Αριθμός 562/2024
ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ
ΤΜΗΜΑ Ε΄
Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του στις 31 Ιανουαρίου 2024, με την εξής σύνθεση: Χρήστος Ντουχάνης, Αντιπρόεδρος, Προεδρεύων, σε αναπλήρωση της Πρόεδρου του Τμήματος, που είχε κώλυμα, Ρωξάνη Γιαννουλάτου, Δημήτριος Βασιλειάδης, Σύμβουλοι, Θεώνη Κανελλοπούλου, Νικόλαος Βαγιωνάκης, Πάρεδροι. Γραμματέας η Δημητρία Τετράδη, Γραμματέας του Ε΄ Τμήματος.
Για να δικάσει την από 14 Απριλίου 2022 αίτηση:
των: 1. Δήμου Νάξου και Μικρών Κυκλάδων και 2. Δήμου Αμοργού Κυκλάδων, οι οποίοι παρέστησαν με τους δικηγόρους: α) Βασίλειο Καραμπίνη (Α.Μ. 27 Δ.Σ. Νάξου) και β) Δέσποινα Παναγιώτου (Α.Μ. 44 Δ.Σ. Νάξου), που τους διόρισαν με απόφαση των Δημάρχων τους,
κατά του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, ο οποίος παρέστη με τον Γεώργιο Καφίρη, Πάρεδρο του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, ο οποίος κατέθεσε δήλωση, σύμφωνα με το άρθρο 26 του ν. 4509/2017, περί μη εμφανίσεώς του,
και κατά των παρεμβαινόντων: 1. ... και 2. ..., κατοίκων Παλαιού Φαλήρου Αττικής (...), οι οποίοι παρέστησαν με τον δικηγόρο Ξενοφώντα Κοντιάδη (Α.Μ. 16381), που τον διόρισαν με πληρεξούσιο.
Με την αίτηση αυτή οι αιτούντες Δήμοι επιδιώκουν να ακυρωθεί η υπ’ αριθμ. 16773/544/21.2.2022 απόφαση του Υφυπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
Η εκδίκαση άρχισε με την ανάγνωση της εκθέσεως του εισηγητή, Παρέδρου Νικόλαου Βαγιωνάκη.
Κατόπιν το δικαστήριο άκουσε τους πληρεξούσιους των αιτούντων Δήμων, οι οποίοι ανέπτυξαν και προφορικά τους προβαλλόμενους λόγους ακυρώσεως και ζήτησαν να γίνει δεκτή η αίτηση και τον πληρεξούσιο των παρεμβαινόντων, ο οποίος ζήτησε την απόρριψή της.
Μετά τη δημόσια συνεδρίαση το δικαστήριο συνήλθε σε διάσκεψη σε αίθουσα του δικαστηρίου και
Αφού μελέτησε τα σχετικά έγγραφα
Σκέφθηκε κατά τον Νόμο
1. Επειδή, με την κρινόμενη αίτηση, για την άσκηση της οποίας δεν απαιτείται κατά νόμο η καταβολή παραβόλου, ζητείται η ακύρωση της 16773/544/21.2.2022 αποφάσεως του Υφυπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας με θέμα “Ερμηνεία για την εφαρμογή της παρ. 5.γ) του άρθρου 2 του από 11.11.2003 Π. Διατάγματος (ΦΕΚ 1299/Δ/4.12.2003) «Τροποποίηση και συμπλήρωση των όρων και περιορισμών δόμησης των παραδοσιακών οικισμών Αμοργού (Χώρας), Αιγιάλης, Ποταμός, Θολάρια, Κατάπολα, Ξυλοκερατίδι, Ραχίδι, χαρακτηρισμός παραδοσιακής της οικιστικής ενότητας του Στρούμπου και καθορισμός όρων και περιορισμών δόμησής της, στη νήσο Αμοργό του Νομού Κυκλάδων””.
2. Επειδή, η προσβαλλόμενη απόφαση, η οποία αφορά στον τρόπο μέτρησης του ύψους των ανεγειρόμενων εντός των παραδοσιακών οικισμών της νήσου Αμοργού κτιρίων, εκδόθηκε κατ’ επίκληση της διάταξης της παρ. 2 του άρθρου 28 του ν. 4067/2012 («Νέος Οικοδομικός Κανονισμός”, Α΄ 79), όπως αυτή τροποποιήθηκε με το άρθρο 116 παρ. 1 του ν. 4759/2020 (Α΄ 245), στην οποία ορίζονται τα ακόλουθα: «Με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, μετά από γνώμη του Κεντρικού Συμβουλίου Πολεοδομικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων, επιλύεται κάθε ερμηνευτικό ζήτημα που προκύπτει από την εφαρμογή των διατάξεων του παρόντος νόμου, καθώς και κάθε διάταξη της κείμενης πολεοδομικής νομοθεσίας. Η απόφαση αυτή είναι δεσμευτική για τις υπηρεσίες προς τις οποίες απευθύνεται, από την ανάρτησή της στον δικτυακό τόπο “Διαύγεια”».
