ΑΠ (Ποιν) 1138/2023 Εργατικό ατύχημα σε μεταλλευτικές εγκαταστάσεις - Θάνατος εργαζομένου εξ αιτίας υποχώρησης της οροφής υπόγιεας στοάς, συνεπεία έκρηξης - Παράλειψη λήψεως των απαιτούμενων μέτρων ασφαλείας και παροχής οδηγιών ως προς τους κινδύνους - Αιτιολογία παρεμπίπτουσας απόφασης για την αναβολή της δίκης και απαράδεκτο του λόγου αναίρεσης λόγω έλλειψης εννόμου συμφέροντος - Αιτιάσεις για ακυρότητα ως προς την εισαγγελική πρόταση

Αριθμός 1138/2023
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
Ε’ ΠΟΙΝΙΚΟ ΤΜΗΜΑ
Συγκροτήθηκε από τους Δικαστές: Μαρία Λεπενιώτη, Προεδρεύουσα Αρεοπαγίτη (σύμφωνα με την υπ’αριθ. …/2023 πράξη της Προέδρου του Αρείου Πάγου), Σοφία Οικονόμου, Κωστούλα Πρίγγουρη, Παρασκευή Τσούμαρη - Εισηγήτρια και Τριανταφύλλη Δρακοπούλου, Αρεοπαγίτες.
Συνήλθε σε δημόσια συνεδρίαση στο Κατάστημά του στις 7 Απριλίου 2023, με την παρουσία του Αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου Λάμπρου Σοφουλάκη (γιατί κωλύεται ο Εισαγγελέας) και του Γραμματέα Γεράσιμου Βάλσαμου, για να δικάσει την αίτηση των αναιρεσειόντων - κατηγορουμένων: 1. I. Θ. του Ν., κατοίκου ... ο οποίος εκπροσωπήθηκε από τον πληρεξούσιο δικηγόρο του Δημήτριο Βαρελά. 2. Κ. Θ. του Ι., κατοίκου ... ο οποίος εκπροσωπήθηκε από την πληρεξουσία δικηγόρο του Βασιλική Ζιαμπάρα, για αναίρεση της υπ’αριθ. 212/2022 απόφασης του Τριμελούς Εφετείου Πλημμελημάτων Λαμίας. Με υποστηρίζοντες την κατηγορία τους: 1. Χ. Ν. του Β., κάτοικο ... και 2. Ε. Ν. του Β., κάτοικο ..., οι οποίοι εκπροσωπήθηκαν από την πληρεξουσία δικηγόρο τους Αριστέα-Φανουρία Σωτηροπούλου.
Το Τριμελές Εφετείο Πλημμελημάτων Λαμίας, με την ως άνω απόφασή του διέταξε όσα λεπτομερώς αναφέρονται σ' αυτή, και oι αναιρεσείοντες - κατηγορούμενοι ζητούν την αναίρεση αυτής, για τους λόγους που περιλαμβάνονται στην με αρ. πρωτ. …/13.2.2023 κοινή αίτηση αναιρέσεως, η οποία καταχωρίστηκε στο οικείο πινάκιο με τον αριθμό …/2023.
Αφού άκουσε Τον Αντεισαγγελέα, που πρότεινε να απορριφθεί η προκείμενη αίτηση αναίρεσης και τους πληρεξούσιους δικηγόρους των διαδίκων, που ζήτησαν όσα αναφέρονται στα σχετικά πρακτικά.
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Η υπό κρίση, με αρ. πρωτ. …/13-2-2023, αίτηση-δήλωση των Ι. Θ. και Κ./νου Θ., προς τον Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, για αναίρεση της υπ' αρ. 212/2022 τελεσίδικης καταδικαστικής απόφασης του Τριμελούς Εφετείου Πλημ/των Λαμίας, ασκήθηκε νομότυπα και εμπρόθεσμα (άρθρα 464, 473, 474, 504 του ΚΠΔ). Επομένως είναι παραδεκτή και πρέπει να ερευνηθεί περαιτέρω κατ' ουσίαν.
Κατά τη διάταξη του άρθρου 302 του Π.Κ. " Όποιος από αμέλεια σκότωσε άλλον τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον τριών μηνών”. Περαιτέρω, κατά τη διάταξη του άρθρου 28 του ιδίου κώδικα, "από αμέλεια πράττει όποιος από έλλειψη της προσοχής, την οποία όφειλε κατά τις περιστάσεις και μπορούσε να καταβάλει είτε δεν προέβλεψε το αξιόποινο αποτέλεσμα που προκάλεσε η πράξη του, είτε το προέβλεψε ως δυνατό, πίστεψε όμως ότι δεν θα επερχόταν”. Από το συνδυασμό των παραπάνω διατάξεων προκύπτει ότι για τη θεμελίωση της αξιόποινης πράξης της ανθρωποκτονίας από αμέλεια απαιτείται αντικειμενικά μεν πρόκληση θανάτωσης άλλου υποκειμενικά δε α) μη καταβολή από το δράστη της επιβαλλομένης κατ` αντικειμενική κρίση προσοχής, την οποία κάθε μετρίως συνετός και ευσυνείδητος άνθρωπος οφείλει υπό τις ίδιες περιστάσεις να καταβάλει βάσει των νομικών κανόνων, των συνηθειών που επικρατούν στις συναλλαγές και της κοινής πείρας και λογικής και με βάση τη συνηθισμένη πορεία των πραγμάτων και β) δυνατότητα αυτού βάσει των προσωπικών περιστάσεων, γνώσεων και ικανοτήτων του να προβλέψει και αποφύγει το αξιόποινο αποτέλεσμα, το οποίο από έλλειψη της προαναφερόμενης προσοχής είτε δεν προέβλεψε (μη συνειδητή αμέλεια), είτε το προέβλεψε ως δυνατό, πίστευε όμως ότι δεν θα επερχόταν (ενσυνείδητη αμέλεια) και ακόμη να υπάρχει αιτιώδης σύνδεσμος μεταξύ της πράξης ή παράλειψης του δράστη και του επελθόντος αποτελέσματος. Η παράλειψη, που αποτελεί την αρνητική εκδήλωση της ανθρώπινης συμπεριφοράς με την οποία μπορεί να τελεσθεί η ανθρωποκτονία από αμέλεια, ενυπάρχει σε κάθε είδος αμέλειας, αφού το ένα σκέλος της ευθύνης συνίσταται στη μη καταβολή της προσήκουσας προσοχής. Όταν όμως η αμέλεια συνίσταται σε σύνολο συμπεριφοράς που προηγήθηκε του αποτελέσματος, για τη θεμελίωση των παραπάνω εγκλημάτων ως εγκλημάτων που τελούνται με παράλειψη, απαιτείται η συνδρομή και των όρων του άρθρου 15 του ΠΚ. Κατά τη διάταξη αυτή, όπου ο νόμος για την ύπαρξη αξιόποινης πράξης απαιτεί να έχει επέλθει ορισμένο αποτέλεσμα, η μη αποτροπή του τιμωρείται όπως και η πρόκλησή του με ενέργεια, αν ο υπαίτιος της παράλειψης είχε ιδιαίτερη (δηλαδή ειδική και όχι γενική) νομική υποχρέωση να παρεμποδίσει την επέλευση του αποτελέσματος. Η ιδιαίτερη αυτή νομική υποχρέωση μπορεί να πηγάζει από ρητή διάταξη νόμου ή από σύμπλεγμα νομικών καθηκόντων που συνδέονται με ορισμένη έννομη σχέση του υποχρέου ή από σύμβαση ή από ορισμένη προηγούμενη συμπεριφορά του, από την οποία δημιουργήθηκε ο κίνδυνος επέλευσης του εγκληματικού αποτελέσματος. Όταν το εξ αμελείας έγκλημα είναι απότοκο της συνδρομής (συγκλίνουσας) αμέλειας πολλών προσώπων, το καθένα από αυτά υπέχει ευθύνη αυτοτελώς και χωριστά από τα άλλα κατά το λόγο της αμέλειας που επιδείχθηκε από αυτό και εφόσον το επελθόν αποτέλεσμα τελεί σε αιτιώδη σύνδεσμο προς αυτήν. Η πράξη ή η παράλειψη του δράστη τελεί σε αιτιώδη σύνδεσμο με το επελθόν αποτέλεσμα, όταν αυτή κατά την κοινή αντίληψη είναι εκείνη που από μόνη της ή μαζί με τη συμπεριφορά άλλου προσώπου βρίσκεται σε άμεση αιτιότητα προς το αποτέλεσμα. Αρκεί, δηλαδή, προς θεμελίωση της ευθύνης η πράξη ή η παράλειψη να ήταν ένας από τους παραγωγικούς όρους του αποτελέσματος, χωρίς τον οποίο δεν θα επερχόταν αυτό, αδιαφόρως αν για την πρόκλησή του συνέβαλαν και άλλοι όροι αμέσως ή εμμέσως (λ.χ. αμέλεια του παθόντος ή τρίτου). Στα δια παραλείψεως τελούμενα εγκλήματα θεωρείται ότι υπάρχει αιτιώδης συνάφεια μεταξύ της παράλειψης και του επελθόντος εγκληματικού αποτελέσματος στην περίπτωση που αν δεν είχε συντρέξει η αμελής συμπεριφορά (παράλειψη) του υπαιτίου, αν γινόταν δηλαδή η επιβεβλημένη ενέργεια, η οποία τελικά δεν έγινε, τότε με μεγάλη πιθανότητα (η οποία εγγίζει τα όρια της βεβαιότητας) θα αποτρεπόταν το συγκεκριμένο εγκληματικό αποτέλεσμα . Για τη θεμελίωση δε αιτιώδους συνδέσμου, αρκεί η σχετική παράλειψη να ήταν ένας μόνο από τους περισσότερους όρους παραγωγής του εγκληματικού αποτελέσματος, χωρίς τον οποίο αυτό δεν θα επερχόταν. Η τυχόν δε συντρέχουσα συνυπαιτιότητα του παθόντος ή και τρίτου, δεν αναιρεί την ύπαρξη αμελείας του δράστη και την ποινική ευθύνη του, εκτός εάν αυτή συνετέλεσε αποκλειστικά στο αποτέλεσμα που επήλθε, οπότε αίρεται ο αιτιώδης σύνδεσμος μεταξύ της ενέργειας ή παραλείψεως του δράστη και του αποτελέσματος(ΑΠ 356/2022 ΑΠ 1011/2021, ΑΠ 412/2021).
Εξάλλου, η καταδικαστική απόφαση έχει την απαιτούμενη από τα άρθρα 93 παρ. 3 του Συντάγματος και 139 του ΚΠΔ ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία, η έλλειψη της οποίας ιδρύει λόγο αναίρεσης από το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Δ` του ΚΠΔ, όταν αναφέρονται σ" αυτή, με σαφήνεια, πληρότητα και χωρίς αντιφάσεις ή λογικά κενά, τα προκύψαντα από την αποδεικτική διαδικασία πραγματικά περιστατικά, στα οποία στηρίχθηκε η κρίση του δικαστηρίου για τη συνδρομή των αντικειμενικών και υποκειμενικών στοιχείων του εγκλήματος, οι αποδείξεις που τα θεμελιώνουν και οι νομικές σκέψεις υπαγωγής των περιστατικών αυτών στην εφαρμοσθείσα ουσιαστική ποινική διάταξη. Για την ύπαρξη τέτοιας αιτιολογίας είναι παραδεκτή η αλληλοσυμπλήρωση του αιτιολογικού με το διατακτικό της απόφασης, τα οποία αποτελούν ενιαίο σύνολο, δεν υπάρχει δε έλλειψη αιτιολογίας και στην περίπτωση που αυτή εξαντλείται σε επανάληψη του διατακτικού της απόφασης, το οποίο, όμως, εκτός από τα τυπικά στοιχεία του κατηγορητηρίου, περιέχει και πραγματικά περιστατικά τόσο αναλυτικά και με τόση πληρότητα, ώστε να καθίσταται περιττή η διαφοροποίηση της διατύπωσης του σκεπτικού της. Σε σχέση με τα αποδεικτικά μέσα, που λήφθηκαν υπόψη από το δικαστήριο προκειμένου να μορφώσει την καταδικαστική του κρίση, όπως επιβάλλουν οι διατάξεις των άρθρων 177 παρ. 1 και 178 του ΚΠΔ, για την πληρότητα της αιτιολογίας αρκεί ο κατ' είδος προσδιορισμός τους (μάρτυρες, έγγραφα κλπ) χωρίς να απαιτείται ειδικότερη αναφορά ή αναλυτική παράθεσή τους και μνεία του τί προέκυψε από το καθένα χωριστά. Πρέπει, όμως, να προκύπτει με βεβαιότητα, ότι το δικαστήριο τα έλαβε υπόψη και τα συνεκτίμησε όλα και όχι μόνο ορισμένα από αυτά κατ' επιλογή, ενώ δεν είναι απαραίτητη η αξιολογική συσχέτιση και σύγκριση των διαφόρων αποδεικτικών μέσων και των μαρτυρικών καταθέσεων μεταξύ τους και δεν απαιτείται να προσδιορίζεται ποιο βάρυνε περισσότερο για το σχηματισμό της δικανικής κρίσης, ούτε χρειάζεται να διευκρινίζεται από ποιο ή ποια αποδεικτικά μέσα αποδείχθηκε η κάθε παραδοχή. Όταν δε εξαίρονται ορισμένα από τα αποδεικτικά μέσα, δεν σημαίνει ότι δεν λήφθηκαν υπόψη τα άλλα, ούτε ανακύπτει ανάγκη αιτιολόγησης γιατί δεν εξαίρονται τα λοιπά. Δεν αποτελεί λόγο αναίρεσης η εσφαλμένη εκτίμηση των αποδείξεων και ειδικότερα η εσφαλμένη εκτίμηση και αξιολόγηση των μαρτυρικών καταθέσεων και των εγγράφων, η παράλειψη αναφοράς και αξιολόγησης κάθε αποδεικτικού στοιχείου χωριστά και η παράλειψη συσχέτισης των αποδεικτικών μέσων μεταξύ τους, καθόσον στις περιπτώσεις αυτές με την επίφαση της έλλειψης αιτιολογίας πλήττεται η αναιρετικώς ανέλεγκτη περί τα πράγματα κρίση του δικαστηρίου της ουσίας.
