ δημόσια στο ακροατήριό του, στις 17 Νοεμβρίου 2021, με την παρουσία και του Γραμματέα Παναγιώτη Μπούκη, για να δικάσει την υπόθεση μεταξύ:
Των αναιρεσειουσών: 1) Β. Π. του Π., συζ. Θ. Δ., κατοίκου ..., Νομού Αρκαδίας, 2) Α. Π. του Π., 3) Ν. Π. του Π., συζ. Γ. Α., κατοίκων ..., Νομού Αρκαδίας, οι οποίες εκπροσωπήθηκαν από τον πληρεξούσιο δικηγόρο τους Ζαχαρία Μέλεγο, με δήλωση κατ' άρθρο 242 παρ. 2 ΚΠολΔ, και δεν κατέθεσαν προτάσεις.
Της αναιρεσιβλήτου: Μ., χήρας Ι. Λ., το γένος Κ. Δ., κατοίκου ..., Νομού Αρκαδίας, η οποία εκπροσωπήθηκε από τον πληρεξούσιο δικηγόρο της Ευάγγελο Ανέστη, με δήλωση κατ' άρθρο 242 παρ. 2 ΚΠολΔ, και κατέθεσε προτάσεις.
Η ένδικη διαφορά άρχισε με την από 3-2-2016 αγωγή των ήδη αναιρεσειουσών, που κατατέθηκε στο Ειρηνοδικείο Άστρους. Εκδόθηκαν οι αποφάσεις: 11/2018 οριστική του ίδιου Δικαστηρίου και 734/2020 του Μονομελούς Πρωτοδικείου Ναυπλίου. Την αναίρεση της τελευταίας απόφασης ζητούν οι αναιρεσείουσες με την από 19-2-2021 αίτησή τους.
Κατά τη συζήτηση της αίτησης αυτής, που εκφωνήθηκε από το πινάκιο, οι διάδικοι παραστάθηκαν, όπως σημειώνεται πιο πάνω.
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Με την κρινόμενη από 19.02.2021 αίτηση αναιρέσεως, προσβάλλεται η, αντιμωλία των διαδίκων και κατά την τακτική διαδικασία, εκδοθείσα, υπ' αριθμ. 734/2020 τελεσίδικη απόφαση του, ως Εφετείου δικάσαντος, Μονομελούς Πρωτοδικείου Ναυπλίου, το οποίο απέρριψε την από 15.01.2020 έφεση των αναιρεσειουσών κατά της υπ' αριθμ. 11/2018 οριστικής αποφάσεως του Ειρηνοδικείου Άστρους, το οποίο είχε απορρίψει την από 03.02.2016 αγωγή τους περί παροχής διόδου κατ' άρθρ. 1012 του Α.Κ.. Η αίτηση αυτή αναιρέσεως ασκήθηκε νομότυπα και εμπρόθεσμα (άρθρα 552, 553§1 στοιχ. β', 556§1, 558 εδάφ. α', 564§3, 566§1 Κ.Πολ.Δ.). Επομένως, είναι παραδεκτή (άρθρο 577§1 Κ.Πολ.Δ.) και πρέπει να ερευνηθεί περαιτέρω ως προς τους λόγους της (άρθρο 577§2 Κ.Πολ.Δ.). Κατά μεν τη διάταξη του άρθρου 1012 του ΑΚ, αν ακίνητο στερείται την αναγκαία δίοδο προς τον δρόμο, έχει δικαίωμα ο κύριός του να απαιτήσει δίοδο από τους γείτονες έναντι ανάλογης αποζημιώσεως, κατά δε τη διάταξη του άρθρου 1013 του ίδιου Κώδικα, η κατεύθυνση της διόδου και η έκταση του δικαιώματος για χρήση της, καθώς και η αποζημίωση που πρέπει να καταβληθεί, καθορίζονται με δικαστική απόφαση. Από τον συνδυασμό των διατάξεων αυτών συνάγονται, πλην άλλων, τα εξής: α) Ως ακίνητο στερούμενο την αναγκαία δίοδο προς την οδό θεωρείται εκείνο που στερείται κάθε επικοινωνία με δημόσια, δημοτική ή κοινοτική οδό, αναγκαία για την εκμετάλλευση ή τη χρησιμοποίησή του, σύμφωνα με τον προορισμό του, καθώς και εκείνο που έχει μεν δίοδο, πλην