3. Επειδή, με την ανωτέρω διάταξη, η οποία περιέχει ρύθμιση αντίστοιχη διατάξεων προϊσχυσάντων Γενικών Οικοδομικών Κανονισμών (άρθρο 27 παρ. 2 του ν. 1577/1985, Α΄ 210 – ΓΟΚ 1985, άρθρο 126 παρ. 2 του ν.δ/τος 8/1973, Α΄ 124 – ΓΟΚ 1973, άρθρο 80 παρ. 1 του από 9.8/30.9.1955 β.δ/τος, Α ́ 266 – ΓΟΚ 1955), καθιερώνεται ιεραρχικός έλεγχος νομιμότητας από τον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας των ατομικών πράξεων, οι οποίες εκδίδονται κατ’ εφαρμογή της πολεοδομικής νομοθεσίας από τα όργανα της πολεοδομικής υπηρεσίας που υπάγονται στην εποπτεία του, και όχι εξουσία του ως άνω Υπουργού να ερμηνεύει αφηρημένα τις διατάξεις της πολεοδομικής νομοθεσίας κατά τρόπο δεσμευτικό για τα αρμόδια όργανα. Επομένως, η άσκηση της υπουργικής αυτής αρμοδιότητας, για να απολήξει στην έκδοση εκτελεστής διοικητικής πράξης, δεν μπορεί να προκληθεί με την υποβολή απλώς ερωτήματος των Πολεοδομικών υπηρεσιών προς άρση αμφιβολιών ή διχογνωμιών, αλλά προϋποθέτει την προηγούμενη έκδοση εκτελεστής πράξης από την αρμόδια πολεοδομική υπηρεσία, για τη νομιμότητα της οποίας αποφαίνεται ο Υπουργός αυτεπαγγέλτως ή κατόπιν αιτήσεως του ενδιαφερομένου (βλ. Σ.τ.Ε. 1735/2019, 922/2017, 534/2017, 5436/2012, 4536/2009, 399/2006 7μ., 3372/2001, 373/2000, 1431/1998, 718/1996, 3399/1992, Ολ. 2762/ 1989 κ.ά. βλ. επίσης Σ.τ.Ε. 1692/2016). Περαιτέρω, κατά την έννοια της αυτής ως άνω διάταξης, πράξη του Υπουργού, με την οποία διατυπώνεται, κατά τρόπο γενικό, κρίση σχετικά με το πεδίο και τον τρόπο εφαρμογής διατάξεων της πολεοδομικής νομοθεσίας, ασυνδέτως προς τον έλεγχο νομιμότητας συγκεκριμένης ατομικής διοικητικής πράξης, δεν έχει εκτελεστό χαρακτήρα (βλ. Σ.τ.Ε. 922/2017, 5436/2012, 399/2006 7μ.).
4. Επειδή, οι ... και ..., οι οποίοι, με την από 8.2.2021 αίτησή τους, ζήτησαν την κίνηση της διαδικασίας του άρθρου 28 παρ. 2 του ν. 4067/2012 για την ερμηνεία της διατάξεως του άρθρου 2 παρ. 5 περ. γ΄ του από 11.11.2003 π.δ/τος, παρεμβαίνουν με το από 12.12.2023 δικόγραφο υπέρ του κύρους της ως άνω προσβαλλόμενης αποφάσεως, η οποία, υπό τα ανωτέρω δεδομένα, φέρει εκτελεστό χαρακτήρα (βλ. κατωτέρω σκέψη 10).
5. Επειδή, όπως έχει κριθεί, με τις διατάξεις του άρθρου 24 παρ. 1 και 6 του Συντάγματος, με τις οποίες το πολιτιστικό περιβάλλον ανήχθη σε αντικείμενο ιδιαίτερης προστασίας, επιβάλλεται στα όργανα του Κράτους η υποχρέωση να λαμβάνουν τα αναγκαία μέτρα, προληπτικά και κατασταλτικά, για να εξασφαλίζεται στο διηνεκές η προστασία και η διατήρηση των μνημείων και άλλων στοιχείων του πολιτιστικού περιβάλλοντος, στα οποία περιλαμβάνονται οι παραδοσιακοί οικισμοί, δηλαδή τα οικιστικά σύνολα που διατηρούν, κατά το μάλλον ή ήττον, τον παραδοσιακό πολεοδομικό τους ιστό και παραδοσιακά οικοδομήματα και στοιχεία. Η προστασία αυτή δεν περιορίζεται στην αποτροπή κάθε καταστροφής ή υποβάθμισης του πολιτιστικού περιβάλλοντος, αλλά εκτείνεται και στην αποκατάσταση των προστατευτέων οικισμών (Σ.τ.Ε. 658/2017, 2637/2013, 3907/2007, 977/2005). Μεταξύ δε των ληπτέων, κατά περίπτωση, μέτρων συγκαταλέγονται η καταγραφή, η αξιολόγηση και η οριοθέτησή τους, η θέσπιση ειδικών προστατευτικών όρων δομήσεως, η σύνταξη πολεοδομικής μελέτης και ο χαρακτηρισμός τους ως παραδοσιακών, που συνιστά υπαγωγή τους σε ιδιαίτερο προστατευτικό καθεστώς με σκοπό αφ’ ενός τη διατήρηση στο διηνεκές των παραδοσιακών τους στοιχείων και, αφ’ ετέρου, τον έλεγχο της δομήσεως, προκειμένου οι νέες οικοδομές να εναρμονίζονται με τα παραδοσιακά πρότυπα, υποκείμενες στους προστατευτικούς όρους δομήσεως (Σ.τ.Ε. 3921/2010 Ολομ., 658/2017 κ.ά.). Περαιτέρω, εν όψει της ανωτέρω συνταγματικής επιταγής, οι όροι και περιορισμοί δομήσεως των παραδοσιακών οικισμών πρέπει να αποσκοπούν στη διατήρηση και την ανάδειξη της φυσιογνωμίας τους, δεν επιτρέπεται δε να είναι δυσμενέστεροι για το περιβάλλον από τους όρους και περιορισμούς που ίσχυαν προηγουμένως ή να έχουν ως αποτέλεσμα την μελλοντική καταστροφή ή την υποβάθμιση της φυσιογνωμίας των παραδοσιακών στοιχείων του οικισμού (Σ.τ.Ε. 3921/2010 Ολομ., 2526/2003 Ολομ., 658/2017, 3837/2012, 3303/2007, 3077/2006, 4392/1997 κ.ά.).