Τέλος, λόγο αναίρεσης της απόφασης συνιστά, κατά το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Ε' του ΚΠΔ, και η εσφαλμένη εφαρμογή ή ερμηνεία ουσιαστικής ποινικής διάταξης. Εσφαλμένη ερμηνεία υπάρχει, όταν το δικαστήριο αποδίδει στο νόμο διαφορετική έννοια από εκείνη που πραγματικά έχει, ενώ εσφαλμένη εφαρμογή, όταν το δικαστήριο, χωρίς να παρερμηνεύσει το νόμο, δεν υπήγαγε ορθά τα πραγματικά περιστατικά, που δέχθηκε ότι αποδείχθηκαν, στη διάταξη που εφαρμόσθηκε. Περίπτωση εσφαλμένης εφαρμογής ουσιαστικής ποινικής διάταξης, που ιδρύει τον ανωτέρω αναιρετικό λόγο από το άρθρ. 510 παρ. 1 στοιχ. Ε` του ΚΠΔ, συνιστά και η εκ πλαγίου παραβίαση της διάταξης αυτής, η οποία υπάρχει όταν στο πόρισμα της απόφασης, που προκύπτει από την αλληλοσυμπλήρωση του σκεπτικού και του διατακτικού της και ανάγεται στα στοιχεία και στην ταυτότητα του εγκλήματος, έχουν εμφιλοχωρήσει ασάφειες, αντιφάσεις ή λογικά κενά, που καθιστούν ανέφικτο τον αναιρετικό έλεγχο σε σχέση με την ορθή εφαρμογή του νόμου, οπότε η απόφαση δεν έχει νόμιμη βάση. Στην προκείμενη περίπτωση, όπως προκύπτει από το σκεπτικό της προσβαλλόμενης απόφασης, το Τριμελές Εφετείο Πλημμελημάτων Λαμίας μετά από εκτίμηση και αξιολόγηση όλων των μνημονευόμενων κατά το είδος τους αποδεικτικών μέσων, δέχθηκε κατά την ανέλεγκτη κρίση του ότι αποδείχθηκαν τα ακόλουθα: "Η ανώνυμη εταιρία με την επωνυμία «Γ. Μ. Μ. Α. Ε. «Λ. και το διακριτικό τίτλο "Λ. Γ..Μ..Μ.. Α..Ε.., που εδρεύει στο ... του Ν. ... δραστηριοποιείται στην εξόρυξη, επεξεργασία και εμπορία μεταλλευμάτων, ιδίως νικελίου. Στα πλαίσια αυτής της δραστηριότητας λειτουργεί και εκμεταλλεύεται μεταλλεία στις περιοχές της ... ενώ παράλληλα λειτουργεί και εργοστάσιο μεταλλουργίας στη ... του Ν. ... Τα μεταλλεία στις περιοχές της ... για τις ανάγκες της επιχειρηματικής οργάνωσης και δράσης της «Λ. Γ..Μ..Μ.. Α..Ε.. εμφανίζουν ενιαία οργανωτική και διοικητική δομή και λειτουργούν υπό την κοινή ονομασία «Μ. Α. «Ι., παρά το γεγονός ότι απέχουν δεκάδες χιλιόμετρα μεταξύ τους. Με την υπ' αριθμ. πρωτ. .../7-9-2005 αίτηση της προς το Υπουργείο Ανάπτυξης η εταιρία «Λ. Γ..Μ..Μ.. Α..Ε.. υπέβαλε προς έγκριση την από Σεπτεμβρίου 2005 τεχνική μελέτη, που συνέταξαν οι υπάλληλοί της. Ι. Μ., μηχανικός μεταλλείων, τρίτος κατηγορούμενος και Π. Μ., μηχανικός μεταλλείων, τρίτος κατηγορούμενος και Π. Ζ. του Β., γεωλόγος, συνοδεύομενη από τοπογραφικούς και γεωλογικούς χάρτες. Αυτή η τεχνική μελέτη αφορούσε την εκμετάλλευση σιδηρονικελιούχου κοιτάσματος σε μεταλλευτικό χώρο 276.650 τ.μ. (ή 276,650 στρεμμάτων) που βρίσκεται στη θέση ... της ... του δημοτικού διαμερίσματος ... του Ν. ... Σύμφωνα με το περιεχόμενο της συγκεκριμένης μελέτης: α) οι ερευνητικές εργασίες που προηγήθηκαν αυτής και λήφθηκαν υπόψη από τους μελετητές ξεκίνησαν από το έτος 1983 και περιλάμβαναν 200 γεωτρήσεις, συνολικού μήκους 7.460 μέτρων, πολλές εκ των οποίων είχαν μείνει ατελείς?στα ταβάνια ή στο μετάλλευμα λόγω εκτεταμένων υπόγειων έργων εκμετάλλευσης σιδηρούχου μεταλλεύματος που είχαν πραγματοποιηθεί πριν το Β’ παγκόσμιο πόλεμο, β) ο οριοθετημένος μεταλλευτικός χώρος διακρίνεται σε δύο τμήματα, ήτοι το τμήμα Α’, εμβαδού 184,280 στρεμμάτων, που περιλαμβάνει τις θέσεις 3 και 4 και το τμήμα Β’, εμβαδού 92,370 στρεμμάτων, που περιλαμβάνει τη θέση 2, γ) στον μεταλλευτικό χώρο υφίστανται αργούσες εκτεταμένες υπόγειες εκμεταλλεύσεις και τρεις μικρές υπαίθριες εκμεταλλεύσεις με μια βαθμίδα ύψους 10-15 μέτρων και παρατηρούνται άθικτοι χώροι, στόμια παλαιών στοών, χώροι υπαίθριας εκμετάλλευσης και χώροι αποθέσεων, δ) τα εκμεταλλεύσιμα αποθέματα υπολογίστηκαν σε 145.174 τόνους μεταλλεύματος με περιεκτικότητα Νί % επί ξηρού 1,202 % στη θέση 2, σε 255.892 τόνους μεταλλεύματος με περιεκτικότητα Νί % επί ξηρού 1,106 % στη θέση 3 και σε 58.991 τόνους μεταλλεύματος με περιεκτικότητα Νί % επί ξηρού 0,941 % στη θέση 4 και ε) η αναζήτηση των απολήψιμων αποθεμάτων μεταλλεύματος θα πραγματοποιηθεί με τη μέθοδο της επιφανειακής εκμετάλλευσης με την μέθοδο των ορθών έως ελαφρών κεκλιμένων βαθμίδων. Μετά τη συμπληρωματική υποβολή των αναγκαίων δικαιολογητικών που έλαβε χώρα τον Φεβρουάριο του 2009, η ανωτέρω μελέτη εγκρίθηκε με την υπ' αριθμ. πρωτ... απόφαση της Γενικής Διεύθυνσης Φυσικού Πλούτου του Υπουργείου Ανάπτυξης, στην οποία αναφέρεται ρητά ότι η έγκριση χορηγήθηκε, μεταξύ άλλων, υπό τους εξής όρους; α) τα στοιχεία που περιέχει είναι ακριβή, β) η εκμεταλλεύτρια εταιρία θα φροντίζει πάντοτε για την σύνταξη και ενημέρωση του Εγγράφου ασφαλείας και υγείας που προβλέπεται στο άρθρο 3 παρ. 2 της Κ.ΥΑ Δ7/Α/Φ1/14080/732/1996 (ΦΕΚ Β 771/ 28-8-1996), γ) η έγκριση μπορεί να ανακληθεί σε περίπτωση που η μελέτη δεν εφαρμόζεται ή τα στοιχεία που περιέχει δεν είναι ακριβή καθώς και για λόγους γενικότερου δημόσιου συμφέροντος και δ) είναι δυνατή η τροποποίηση ή συμπλήρωση της μελέτης σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις. Ακολούθως, η «Λ. Γ..Μ..Μ.. Α..Ε.. σύναψε την από 19-4-2010 σύμβαση εργολαβίας με την ομόρρυθμη εταιρία με την επωνυμία «I.. Θ. - Ν.. Θ. Ο..Ε.., που εδρεύει στο ... του Ν. ... ομόρρυθμος εταίρος και διαχειριστής της οποίας ήταν ο πέμπτος κατηγορούμενος Ι. Θ.. Με την ανωτέρω σύμβαση η «Λ..0 Γ..Μ..Μ.. Α..Ε.. ανέθεσε στην «I.. Θ. - Ν.. Θ. Ο..Ε.. το έργο της εξόρυξης μεταλλεύματος από το μεταλλευτικό χώρο της θέσης ..., που περιλάμβανε δύο φάσεις, ήτοι την Α’ φάση που αφορούσε την εξόρυξη, φόρτωση. μεταφορά και απόθεση ασβεστολιθικών στείρων χαμηλής ποιότητας μεταλλεύματος και τη Β’ φάση που αφορούσε την εκλεκτική εξόρυξη φυσικού μεταλλεύματος, την επεξεργασία του και τη μεταφορά του στο μεταλλουργικό εργοστάσιο της ...ς, έναντι της προβλεπόμενης για κάθε φάση αμοιβής. Η διάρκεια της σύμβασης ορίστηκε έως την 30-11-2010 και παρατάθηκε διαδοχικά με τα από 23-11-2010, 8-12-2010, 14-9-2011,6-3-2012, 18-6-2012, 4-9-2012, 15-11-2012 και 6-2-2013 ιδιωτικά συμφωνητικά των ανωτέρω συμβαλλομένων μέχρι την 17-5-2013. Ακολούθως, κατόπιν της ... διακήρυξής της, η «Λ..0 Γ..Μ..Μ.. Α..Ε.. σύναψε την από 12-3-2014 (Αριθμός ... σύμβαση εργολαβίας με την 1. «Θ. - Ν.. Θ. Ο..Ε.. με αντικείμενο την εξόρυξη μεταλλεύματος από το μεταλλευτικό χώρο της θέσης ..., που περιλάμβανε δύο φάσεις, ήτοι την Α’ φάση που αφορούσε την εξόρυξη, φόρτωση, μεταφορά και απόθεση ασβεστολιθικών στείρων χαμηλής ποιότητας μεταλλεύματος και τη Β’ φάση που αφορούσε την εκλεκτική εξόρυξη φυσικού μεταλλεύματος, την επεξεργασία του και τη μεταφορά του στο μεταλλουργικό εργοστάσιο της ...ς, έναντι της προβλεπόμενης για κάθε φάση αμοιβής. Η διάρκεια της σύμβασης ορίστηκε έως την 16-3-2015 και κατά τους ειδικότερους όρους της η εργολάβος εταιρία ήταν υποχρεωμένη: α) να επιβλέπει με εκπρόσωπό της τις εργασίες, β) να παραδώσει το έργο στην καταληκτική ημερομηνία της 16-3-2015, άλλως θα επιβαρύνεται με ρήτρα ποσού 2.000 ευρώ για κάθε ημέρα καθυστέρησης, γ) να τηρεί τις ισχύουσες διατάξεις του Κανονισμού Μεταλλευτικών και Λατομικών Εργασιών, καθώς και τις ειδικές διατάξεις για τα μέτρα ασφαλείας των επιφανειακών εκμεταλλεύσεων, δ) να μεριμνά για τη λήψη των αναγκαίων μέτρων ασφαλείας του έργου και των εργαζομένων σε αυτό και ε) να παραλάβει από την εργοδότρια εταιρία τον κανονισμό ασφαλείας και την γραπτή εκτίμηση επαγγελματικού κινδύνου, ενώ η εργοδότρια εταιρία ήταν υποχρεωμένη να ορίσει επιβλέποντα μηχανικό για την τήρηση των όρων της συμφωνίας και την γενική εποπτεία του έργου, όπως και έπραξε ορίζοντας στη θέση αυτή τον πρώτο κατηγορούμενο, Θ. Κ.. μηχανικό ορυκτών πόρων, δυνάμει του από 17-3-2014 σχετικού Εγγράφου της (που φέρει τον τίτλο "Α. No 18”). Επιπλέον, με βάση το από 18.3.2014 πρωτόκολλο παραλαβής, που υπογράφεται από εκπροσώπους των συμβαλλομένων, ο εργολάβος παρέλαβε από τη Λ., μεταξύ άλλων, γραπτή εκτίμηση επαγγελματικού κινδύνου, χωρίς επιπλέον διευκρινιστικά στοιχεία, οδηγίες για εργασίες γόμωσης και πυροδότησης διατρημάτων - διαχείριση εκρηκτικών υλών. Ακολούθως, η «Λ. Γ..Μ..Μ.. Α..Ε.. και η «I.. Θ. - Ν.. Θ. Ο..Ε.. σύναψαν την από 12-2-2015 (Αριθμός ...) σύμβαση εργολαβίας, προϋπολογισμού 252.000 ευρώ (πλέον 188.000 lit DIESEL), με αντικείμενο την εξόρυξη, φόρτωση, μεταφορά και απόθεση 280.000 ± 10% m3 μόνο (σε αντίθεση με τις προηγούμενες συμβάσεις που αφορούσαν και την εξόρυξη μεταλλεύματος) ασβεστολιθικών στείρων στη φυσική τους θέση (in situ) στο μεταλλευτικό χώρο της θέσης ... και συγκεκριμένα στην επιμέρους θέση 2, έναντι της προβλεπόμενης αμοιβής. Σύμφωνα με τον όρο 1.1 της σύμβασης το στείρο ασβεστολιθικό υλικό που πρόκειται να εξορυχτεί αποτελείται από συμπαγείς σκληρούς ασβεστολιθικούς σχηματισμούς με χωματώδεις-γαιώδεις ενστρώσεις και με περιοχές με έντονο μικροτεκτονισμό, οπότε ενδεχομένως να χρειάζεται ανατίναξη ενώ επισημαίνεται ρητά η ύπαρξη δικτύου στοών σε τμήμα του προς εξόρυξη κοιτάσματος από παλαιές μεταλλευτικές εργασίες. Η διάρκεια της σύμβασης αυτής ορίστηκε έως την 20- 4-2015 και κατά τους ειδικότερους όρους της η εργολάβος εταιρία ήταν υποχρεωμένη: α) να επιβλέπει με εκπρόσωπό της τις εργασίες, β) να παραδώσει το έργο στην καταληκτική ημερομηνία της 20-4-2015, άλλως θα επιβαρύνεται με ρήτρα ποσού 2.000 ευρώ για κάθε ημέρα καθυστέρησης, γ) να τηρεί τις ισχύουσες διατάξεις του Κανονισμού Μεταλλευτικών και Λατομικών Εργασιών, καθώς και τις ειδικές διατάξεις για τα μέτρα ασφαλείας των επιφανειακών εκμεταλλεύσεων, δ) να μεριμνά για τη λήψη των αναγκαίων μέτρων ασφαλείας του έργου και των εργαζομένων σε αυτό και ε) να παραλάβει από την εργοδότρια εταιρία τον κανονισμό ασφαλείας και την γραπτή εκτίμηση επαγγελματικού κινδύνου και να συμμορφώνεται με τα αναγραφόμενα μέτρα και να καταθέσει με την έναρξη των εργασιών ενυπόγραφη κατάσταση παραλαβής τους από το προσωπικό του, ενώ η εργοδότρια εταιρία ήταν υποχρεωμένη να ορίσει επιβλέποντα μηχανικό, όπως και έπραξε ορίζοντας στη θέση του επιβλέποντος μηχανικού τον πρώτο κατηγορούμενο, Θ. Κ., μηχανικό ορυκτών πόρων. Από την πλευρά της η εργολάβος «I.. Θ. - Ν.. Θ. Ο..Ε.. όρισε την Μ. Τ., μηχανικό μεταλλείων- μεταλλουργό, περιοδικώς επιβλέπουσα μηχανικό της εκτέλεσης του συγκεκριμένου έργου και γνωστοποίησε την ανάθεση της περιοδικής επίβλεψης στη «Λ. Γ..Μ..Μ.. Α..