όμως αυτή εξυπηρετεί ατελώς τις ανάγκες του, ανεξαρτήτως αν πρόκειται για ακίνητο αστικό ή αγροτικό, οικοδομημένο εν μέρει ή ασκεπή χώρο, εντός ή εκτός σχεδίου, β) η έκταση του δικαιώματος προς χρήση διόδου, η οποία πρέπει να ανταποκρίνεται προς την οικονομική χρησιμότητά του, καθώς και η επάρκεια της διόδου, κρίνονται αντικειμενικά, σύμφωνα με τις κατά το χρόνο ασκήσεως της αγωγής συγκεκριμένες συνθήκες, ενόψει και των αναγκών του ακινήτου, του προορισμού του και της θέσεως ή της περιοχής αυτού και γ) στο δικαστήριο της ουσίας παρέχεται η εξουσία, κατά την έρευνα της σχετικής αγωγής, να καθορίζει, εκτιμώντας τις περιστάσεις, τις διαστάσεις της διόδου και την κατεύθυνση που πρέπει να ακολουθεί αυτή, με την επιλογή, κατά την αναιρετικά ανέλεγκτη κρίση του, της προσφορότερης διελεύσεως, η οποία θα έχει ως κριτήριο την όσο το δυνατό μικρότερη ζημία των γειτονικών ακινήτων (Α.Π. 442/2021, Α.Π. 568/2012). Η αγωγή για παροχή διόδου, ως και εκείνη για τροποποίηση αυτής, που υπάρχει σε περίπτωση μη πλήρους εξυπηρετήσεως, ασκείται κατά του κυρίου του γειτονικού ακινήτου από τον οποίο επιδιώκεται η δίοδος, χωρίς να είναι ανάγκη για το παραδεκτό της αγωγής να απευθύνεται αυτή και κατά των κυρίων όλων των γειτονικών κτημάτων, από τα οποία μπορεί να διέλθει η δίοδος. Η υποχρέωση για την παροχή διόδου αποτελεί περιορισμό της κυριότητας εκ του νόμου, με την έννοια ότι περιορίζει την έκταση των εξουσιών του κυρίου επί του τμήματος του ακινήτου του που οριοθετείται ως δίοδος του άλλου ακινήτου και αντισταθμίζεται με την καταβολή ανάλογης αποζημιώσεως που καταβάλλεται πριν τη χρήση της διόδου. Ανάλογη αποζημίωση είναι εκείνη που καλύπτει κάθε ζημία του κυρίου του γειτονικού ακινήτου που βαρύνεται με την παροχή της διόδου. Ο καθορισμός της ανάλογης αποζημιώσεως περιλαμβάνει όχι μόνο τη μείωση της αξίας του γειτονικού ακινήτου από τη σύσταση της δουλείας ή τη μείωση της προσόδου του, αλλά και κάθε άλλη από την παροχή της διόδου ζημία. Η αποζημίωση είναι χρηματική, οφείλεται πάντοτε και καταβάλλεται εφάπαξ, μόνο δε μετά την καταβολή της αποζημίωσης μπορεί να χρησιμοποιηθεί η δίοδος (Α.Π. 121/2018, Α.Π. 1792/2009). Τέλος ο εναγόμενος σε σχετική αγωγή μπορεί να ισχυρισθεί και να αποδείξει ότι η διέλευση της διόδου από άλλο γειτονικό ακίνητο, το οποίο πρέπει να προσδιορίζει, είναι λιγότερο επαχθής και επιζήμια σε σύγκριση με το δικό του και (ή) ότι ανταποκρίνεται καλλίτερα στην οικονομική χρησιμότητα του περίκλειστου. Ο ισχυρισμός αυτός συνιστά ένσταση καταλυτική της αγωγής, καθ' όσον, αφενός μεν προϋποθέτει αληθινά τα περιστατικά που αποτελούν τη βάση της αγωγής (άρθρα 1012, 1013 του Α.