6. Επειδή, δυνάμει του από 19.10.1978 π.δ/τος («Περί χαρακτηρισμού ως Παραδοσιακών Οικισμών τινών του Κράτους και καθορισμού των όρων και περιορισμών δομήσεως των οικοπέδων αυτών”, Δ΄ 594) χαρακτηρίσθηκε ως παραδοσιακός ο οικισμός της Χώρας (Αμοργού) της νήσου Αμοργού (άρθρο 1), ενώ στο άρθρο 2 παρ. 8 του ίδιου π.δ/τος ορίσθηκαν τα εξής: «α) Ο μέγιστος επιτρεπόμενος Αριθμός ορόφων των οικοδομών ορίζεται εις δύο (2) ανεξαρτήτως πλάτους οδού. Επιτρέπεται η κατασκευή τρίτου (3ου) ορόφου, άνευ υπερβάσεως του συντελεστού δομήσεως (Ε.Δ.), εις τινας όψεις του κτιρίου, μόνον εάν ούτος προκύπτει λόγω κλίσεως του εδάφους. β) Το μέγιστον επιτρεπόμενον ύψος των οικοδομών ορίζεται εις επτά (7,00) μέτρα, μετρούμενον από το υψηλότερον σημείον της τομής του περιγράμματος της κατόψεως του κτιρίου με το φυσικόν ή το κατά το άρθρον 6 παρ. 2 του παρόντος διαμορφωμένον έδαφος. Η οικοδομή δεν δύναται να υπερβαίνη λόγω κλίσεως του εδάφους, το ύψος των δέκα (10) μέτρων εις οιονδήποτε σημείον της. Η [Επιτροπή Ενασκήσεως Αρχιτεκτονικού Ελέγχου] Ε.Ε.Α.Ε. δύναται να επιφέρη μικράς εκτάσεως μεταβολάς κατά την κρίσιν της εις τα ως άνω ύψη, εφ’ όσον τούτο απαιτείται διά την προσαρμογήν του κτιρίου εις τα πρότυπα του αμέσου περιβάλλοντός του, άνευ υπερβάσεως του αριθμού ορόφων. γ)… ». Περαιτέρω, με το από 17.6.1988 π.δ. («Χαρακτηρισμός οικισμών του Νομού Κυκλάδων ως παραδοσιακών και καθορισμός ειδικών όρων και περιορισμών δόμησης αυτών”, Δ΄ 504) χαρακτηρίσθηκαν ως παραδοσιακοί οι οικισμοί Αιγιάλη, Ποταμός, Θολάρια, Κατάπολα, Ραχίδιο και Ξυλοκερατίδιο της νήσου Αμοργού (άρθρο 1). Στην παρ. 4 του άρθρου 2 του διατάγματος αυτού ορίσθηκε ότι «Ο μέγιστος Αριθμός ορόφων των κτιρίων ορίζεται σε δύο (2) με μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος αυτών επτά και μισό (7,5) μέτρα, μετρούμενο από την γύρω φυσική ή τεχνητή στάθμη εδάφους με την επιφύλαξη της παρ. 1 του άρθρου 17 του Ν. 1577/85 [σύμφωνα με το οποίο “[σ]τους ακάλυπτους χώρους του οικοπέδου επιτρέπεται η μερική εκσκαφή ή επίχωση του εδάφους για την προσαρμογή του κτιρίου σε αυτό με την προϋπόθεση ότι σε κανένα σημείο η οριστική στάθμη του εδάφους δεν θα βρίσκεται ψηλότερα ή χαμηλότερα από 1,50 μ. από τη φυσική του στάθμη] ... Λόγω μεγάλης κλίσης εδάφους επιτρέπεται η μία μόνο πλευρά του κτιρίου να έχει ύψος οκτώ και μισό μέτρα (8,50) από το φυσικό ή τεχν[η]τό έδαφος. Πάνω από το ύψος αυτό επιτρέπεται μόνο η κατασκευή καπνοδόχου και η κατασκευή της στέγης όπου αυτή επιβάλλεται από τις διατάξεις του παρόντος διατάγματος». Εξ άλλου, με το από 11.5.1989 πρ. διάταγμα (Δ΄ 345) καθορίσθηκαν περαιτέρω ειδικοί όροι και περιορισμοί δόμησης για τα οικόπεδα των οικισμών του νομού Κυκλάδων που είχαν χαρακτηρισθεί ως παραδοσιακοί με το από 19.10.1978 π.δ., στο δε άρθρο 1 παρ. 4 ορίσθηκαν τα εξής: «Ο μέγιστος Αριθμός ορόφων των κτιρίων ορίζεται σε δύο (2) με μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος αυτών επτά και μισό (7,50) μέτρα, μετρούμενο από την γύρω φυσική ή τεχνητή στάθμη εδάφους, με την επιφύλαξη της παραγρ. 1 του άρθρου 17 του ν. 1577/1985... Λόγω μεγάλης κλίσης εδάφους επιτρέπεται η μία μόνο πλευρά του κτιρίου να έχει ύψος οκτώ και μισό μέτρα (8,50) από το φυσικό ή τεχν[η]τό έδαφος. Πάνω από το ύψος επιτρέπεται μόνο η κατασκευή καπνοδόχου και η κατασκευή της στέγης όπου αυτή επιβάλλεται από τις διατάξεις του παρόντος διατάγματος». Στη συνέχεια, με το από 11.11.2003 π.