Ε.. την 26-2-2015. Στην εκτέλεση του έργου, η εργολάβος εταιρία «I.. Θ. - Ν.. Θ. Ο..Ε.. απασχόλησε, μεταξύ άλλων, και τον εργαζόμενό της Β. Ν. του Χ., γεννηθέντα στις 22-2-1963, ο οποίος είχε προσληφθεί από την εργολάβο εταιρία «I.. Θ. - Ν.. Θ. Ο..Ε.. στις 12-2-2005 με σύμβαση εξαρτημένης εργασίας αορίστου χρόνου. Τουλάχιστον από τις 27-9-2004 κατείχε νόμιμα άδεια γομωτή-πυροδότη έργων 1ης κατηγορίας, που είχε εκδοθεί από την Επιθεώρηση Μεταλλείων Νοτίου Ελλάδας, η ισχύς της οποίας είχε ανανεωθεί για τελευταία φορά στις 9-1-2014 και έληγε στις 27-9-2016. Την 1-4-2015 η εργολάβος εταιρία είχε προγραμματίσει τη διενέργεια ελεγχόμενης ανατίναξης στον τόπο εκτέλεσης του έργου με σκοπό την εξόρυξη ασβεστολιθικών στείρων και είχε ενημερώσει για την ενέργεια αυτή τον επιβλέποντα μηχανικό πρώτο κατηγορούμενο. Τις πρωινές ώρες της συγκεκριμένης ημέρας ο Β. Ν., χρησιμοποιώντας διατητικό μηχάνημα, έκανε 40 διατρήσεις σε βάθος 8-12 μέτρων, αναλόγως της μορφολογίας του εδάφους, στον χώρο του μεταλλείου που είχε προγραμματιστεί να ανατιναχτεί και περί ώρα 11:00 π.μ., με βοηθούς τους εργάτες συναδέλφους του, Μ. και Κ. Κ., πραγματοποίησε τη γόμωση των διατρημάτων, χρησιμοποιώντας 2 κιλά δυναμίτιδας, 5 κιλά ζελατοδυναμίτιδα, 2 μέτρα βραδύκαυστη θρυαλλίδα, 1.000 μέτρα ακαριαία θρυαλλίδα, 40 ηλεκτρικά καψύλια και 2 κοινά καψύλια. Μετά την εκτέλεση των ανωτέρω εργασιών, ο Β. Ν. ενημέρωσε τον παρόντα στο χώρο τέταρτο κατηγορούμενο, Κ. Θ., στον οποίο η εργολάβος εταιρία είχε αναθέσει τα καθήκοντα του εργοδηγού του έργου, για την ολοκλήρωση της προετοιμασίας της ανατίναξης και ο τελευταίος με τη σειρά του περί ώρα 14:30 της ίδιας ημέρας ενημέρωσε τηλεφωνικά τον πρώτο κατηγορούμενο και τη Μ. Τ.. Ακολούθως, ο Β. Ν. και ο τέταρτος κατηγορούμενος επιμελήθηκαν τον αποκλεισμό του χώρου της ανατίναξης και αμέσως μετά, αφού όλοι οι εργαζόμενοι του εργοταξίου είχαν απομακρυνθεί σε ασφαλή τοποθεσία, ο Β. Ν. πυροδότησε την έκρηξη των υπονόμων. Μετά την παρέλευση 30 περίπου λεπτών ο Β. Ν., συνοδευόμενος από τον τέταρτο κατηγορούμενο, πήγε να ελέγξει την επιτυχή ή μη έκρηξη των υπονόμων στο χώρο της ανατίναξης. Κατά τη διάρκεια αυτού του ελέγχου, το έδαφος, όπου βρισκόταν ο Β. Ν., υποχώρησε αιφνιδιαστικά προς τα κάτω σε βάθος μεγαλύτερο των οκτώ μέτρων, λόγω κατάρρευσης της οροφής υπόγειας στοάς, υποκειμένης του ανατιναγμένου χώρου, παρασύροντας τον εν λόγω εργαζόμενο, ο οποίος καταπλακώθηκε από αδρανή υλικά και υπέστη ασφυκτικό θάνατο, λόγω συμπίεσης θωρακικού τοιχώματος(crashsyndorome), και κακώσεων κοιλίας. Ο θάνατος του Β. Ν. προκλήθηκε αιτιωδώς από παράνομες παραλείψεις των πέντε κατηγορουμένων, οι οποίοι παρέλειψαν να λάβουν τα κατάλληλα και ενδεδειγμένα μέτρα και να τηρήσουν την προβλεπόμενη διαδικασία, κατά το μέτρο που ο καθένας από τους ανωτέρω κατηγορούμενους υπείχε λόγω της θέσης του, όσο και της υφιστάμενης σύμβασης σχετικά με την διεξαγωγή του έργου εξόρυξης από το μεταλλείο στη θέση ...η σχετική ιδιαίτερη νομική υποχρέωση, με συνακόλουθη συνέπεια να καταστούν εξ αμελείας υπαίτιοι της πρόκλησης του θανάτου του εργαζομένου. Αντίθετα δεν αποδείχτηκε ότι ο θάνατος οφείλεται σε αμέλεια του αποβιώσαντος καθόσον δεν αποδείχθηκε ότι ο αποβιώσας παραβίασε τον προβλεπόμενο χρόνο ασφαλείας μετά το πέρας της ανατίναξης μέχρι την προσέγγισή του στο χώρο της ανατίναξης ή ότι στεκόταν στο "φρύδι" (δηλαδή το χείλος που προκύπτει μετά την ανατίναξη), ή ότι είχε κατέλθει και περπατούσε επί των διαταραγμένων μπαζών, λαμβανομένης υπόψη της θέσης στην οποία βρέθηκε το σώμα του, του όγκου των αδρανών υλικών που τον είχαν καταπλακώσει και επιπλέον του ότι κανένα λόγο δεν είχε , προκειμένου να ελέγξει τους υπονόμους, να μεταβεί στα συγκεκριμένα ασταθή , όπως καλά γνώριζε από την μεγάλη εμπειρία του και τις ιδιαίτερες δεξιότητές του, σημεία, η δε χρήση ποσότητας ακαριαίας θρυαλίδας 1.000 μ, ακόμα και στην περίπτωση που ήθελε θεωρηθεί ότι δεν ήταν απολύτως αναγκαία υπό τις συγκεκριμένες περιστάσεις (αριθμός, απόσταση, βάθος διατρημάτων, ύπαρξη νερών σε αυτά κλπ). δεν ήταν ικανή να προκαλέσει μεγαλύτερη της συνήθους και αναμενόμενης μετά από έκρηξη διατάραξη του χώρου. Ειδικότερα όσον αφορά την αμελή συμπεριφορά των κατηγορουμένων, οι οποίοι δεν επέδειξαν την επιμέλεια που όφειλαν κατ' αντικειμενική κρίση και μπορούσαν με βάση τις προσωπικές τους περιστάσεις, ιδιότητες, γνώσεις και εμπειρία να καταβάλουν μη προβλέποντας το αξιόποινο αποτέλεσμα της αμελούς συμπεριφοράς τους, συνιστάμενης σε παραλείψεις ενεργειών στις οποίες είχαν ιδιαίτερη νομική υποχρέωση να προβούν, αποδεικνύονται τα ακόλουθα: Ο τρίτος κατηγορούμενος, Ι. Μ., που είναι μηχανικός μεταλλείων συνέταξε από κοινού με τον Π. Ζ. (γεωλόγο) για λογαριασμό της εταιρίας "Λ. Γ..Μ..Μ.. Α..Ε.., την από Σεπτεμβρίου 2005 τεχνική μελέτη, συνοδεύομενη από τοπογραφικούς και γεωλογικούς χάρτες, που αφορούσε την εκμετάλλευση σιδηρονικελιούχου κοιτάσματος σε μεταλλευτικό χώρο 276.650 τ.μ. (ή 276,650 στρεμμάτων) που βρίσκεται στη θέση ... της ... του δημοτικού διαμερίσματος ... του Ν. ... η οποία (μελέτη) εγκρίθηκε με την υπ' αριθμ. πρωτ... απόφαση της Γενικής Διεύθυνσης Φυσικού Πλούτου του Υπουργείου Ανάπτυξης. Η μελέτη όμως αυτή, κατά τη σύνταξη της οποίας πρέπει να λαμβάνεται υπόψη, μεταξύ άλλων, η οικονομία του κοιτάσματος σε συνδυασμό με την ασφάλεια των εργαζομένων, των εργασιών και των εγκαταστάσεων και στην οποία πρέπει να περιλαμβάνονται μέτρα για την ασφάλεια των εργασιών (4 παρ 1, 19 παρ 2 και 101 παρ 1), ήταν ελλιπής, διότι, αν και οι μελετητές γνώριζαν ιστορικά αλλά και από τις ερευνητικές εργασίες με γεωτρήσεις μεταξύ των ετών 1983-2005 και από απλή παρατήρηση, δεδομένου ότι σε πολλά σημεία της επιφάνειας ήταν εμφανείς οι είσοδοι των στοών, ότι τμήματα του συγκεκριμένου μεταλλευτικού χώρου, ιδίως στις θέσεις 2 και 3, είχαν υποστεί υπόγεια εκμετάλλευση πριν από το Β’ παγκόσμιο πόλεμο και εξαιτίας αυτού υπήρχε δίκτυο υπόγειων στοών, που δεν ήταν αποτυπωμένο σε χάρτες, περιορίστηκαν μόνο σε διηγηματική αναφορά της κατάστασης αυτής στην έκθεσή τους, παραλείποντας να αποτυπώσουν σε τοπογραφικό - γεωλογικό διάγραμμα το υφιστάμενο δίκτυο των υπόγειων στοών με κατάλληλες επιστημονικές μεθόδους (λχ χρήση γεωραντάρ - GPR/tracer και εκτέλεση γεωηλεκτρικών τομογραφιών) και να επισημάνουν με έμφαση τους κινδύνους της επιφανειακής εκμετάλλευσης του υπερκείμενου μεταλλευτικού χώρου, ιδίως ενόψει της ρητής πρόβλεψης ανατινάξεων με τη χρήση εκρηκτικών υλών. Η διενέργεια ερευνητικών γεωτρήσεων στην περιοχή (200 γεωτρήσεις συνολικού μήκους 7.460 μέτρων, πολλές εκ των οποίων είχαν μείνει ατελείς, όπως αναφέρεται στην τεχνική μελέτη), οι οποίες όμως πραγματοποιήθηκαν σε θέσεις που επιλέχθηκαν με αποκλειστικό σκοπό τον εντοπισμό και την ανάλυση του αξιοποιήσιμου οικονομικά μεταλλεύματος και όχι τον εντοπισμό και την καταγραφή του υπογείου δικτύου στοών στις οποίες δεν είχε απομείνει μετάλλευμα προς εκμετάλλευση, δεν εξασφάλιζε επαρκή και σαφή γνώση του δικτύου των υπογείων στοών και των χωρικών χαρακτηριστικών των στοών (βάθος, διαστάσεις, προσανατολισμός), παρά μόνο χονδρική και κατά προσέγγιση γνώση περί της ύπαρξης κάποιων εξ αυτών που είτε είχαν αποκαλυφθεί με τις προηγηθείσες γεωτρήσεις είτε ήταν εμφανή τα στόμιά τους. Ηταν δε γνωστό στους μελετητές ότι το δίκτυο των στοών ήταν πυκνότερο στη θέση 2 και ότι οι στοές στη θέση αυτή δεν είχαν πλήρως αποκαλυφθεί, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται κίνδυνοι για τους εργαζομένους που προέβαιναν σε εξορύξεις πάνω από αχαρτογράφητες παλαιές υπόγειες στοές. Αξίζει δε να επισημανθεί ότι μετά την επέλευση του ατυχήματος ανακλήθηκε η έγκριση της τεχνικής μελέτης και για την έγκριση της νέας τεχνικής μελέτης που υπέβαλε η Λ., στην οποία συμπεριλαμβανόταν και η θέση 2, ετέθη ως όρος από τις αρμόδιες αρχές, η πλήρης χαρτογράφηση του δικτύου των υπόγειων στοών στη θέση 2, χαρτογράφηση που δεν έλαβε χώρα και για το λόγο αυτό η συγκεκριμένη θέση αποκλείσθηκε από την περαιτέρω εκμετάλλευση. Ο τρίτος κατηγορούμενος, Ι. Μ., είχε διοριστεί από την εργοδότρια εταιρία «Λ. Γ..Μ..Μ.. Α..Ε.. μετά την έγκριση της ανωτέρω τεχνικής μελέτης και παρέμενε κατά το χρόνο που έλαβε χώρα ο θάνατος του Β. Ν. στη θέση του Διευθυντή των ... στα οποία υπαγόταν οργανωτικά από την ανωτέρω εκμεταλλεύτρια εταιρία και το μεταλλείο στη θέση .... Στα καθήκοντα του, σύμφωνα με τον Κανονισμό Μεταλλευτικών και Λατομικών Εργασιών (στο εξής: ΚΜΛΕ, ΦΕΚ Β 1227/2011) (άρθρο 4, 15 και 19 παρ. 4) σε συνδυασμό με τα άρθρα 38 παρ 2β, 42 παρ 1, 5, 6, 7, 8 και 43 παρ 1 ν 3850/2010, μεταξύ άλλων, ήταν: α) η σύνταξη και ενημέρωση του Εγγράφου Ασφάλειας και Υγείας, β) η ευθύνη για την εφαρμογή της τεχνικής μελέτης του έργου, γ) η παροχή και έκδοση οδηγιών και εντολών στο προσωπικό για την τήρηση του ΚΜΛΕ και των ειδικών κανονισμών του έργου, δ) η φροντίδα για την ασφάλεια της επιφάνειας, την προστασία του περιβάλλοντος και την αποκατάστασή του από τις επιπτώσεις της λειτουργίας του έργου και ε) η τροποποίηση της τεχνικής μελέτης στη διάρκεια της εφαρμογής της, εφόσον παρίστατο αναγκαία για λόγους ασφάλειας ή ορθολογικής δραστηριότητας. Κατά παράβαση των ανωτέρω καθηκόντων του, ο τρίτος κατηγορούμενος, αν και γνώριζε, όπως προεκτέθηκε, αφενός ότι τμήματα του συγκεκριμένου μεταλλευτικού χώρου, ιδίως στις θέση 2, είχαν υποστεί υπόγεια εκμετάλλευση και διέθεταν εκτεταμένο δίκτυο υπόγειων στοών, περί του οποίου δεν υπήρχε επαρκής γνώση ούτε ήταν αποτυπωμένο σε χάρτες και αφετέρου τις ανωτέρω ελλείψεις της από Σεπτεμβρίου 2005 τεχνικής μελέτης αναφορικά με το ζήτημα αυτό, παρέλειψε: α) να παρέχει στην εργολάβο εταιρία σαφείς και ειδικές οδηγίες, είτε κατά την υπογραφή της εργολαβικής σύμβασης είτε κατά την εκτέλεσή της αναφορικά με τους κινδύνους από την ύπαρξη του δικτύου υπόγειων στοών και τους τρόπους αντιμετώπισής τους και β) να διατάξει τη διακοπή των εργασιών και να αιτηθεί από την εργοδότρια-εκμεταλλεύτρια εταιρία «Λ. Γ..Μ..Μ.. Α..