Κ.) αφετέρου δε περιλαμβάνει νέα γεγονότα, δηλαδή, την ύπαρξη άλλου γειτονικού ακινήτου από το οποίο προσήκει με βάση τις αντικειμενικές συνθήκες η διέλευση της διόδου (Α.Π. 442/2021, Α.Π. 292/1990). Περαιτέρω, στις διατάξεις του άρθρου 1§2 στοιχ. α' περίπτ. ββ ορίζονται τα ακόλουθα: "ββ. Οργανωμένες τουριστικές κατασκηνώσεις (camping): Οι οργανωμένες τουριστικές κατασκηνώσεις είναι κύρια ξενοδοχειακά καταλύματα, υπαίθρια, με ή χωρίς οικίσκους, στα οποία παρέχεται η δυνατότητα διαμονής, εστίασης και αναψυχής τουριστών που διαθέτουν ή όχι κατασκηνωτικά ή μεταφορικά μέσα, όπως συρόμενα ή αυτοκινούμενα τροχόσπιτα, ρυμουλκούμενα ή ημιρυμουλκούμενα τροχόσπιτα, σκηνές, τροχοσκηνές ή σκηνές επί της οροφής οχημάτων, τουριστικά λεωφορεία διαμορφωμένα με κοιτώνες (hotel bus) και τουριστικά λεωφορεία με συρόμενα οχήματα διαμορφωμένα με κοιτώνες (rotel hotel). Με απόφαση του Υπουργού Τουρισμού ρυθμίζονται οι όροι ίδρυσης και λειτουργίας των οργανωμένων τουριστικών κατασκηνώσεων και καθορίζονται οι τεχνικές και λειτουργικές προδιαγραφές αυτών. Με την ίδια απόφαση καθορίζονται ο τρόπος και η διαδικασία κατάταξής τους σε κατηγορίες αστέρων, τα βαθμολογούμενα κριτήρια, θέματα σχετικά με τον τρόπο και τη διαδικασία κατάταξης στις νέες κατηγορίες αστέρων και υφιστάμενων οργανωμένων τουριστικών κατασκηνώσεων και κάθε άλλο σχετικό θέμα.”. Ακολούθως, στη διάταξη του στοιχείου α' της παραγράφου 6 του άρθρου 2 της υπ' αριθμ. 14129/02.07.2015 (Φ.Ε.Κ. Β’ 1476 της 14.07.2015) αποφάσεως της Υπουργού Τουρισμού, που εκδόθηκε κατ' εξουσιοδότηση της αμέσως προαναφερθείσας διατάξεως του ν. 4276/2014, ορίζονται τα ακόλουθα: "Η προσπέλαση στις οργανωμένες τουριστικές κατασκηνώσεις, η οποία βεβαιώνεται και αποτυπώνεται στην τεχνική έκθεση που προβλέπεται στην περίπτωση ζ' της παραγράφου 1 του άρθρου 3 του Ν. 4276/2014, γίνεται από αναγνωρισμένη ως κοινόχρηστη ή ιδιωτική οδό ή μη αναγνωρισμένη ιδιωτική οδό πλάτους τουλάχιστον 5,50 μέτρων, προσπελάσιμη σε όλο το μήκος μέχρι τη συμβολή της με την κύρια ασφαλτοστρωμένη οδική αρτηρία, ή διά δουλείας διόδου συσταθείσας με μεταγεγραμμένη συμβολαιογραφική πράξη.”. Βέβαια με το άρθρο 46§1 στοιχ. α' περίπτ. αα του ν. 4442/2016 καταργήθηκε η ρύθμιση που προβλεπόταν στο στοιχείο ζ' της παραγράφου 1 του άρθρου 3 του ν. 4276/2014, πλην όμως η κατάργηση αυτή, που νομοθετήθηκε με στόχο τη βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος και την ανάκαμψη της ανταγωνιστικότητας διά της απλουστεύσεως της διαδικασίας ενάρξεως λειτουργίας τουριστικών καταλυμάτων (βλ. την αιτιολογική έκθεση του ν. 4442/2016), αφορούσε μόνον στην υποβολή αρμοδίως της τεχνικής εκθέσεως και των αντιγράφων κ.τ.