δ. (Δ΄ 1299) καθορίσθηκαν ειδικοί όροι και περιορισμοί δόμησης για τους χαρακτηρισμένους με τα από 19.10.1978 και 17.6.1988 προεδρικά διατάγματα παραδοσιακούς οικισμούς Χώρα (Αμοργός), Αιγιάλη, Ποταμός, Θολάρια, Κατάπολα, Ραχίδι, Ξυλοκερατίδι της νήσου Αμοργού του Νομού Κυκλάδων (άρθρο 1 παρ. 1). Ειδικότερα, στο άρθρο 2 του τελευταίου αυτού διατάγματος ορίσθηκαν τα ακόλουθα: «1. … 4. Τα νέα κτίρια επιβάλλεται να έχουν λιτή γεωμετρική μορφή κατά τα παραδοσιακά αρχιτεκτονικά πρότυπα. Η αρχιτεκτονική σύνθεση πρέπει να συμβάλλει στην ένταξη του κτιρίου κατάλληλα στο τοπίο και στον οικισμό έτσι ώστε: i) να εναρμονίζεται με τη φυσική μορφολογία του εδάφους, ii) να προστατεύεται το ανάγλυφο του τοπίου και να αναδεικνύεται η θέα, iii) να διαφυλάττει και να εντάσσεται αρμονικά στα τυχόν χαρακτηριστικά στοιχεία του φυσικού (βράχοι κ.λπ.) ή ανθρωπογενούς περιβάλλοντος, iv) η ογκοπλαστική διαμόρφωση του κτιρίου, η διάταξή του μέσα στο οικόπεδο και τα μορφολογικά του χαρακτηριστικά να προσαρμόζονται στα παραδοσιακά τοπικά πρότυπα και στον περιβάλλοντα χώρο. 5 α) Ο μέγιστος Αριθμός ορόφων των κτιρίων ορίζεται σε δύο, με μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος 4.50 μ. για μονώροφο κτίσμα και 7,50μ. για διώροφο μετρούμενο από την φυσική στάθμη του περιβάλλοντος εδάφους στο περίγραμμα του κτιρίου, συμπεριλαμβανομένου και του στηθαίου του δώματος. Επιτρέπεται μόνο η μερική επίχωση του εδάφους για την προσαρμογή του κτιρίου σε αυτό, με την προϋπόθεση ότι σε κανένα σημείο η οριστική στάθμη του εδάφους δεν απέχει περισσότερο από 0.80μ από την στάθμη του φυσικού εδάφους. β) Σε περίπτωση μεγάλης κλίσης του εδάφους (άνω του 25%) επιτρέπεται η μια μόνο πλευρά του κτιρίου να έχει μέγιστο ύψος έως 8.50μ. από τη στάθμη του φυσικού εδάφους. γ) Το ύψος μετρείται από την στάθμη του φυσικού εδάφους σε κάθε σημείο του περιγράμματος του κτιρίου έτσι ώστε η προβολή του τελικού ύψους του κτίσματος σε καμία περίπτωση να μην υπερβαίνει το μέγιστο αριθμό ορόφων και το μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος, είτε λόγω τυχόν έντονης κλίσης του φυσικού εδάφους είτε λόγω υποβάθμισής του. δ) Τα αρμόδια όργανα του Υπουργείου Αιγαίου σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις έχουν την δυνατότητα να επιφέρουν μικρής εκτάσεως μεταβολές στα επιτρεπόμενα ύψη μίας οικοδομής εφόσον αυτό απαιτείται για την προσαρμογή του κτιρίου στον περιβάλλοντα χώρο χωρίς να προκαλείται υπέρβαση του μέγιστου αριθμού των ορόφων. ε) Υπεράνω του μέγιστου ύψους επιτρέπεται μόνο η κατασκευή καπνοδόχου μεγίστου ύψους 1,00 μ. στ) Απαγορεύεται κάθε εκσκαφή ή επιχωμάτωση πέραν των απαραιτήτων για την κατασκευή του κτιρίου. 6. Το μέγιστο συνεχές ενιαίο τμήμα όψεως του κτιρίου να μην υπερβαίνει τα 8μ. ...». Στην από 28.1.2003 εισηγητική Έκθεση του Τμήματος Παραδοσιακών Οικισμών της Διεύθυνσης Περιβάλλοντος του Υπουργείου Αιγαίου, η οποία μνημονεύεται στο στοιχείο 6 του προοιμίου του ανωτέρω π.