Ε.. την τροποποίηση και την συμπλήρωση της εν λόγω τεχνικής μελέτης, ώστε να αποτυπωθεί το δίκτυο των υπόγειων στοών με κατάλληλες επιστημονικές μεθόδους και να επισημανθούν οι κίνδυνοι της επιφανειακής εκμετάλλευσης του συγκεκριμένου μεταλλευτικού χώρου, ιδίως ενόψει της προβλεπόμενης χρήσης εκρηκτικών για τη διενέργεια ανατινάξεων και οι τρόποι αντιμετώπισής τους, τέτοια δε υποχρέωση υπείχε όχι μόνο κατά τις προαναφερόμενες διατάξεις αλλά και σύμφωνα με τους όρους της υπ' αριθμ. πρωτ... εγκριτικής απόφασης της Γενικής Διεύθυνσης Φυσικού Πλούτου του Υπουργείου Ανάπτυξης. Επιπλέον, ο τρίτος κατηγορούμενος, υπό την ανωτέρω ιδιότητά του, παρέλειψε να συντάξει και να ενημερώσει ορθά το Έγγραφο Ασφάλειας και Υγείας του έργου και ειδικότερα παρέλειψε να αιτηθεί από την εργοδότρια εταιρία πριν από την έναρξη, αλλά και κατά την εκτέλεση του έργου, τη σύνταξη πλήρους γραπτής εκτίμησης επαγγελματικού κινδύνου στην οποία να επισημαίνεται και να εκτιμάται ο συγκεκριμένος κίνδυνος για την ασφάλεια και την υγεία των εργαζομένων στο επίδικο μεταλλείο της θέσης ... σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις, ήτοι τα άρθρα 4 παρ. 4, 15 Κ.ΜΛΕ και τα άρθρα 42 παρ. 8 εδ. α' και 43 παρ. 1 του Ν. 3850/2010. Ειδικότερα, στην από 2.2013 εκτίμηση επαγγελματικού κινδύνου 2η αναθεώρηση, που, καίτοι δεν φέρει τα ονόματα των συντακτών της, αποδεικνύεται ότι συνετάγη από το δεύτερο κατηγορούμενο, Δ. Π., τεχνικό - μηχανικό ασφαλείας της Λ. και τους ιατρούς εργασίας αυτής (το όνομα των οποίων δεν προκύπτει), και αφορά, όπως αναφέρεται, όλα τα επιφανειακά μεταλλεία χωρίς να εξαιρεί κάποια από αυτά (βλ σελ 3 τέλος και ρητά στη σελ 7 αρχή, αν και τα μεταλλεία που απαριθμούνται ενδεικτικώς δεν είναι τα ίδια σε όλα τα προσκομιζόμενα αντίγραφα της από 2013 εκτίμησης, παράβαλε αντίγραφο της εκτίμησης αναγνωστέο κατά το κατηγορητήριο σελ 7 αρχή, όπου απαριθμούνται ενδεικτικώς τα επιφανειακά μεταλλεία στις θέσεις "Μ., Βόρειος Τομέας, Κεντρικός Τομέας κλπ" και αντίγραφο της εκτίμησης προσκομιζόμενο από τους τρεις πρώτους κατηγορουμένους, σελ 7 αρχή, όπου απαριθμούνται ενδεικτικώς τα μεταλλεία στις θέσεις “..., Βόρειος Τομέας, … κλπ”, παρόλο που πρόκειται για το ίδιο Έγγραφο με την ίδια ημερομηνία και το ίδιο κατά τα λοιπά περιεχόμενο, χωρίς εντούτοις η διαφοροποίηση να μεταβάλλει το ανωτέρω συμπέρασμα που προκύπτει από το σαφές περιεχόμενό της, ότι δηλαδή η από 2013 εκτίμηση αφορά κατά τους συντάκτες της όλα τα επιφανειακά μεταλλεία), ουδόλως αναφέρεται ο συγκεκριμένος κίνδυνος από την ύπαρξη πυκνού αχαρτογράφητου δικτύου υπογείων στοών στη θέση ... (ιδιώς στις θέσεις 2 και 3), όπου εκτελούνται επιφανειακές μεταλλευτικές δραστηριότητες με τη χρήση εκρηκτικών, δεν εκτιμάται ο κίνδυνος αυτός ούτε βεβαίως προτείνονται μέτρα για την αντιμετώπισή του. Ηταν επομένως η από 2013 εκτίμηση ελλιπής και ατελής, καθόσον δεν επεσήμανε ούτε εκτιμούσε το συγκεκριμένο κίνδυνο από την ύπαρξη εκτεταμένου αχαρτογράφητου δικτύου υπόγειων στοών κάτω από το χώρο όπου εκτελούνται επιφανειακές μεταλλευτικές δραστηριότητες. Η μόνη αναφορά που γίνεται στα μεταλλεία ... εν γένει (σελ 15 της εκτίμησης επαγγελματικού κινδύνου, α/α 12) αφορά διαφορετικό κίνδυνο (από την πρόωρη έκρηξη λόγω ανεπαρκούς μήκους της θρυαλίδας ασφαλείας για την έναυση των καψυλλίων) και όχι τον κίνδυνο από τη δομή και την κατάσταση του υποκείμενου χώρου (ύπαρξη στοών). Αξίζει να τονισθεί ότι η από 2013 εκτίμηση στηρίχθηκε ως προς τα ουσιώδη στοιχεία της στην από 2008 εκτίμηση που συνέταξαν οι μάρτυρες Π. Π. και Ι. Α., η οποία όμως δεν αφορούσε, όπως σαφώς προκύπτει από το κείμενο αυτής (σελ 5) και επιβεβαιώνουν με τις καταθέσεις τους οι συντάκτες της, το μεταλλείο στη θέση ..., το οποίο, κατά τη σύνταξη της αρχικής μελέτης, δεν είχε αδειοδοτηθεί ούτε λειτουργούσε και για το λόγο αυτό δεν το επισκέφθηκαν οι συντάκτες της έκθεσης ούτε μελέτησαν και εκτίμησαν τους παράγοντες κινδύνου από τις μεταλλευτικές εργασίες σε αυτό. Η από 2013 εκτίμηση αποτελεί (2η) αναθεώρηση της αρχικής από 2008 εκτίμησης, περιλαμβάνει τους ίδιους κατά βάση με αυτή κινδύνους με την απλή προσθήκη 4 νέων κινδύνων, που όμως δεν αφορούν τον κίνδυνο που ενδιαφέρει εν προκειμένω και ήταν υπαρκτός και έντονος στο μεταλλείο στη θέση ... (ιδίως στη θέση 2, όπου το δίκτυο ήταν πυκνότερο). Η από 2013 εκτίμηση αποτελεί κατ' ουσία απλή επικαιροποίηση της αρχικής εκτίμησης, η οποία κατέστη αναγκαία λόγω της μεταβολής του νομοθετικού πλαισίου, της θέσης δηλαδή σε ισχύ το 2011 του νέου ΚΜΛΕ που, μεταξύ άλλων, μετέβαλε εν μέρει τον τρόπο αξιολόγησης των κινδύνων και επέβαλε τη συμπερίληψη στην εκτίμηση επιπλέον στοιχείων (λχ εκτίμηση της εναπομείνασας επικινδυνότητας μετά τη λήψη των προτεινόμενων μέτρων ασφαλείας). Περαιτέρω, ο πρώτος κατηγορούιιενος. Θ. Κ., είχε διοριστεί από την εργοδότρια εταιρία «Λ. Γ..Μ..Μ.. Α..Ε.. μετά την έγκριση της ανωτέρω τεχνικής μελέτης και παρέμενε κατά το χρόνο που έλαβε χώρα το ανωτέρω συμβάν στη θέση του επιβλέποντος μηχανικού της λειτουργείας του μεταλλείου στη θέση .... Στα καθήκοντα του, σύμφωνα με τον ΚΜΛΕ (άρθρα 4 ,14, 15 παρ 3 και 7, 16 και 19 παρ 4), μεταξύ άλλων, ήταν : α) η πρόταση για τη λήψη μέτρων για την ασφάλεια και την υγεία των εργαζομένων, β) η σύνταξη και ενημέρωση του Εγγράφου Ασφάλειας και Υγείας της οργανωτικής βαθμίδας που ασκούσε επίβλεψη, δηλαδή του μεταλλείου στη θέση ..., γ) η ευθύνη για την εφαρμογή της τεχνικής μελέτης του έργου στη θέση που επέβλεπε, δ) η παροχή και έκδοση οδηγιών και εντολών στο προσωπικό για την τήρηση του ΚΜΛΕ και των ειδικών κανονισμών του έργου, ε) η φροντίδα για την ασφάλεια της επιφάνειας, την προστασία του περιβάλλοντος και την αποκατάστασή του από τις επιπτώσεις της λειτουργίας του έργου και στ) η τροποποίηση της τεχνική μελέτης στη διάρκεια της εφαρμογής της εφόσον παρίστατο αναγκαία για λόγους ασφαλείας ή ορθολογικής δραστηριότητας. Κατά παράβαση των ανωτέρω καθηκόντων του, ο πρώτος κατηγορούμενος, αν και γνώριζε ότι τμήματα του συγκεκριμένου μεταλλευτικού χώρου που επέβλεπε, ιδίως στη θέση 2, είχαν υποστεί υπόγεια εκμετάλλευση και διέθεταν εκτεταμένο δίκτυο υπόγειων στοών που δεν ήταν αποτυπωμένο σε χάρτες και στην από Σεπτέμβριο 2005 τεχνική μελέτη, παρέλειψε: α) να παρέχει στην εργολάβο εταιρία σαφείς και ειδικές οδηγίες κατά την εκτέλεση της εργολαβικής σύμβασης αναφορικά με τους κινδύνους από την ύπαρξη του δικτύου υπόγειων στοών και τους τρόπους αντιμετώπισής τους, β) να αιτηθεί τη διακοπή των εργασιών από την εργοδότρια-εκμεταλλεύτρια εταιρία «Λ. Γ..Μ..Μ.. Α..Ε.. και τη συμπλήρωση της εν λόγω τεχνικής μελέτης, ώστε να αποτυπωθεί το δίκτυο των υπόγειων στοών με κατάλληλες επιστημονικές μεθόδους και να επισημανθούν οι κίνδυνοι της επιφανειακής εκμετάλλευσης του συγκεκριμένου μεταλλευτικού χώρου, ιδίως ενόψει της προβλεπόμενης χρήσης εκρηκτικών για τη διενέργεια ανατινάξεων και οι τρόποι αντιμετώπισής τους, και γ) να αιτηθεί από την εργοδότρια εταιρία πριν από την έναρξη, αλλά και κατά την εκτέλεση του έργου, τη σύνταξη πλήρους γραπτής εκτίμησης επαγγελματικού κινδύνου στην οποία να επισημαίνεται και να εκτιμάται ο συγκεκριμένος κίνδυνος για την ασφάλεια και την υγεία των εργαζομένων στο επίδικο μεταλλείο της θέσης ..., υποχρεώσεις που υπείχε με βάση τις προαναφερόμενες διατάξεις του ΚΜΛΕ, αυτές των άρθρων 38 παρ 2, 42 παρ 1, 5, 6, 7, 8 και 43 παρ. 1 ν 3850/2010 και τους όρους της υπ' αριθμ. πρωτ ... εγκριτικής απόφασης της Γενικής Διεύθυνσης Φυσικού Πλούτου του Υπουργείου Ανάπτυξης. Περαιτέρω, ο δεύτερος κατηγορούμενος, Δ. Π., είχε διοριστεί από την εργοδότρια εταιρία «Λ. Γ..Μ..Μ.. Α..Ε.. μετά την έγκριση της ανωτέρω τεχνικής μελέτης και παρέμενε κατά το χρόνο που έλαβε χώρα ο θάνατος του Β. Ν. στη θέση του τεχνικού-μηχανικού ασφαλείας, είχε δε συντάξει το 2013 υπό την ιδιότητά του αυτή μαζί με την ιατρό εργασίας της επιχείρησης εκτίμηση επαγγελματικού κινδύνου για τα επιφανειακά μεταλλεία κατά το άρθρο 4 παρ 4 Κ.ΜΛΕ σε συνδυασμό με το άρθρο 43 παρ 1 ν 3850/2010. Στα καθήκοντα του, σύμφωνα με τον ΚΜΛΕ (άρθρο 17, βλ και άρθρα 14-15 ν 3850/2010), μεταξύ άλλων, ήταν: α) η παροχή στην εργοδότριά του υποδείξεων και συμβουλών, γραπτά ή προφορικά, σε θέματα σχετικά με την ασφάλεια και υγεία της εργασίας και την πρόληψη των εργατικών ατυχημάτων, β) ο έλεγχος της ασφάλειας των εγκαταστάσεων και των τεχνικών μέσων, πριν από τη λειτουργία τους, καθώς και των παραγωγικών διαδικασιών και μεθόδων εργασίας πριν από την εφαρμογή τους, γ) η τακτική επιθεώρηση των θέσεων εργασίας από πλευράς ασφάλειας και υγείας της εργασίας, η αναφορά προς τον εργοδότη οποιαδήποτε παράλειψης των μέτρων ασφάλειας και υγείας και η πρόταση μέτρων αντιμετώπισης της και η επίβλεψη της εφαρμογή τους και δ) η ενημέρωση και καθοδήγηση των εργαζομένων για την αποτροπή των επαγγελματικών κινδύνων που συνεπάγεται η εργασία τους. Κατά παράβαση των ανωτέρω καθηκόντων του ο δεύτερος κατηγορούμενος, αν και γνώριζε ιστορικά, αλλά και από τις ερευνητικές εργασίες με γεωτρήσεις μεταξύ των ετών 1983-2005 και από απλή παρατήρηση, δεδομένου ότι σε πολλά σημεία της επιφάνειας ήταν εμφανείς οι είσοδοι των στοών, ότι τμήματα του μεταλλείου ..., ιδίως στη θέση 2, είχαν υποστεί υπόγεια εκμετάλλευση πριν από το Β’ παγκόσμιο πόλεμο και εξαιτίας αυτού υπήρχε εκτεταμένο δίκτυο υπόγειων στοών που δεν ήταν αποτυπωμένο σε χάρτες και στην από Σεπτεμβρίου 2005 τεχνική μελέτη, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται κίνδυνοι για την ασφάλεια και την υγεία των εργαζομένων που διενεργούσαν μεταλλευτικές εργασίες με χρήση εκρηκτικών στον υπερκείμενο χώρο, παρέλειψε: α) να παρέχει στην εργολάβο εταιρία σαφείς και ειδικές οδηγίες κατά την εκτέλεση της εργολαβικής σύμβασης αναφορικά με τους κινδύνους από την ύπαρξη του δικτύου υπόγειων στοών και τους τρόπους αντιμετώπισής τους, β) να υποδείξει στην εργοδότρια - εκμεταλλεύτρια εταιρία "... ΑΕ" τον κίνδυνο που δημιουργούσε η ύπαρξη πυκνού δικτύου αχαρτογράφητων υπόγειων στοών και να συστήσει τη συμπλήρωση της εν λόγω τεχνικής μελέτης, ώστε να αποτυπωθεί το δίκτυο των υπόγειων στοών με κατάλληλες επιστημονικές μεθόδους και να επισημανθούν οι κίνδυνοι της επιφανειακής εκμετάλλευσης του συγκεκριμένου μεταλλευτικού χώρου, ιδίως ενόψει της προβλεπόμενης χρήσης εκρηκτικών και γ) να συστήσει στην εργοδότρια-εκμεταλλεύτρια εταιρία "Λ. Γ..Μ..Μ.. Α..