λ. που προβλέπονταν αρχικά κατά τη διαδικασία χορηγήσεως Ειδικού Σήματος Λειτουργίας ξενοδοχείων και οργανωμένων τουριστικών κατασκηνώσεων και όχι στον τρόπο της οδικής επικοινωνίας οργανωμένης τουριστικής κατασκηνώσεως με την κύρια οδό. Από τις αμέσως πιο πάνω διατάξεις του ν. 4276/2014 και της υπ' αριθμ. 14129/02.07.2015 (Φ.Ε.Κ. Β’ 1476 της 14.07.2015) αποφάσεως της Υπουργού Τουρισμού, προκύπτει με σαφήνεια η βούληση του νομοθέτη να διευρύνει τις δυνατότητες προσπελάσεως του χώρου, όπου πρόκειται να εγκατασταθεί οργανωμένη τουριστική κατασκήνωση και συνδέσεώς της με την κύρια οδό προσθέτοντας και αυτόν της δημιουργίας συνδετήριας οδού (διόδου) με τη σύσταση δουλείας διόδου συσταθείσας με μεταγεγραμμένη συμβολαιογραφική πράξη ενώ τέτοια εκδοχή αποκλειόταν ρητά στο παρελθόν (βλ. άρθρο 154§3 στοιχ. α' εδάφ. β' της υπ' αριθμ. 530992/28.09.1987 - Φ.Ε.Κ. Β’ 557/1987, που είχε εκδοθεί κατ' εξουσιοδότηση των διατάξεων των άρθρων 2 του α.ν. 1565/1950, όπως κυρώθηκε με τον ν. 1624/1951, 2 του ν. δ. 201/1974 και 7 του ν. 431/1937).
Συνεπώς, εφόσον ο νομοθέτης προέβλεψε και άλλο τρόπο προσπελάσεως του χώρου, όπου πρόκειται να εγκατασταθεί οργανωμένη τουριστική κατασκήνωση, και συνδέσεώς της με την κύρια οδό, προσθέτοντας και αυτόν της δημιουργίας συνδετήριας οδού (διόδου) με τη σύσταση δουλείας διόδου συσταθείσας με μεταγεγραμμένη συμβολαιογραφική πράξη, με σκοπό τη διευκόλυνση της ιδρύσεως και λειτουργίας τέτοιας μορφής τουριστικών καταλυμάτων, δεν μπορεί να συναχθεί επιχείρημα ότι απέκλεισε την περίπτωση δημιουργίας διόδου προσπελάσεως με σύσταση δουλείας διά δικαστικής αποφάσεως με νόμιμο έρεισμα τη διάταξη των άρθρων 1012 επόμ. του Α.Κ. και τούτο διότι, αν ήθελε κάτι τέτοιο, θα περιελάμβανε ρητή απαγόρευση, ενώ στις προαναφερόμενες διατάξεις αναφέρθηκε στο συνήθως συμβαίνον. Επομένως, κατά τελολογική ερμηνεία της ως άνω διατάξεως λόγω της ασαφούς διατυπώσεώς της, στον προβλεπόμενο με αυτήν (διάταξη) τρόπο προσπελάσεως σε χώρο, όπου πρόκειται να εγκατασταθεί οργανωμένη τουριστική κατασκήνωση, εκτός από τη δυνατότητα σύστασης δουλείας διόδου με μεταγεγραμμένη συμβολαιογραφική πράξη, περιλαμβάνεται και η δυνατότητα δημιουργίας διόδου προσπέλασης με σύσταση σχετικής δουλείας δια δικαστικής αποφάσεως κατ' άρθρ. 1012 επ. ΑΚ. Εξάλλου, κατά τη διάταξη του άρθρου 560 αριθμ. 