δ/τος και έγινε ομόφωνα δεκτή από το Συμβούλιο Χωροταξίας, Οικισμού και Περιβάλλοντος (ΣΧΟΠ) του Υπουργείου Αιγαίου (υπ’ αρ. 6/5.6.2003 πρακτικό), αναφέρονται, μεταξύ άλλων, τα ακόλουθα: «Οι οικισμοί Κατάπολα, Ξυλοκερατίδι, Ραχίδι και Πέρα Ραχίδι αποτελούν ένα συγκρότημα τεσσάρων οικισμών που βρίσκονται στο κεντρικό τμήμα του νησιού και στο οποίο βρίσκεται το λιμάνι. Ο οικισμός Κατάπολα είναι το κύριο λιμάνι του νησιού μεσαίου μεγέθους με 128 κατοίκους και συνεχείς τάσεις ανάπτυξης τα τελευταία χρόνια… Παρά την ύπαρξη νεότερων παρεμβάσεων παρατηρείται στον οικισμό αρκετή ομοιογένεια, όσον αφορά κυρίως τους όγκους, τα ύψη και τα πλάτη των κτισμάτων… Ωστόσο οι σημειακές επεμβάσεις στο τμήμα αυτό καθώς και οι νεότερες οικοδομικές δραστηριότητες στο δυτικό τμήμα του οικισμού αλλοιώνουν σταδιακά τον παραδοσιακό χαρακτήρα και με την εισροή αστικών προτύπων οικοδόμησης υπάρχει ο κίνδυνος της συνολικής αλλοίωσης της παραδοσιακής εικόνας του οικισμού αλλά και αλλοίωσης του φυσικού περιβάλλοντος. Το Ξυλοκερατίδι χωροθετείται στο βόρειο μέρος του κόλπου, διατηρεί έντονα τον ναυτικό του χαρακτήρα, είναι οικισμός μεσαίου μεγέθους με 107 κατοίκους και συγκροτείται από δύο διακριτές πυκνές οικιστικές ενότητες που καταλαμβάνουν αντίστοιχα δύο μικρά ακρωτήρια εκατέρωθεν του μικρού κολπίσκου. Ο οικισμός και στις δύο ενότητες παρουσιάζει ομοιογενή χαρακτήρα αλλά δεν διασώζει τον παραδοσιακό αρχιτεκτονικό χαρακτήρα. Τα νέα κτίσματα με εξαίρεση την μεγάλη τους έκταση σε κάτοψη παρουσιάζουν έναν ιδιότυπο χαρακτήρα νεότερης αρχιτεκτονικής που δεν προσβάλλει την φυσιογνωμία των παλαιότερων αρχιτεκτονικών μορφών αλλά οπωσδήποτε αδυνατεί να ταυτισθεί με την αρχιτεκτονική παράδοση του νησιού. Ο οικισμός Πέρα Ραχίδι είναι μικρού μεγέθους με 36 κατοίκους, σχετικά αραιοδομημένος… δεν διατηρεί αμιγή παραδοσιακό χαρακτήρα γιατί συνυπάρχουν τα παλαιότερα αγροτικά κτίσματα και το πιο πρόσφατα αστικού ύφους οικοδομήματα με χαρακτήρα ξένο προς το υφιστάμενο δομημένο και φυσικό περιβάλλον. Διατηρούνται ελάχιστα επιμέρους μορφολογικά στοιχεία με ιδιαίτερο χαρακτήρα… Το Υπουργείο Αιγαίου για την προστασία [της] αρχιτεκτονικής φυσιογνωμίας των οικισμών του νησιού που έχουν χαρακτηρισθεί παραδοσιακοί… προτείνει τους εξής βασικούς άξονες δράσης: 1. Εξειδίκευση των όρων και περιορισμών δόμησης κυρίως ως προς τα ύψη, τον αριθμό των ορόφων, τα αρχιτεκτονικά και μορφολογικά χαρακτηριστικά που επικρατούν στον οικισμό για την διατήρηση της ογκοπλαστικής διαμόρφωσης των κτισμάτων 2. … 5. Διατήρηση της κορυφογραμμής του φυσικού τοπίου ώστε να μην υποστεί αλλοιώσεις από την δόμηση και να εξασφαλισθεί η ομαλή μετάβαση από το φυσικό στο δομημένο περιβάλλον, καθώς και η πλαστική συνέχεια του οικισμού… ». Η εισηγητική Έκθεση αυτή, οι ειδικότερες προτάσεις της οποίας ως προς το μέγιστο αριθμό ορόφων και το ύψος των ανεγειρόμενων κτισμάτων ενσωματώθηκαν στο από 11.11.2003 π.δ., περιλαμβάνει τις προτάσεις του ερευνητικού προγράμματος υπό τον τίτλο «Διερεύνηση του υφιστάμενου πλαισίου δόμησης και της αποτελεσματικότητάς του στην προστασία της αρχιτεκτονικής φυσιογνωμίας των παραδοσιακών οικισμών του Αιγαίου» που εκπονήθηκε από Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Πανεπιστημίου Πατρών, και αποβλέπει, κατά τα ειδικότερα αναφερόμενα σε αυτήν, στην εξειδίκευση των όρων δόμησης που αναφέρονται στο ισχύον θεσμικό πλαίσιο προστασίας των εν λόγω οικισμών και στην προσαρμογή τους στα ιδιαίτερα μορφολογικά και αρχιτεκτονικά στοιχεία αυτών. Οι διαπιστώσεις, τέλος, της εν λόγω εισηγητικής εκθέσεως εξηγούν το γεγονός ότι το εν λόγω από 11.11.2003 πρ. δ/μα περιέλαβε ρυθμίσεις σχετικές με το ύψος των κτιρίων, ειδικώς ως προς τους οικισμούς της νήσου Αμοργού, αυστηρότερες έναντι και όσων είχαν εισαχθεί με τα προγενέστερα διατάγματα προστασίας των παραδοσιακών οικισμών. Έτσι, το άρθρο 2 παρ. 8 του από 19.10.1978 πρ. δ/τος προβλέπει μέγιστο ύψος 7μ., δυνάμενο, όμως, να μετρηθεί από το ψηλότερο σημείο της τομής του περιγράμματος της κάτοψης με το φυσικό έδαφος, με απώτατο όριο ύψους τα 10 μ., αντί των 8,50 μ., το δε από 17.6.1988 πρ. δ/μα, το οποίο αφορά στους παραδοσιακούς οικισμούς των Κυκλάδων, άρα και της Αμοργού, προβλέπει μέγιστο ύψος 7.50μ. με δυνατότητα, μάλιστα, επίχωσης 1,50 μ., την οποία δεν προβλέπει το από 11.11.2003 πρ. δ/μα.