Ε.., ενόψει των ελλείψεων που παρουσίαζε η συνταχθείσα από αυτόν και τους ιατρούς εργασίας από 2013 εκτίμηση επαγγελματικών κινδύνων, τη σύνταξη πλήρους γραπτής εκτίμησης επαγγελματικών κινδύνων στην οποία να περιλαμβάνεται, να επισημαίνεται και να εκτιμάται ο συγκεκριμένος κίνδυνος από το υποκείμενο, αχαρτογράφητο δίκτυο υπόγειων στοών για τους εκτελούντες μεταλλευτικές εργασίες με χρήση εκρηκτικών στον υπερκείμενο χώρο, υποχρεώσεις που υπείχε κατά τις προαναφερόμενες διατάξεις του, τις διατάξεις των άρθρων 42 παρ. 7, 8 α' και 43 παρ. 1 του Ν. 3850/2010 και τους όρους της υπ' αριθμ. πρωτ ... εγκριτικής απόφασης της Γενικής Διεύθυνσης Φυσικού Πλούτου του Υπουργείου Ανάπτυξης. Περαιτέρω, ο πέμπτος κατηγορούμενος, Ι. Θ. του Ν., ως ομόρρυθμος εταίρος και διαχειριστής της εργολάβου εταιρίας «I.. Θ. - Ν.. Θ. Ο..Ε.., ήταν εργοδότης του αποβιώσαντος εργαζομένου Β. Ν.. Επισημαίνεται σχετικώς ότι ο αποβιώσας, ακόμα και αν εμφανιζόταν τυπικώς στις αναλυτικές περιοδικές δηλώσεις προς τον ΕΦΚ.Α για το Μάρτιο και τον Απρίλιο του 2015 ως εργαζόμενος της εταιρίας με την επωνυμία «Α. I.. Θ. «Ο., στην οποία συμμετείχαν συγγενείς πρώτου βαθμού του πέμπτου κατηγορουμένου, είχε προσληφθεί, όπως προμνημονεύεται, από την εταιρία «I.. Θ. - Ν.. Θ. «Ο. στις 12.2.2005 (βλ σχετικώς ειδικό βιβλίο καταχώρισης νεοπροσλαμβανόμενου προσωπικού) και απασχολούνταν στην τελευταία αυτή εταιρία, η οποία εκτελούσε το έργο στη θέση ... 2 δυνάμει της υπ' αριθμ. ... σύμβασης. Είναι δε ενδεικτικό ότι στο από 20.3.2014 πρωτόκολλο παραλαβής εκτίμησης επαγγελματικού κινδύνου και κανονισμών ασφαλείας και στα από 2.2015 αποδεικτικό εκπαίδευσης προσωπικού και αποδεικτικό παραλαβής μέσων ατομικής προστασίας, εμφανίζεται και υπογράφει ως μέλος του προσωπικού της εταιρίας «I.. Θ. - Ν.. Θ. «Ο.. Στις υποχρεώσεις του πέμπτου κατηγορουμένου, ως διαχειριστή της παραπάνω εταιρίας, στην οποία είχε ανατεθεί με εργολαβία η εξόρυξη, φόρτωση, μεταφορά και απόθεση ασβεστολιθικώς στείρων in situ στην ... θέση 2, περιλαμβάνονταν σύμφωνα με τον ΚΜΛΕ (αρθρ 4 παρ Ιστ, 2δ, 3, 4, 15) σε συνδυασμό με τα άρθρα 38 παρ 2β, 42 παρ 1, 5, 6, 7, 8 και 43 παρ 1 ν 3850/2010, οι ακόλουθες, μεταξύ άλλων, υποχρεώσεις: α) η σύνταξη και ενημέρωση του Εγγράφου Ασφάλειας και Υγείας των εργαζομένων για το μέρος του έργου που αφορούσε η σύμβαση εργολαβίας, β) η ευθύνη για την εφαρμογή της τεχνικής μελέτης στο αντίστοιχο μέρος του έργου, γ) η παροχή και έκδοση οδηγιών και εντολών στο προσωπικό για την τήρηση του ΚΜΛΕ και των ειδικών κανονισμών του έργου, δ) η φροντίδα για την ασφάλεια της επιφάνειας, την προστασία του περιβάλλοντος και την αποκατάστασή του από τις επιπτώσεις της λειτουργίας του έργου. Κατά παράβαση των ανωτέρω νομικών υποχρεώσεων του, ο πέμπτος κατηγορούμενος, αν και γνώριζε από τις διηγηματικές αναφορές της τεχνικής μελέτης και της υπ' αριθμ... εργολαβικής σύμβασης, από απλή παρατήρηση ορισμένων εισόδων υπόγειων στοών που ήταν εμφανείς στην επιφάνεια και από προηγούμενη απασχόληση της εργολάβου στην όμορη θέση 3 (όπου επίσης υπήρχε, αν και πιο αραιό δίκτυο υπόγειων στοών) αλλά και για λίγους μήνες το 2013 στη θέση 2, αφενός ότι τμήματα του συγκεκριμένου μεταλλευτικού χώρου στη θέση 2, είχαν υποστεί υπόγεια εκμετάλλευση και διέθεταν εκτεταμένο δίκτυο υπόγειων στοών που δεν ήταν αποτυπωμένο σε χάρτες και αφετέρου τις ανωτέρω ελλείψεις της από Σεπτέμβριο 2005 τεχνικής μελέτης, παρέλειψε: α) να παρέχει στους εργαζόμενους της επιχείρησής του και ιδίως στο Β. Ν. σαφείς οδηγίες αναφορικά με τους κινδύνους από την ύπαρξη του δικτύου υπογείων στοών και τους τρόπους αντιμετώπισής τους, β) να αιτηθεί από την εκμεταλλεύτρια εταιρία «Λ. Γ. «Α. την τροποποίηση και τη συμπλήρωση της εν λόγω τεχνικής μελέτης, ώστε να αποτυπωθεί το δίκτυο των υπόγειων στοών με κατάλληλες επιστημονικές μεθόδους και να επισημανθούν οι κίνδυνοι της επιφανειακής εκμετάλλευσης του συγκεκριμένου μεταλλευτικού χώρου, ιδίως ενόψει της προβλεπόμενης χρήσης εκρηκτικών για τη διενέργεια ανατινάξεων, και γ) παρόλο που γνώριζε ότι η από 2013 εκτίμηση επαγγελματικού κινδύνου, που είχε παραλάβει (όρος 9 σελ 8 της σύμβασης εργολαβίας) ήταν ελλιπής, να επιδιώξει, τη σύνταξη πριν από την έναρξη αλλά και κατά την εκτέλεση του έργου πλήρους γραπτής εκτίμησης επαγγελματικών κινδύνων για την ασφάλεια και την υγεία των εργαζόμενων της επιχείρησής του στο επίδικο μεταλλείο στη θέση ... 2, η οποία να περιλαμβάνει, να επισημαίνει και να εκτιμά τον κίνδυνο από την ύπαρξη πυκνού δικτύου αχαρτογράφητων υπόγειων στοών στο υπέδαφος του χώρου που εκτελούνταν επιφανειακές μεταλλευτικές εργασίες με τη χρήση εκρηκτικών, υποχρεώσεις που υπείχε με βάση τις προαναφερόμενες διατάξεις αλλά και τους όρους της υπ' αριθμ... εργολαβικής σύμβασης. Τέλος, ο τέταρτος κατηγορούμενος. Κ. Θ. του Ι., που είχε οριστεί από την εργολάβο εταιρία «I.. Θ. - Ν.. Θ. Ο..Ε.., εργοδηγός του εργοταξίου του μεταλλείου στη θέση ..., αν και γνώριζε από τις διηγηματικές αναφορές της τεχνικής μελέτης και της υπ' αριθμ. ... σύμβασης ανάθεσης έργου, από απλή παρατήρηση ορισμένων εισόδων υπόγειων στοών που ήταν εμφανείς στην επιφάνεια και από προηγούμενη απασχόληση της εργολάβου στην όμορη θέση 3 αλλα για λίγους μήνες το 2013 και στη θέση 2, ότι τμήματα του συγκεκριμένου μεταλλευτικού χώρου στη θέση 2 είχαν υποστεί υπόγεια εκμετάλλευση και διέθεταν εκτεταμένο δίκτυο υπόγειων στοών που δεν ήταν αποτυπωμένο σε χάρτες ούτε στην από Σεπτέμβριο 2005 τεχνική μελέτη, παρέλειψε: α) να παρέχει στους εργαζομένους της επιχείρησης και ιδίως στον Β. Ν. σαφείς οδηγίες αναφορικά με τους κινδύνους από την ύπαρξη του δικτύου υπόγειων στοών και τους τρόπους αντιμετώπισής τους και β) να αιτηθεί την άμεση διακοπή των εργασιών και την τροποποίηση - συμπλήρωση της εν λόγω τεχνικής μελέτης, ώστε να αποτυπωθεί το δίκτυο των υπόγειων στοών με κατάλληλες επιστημονικές μεθόδους και να επισημανθούν με έμφαση οι κίνδυνοι της επιφανειακής εκμετάλλευσης του συγκεκριμένου μεταλλευτικού χώρου, ιδίως ενόψει της προβλεπόμενης χρήσης εκρηκτικών για τη διενέργεια ανατινάξεων, υποχρεώσεις που υπείχε με βάση τις διατάξεις των άρθρων 4 παρ Ιστ, 15 παρ 1, 3, 5 ΚΜΛΕ σε συνδυασμό με τα άρθρα 42 παρ 1, 5, 6, 7 ν 3850/2010 και τους όρους της υπ' αριθμ... εργολαβικής σύμβασης. Λόγω της θέσης του στην ιεραρχία του έργου ο τέταρτος κατηγορούμενος δεν υπείχε υποχρέωση σύνταξης ή ελέγχου του Εγγράφου Υγείας και Ασφαλείας του έργου. Επισημαίνεται δε ότι οι γραπτές οδηγίες για τις διάφορες εργασίες και οι κανονισμοί ασφαλείας που παραδόθηκαν από την εκμεταλλεύτρια εταιρία στους εργαζόμενους του εργολάβου και προσκομίζονται από τους τρεις πρώτους κατηγορουμένους, αφορούν τους συνήθεις κινδύνους από την διενέργεια επιφανειακών μεταλλευτικών εργασιών και τρόπους προφύλαξης από αυτούς και όχι τον κίνδυνο από την ύπαρξη υποκείμενου μη χαρτογραφημένου δικτύου υπόγειων στοών. Δεν υποδεικνύεται δε ούτε εξάλλου οι τρεις πρώτοι κατηγορούμενοι ισχυρίζονται ότι είχαν δοθεί περαιτέρω προφορικές οδηγίες σχετικά με τον κίνδυνο αυτό. Οι παραλείψεις των κατηγορουμένων, όπως ανωτέρω ειδικώς εκτίθενται, συνιστούν παράβαση των ιδιαίτερων νομικών υποχρεώσεων που είχαν λόγω των ανωτέρω θέσεων που κατείχαν και από μόνες τους, αλλά και συνδυαστικά μεταξύ τους, συνδέονται αιτιωδώς με την πρόκληση του θανάτου του εργαζομένου Β. Ν., ο οποίος θα είχε αποφευχθεί αν οι κατηγορούμενοι προέβαιναν στις δέουσες κατά τα ανωτέρω ενέργειες σε εκπλήρωση των ιδιαίτερων νομικών υποχρεώσεών τους έκαστος. Τονίζεται δε ότι, σύμφωνα με το άρθρο 4 παρ. 1 στοιχ. στ ΚΜΛΕ, η υπογραφή σύμβασης εργολαβικής ανάθεσης έργου μεταξύ εκμεταλλευτή και εργολάβου, όπως εν προκειμένω η υπ' αριθμ. ... σύμβαση μεταξύ «Λ. Γ.Μ.Μ.Α.Ε." και «I.. Θ. - Ν.. Θ. Ο..Ε.. δεν απαλλάσσει την εκμεταλλεύτρια εταιρία (και τους προστηθέντες υπαλλήλους της) των ευθυνών της, καθώς υποχρεούται να ελέγχει και να λαμβάνει όλα τα αναγκαία μέτρα για την πιστή υλοποίηση των όρων της σύμβασης και των διατάξεων του ΚΜΛΕ από τον εργολάβο. Με βάση όλα τα παραπάνω πρέπει οι κατηγορούμενοι να κηρυχθούν ένοχοι για την πράξη της ανθρωποκτονίας από αμέλεια, διότι από συγκλίνουσα αμέλειά τους, ήτοι από έλλειψη της απαιτούμενης κατ' αντικειμενική κρίση ιδιαίτερης προσοχής, την οποία έκαστος κατηγορούμενος όφειλε κατά τις περιστάσεις, μπορούσε και ήταν υποχρεωμένος να καταβάλει σύμφωνα με τις προσωπικές του ιδιότητες, γνώσεις και ικανότητες, δεν προέβλεψαν το αξιόποινο αποτέλεσμα των παραλείψεών τους που προκάλεσε το θάνατο του Β. Ν. του Χ., μολονότι είχαν ιδιαίτερη νομική υποχρέωση να παρεμποδίσουν την επέλευση του αποτελέσματος αυτού." Ακολούθως, το δικαστήριο κήρυξε ενόχους μεταξύ άλλων και τους κατηγορούμενους-αναιρεσείοντες για την αξιόποινη πράξη της ανθρωποκτονίας αμέλεια με το ακόλουθο διατακτικό: "
Κηρύσσει ενόχους τους κατηγορουμένους του οτι......Δ) Ο τέταρτος κατηγορούμενος, Κ. Θ. του Ι., που είχε οριστεί από την εργολάβο εταιρία «I.. Θ. - Ν.. Θ. Ο..Ε.., εργοδηγός του εργοταξίου του μεταλλείου στη θέση ..., αν και γνώριζε από τις διηγηματικές αναφορές της τεχνικής μελέτης και της υπ' αριθμ. ... σύμβασης ανάθεσης έργου και από απλή παρατήρηση ορισμένων εισόδων υπόγειων στοών που ήταν εμφανείς στην επιφάνεια και από προηγούμενη απασχόληση της εργολάβου στην όμορη θέση 3 αλλά για λίγους μήνες το 2013 και στη θέση 2, ότι τμήματα του συγκεκριμένου μεταλλευτικού χώρου, ιδίως στη θέση 2, είχαν υποστεί υπόγεια εκμετάλλευση και διέθεταν εκτεταμένο δίκτυο υπόγειων στοών που δεν ήταν αποτυπωμένο σε χάρτες ούτε στην από Σεπτέμβριο 2005 τεχνική μελέτη, παρέλειψε: α) να παρέχει στους εργαζομένους της επιχείρησης και ιδίως στον Β. Ν. σαφείς οδηγίες αναφορικά με τους κινδύνους από την ύπαρξη του δικτύου υπόγειων στοών και τους τρόπους αντιμετώπισής τους και β) να αιτηθεί την άμεση διακοπή των εργασιών και την τροποποίηση - συμπλήρωση της εν λόγω τεχνικής μελέτης, ώστε να αποτυπωθεί το δίκτυο των υπόγειων στοών με κατάλληλες επιστημονικές μεθόδους και να επισημανθούν με έμφαση οι κίνδυνοι της επιφανειακής εκμετάλλευσης του συγκεκριμένου μεταλλευτικού χώρου, ιδίως ενόψει της προβλεπόμενης χρήσης εκρηκτικών για τη διενέργεια ανατινάξεων, υποχρεώσεις που υπείχε με βάση τις διατάξεις των άρθρων 4 παρ Ιστ, 15 παρ 1, 3, 5 ΚΜΛΕ σε συνδυασμό με τα άρθρα 42 παρ 1, 5, 6, 7 ν 3850/2010 και τους όρους της υπ' αριθμ... εργολαβικής σύμβασης.