1 εδάφ. α' του ΚΠολΔ, κατά των αποφάσεων των πρωτοδικείων που εκδίδονται σε εφέσεις κατά αποφάσεων των ειρηνοδικείων αναίρεση επιτρέπεται και αν παραβιάστηκε κανόνας του ουσιαστικού δικαίου, στον οποίο περιλαμβάνονται και οι ερμηνευτικοί κανόνες των δικαιοπραξιών. Ο λόγος αυτός αναιρέσεως, για ευθεία παραβίαση κανόνα ουσιαστικού δικαίου, ιδρύεται αν αυτός δεν εφαρμόστηκε, ενώ συνέτρεχαν οι προϋποθέσεις εφαρμογής του, ή αν εφαρμόστηκε, ενώ δεν έπρεπε, καθώς και αν το δικαστήριο προσέδωσε στον εφαρμοστέο κανόνα έννοια διαφορετική από την αληθινή. Στην περίπτωση που το δικαστήριο έκρινε κατ' ουσίαν την υπόθεση, η παραβίαση κανόνα ουσιαστικού δικαίου κρίνεται ενόψει των πραγματικών περιστατικών που ανελέγκτως δέχθηκε ότι αποδείχθηκαν το δικαστήριο της ουσίας και της υπαγωγής αυτών στο νόμο και ιδρύεται ο λόγος αυτός αναιρέσεως αν οι πραγματικές παραδοχές της αποφάσεως καθιστούν φανερή την παραβίαση. Τούτο συμβαίνει όταν το δικαστήριο εφήρμοσε το νόμο, παρότι τα πραγματικά περιστατικά που δέχθηκε ότι αποδείχτηκαν δεν ήταν αρκετά για την εφαρμογή του ή δεν εφάρμοσε το νόμο, παρότι τα πραγματικά περιστατικά που δέχτηκε αρκούσαν για την εφαρμογή του, καθώς και όταν προέβη σε εσφαλμένη υπαγωγή των πραγματικών περιστατικών σε διάταξη στο πραγματικό της οποίας αυτά δεν υπάγονται. Επίσης, από τη διάταξη του άρθρου 559 αριθμ. 19 (560 αριθμ. 6) του Κ.Πολ.Δ. προκύπτει ότι θεμελιώνεται λόγος αναιρέσεως για έλλειψη νόμιμης βάσεως, όταν το από τις αποδείξεις πόρισμα του δικαστηρίου σε ζήτημα, που ασκεί ουσιώδη επιρροή στην έκβαση της δίκης, είναι ανεπαρκές ή αντιφατικό. Ο λόγος δε αναιρέσεως από τον αριθμό 1 εδάφ. α' του άρθρου 559 (560 αριθμ. 1) του Κ.Πολ.Δ. μπορεί να εξεταστεί και ως λόγος από τον αριθμό 19 (6) του ίδιου άρθρου, γιατί περιέχει σιωπηρά και παράπονο για έλλειψη νόμιμης βάσεως (Α.Π. 440/2019, Α.Π. 76/2010, Α.Π. 823/2008). Στην προκείμενη περίπτωση, το Μονομελές Πρωτοδικείο Ναυπλίου, που δίκασε κατ' έφεση, δέχθηκε με την παραδεκτά επισκοπούμενη (άρθρο 561§2 του Κ.Πολ.Δ.) προσβαλλόμενη απόφαση του, σε σχέση με την ένδικη αγωγή των αναιρεσειουσών περί παροχής σ' αυτές διόδου μέσω του ακινήτου της αναιρεσίβλητης, τα ακόλουθα κρίσιμα πραγματικά περιστατικά: " ... . Οι εκκαλούντες είναι κύριοι νομείς και κάτοχοι ενός ακινήτου που βρίσκεται στη θέση …… της ευρύτερης περιοχής ... της κτηματικής περιφέρειας του ..., δήμου Νότιας Κυνουρίας, εμβαδού 12.333,46 τ.μ. όπως αποτυπώνεται στο συνημμένο στην αγωγή τοπογραφικό διάγραμμα. Με το από 2/11/2015 ιδιωτικό προσύμφωνο μίσθωσης αγροτικού ακινήτου οι εκκαλούντες προσυμφώνησαν με φερόμενο ως αντισυμβαλλόμενο τον H. S., κάτοικο Πέρα Μελάνων, δήμου Νότιας Κυνουρίας Νομού Αρκαδίας, την εκμίσθωση του ακινήτου ιδιοκτησίας τους, για 20 έτη προκειμένου να λειτουργήσει εντός αυτού επιχείρηση οργανωμένης τουριστικής κατασκήνωσης (camping). Όμως, σύμφωνα με την παράγραφο 6α του άρθρου 2 της υπ' αριθ. 14129/2015 υπουργικής απόφασης: "Η προσπέλαση στις οργανωμένες τουριστικές