7. Επειδή, εξ άλλου, ο ν. 1577/1985 «Γενικός Οικοδομικός Κανονισμός» (ΓΟΚ), ως ίσχυε κατά το χρόνο έκδοσης του από 11.11.2003 π.δ/ος, προέβλεπε, μεταξύ άλλων, τα εξής: «Άρθρο 2. Ορισμοί. 1. … 30. Ύψος κτιρίου σε ορισμένη θέση του είναι η κατακόρυφη απόσταση, από το σημείο που αποτελεί την αφετηρία μέτρησης, κατά τις διατάξεις του νόμου αυτού (στάθμη του πεζοδρομίου ή οριστική στάθμη του εδάφους ή φυσικό έδαφος) έως τη στάθμη της τελικής επάνω επιφάνειας του τελευταίου ορόφου, στην οποία συμπεριλαμβάνεται η μόνωση και η επίστρωσή της στη θέση αυτή. Το μεγαλύτερο από τα ύψη που πραγματοποιούνται είναι το μέγιστο πραγματοποιούμενο ύψος του κτιρίου. 31. … Άρθρο 9. Τρόπος δόμησης – θέση κτιρίου. 1. … 6. Το κτίριο που μπορεί να ανεγερθεί στο οικόπεδο περιορίζεται μέσα σε ιδεατό στερεό … 7. Το μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος του κτιρίου ορίζεται σε συνάρτηση με τον επιτρεπόμενο συντελεστή δόμησης της περιοχής… Το μέγιστο ύψος του κτιρίου σε κάθε σημείο των όψεών του μετριέται από την οριστική στάθμη του εδάφους του οικοπέδου ή από τη στάθμη του πεζοδρομίου, αν οι όψεις τοποθετούνται επί της ρυμοτομικής γραμμής και αυτή ταυτίζεται με την οικοδομική γραμμή. Αν δεν είναι δυνατόν να μετρηθεί το μέγιστο ύψος στην όψη του κτιρίου, λόγω εσοχής ορόφου από αυτήν ή λόγω επαφής του κτιρίου στο όριο του οικοπέδου, το μέγιστο ύψος μετριέται από τη στάθμη του φυσικού εδάφους στα σημεία προβολής του ορόφου σε αυτό ή στα σημεία επαφής του κτιρίου με το όριο. Το ύψος αυτό, σύμφωνα με την παράγραφο 1 του άρθρου 17, μπορεί να προσαυξηθεί μέχρι 1.50 μ. ή και περισσότερο μετά από έγκριση της Ε.Π.Α.Ε. ... 8. Γενικές και ειδικές διατάξεις που θεσπίζουν μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος διαφορετικό από το προβλεπόμενο στην προηγούμενη παράγραφο καταργούνται, με την επιφύλαξη της παρ. 9 και της παραγράφου 4 του άρθρου 28… 9. Ειδικές διατάξεις, σχετικά με τα επιτρεπόμενα ύψη κτιρίων για την προστασία… παραδοσιακών οικισμών... κατισχύουν των διατάξεων της παρ. 7. Στις περιπτώσεις αυτές η αφετηρία μέτρησης του ύψους του κτιρίου καθορίζεται σύμφωνα με την παρ. 7… Άρθρο 17. Κατασκευές στους ακάλυπτους χώρους. 1. Στους ακάλυπτους χώρους του οικοπέδου επιτρέπεται η μερική εκσκαφή ή επίχωση του εδάφους για την προσαρμογή του κτιρίου σε αυτό με την προϋπόθεση ότι σε κανένα σημείο η οριστική στάθμη του εδάφους δεν θα βρίσκεται ψηλότερα ή χαμηλότερα από 1,50 μ. από τη φυσική του στάθμη. Μεγαλύτερη επέμβαση στο έδαφος επιτρέπεται ύστερα από γνωμοδότηση της Ε.Π.Α.Ε. … Άρθρο 28. 1. … 4. Δεν θίγονται ειδικές διατάξεις για την προστασία αρχαιολογικών χώρων, οικισμών ή τμημάτων οικισμών, μεμονωμένων κτιρίων ή περιοχών, για τη διατήρηση της πολιτιστικής και ιστορικής κληρονομιάς ή την προστασία περιοχών χαρακτηρισμένων ως ιδιαίτερου φυσικού κάλλους». Περαιτέρω, με τις διατάξεις του ν. 4067/2012 τέθηκε σε ισχύ Νέος Οικοδομικός Κανονισμός (ΝΟΚ). Στο άρθρο 1 του ανωτέρω νόμου, ως ισχύει, υπό τον τίτλο «Πεδίο Εφαρμογής» ορίζεται ότι «1. Σε περιοχές εντός εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου, εφαρμόζονται όλες οι διατάξεις του παρόντος. 