Ε) Ο πέμπτος κατηγορούμενος, Ι. Θ. του Ν., ως ομόρρυθμος εταίρος και διαχειριστής της εργολάβου εταιρίας «I.. Θ. - Ν.. Θ. Ο..Ε.., ήταν εργοδότης του αποβιώσαντος εργαζομένου Β. Ν. και στις υποχρεώσεις του περιλαμβάνονταν σύμφωνα με τον ΚΜΛΕ (αρθρ 4 παρ Ιστ, 2δ, 3, 4, 15) σε συνδυασμό με τα άρθρα 38 παρ 2β, 42 παρ 1, 5, 6, 7, 8 και 43 παρ 1 ν 3850/2010, μεταξύ άλλων, οι ακόλουθες: α) η σύνταξη και ενημέρωση του Εγγράφου Ασφάλειας και Υγείας των εργαζομένων για το μέρος του έργου που αφορούσε η σύμβαση εργολαβίας, β) η ευθύνη για την εφαρμογή της τεχνικής μελέτης στο αντίστοιχο μέρος του έργου, γ) η παροχή και έκδοση οδηγιών και εντολών στο προσωπικό για την τήρηση του Κ.ΜΛΕ και των ειδικών κανονισμών του έργου, δ) η φροντίδα για την ασφάλεια της επιφάνειας, την προστασία του περιβάλλοντος και την αποκατάστασή του από τις επιπτώσεις της λειτουργίας του έργου. Κατά παράβαση των ανωτέρω νομικών υποχρεώσεων του, ο πέμπτος κατηγορούμενος, αν και γνώριζε από τις διηγηματικές αναφορές της τεχνικής μελέτης και της υπ' αριθμ... εργολαβικής σύμβασης και από απλή παρατήρηση ορισμένων εισόδων υπόγειων στοών που ήταν εμφανείς στην επιφάνεια, αφενός ότι τμήματα του συγκεκριμένου μεταλλευτικού χώρου στη θέση 2, είχαν υποστεί υπόγεια εκμετάλλευση και διέθεταν εκτεταμένο δίκτυο υπόγειων στοών που δεν ήταν αποτυπωμένο σε χάρτες και αφετέρου τις ανωτέρω ελλείψεις της από Σεπτέμβριο 2005 τεχνικής μελέτης αναφορικά με το ζήτημα αυτό παρέλειψε: α) να παρέχει στους εργαζόμενους της επιχείρησής του και ιδίως στο Β. Ν. σαφείς οδηγίες αναφορικά με τους κινδύνους από την ύπαρξη του δικτύου υπόγειων στοών και τους τρόπους αντιμετώπισής τους, β) να αιτηθεί από την εκμεταλλεύτρια εταιρία «Λ. Γ..Μ..Μ.. Α..Ε.. την τροποποίηση και την συμπλήρωση της εν λόγω τεχνικής μελέτης, ώστε να αποτυπωθεί το δίκτυο των υπόγειων στοών με κατάλληλες επιστημονικές μεθόδους και να επισημανθούν με έμφαση οι κίνδυνοι της επιφανειακής εκμετάλλευσης του συγκεκριμένου μεταλλευτικού χώρου, ιδίως ενόψει της προβλεπόμενης χρήσης εκρηκτικών για τη διενέργεια ανατινάξεων και γ) να επιδιώξει τη σύνταξη πλήρους γραπτής εκτίμησης επαγγελματικών κινδύνων για την ασφάλεια και την υγεία των εργαζόμενων της επιχείρησής του στο επίδικο μεταλλείο στη θέση ... 2, η οποία να περιλαμβάνει, να επισημαίνει και να εκτιμά τον κίνδυνο από την ύπαρξη πυκνού δικτύου αχαρτογράφητων υπόγειων στοών στο υπέδαφος του χώρου που εκτελούνταν επιφανειακές μεταλλευτικές εργασίες με τη χρήση εκρηκτικών, υποχρεώσεις που υπείχε με βάση τις προαναφερόμενες διατάξεις αλλά και τους όρους της υπ' αριθμ... εργολαβικής σύμβασης.
Αυτές οι παραλείψεις των ανωτέρω κατηγορουμένων συνιστούν παράβαση των ιδιαίτερων νομικών υποχρεώσεων που είχαν λόγω των ανωτέρω θέσεων που κατείχαν και από μόνες τους, αλλά και συνδυαστικά μεταξύ τους, συνδέονται αιτιωδώς με την πρόκληση του θανάτου του εργαζομένου Β. Ν.”.
Με τις παραδοχές αυτές, οι οποίες διαλαμβάνονται στο σκεπτικό σε συνδυασμό με όσα αναφέρονται στο διατακτικό της προσβαλλόμενης αποφάσεως, που παραδεκτά αλληλοσυμπληρώνονται, η εν λόγω απόφαση περιέχει την επιβαλλόμενη, κατά τα άνω, ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία, αφού αναφέρονται σ'αυτή, με σαφήνεια, πληρότητα και χωρίς αντιφάσεις ή λογικά κενά, τα πραγματικά περιστατικά, τα οποία αποδείχθηκαν από την ακροαματική διαδικασία και συγκροτούν την αντικειμενική και υποκειμενική υπόσταση του παραπάνω εγκλήματος της ανθρωποκτονίας από (συγκλίνουσα) αμέλεια τελεσθείσα δια παραλείψεως, για το οποίο καταδικάστηκαν οι αναιρεσείοντες, με παράθεση όλων των στοιχείων, που απαρτίζουν τη νομοτυπική μορφή του εγκλήματος τούτου, οι αποδείξεις που τα θεμελιώνουν, καθώς και οι συλλογισμοί, με βάση τους οποίους το Δικαστήριο της ουσίας έκανε την υπαγωγή των περιστατικών αυτών στις προπαρατεθείσες ουσιαστικές ποινικές διατάξεις του άρθρου 15,28 και 302 παρ.1 ΠΚ. καθώς και τις διατάξεις των άρθρων 4, 14,15,16,17,19,86,101 της υπ'αρ. Δ7/Α/οικ.12050/2223 Υπουργικής απόφασης του Υφυπουργού Ανάπτυξης και Κλιματικής Αλλαγής "Κανονισμός Μεταλλευτικών και Λατομικών Εργασιών" (ΚΜΛΕ) σε συνδυασμό με τα άρθρα 38 παρ 2β, 42 παρ 1, 5, 6, 7, 8 και 43 παρ 1 ν 3850/2010, τις οποίες ορθά ερμήνευσε και εφάρμοσε, χωρίς να τις παραβιάσει ούτε ευθέως, ούτε εκ πλαγίου, με ελλιπείς ή αντιφατικές αιτιολογίες. Ειδικότερα διαλαμβάνονται ο τρόπος και οι συνθήκες τελέσεως του ως άνω αδικήματος της ανθρωποκτονίας από αμέλεια, αφού γίνεται επαρκής αναφορά των παραλείψεων, που θεμελιώνουν την συντρέχουσα αμέλεια των αναιρεσειόντων, με λεπτομερή προσδιορισμό της συμπεριφοράς του καθενός, καθώς και του αιτιώδους συνδέσμου μεταξύ αυτής και του προκληθέντος θανάτου του παθόντα. Πλέον συγκεκριμένα εκτίθεται η ιδιότητα καθενός των αναιρεσειόντων και ειδικότερα αυτή του εργοδότη για τον αναιρεσείοντα Ι. Θ. που ήταν ομόρρυθμος εταίρος και διαχειριστής της εργολάβου εταιρίας με την επωνυμία «Ι..Θ. -Ν..Θ. «Ο., στην οποία εργαζόταν ο θανών Β. Ν., ενώ ο αναιρεσείων Κ. Θ. είχε οριστεί από την ως άνω εργολάβο εταιρία εργοδηγός του εργοταξίου, όπου εργαζόταν ο ανωτέρω. Αναφέρονται με λεπτομέρεια οι παραλείψεις που έλαβαν χώρα και είχαν σαν αποτέλεσμα τον θανάσιμο τραυματισμό του παθόντος και οτι οι αναιρεσείοντες παρότι μπορούσαν σύμφωνα με τις προσωπικές τους ιδιότητες, γνώσεις και ικανότητες, δεν προέβλεψαν το ανωτέρω αξιόποινο αποτέλεσμα, προσδιορίζοντας επαρκώς το είδος και συγκεκριμένα αυτό της άνευ συνειδήσεως αμέλειας που επέδειξαν. Προσδιορίζεται επίσης και η πηγή της ιδιαίτερης νομικής υποχρέωσης αυτών προς παρεμπόδιση του αποτελέσματος με την λεπτομερή αναφορά των νομικών διατάξεων αλλά και των συμβατικών τοιούτων, που επέβαλαν την λήψη των αναγκαίων μέτρων που παρέλειψαν, που για μεν τον αναιρεσείοντα Ι. Θ., εργοδότη του αποβιώσαντος, ορίζονται από τις προαναφερόμενες διατάξεις του ΚΛΜΕ και του ν. 3850/2010, για δε τον αναιρεσείοντα Κ. Θ., που είχε οριστεί από την εργολάβο εταιρία υπεύθυνος του εργοταξίου αυτής, ήτοι εργοδηγός, από την εγγυητική εκ της συμβάσεως αυτή θέση σε συνδυασμό με τις προαναφερθείσες διατάξεις του ΚΛΜΕ και του ν. 3850/2010. Περαιτέρω και αναφορικά με τις ειδικότερες αιτιάσεις των αναιρεσειόντων: α)αναφέρονται στο προοίμιο του σκεπτικού της προσβαλλομένης αποφάσεως όλα τα κατ'ειδος αποδεικτικά μέσα (ένορκες καταθέσεις μαρτύρων κατηγορίας και υπεράσπισης, τα έγγραφα που αναγνώστηκαν, τα πρακτικά της πρωτοβάθμιας δίκης που αναγνώστηκαν, απολογίες κατηγορουμένων) από τα οποία το δικαστήριο συνήγαγε τα περιστατικά που εκτέθηκαν και κατέληξε στην καταδικαστική του κρίση, χωρίς να παρίσταται, κατά νόμο, αναγκαία η αναλυτική παράθεσή τους, η αναφορά του τί προκύπτει ξεχωριστά από το καθένα, όπως και η συγκριτική στάθμιση και αξιολογική συσχέτιση του περιεχομένου τους και η ανάλογη δικαιοδοτική τους εκτίμηση, αφού εκ τούτου δεν συνάγεται ότι το Δικαστήριο, για το σχηματισμό της δικανικής του πεποιθήσεως, περιορίσθηκε επιλεκτικά σε ορισμένα αποδεικτικά μέσα και αγνόησε τα υπόλοιπα, ενώ από το όλο περιεχόμενο της Απόφασης καθίσταται αδιστάκτως βέβαιο ότι το δικαστήριο έλαβε υπόψη του και αξιολόγησε μεταξύ άλλων αποδεικτικών μέσων και την ένορκη κατάθεση του μάρτυρα Ν. Θ.. β) με σαφήνεια στην προσβαλλομένη απόφαση γίνεται δεκτό ότι ο ανωτέρω θανών ήταν εργαζόμενος στην εταιρία, με την επωνυμία «Ι..Θ. -Ν..Θ. Ο..»Ε., διαχειριστής και ομόρρυθμο μέλος της οποίας ετύγχανε ο αναιρεσείων Ι. Θ., καμία αντίφαση δε ή ασάφεια δεν δημιουργεί, η περικοπή της προσβαλλομένης απόφασης, ως προς την ιδιότητά του ως άνω αναιρεσείοντος ως εργοδότη του θανόντος, που έχει επί λέξει ως εξής: “......