κατασκηνώσεις, η οποία βεβαιώνεται και αποτυπώνεται στην τεχνική έκθεση που προβλέπεται στην περίπτωση ζ' της παραγράφου 1 του άρθρου 3 του Ν. 4276/2014, γίνεται από αναγνωρισμένη ως κοινόχρηστη ή ιδιωτική οδό ή μη αναγνωρισμένη αγροτική οδό πλάτους τουλάχιστον 5,50 μέτρων, προσπελάσιμης σε όλο της το μήκος μέχρι τη συμβολή της με την κύρια ασφαλτοστρωμένη οδική αρτηρία, ή διά δουλείας διόδου συσταθείσας με μεταγεγραμμένη συμβολαιογραφική πράξη”. Παρά το γεγονός ότι η ανωτέρω αναφερθείσα τεχνική έκθεση που προβλεπόταν στην περίπτωση ζ' της παραγράφου 1 του άρθρου 3 του Ν. 4276/2014, έχει ήδη καταργηθεί με το άρθρο 42 παρ. 1 Ν. 4442/2016 (ΦΕΚ Α 230/7.12.2016), εντούτοις το υπόλοιπο κείμενο της ανωτέρω διάταξης, που εξακολουθεί να ισχύει και ως ειδικότερη διάταξη υπερισχύει, ως προς την νομοτυπική ισχύ, έναντι των γενικών διατάξεων περί συστάσεως δουλείας του ΑΚ, αναφέρει ρητά και περιοριστικά τους τρόπους με τους οποίους δύναται να αποκτηθεί πρόσβαση σε οργανωμένη τουριστική κατασκήνωση, αναφέροντας ως αποκλειστικούς τρόπους πρόσβασης: 1) την αναγνωρισμένη ως κοινόχρηστη ή ιδιωτική οδό ή 2) μη αναγνωρισμένη αγροτική οδό πλάτους τουλάχιστον 5,50 μέτρων, προσπελάσιμης σε όλο της το μήκος μέχρι τη συμβολή της με την κύρια ασφαλτοστρωμένη οδική αρτηρία, ή 3) διά δουλείας διόδου συσταθείσας με μεταγεγραμμένη συμβολαιογραφική πράξη. Πέραν των ανωτέρω δεν δύναται, βάσει της συγκεκριμένης υπουργικής απόφασης, να αποκτηθεί πρόσβαση, καθ' οιονδήποτε άλλον τρόπο, σε οργανωμένη τουριστική κατασκήνωση, ενώ ουδείς λόγος γίνεται για την έκδοση δικαστικής απόφασης που θα αντικαθιστά ή και θα υποκαθιστά τους ανωτέρω τρόπους. Η επικαλούμενη, επομένως, από τους εκκαλούντες και προτεινόμενη δίοδος των 5,50 μ. όπως αποτυπώνεται στο συνημμένο στην αγωγή τοπογραφικό, δεν εμπεριέχεται σε κανένα από τους προαναφερθέντες στην υπουργική απόφαση τρόπους πρόσβασης, αφού ούτε αναγνωρισμένη ως κοινόχρηστη ή ιδιωτική οδός ή μη αναγνωρισμένη αγροτική οδός πλάτους τουλάχιστον 5,50 μέτρων, στο σύνολο της, είναι, ούτε έχει συσταθεί, πάλι στο σύνολο της, δια δουλείας διόδου με μεταγεγραμμένη συμβολαιογραφική πράξη και επομένως οι εκκαλούντες δεν δύναται να ζητήσουν την συγκεκριμένη δίοδο, δια μέσου και του ακινήτου της εφεσίβλητης αφού δεν είναι η απαιτούμενη εκ της ανωτέρω υπουργικής απόφασης. Ο ισχυρισμός άλλωστε των εκκαλούντων ότι η αιτούμενη από αυτούς δίοδος είναι η αναγκαία δίοδος που αναφέρεται στα άρθρα 1012 επ. ΑΚ δεν είναι νόμιμος και πρέπει να απορριφθεί, αφού στην προκειμένη περίπτωση δεν τίθεται ζήτημα αναγκαίας διόδου για πρόσβαση σε δημόσιο δρόμο, κατά άρθρο 1012 ΑΚ, την οποία, σε κάθε περίπτωση, διαθέτει το ακίνητο των εκκαλούντων, όπως και οι ίδιοι συνομολογούν, αλλά της ειδικότερης νομίμου πλάτους διόδου, που ορίζεται με την υπ' αριθ. 14129/2015 υπουργική απόφαση και δύναται να υφίσταται μόνο κατά τους αναφερόμενους στην υπουργική απόφαση τρόπους. ... .”