2. Σε περιοχές εκτός εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου, εφαρμόζονται οι ακόλουθες διατάξεις του παρόντος: α) το άρθρο 2… 3. Σε νομίμως υφιστάμενους οικισμούς χωρίς εγκεκριμένο ρυμοτομικό σχέδιο, εφαρμόζονται οι ακόλουθες διατάξεις του παρόντος: α) το άρθρο 2… 5. α) Οι ειδικές Πολεοδομικές διατάξεις, με την επιφύλαξη της περ. β΄, κατισχύουν των γενικών διατάξεων, που περιέχονται στον παρόντα νόμο. β) Οι διατάξεις του παρόντος κατισχύουν των κανονιστικών πράξεων της Διοίκησης, όπως αποφάσεων περιφερειάρχη/νομάρχη και πράξεων Δημοτικού Συμβουλίου, με τις οποίες θεσπίζονται όροι δόμησης, όπως ύψος, ποσοστό κάλυψης, Αριθμός ορόφων, θέση υπογείου, εκτός από: 1) οποιουδήποτε είδους διατάγματα…». Στο άρθρο 2 του ΝΟΚ, όπως ισχύει, υπό τον τίτλο «Ορισμοί», προβλέπονται τα ακόλουθα: «1. … 30. Ιδεατό στερεό είναι το υπέργειο στερεομετρικό σχήμα μέσα στο οποίο επιτρέπεται η κατασκευή του κτιρίου και των εγκαταστάσεων του… 90. Ύψος κτιρίου σε κάθε σημείο είναι η κατακόρυφη απόσταση από το σημείο τομής της όψης του κτιρίου με το οριστικά διαμορφωμένο έδαφος έως τη στάθμη της τελικής άνω επιφάνειας του τελευταίου ορόφου στη θέση αυτήν, στην οποία δεν συμπεριλαμβάνεται η μόνωση και η επίστρωση-επικάλυψη. Σε περίπτωση κτιρίου με στέγη, το ύψος κτιρίου σε κάθε σημείο είναι η κατακόρυφη απόσταση από το σημείο τομής της όψης του κτιρίου με το οριστικά διαμορφωμένο έδαφος έως τη στάθμη της κάτω επιφάνειας της χαμηλότερης από τις εδράσεις της στέγης. Το μεγαλύτερο από τα ύψη που πραγματοποιούνται είναι το μέγιστο πραγματοποιούμενο ύψος του κτιρίου». Τέλος, στο άρθρο 6 του ΝΟΚ («Προστασία Αρχιτεκτονικής και Φυσικής Κληρονομιάς»), ως ισχύει, ορίζεται ότι «1. … 2. Με προεδρικά διατάγματα, που εκδίδονται με πρόταση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής ή του κατά περίπτωση αρμόδιου Υπουργού, μπορεί να χαρακτηρίζονται… με σκοπό τη διατήρηση και ανάδειξη της ιδιαίτερης ιστορικής, πολεοδομικής, αρχιτεκτονικής, λαογραφικής, κοινωνικής και αισθητικής φυσιογνωμίας τους: α) Ως (παραδοσιακά) προστατευόμενα σύνολα: οικισμοί ή τμήματα πόλεων ή οικισμών ή αυτοτελή οικιστικά σύνολα εκτός αυτών… Ειδικές διατάξεις με τις οποίες έχουν χαρακτηριστεί ανάλογα και έχουν τεθεί σε καθεστώς προστασίας οι οικισμοί, χώροι, τόποι που αναφέρονται στις περιπτώσεις α΄ και β΄ ανωτέρω και έχουν επιβληθεί ειδικοί όροι και περιορισμοί δόμησης και χρήσεων για την προστασία του παραδοσιακού τους χαρακτήρα και της ιδιαίτερης φυσιογνωμίας τους (ιστορικής, πολεοδομικής, αρχιτεκτονικής, λαογραφικής, κοινωνικής, αισθητικής), κατισχύουν των διατάξεων του παρόντος νόμου και κάθε άλλης διάταξης». Κατά την έννοια των ανωτέρω διατάξεων τόσο του Γ.Ο.Κ., όσο και του Ν.Ο.Κ., ειδικές διατάξεις, θεσπιζόμενες για την προστασία, μεταξύ άλλων, παραδοσιακών οικισμών και συνόλων και καθορίζουσες το μέγιστο ύψος των κτιρίων και την αφετηρία μετρήσεως αυτού, κατισχύουν των αντίστοιχων διατάξεων των ανωτέρω Οικοδομικών κανονισμών (βλ. Σ.τ.Ε. 658/2017 σκ. 4, Π.Ε. 221/2012 σκ. 5, βλ. και Σ.τ.Ε. 705/2020 Ολομ. σκ. 15, 706/2020 Ολομ. σκ. 10, πρβλ. Σ.τ.Ε. 2407/2017 σκ. 6, 1383/2016 σκ. 8, 2531/2015 επτ. σκ. 5, 1610/2014 σκ. 8).