επισημαίνεται σχετικώς ότι ο αποβιώσας ακόμα και αν εμφανιζόταν τυπικώς στις αναλυτικές περιοδικές δηλώσεις προς τον ΕΦΚΑ για τον Μάρτιο και τον Απρίλιο του 2015, ως εργαζόμενος της εταιρίας με την επωνυμία «Α. Θ. «Ο., στην οποία συμμετείχαν συγγενείς πρώτου βαθμού του πέμπτου κατηγορουμένου, είχε προσληφθεί, όπως προμνημονεύεται από την εταιρία «Ι..Θ. -Ν..Θ. Ο..»Ε., στις 12-2-2005(βλ. σχετικώς ειδικό βιβλίο καταχώρισης νεοπροσλαμβανόμενου προσωπικού) και απασχολούνταν στην τελευταία αυτή εταιρία, η οποία εκτελούσε το έργο στην θέση ... 2 δυνάμει της υπ'αρ... σύμβασης. Είναι δε ενδεικτικό ότι στο από 20-3-2014 πρωτόκολλο παραλαβής εκτίμησης επαγγελματικού κινδύνου και κανονισμών ασφαλείας και στα από 2.2015 αποδεικτικό εκπαίδευσης προσωπικού και αποδεικτικό παραλαβής μέσων ατομικής προστασίας, εμφανίζεται να υπογράφει ως μέλος του προσωπικού της εταιρίας «Ι..Θ. -Ν..Θ. Ο..Ε.”...”, αφού η ανωτέρω περικοπή τέθηκε για την ενίσχυση της ως άνω παραδοχής και την απόκρουση του αρνητικού της κατηγορίας ισχυρισμού του ιδίου αναιρεσείοντος ότι δεν ετύγχανε εργοδότης του αποβιώσαντος. γ) η τυχόν συντρέχουσα υπαιτιότητα του παθόντος ή τρίτου, δεν αναιρεί την ύπαρξη αμέλειας και εντεύθεν την ποινική ευθύνη του δράστη, εκτός εάν αυτή συντέλεσε αποκλειστικά στο αποτέλεσμα που επήλθε, οπότε αίρεται ο αιτιώδης σύνδεσμος μεταξύ της ενέργειας ή της παράλειψης του δράστη και του αποτελέσματος. Στην προκειμένη περίπτωση στην προσβαλλόμενη απόφαση υπάρχει σχετική αναφορά και αιτιολογημένη παραδοχή που αποκλείει την αμέλεια του παθόντος στην πρόκληση του επιδίκου ατυχήματος με τις ουσιαστικές παραδοχές ότι “...δεν αποδείχτηκε ότι ο θάνατος οφείλεται σε αμέλεια του αποβιώσαντος καθόσον, δεν αποδείχτηκε ότι ο αποβιώσας παραβίασε τον προβλεπόμενο χρόνο ασφαλείας μετά το πέρας της ανατίναξης μέχρι την προσέγγισή του στο χώρο της ανατίναξης ή ότι στεκόταν στο "φρύδι” (δηλαδή το χείλος που προκύπτει μετά την ανατίναξη) ή ότι είχε κατέλθει και περπατούσε επί των διαταραγμένων μπαζών, λαμβανομένης υπόψη της θέσης στην οποία βρέθηκε το σώμα του, του όγκου των αδρανών υλικών που τον είχαν καταπλακώσει και επιπλέον του ότι κανένα λόγο δεν είχε, προκειμένου να ελέγξει τους υπονόμους να μεταβεί στα συγκεκριμένα ασταθή, όπως καλά γνώριζε από την μεγάλη εμπειρία του και τις ιδιαίτερες δεξιότητες του, σημεία , η δε χρήση ποσότητας ακαριαίας θρυαλίδας 1.000 μ. , ακόμα και στην περίπτωση που ήθελε θεωρηθεί ότι δεν ήταν απολύτως αναγκαία υπό τις συγκεκριμένες περιστάσεις(αριθμός, απόσταση, βάθος διατρημάτων, ύπαρξη νερών σε αυτά κ.λ.π.), δεν ήταν ικανή να προκαλέσει μεγαλύτερη της συνήθους και αναμενόμενης μετά την έκρηξη διατάταξη του χώρου. Η ειδικότερη αιτίαση των αναιρεσειόντων ότι το δικαστήριο της ουσίας έπρεπε κατ'ορθή εφαρμογή και ερμηνεία των ουσιαστικών ποινικών διατάξεων του ΚΜΛΕ να αχθεί σε παραδοχή αποκλεισμού του αντικειμενικού καταλογισμού του αποτελέσματος της πράξης του άρθρου 302 σε αυτούς και στην μη πλήρωση της αντικειμενικής υπόστασης του αποδιδομένου σ'αυτούς ανωτέρω αδικήματος, λόγω έλλειψης αιτιώδους συνδέσμου, δοθέντος ότι μεταξύ της αποδιδομένης σ'αυτούς ως άνω αμελούς συμπεριφοράς και του επελθόντος αποτελέσματος, μεσολάβησε η συμπεριφορά αυτοδιακινδύνευσης του παθόντα, ο οποίος ως γομωτής, καίτοι γνώριζε από απλή παρατήρηση ορισμένων εισόδων υπόγειων στοών που ήταν εμφανείς στην επιφάνεια και από προηγούμενη απασχόληση του εργολάβου στην όμορη θέση 3 αλλά και για μήνες το 2013 στη θέση 2, ότι τμήματα του συγκεκριμένου μεταλλευτικού χώρου , ιδίως στη θέση 2, είχαν υποστεί υπόγεια εκμετάλλευση και διέθεταν εκτεταμένο δίκτυο υπόγειων στολών, που δεν ήταν αποτυπωμένο σε χάρτες, ούτε σε σχέδιο διάτρησης γόμωσης πυροδότησης που κατά το άρθρο 49 ΚΜΛΕ έπρεπε να του παραδώσει ο επιβλέπων μηχανικός της Εκμεταλλεύτριας εταιρίας, εντούτοις προέβη στις εργασίες διάτρησης γόμωσης και πυροδότησης με αυτοδιακινδύνευση του, ενώ κατά το άρθρο 5 του ΚΜΛΕ είχε όχι μόνο απλά δικαίωμα αλλά υποχρέωση να απέχει και να αναφέρει την άνω κατάσταση αμέσως στον εργοδότη, δεν είναι βάσιμος, αφού η διατυπούμενη παράλειψη αναφοράς της ως άνω κατάστασης του χώρου εργασίας στον εργοδότη, εκ μέρους του παθόντα γομωτή και η αποχή από την εργασία αυτή, δεν συνιστά κυριαρχικής σημασίας και κεφαλαιώδους μορφής συμπεριφορά αυτοδιακινδύνευσης που από μόνη της αποκόπτει τον αιτιώδη σύνδεσμο αποκλείοντας τον αντικειμενικό καταλογισμό του αποτελέσματος της πράξης σ'αυτούς, αλλά απλώς συντρέχουσα υπαιτιότητα τούτου (παθόντος) που δεν αναιρεί την ύπαρξη αμέλειας στο πρόσωπό τους και την ποινική ευθύνη τους γι'αυτό. Αβάσιμη είναι και η αιτίαση ότι συντρέχει εν προκειμένου περίπτωση διακοπής του αιτιώδους συνδέσμου καθόσον δεν είχαν καμία υπόδειξη για όσα τους καταλογίζει η προσβαλλομένη απόφαση ότι παρέλειψαν από την ορισθείσα από τους ίδιους αρμοδία περιοδικώς επιβλέπουσα τεχνικό ασφαλείας και εξιδικευμένη μεταλλειολόγο Μ. Τ., αφού κατά ρητή επιταγή της διατάξεως του άρθρου 42 αρ.3 του ν, 3850/2010 οι υποχρεώσεις του τεχνικού ασφαλείας δεν θίγουν την αρχή της ευθύνης του εργοδότη και συνακόλουθα μόνο συντρέχουσα συνυπαιτιότητα αυτής(τεχνικού ασφαλείας) μπορούν να θεμελιώσουν, όπως συνέβη εν προκειμένου, καθόσον κατά της ως άνω τεχνικού ασφαλείας ασκήθηκε ποινική δίωξη, όμως αυτή κρίθηκε αθώα από το πρωτόδικο δικαστήριο. Η συντρέχουσα όμως αυτή συνυπαιτιότητα δεν αναιρεί την ύπαρξη αμέλειας στο πρόσωπό τους και την ποινική ευθύνη τους γι'αυτό. Τέλος αβάσιμη, ως στηριζόμενη σε εσφαλμένη προϋπόθεση, είναι και η αιτίαση ότι ελλείπει εν προκειμένου ο αιτιώδης σύνδεσμος του αντικειμενικού καταλογισμού σ'αυτούς της πράξης που τους αποδόθηκε καθόσον η μοναδική παράλειψη που έχει οδηγήσει αιτιωδώς στον θάνατο του ως άνω εργαζομένου, είναι η μη χαρτογράφηση των υπογείων στοών και αποτύπωσή τους στα τοπογραφικά και σχέδια της αρχικής μελέτης, η οποία δεν είναι παράβαση δικής τους νομικής υποχρέωσης αλλά είχε εκ του νόμου υπαχθεί σε ξένο τομέα ευθύνης και δη σ'αυτόν της εκμεταλλεύτριας εταιρίας Λ. αφού: στις ουσιαστικές παραδοχές της προσβαλλομένης Απόφασης δεν γίνεται λόγος για την εκ μέρους των αναιρεσειόντων παράλειψη σύνταξης των ως άνω χαρτογραφήσεων αλλά για παράλειψη επιδίωξης σύνταξης πριν την έναρξη αλλά και κατά την εκτέλεση του έργου πλήρους γραπτής εκτίμησης επαγγελματικών κινδύνων για την ασφάλεια και την υγεία των εργαζομένων της επιχείρησής τους στο επίδικο μεταλλείο στην θέση ... 2, η οποία να περιλαμβάνει, να επισημαίνει και να εκτιμά τον κίνδυνο από την ύπαρξη πυκνού δικτύου αχαρτογράφητων υπόγειων στοών στο υπέδαφος του χώρου που εκτελούνταν επιφανειακές μεταλλευτικές εργασίες με τη χρήση εκρηκτικών, υποχρεώσεις που υπείχαν με βάση τα προαναφερθέντα, καθότι γνώριζαν από τις διηγηματικές αναφορές της τεχνικής μελέτης και την εργολαβική σύμβαση, από απλή παρατήρηση ορισμένων εισόδων υπόγειων στοών που ήταν εμφανείς στην επιφάνεια και από προηγούμενη απασχόληση της εργολάβου στην όμορη θέση 3, αλλά και για λίγους μήνες το 2013 στην θέση 2, αφενός ότι τμήματα του συγκεκριμένου μεταλλευτικού χώρου στη θέση 2 είχαν υποστεί υπόγεια εκμετάλλευση και διέθεταν εκτεταμένο δίκτυο υπόγειων στοών που δεν ήταν αποτυπωμένο σε χάρτες και αφετέρου τις ανωτέρω ελλείψεις της από Σεπτέμβριο 2005 τεχνικής μελέτης. Συνακόλουθα οι από το άρθρο 510 παρ.1 στοιχείο Δ’ και Ε’, τρίτος τέταρτος, πέμπτος και έβδομος λόγοι αναίρεσης με τους οποίους αποδίδονται στην προσβαλλομένη απόφαση οι πλημμέλειες της έλλειψης ειδικής και εμπεριστατωμένης αιτιολογίας και εσφαλμένης ερμηνείας και εφαρμογής ουσιαστικής ποινικής διάταξης, με τις ως άνω ειδικότερες αιτιάσεις είναι αβάσιμοι.