. Με βάση τις ανωτέρω παραδοχές το Μονομελές Πρωτοδικείο Ναυπλίου απέρριψε την έφεση των αναιρεσειουσών κατά της αποφάσεως του Ειρηνοδικείου Άστρους που, και αυτό, είχε απορρίψει την αγωγή αυτών (αναιρεσειουσών) από τα άρθρα 1012 επόμ. του Α.Κ. . Με την κρίση του, όμως, αυτή το ως Εφετείο δικάσαν Μονομελές Πρωτοδικείο Ναυπλίου αφενός μεν παραβίασε ευθέως τις προαναφερθείσες διατάξεις του ουσιαστικού δικαίου, ήτοι αυτές των άρθρων 2§6 στοιχείο α' της υπ' αριθμ. 14129/02.07.2015 (Φ.Ε.Κ. Β’ 1476 της 14.07.2015) αποφάσεως της Υπουργού Τουρισμού και 1012 επόμ. του Α.Κ. διότι, αν και δέχτηκε ότι το ακίνητο των αναιρεσειουσών έχει οδό προσπελάσεως στην κύρια οδό, ο οποία (οδός προσπελάσεως) στερείται σε όλο το μήκος της του προβλεπόμενου πλάτους, εν τούτοις αρνήθηκε να εφαρμόσει τις ως άνω διατάξεις του νόμου, με την εσφαλμένη ερμηνεία ότι σ' αυτές (διατάξεις του νόμου) δεν προβλέπεται η δυνατότητα εφαρμογής των προβλέψεων των άρθρων 1012 επόμ. του Α.Κ., ενώ η δυνατότητα αυτή δεν απαγορεύεται από το νόμο και είναι σύννομη, σύμφωνα με όσα σημειώθηκαν ανωτέρω, αφετέρου δε στέρησε την απόφασή του νόμιμης βάσεως με αντιφατική αιτιολογία. Τούτο δε διότι, αν και δέχτηκε ότι το ακίνητο των αναιρεσειουσών έχει δίοδο προσπελάσεως προς την κύρια οδό, κυμαινόμενου αλλ' όχι σταθερού πλάτους τουλάχιστον 5,50 μ. σε όλο το μήκος της, παραλλήλως δέχτηκε ότι η οδός αυτή δεν επιτρέπεται να διαπλατυνθεί με τη σύσταση δουλείας διόδου δια δικαστικής αποφάσεως, διότι η αιτούμενη λωρίδα γης δεν είναι η "αναγκαία" κατά νόμο δίοδος προσπελάσεως. Περαιτέρω, ο ισχυρισμός της αναιρεσίβλητης, που περιέχεται στις εμπροθέσμως (άρθρο 570§1 του Κ.Πολ.Δ.) κατατεθείσες προτάσεις της, σύμφωνα με τον οποίο οι λόγοι αναιρέσεως που περιλαμβάνονται στο αναιρετήριο (πρόκειται στην ουσία για ένα λόγο με δύο σκέλη) είναι αλυσιτελείς και, επομένως, απαράδεκτοι και τούτο διότι η στην προσβαλλόμενη απόφαση ενσωματωθείσα, λόγω της κατ' ουσίαν απορρίψεως της κατ' αυτής ασκηθείσης εφέσεως, υπ' αριθμ. 11/2018 απόφαση του Ειρηνοδικείου Άστρους απέρριψε την αγωγή των αναιρεσειουσών με επάλληλη αιτιολογία, μη πληττόμενη εν συνόλω, με αποτέλεσμα να υφίσταται επαρκές έρεισμα της αναιρεσιβαλλόμενης αποφάσεως, είναι αβάσιμος ως ερειδόμενος επί εσφαλμένης προϋποθέσεως. Συγκεκριμένα, από την παραδεκτή επισκόπηση (άρθρο 561§2 του Κ.Πολ.