Οι λοιπές, εμπεριεχόμενες στους ίδιους ως άνω λόγους, αιτιάσεις, σχετικές με την κατηγορία, που αναφέρονται σε εσφαλμένη αξιολόγηση αποδεικτικών στοιχείων, με παράθεση σκέψεων και συλλογισμών της αναιρεσείουσας, που, κατά την άποψή της, οδηγούν σε διαφορετικά συμπεράσματα από εκείνα, στα οποία κατέληξε το Δικαστήριο της ουσίας και αιτιάσεων που αποτελούν απλώς επιχειρήματα προς απόσειση της ενοχής τους και αμφισβήτηση των σε βάρος τους ουσιαστικών παραδοχών της προσβαλλόμενης καταδικαστικής απόφασης και της ορθότητας του αποδεικτικού πορίσματός της, απαραδέκτως προβάλλονται, αφού με την επίφαση της έλλειψης αιτιολογίας, πλήττουν την αναιρετικώς ανέλεγκτη περί τα πράγματα κρίση του Δικαστηρίου της ουσίας. Η κατά τα άρθρα 93§ 3 του Συντάγματος και 139 του ΚΠοινΔ ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία, η έλλειψη της οποίας ιδρύει τον εκ του άρθρου 510§1 στοιχ. Δ ΚΠοινΔ λόγο αναιρέσεως, απαιτείται όχι μόνο για την απόφαση περί της ενοχής, δηλαδή την καταδικαστική ή απαλλακτική για την κατηγορία απόφαση του δικαστηρίου, αλλά για όλες τις αποφάσεις, ανεξάρτητα αν αυτές είναι οριστικές ή παρεμπίπτουσες, ή αν η έκδοση τους αφήνεται στη διακριτική, ελεύθερη ή ανέλεγκτη κρίση του δικαστή που τις εξέδωσε. Έτσι, η παρεμπίπτουσα απόφαση που απορρίπτει την αίτηση του κατηγορουμένου περί αναβολής της δίκης για κρείσσονες αποδείξεις, κατά το άρθρο 352 του ΚΠοινΔ, πρέπει να είναι ιδιαίτερα αιτιολογημένη, παρά το ότι η παραδοχή ή απόρριψη τέτοιας αιτήσεως έχει αφεθεί στην ανέλεγκτη κρίση του δικαστηρίου. Διαφορετικά, ιδρύεται ο κατά τα ανωτέρω λόγος αναιρέσεως. Περαιτέρω, κατά την αρχή που καθιερώνεται με τη διάταξη του άρθρου 463 ΚΠοινΔ, το ένδικο μέσο, άρα και αυτό της αναιρέσεως (άρθρο 462 ΚΠοινΔ), μπορεί να το ασκήσει μόνον εκείνος, στον οποίο ρητώς ο νόμος παρέχει αυτό το δικαίωμα και έχει έννομο συμφέρον για την άσκηση του στη συγκεκριμένη περίπτωση. Η ίδια αρχή ισχύει και για την προβολή κάθε λόγου του ενδίκου μέσου (Ολ. ΑΠ 1244/1986,ΑΠ 1716/2010). Αν το έννομο συμφέρον ελλείπει, το ένδικο μέσο ή ο λόγος του, κατά περίπτωση, απορρίπτεται ως απαράδεκτος. Στην προκειμένη περίπτωση, από την επιτρεπτή, για τον έλεγχο του παραδεκτού και της βασιμότητας των λόγων αναιρέσεως, επισκόπηση των πρακτικών της προσβαλλομένης αποφάσεως, προκύπτει ότι κατά τη δικάσιμο της 27.9.2022, ο συνήγορος των τριών πρώτων κατηγορουμένων-μη διαδίκων στην παρούσα κατ'αναίρεση των τετάρτου και πέμπτου των κατηγορουμένων δίκη-ζήτησε είτε να διαταχθεί η βίαιη προσαγωγή στο Δικαστήριο των δύο πρώτων απόντων μαρτύρων, Μ. Κ. του Α. και Κ. Κ. του Α., τις καταθέσεις των οποίων θεωρεί ουσιώδεις, ως των μόνων αυτοπτών μαρτύρων, είτε την αναβολή της δίκης προκειμένου να κληθούν εκ νέου και να παραστούν οι ανωτέρω απόντες μάρτυρες. Το Τριμελές Εφετείο, με παρεμπίπτουσα απόφασή του, η οποία προηγήθηκε της προσβαλλομένης κυρίας αποφάσεώς του υπ' αριθ. 212/2022 και συμπροσβάλλεται με την τελευταία, απέρριψε το αίτημα για βίαιη προσαγωγή των μαρτύρων ή αναβολής της δίκης. Την παρεμπίπτουσα αυτή απόφαση πλήττουν οι αναιρεσείοντες, με τους πρώτο και δεύτερο, από το άρθρο 510§1 στοιχ. Α και Δ του ΚΠοινΔ, λόγους αναιρέσεως, για απόλυτη ακυρότητα, συνισταμένη στο ότι επί του αιτήματος για την αναβολή δόθηκε ο λόγος στον εισαγγελέα όχι όμως και στους ίδιους και για έλλειψη της ειδικής και εμπεριστατωμένης αιτιολογίας ως προς την απόρριψη του ανωτέρω αιτήματος. Οι λόγοι αυτοί είναι απορριπτέοι προεχόντως ως απαράδεκτοι, για έλλειψη εννόμου συμφέροντος των αναιρεσειόντων προς προβολή τους, αφού το ανωτέρω αίτημα υποβλήθηκε όχι από αυτούς, αλλά από συγκατηγορούμενους τους. Επίσης, η επιβαλλόμενη, από τα άρθρα 93 παρ. 3 του Συντάγματος και 139 του ΚΠοινΔ, ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία της δικαστικής απόφασης αναφέρεται, τόσο στην κρίση για την ενοχή, όσο και στην κρίση για την απόρριψη αυτοτελών ισχυρισμών του κατηγορουμένου. Αυτοτελείς είναι οι ισχυρισμοί που προβάλλονται στο δικαστήριο της ουσίας, κατά τα άρθρα 171 παρ. 2 και 333 παρ. 2 του Κ.Ποιν.Δ, από τον κατηγορούμενο ή το συνήγορό του και τείνουν στην άρση του άδικου χαρακτήρα της πράξης ή στον αποκλεισμό ή στη μείωση της ικανότητας προς καταλογισμό ή στην εξάλειψη του αξιοποίνου της πράξης ή στη μείωση της ποινής. Η μη απάντηση του δικαστηρίου σε αυτοτελή ισχυρισμό συνιστά έλλειψη ακρόασης, κατά το άρθρο 171 παρ. 2 του Κ.Ποιν.Δ, που επιφέρει απόλυτη ακυρότητα της διαδικασίας στο ακροατήριο και στοιχειοθετεί το λόγο αναίρεσης από το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Α` του Κ.Ποιν.Δ, ενώ, όταν δεν αιτιολογείται ειδικά η απόρριψη αυτοτελούς ισχυρισμού, στοιχειοθετείται λόγος αναίρεσης από το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Δ` του Κ.Ποιν.Δ. Το δικαστήριο, όμως, δεν έχει υποχρέωση να απαντήσει σε ισχυρισμό που δεν είναι αυτοτελής ή είναι αυτοτελής, αλλά δεν προβάλλεται κατά τρόπο σαφή, ορισμένο και πλήρη, δηλαδή με όλα τα πραγματικά περιστατικά, τα οποία είναι αναγκαία, κατά την οικεία διάταξη, για τη θεμελίωσή του, έτσι ώστε να μπορούν να αξιολογηθούν και σε περίπτωση αποδοχής να οδηγήσουν στο ευνοϊκό για τον κατηγορούμενο αποτέλεσμα, ή δεν προβάλλεται παραδεκτά για άλλο λόγο ή δεν είναι νόμιμος. Ισχυρισμός όμως ο οποίος αποτελεί άρνηση του αντικειμενικού ή υποκειμενικού στοιχείου του εγκλήματος και συνεπώς της κατηγορίας ή απλό υπερασπιστικό επιχείρημα, δεν είναι αυτοτελής με την πιο πάνω έννοια και γι'αυτό το δικαστήριο της ουσίας δεν έχει υποχρέωση να αιτιολογήσει ειδικά την απόρριψή του, αλλά απαντά σε τέτοιο ισχυρισμό με την αιτιολογία επί της ενοχής (ΑΠ 1/2022, ΑΠ 368/2022).
Στην προκειμένη περίπτωση, με τον έκτο λόγο αναίρεσης, πλήττεται η προσβαλλομένη απόφαση για πλημμέλεια από το άρθρο 510 παρ.1 στοιχείο Α’ του ΚΠΔ, της απόλυτης ακυρότητας της διαδικασίας γιατί το δικαστήριο δεν απάντησε στους προβληθέντες παραδεκτά στο ακροατήριο αυτοτελείς ισχυρισμούς των αναιρεσειόντων. Και ο λόγος αυτός όμως είναι αβάσιμος αφού: από την επισκόπηση των πρακτικών της προσβαλλομένης απόφασης, προκύπτει ότι οι συνήγοροι των αναιρεσειόντων αφού ζήτησαν και έλαβαν τον λόγο από την Πρόεδρο, δήλωσαν ότι οι εντολείς τους αρνούνται την αποδιδόμενη σ'αυτούς κατηγορία, υπέβαλαν δε εγγράφως σημείωμα με τους ισχυρισμούς τους, που καταχωρήθηκε στα πρακτικά. Από την αξιολόγηση του συνολικού περιεχομένου του ως άνω σημειώματος αλλά και την περιληπτική περιγραφή των ισχυρισμών αυτών που αναφέρεται στην αρχή του σημειώματος και έχει επί λέξει ως εξής: "1)ΕΛΛΕΙΨΗ ΤΗΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΑΣΕΩΣ ΤΟΥ ΑΠΟΔΙΔΟΜΕΝΟΥ ΣΕ ΕΜΑΣ ΑΔΙΚΗΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΚΤΟΝΙΑΣ ΕΞ ΑΜΕΛΕΙΑΣ ΛΟΓΩ ΜΗ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ : α)της ΙΔΙΑΙΤΕΡΗΣ ΝΟΜΙΚΗΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΗΣ ΓΙΑ ΠΑΡΑΛΕΙΞΗ (ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΑΜΕΛΕΙΑ) ΩΣ ΟΡΟΥ ΤΗΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΑΣΕΩΣ ΑΥΤΟΥ και β)ΑΙΤΙΩΔΟΥΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ μεταξύ αυτής και του επελθόντος θανατηφόρου αποτελέσματος”, προκύπτει ότι οι αναιρεσείοντες επιχειρούν, με αναλυτική παράθεση των υπερασπιστικών τους επιχειρημάτων και παράθεση σκέψεων επί των εφαρμοζομένων διατάξεων, την αποδόμηση των αντικειμενικών και υποκειμενικών στοιχείων της πράξης που τους αποδόθηκε. Τα ανωτέρω όμως δεν συνιστούν αυτοτελείς ισχυρισμούς, οι οποίοι για την απόρριψή τους έχρηζαν ιδιαίτερης αιτιολογίας, αλλά άρνηση της κατηγορίας, στην οποία το δικαστήριο της ουσίας δεν είχε υποχρέωση να απαντήσει αυτοτελώς, αφού σε κάθε περίπτωση τους αντιμετώπισε με την κατά τα ανωτέρω αιτιολογημένη περί της ενοχής κρίση του.
Περαιτέρω, κατά τη διάταξη του άρθρου 30 παρ. 2 Κ.Ποιν.Δ., "καμία απόφαση ή ποινική διαταγή ποινικού δικαστηρίου σε δημόσια συνεδρίαση ή σε συμβούλιο και καμία διάταξη ανακριτή δεν έχουν κύρος, αν δεν ακουστεί προηγουμένως ο εισαγγελέας”. Κατά δε τις διατάξεις του άρθρου 138 παρ.1 και 2 του ίδιου Κώδικα, "πριν από κάθε απόφαση ή διάταξη του δικαστή που εκδίδεται κατά τη διαδικασία στο ακροατήριο παίρνουν το λόγο σύμφωνα με τις διατάξεις του νόμου ο εισαγγελέας, καθώς και οι παρόντες διάδικοι...Η παράβαση της προηγουμένης παραγράφου συνεπάγεται την ακυρότητα της απόφασης, του βουλεύματος και της διάταξης”. Περαιτέρω, κατά τη διάταξη του άρθρου 367 παρ. 1 του αυτού Κώδικα, "όταν τελειώσει η αποδεικτική διαδικασία, ο διευθύνων τη συζήτηση δίνει το λόγο στον εισαγγελέα, έπειτα στον παριστάμενο για την υποστήριξη της κατηγορίας......”. Σύμφωνα με τις παραπάνω διατάξεις, πρέπει να δίνεται ο λόγος στον εισαγγελέα της έδρας, για να προτείνει επί της ενοχής ή μη του κατηγορουμένου, και επί των αιτημάτων του με ποινή ακυρότητας της διαδικασίας. Η πρόταση, όμως, του εισαγγελέα επί της κατηγορίας στο τέλος, μετά το πέρας της αποδεικτικής διαδικασίας, όταν ζητεί την ενοχή του κατηγορουμένου, εμπεριέχει οπωσδήποτε και την πρόταση του για απόρριψη των τυχόν αυτοτελών ισχυρισμών, και αιτημάτων που έχει προβάλει ο κατηγορούμενος και, κατά συνέπεια, η παράλειψη του εισαγγελέα να προτείνει ειδικώς επί των προβληθέντων αυτοτελών ισχυρισμών του κατηγορουμένου καλύπτεται με τη συνολική του πρόταση επί της ενοχής και δεν δημιουργείται καμία ακυρότητα της διαδικασίας στο ακροατήριο, κατά τα άρθρα 170, 171 και 510 παρ.1 στοιχ. Α του Κ.Ποιν.Δ. (ΑΠ 282/2022, ΑΠ 814/2017, ΑΠ205/2015).
Στην προκειμένη περίπτωση, από την επισκόπηση των πρακτικών της προσβαλλομένης απόφασης προκύπτει ότι μετά την προβολή των ανωτέρω δια του Εγγράφου σημειώματος ισχυρισμών των αναιρεσειόντων, ο Εισαγγελέας, αφού έλαβε το λόγο, επιφυλάχθηκε να προτείνει επί των εν λόγω ισχυρισμών μετά το πέρας της αποδεικτικής διαδικασίας και, στη συνέχεια, μετά το πέρας της αποδεικτικής διαδικασίας, δόθηκε ο λόγος σ` αυτόν (Εισαγγελέα της έδρας), ο οποίος "ανέπτυξε την κατηγορία και πρότεινε την ενοχή των αναιρεσειόντων, όπως κατηγορούνται”. Η πρόταση αυτή του Εισαγγελέα της έδρας επί της ενοχής, εμπεριέχει και πρόταση απορρίψεως των ως άνω προβληθέντων ισχυρισμών του κατηγορουμένου ανεξάρτητα από τη φύση τους ως αυτοτελών ή μη και, ως εκ τούτου, δεν δημιουργήθηκε απόλυτη ακυρότητα. Επομένως, η περιλαμβανόμενη στον ανωτέρω έκτο λόγο αναίρεσης, αιτίαση από το άρθρο 510 παρ.1 στοιχ. Α` Κ.Ποιν.Δ., για απόλυτη ακυρότητα της διαδικασίας, από το γεγονός ότι παρά την σχετική επιφύλαξη του εισαγγελέα της έδρας να προτείνει επί των ανωτέρω ισχυρισμών μετά το πέρας της ακροαματικής διαδικασίας, εν τούτοις αυτός δεν τοποθετήθηκε επ'αυτών, είναι αβάσιμος.
Μετά από αυτά και αφού δεν υπάρχει άλλος αναιρετικός λόγος προς έρευνα, πρέπει η κρινόμενη αίτηση αναίρεσης να απορριφθεί στο σύνολό της και να καταδικαστούν οι αναιρεσείοντες στα δικαστικά έξοδα της ποινικής διαδικασίας (άρθ.578 του Κ.Ποιν.Δ.) καθώς και στη δικαστική δαπάνη των νομίμως παρασταθέντων προς υποστήριξη της κατηγορίας 1) Χ.. Ν. και 2) Ε. Ν., κατά τα ειδικότερα στο διατακτικό οριζόμενα.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Απορρίπτει την με αρ. πρωτ. …/13-2-2023 αίτηση των 1) Ι. Θ. του Ν. και 2)Κ. Θ. του Ι., κατοίκων αμφοτέρων ... για αναίρεση της υπ' αριθμ.212/2022 απόφασης του Τριμελούς Εφετείου Πλημμελημάτων Λαμίας. Επιβάλλει στους αναιρεσείοντες τα έξοδα της ποινικής διαδικασίας, τα οποία ανέρχονται σε διακόσια πενήντα (250) ευρώ για τον καθένα.
Καταδικάζει τους αναιρεσείοντες στη δικαστική δαπάνη των υποστηριζόντων την κατηγορία 1) Χ.. Ν. και 2) Ε. Ν., εκ πεντακοσίων (500) ευρώ.
Κρίθηκε και αποφασίσθηκε στην Αθήνα στις 17 Ιουλίου 2023.
Η ΠΡΟΕΔΡΕΥΟΥΣΑ ΑΡΕΟΠΑΓΙΤΗΣ Ο ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
και ήδη Αντιπρόεδρος του Αρείου Πάγου
Δημοσιεύθηκε στην Αθήνα σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του στις 6 Σεπτεμβρίου 2023.
Η ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ Ο ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