Δ.) της αμέσως προαναφερόμενης αποφάσεως προκύπτει ότι σ' αυτήν αναφέρεται ότι: " ... . Ως εκ τούτου, η αιτούμενη (συμπληρωματική) δίοδος, αφενός δεν συνδέει το ακίνητο των εναγουσών με δρόμο, αφού παρεμβάλλεται το ανωτέρω εδαφικό τμήμα, επί του οποίου δεν αποδείχτηκε ότι οι ενάγουσες έχουν αποκτήσει με νόμιμο τρόπο δικαίωμα διέλευσης, αφετέρου δεν εξασφαλίζει προσπελάσιμη δίοδο πλάτους 5,50 μ. σε όλο το μήκος της από το ακίνητο των εναγουσών μέχρι την κύρια ασφαλτοστρωμένη οδική αρτηρία, με τα χαρακτηριστικά που απαιτούνται από την ΥΑ 14129/2015, καθώς παρεμβάλλεται το προαναφερόμενο εδαφικό τμήμα, το οποίο δεν φέρει κάποια από τις περιοριστικά προβλεπόμενες από την ΥΑ 14129/2015 μορφές διόδου. ... .”. Από την ως άνω διατύπωση όμως της προσβαλλόμενης αποφάσεως προκύπτει ότι, παρόλη την χρησιμοποίηση του σχήματος "αφενός (μεν) ... αφετέρου (δε)" που συνδέει παρατακτικά δύο ισοδύναμους όρους, δεν περιλαμβάνει αυτή (απόφαση) δύο ξεχωριστές (επάλληλες) αιτιολογίες, αλλ' απλώς την αυτή αιτιολογία διατυπώνει με τον ως άνω αναφερόμενο γλωσσικά τρόπο.
Συνεπώς, το ως Εφετείο δικάσαν Μονομελές Πρωτοδικείο Ναυπλίου υπέπεσε στις πλημμέλειες από το άρθρο 560 αριθμ. 1 και 6 του Κ.Πολ.Δ. και είναι βάσιμος ο σχετικός λόγος αναιρέσεως. Κατ' ακολουθίαν τούτων πρέπει να γίνει δεκτή η αίτηση αναιρέσεως και να αναιρεθεί η προσβαλλόμενη απόφαση, να παραπεμφθεί δε αυτή (υπόθεση) για περαιτέρω εκδίκαση στο ίδιο Δικαστήριο, του οποίου είναι δυνατή η σύνθεση από άλλους δικαστές (άρθρο 580§3 του Κ.Πολ.Δ.). Επίσης, τα δικαστικά έξοδα των, δια του πληρεξουσίου τους δικηγόρου καταθεσάντων προτάσεις, αναιρεσειουσών, κατά παραδοχή σχετικού αιτήματός τους, πρέπει, λόγω της ήττας της αναιρεσίβλητης, να επιβληθούν εις βάρος της δεύτερης (άρθρα 176, 183, 189§1, 191§2 Κ.Πολ.Δ.) και το κατατεθέν, για την παραδεκτή άσκηση της αιτήσεως αναιρέσεως, παράβολο να επιστραφεί στις καταθέσασες (άρθρο 495§3 Κ.Πολ.Δ.).
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Αναιρεί την υπ' αριθμ. 734/2020 απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Ναυπλίου.
Παραπέμπει την υπόθεση για περαιτέρω εκδίκαση στο ίδιο Δικαστήριο, το οποίο θα συγκροτηθεί από άλλο Δικαστή, εκτός από εκείνον που εξέδωσε την αναιρεθείσα απόφαση.
Καταδικάζει την αναιρεσίβλητη στην πληρωμή των δικαστικών εξόδων των αναιρεσειουσών, προσδιορίζει δε το ποσό αυτών σε τρεις χιλιάδες ευρώ (3.000,00€). Και Διατάσσει την επιστροφή του παραβόλου στις αναιρεσείουσες.
ΚΡΙΘΗΚΕ, αποφασίσθηκε στην Αθήνα, στις 6 Απριλίου 2022.
ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του, στην Αθήνα, στις 31 Μαΐου 2022.
Ο ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ Ο ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