8. Επειδή, στην προκειμένη περίπτωση από τα στοιχεία του φακέλου της υπόθεσης προκύπτουν τα ακόλουθα: Δυνάμει της …/1.11.2018 άδειας δόμησης που εκδόθηκε από την Υπηρεσία Δόμησης (Υ.ΔΟΜ.) του πρώτου αιτούντος δήμου (Τμήμα έκδοσης αδειών δόμησης και Πολεοδομικών εφαρμογών), επετράπη στους ήδη παρεμβαίνοντες η ανέγερση δύο νέων διώροφων κατοικιών με υπόγειο σε οικόπεδο φερόμενης ιδιοκτησίας τους (κάθετη ιδιοκτησία) στην περιοχή του οικισμού «Ξυλοκερατίδι Καταπόλων» της νήσου Αμοργού, εντός του αρχαιολογικού χώρου της «Αρχαίας Μινώας και της Μείζονος Περιοχής». Της εκδόσεως της ανωτέρω άδειας προηγήθηκε η έγκριση της υποβληθείσας αρχιτεκτονικής μελέτης από το Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής της Περιφερειακής Ενότητας (Π.Ε.) Νάξου και Μικρών Κυκλάδων (.../4.5.2017 πρακτικό) και την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων (ΥΠΠΟΑ/ΓΔΑΠΚ/ΕΦΑΚΥΚ/ΤΒΜΑΜ//.../3.9.2018 απόφαση). Η Υ.ΔΟΜ. του Δήμου Νάξου, μετά το .../29.11.2019 έγγραφο της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, με το οποίο γνωστοποιήθηκε καταγγελία ιδιώτη σχετικά με την υπέρβαση του ύψους του ανεγειρόμενου δυνάμει της ανωτέρω άδειας κτιρίου, διέταξε, με το …/5.12.2019 έγγραφό της, την προσωρινή διακοπή των Οικοδομικών εργασιών για τη σκυροδέτηση του ορόφου του κτιρίου 1, προκειμένου να διενεργηθεί επανέλεγχος του φακέλου της άδειας δόμησης και αυτοψία στην οικοδομή «σχετικά με το προεξέχον τμήμα του υπογείου από το φυσικό έδαφος στη δυτική όψη». Σε συνέχεια της από 30.1.2020 αιτήσεως των παρεμβαινόντων περί άρσης της προσωρινής διακοπής των Οικοδομικών εργασιών, εκδόθηκε το …, …, …/5.2.2020 έγγραφο της Υ.ΔΟΜ. Νάξου, σύμφωνα με το οποίο, κατόπιν αυτοψίας που διενεργήθηκε στην επίμαχη οικοδομή, διαπιστώθηκε, μεταξύ άλλων, «ότι υφίστανται παραβάσεις του άρθρου 2 παρ. 5 του ΠΔ 11.11.2003… όσον αφορά την προβολή του τελικού ύψους του κτιρίου, γιατί υπερβαίνει το μέγιστο ύψος των 8,50μ. από την φυσική στάθμη του εδάφους, η οποία αποτυπώνεται στο Τοπογραφικό Διάγραμμα που συνοδεύει τη μελέτη...». Εν όψει των ανωτέρω, η υπηρεσία κατέληξε ότι εξακολουθούσε να ισχύει το …/5.12.2019 έγγραφό της περί διακοπής εργασιών «μέχρι να υποβληθεί στην Υπηρεσία… , στο αρμόδιο Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής και στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων νέα μελέτη του κτιρίου η οποία θα προσαρμοστεί με τις διατάξεις του πιο πάνω αναφερόμενου ΠΔ που ισχύει στον οικισμό». Προσφυγή των παρεμβαινόντων κατά του ανωτέρω …, …, …/5.2.2020 εγγράφου της Υ.ΔΟΜ. Νάξου έγινε δεκτή με …/22.5.2020 απόφαση του ΣΥ.ΠΟ.Θ.Α. Α΄ της Περιφερειακής Ενότητας (Π.Ε.) Σύρου. Ειδικότερα, με την ανωτέρω πράξη ακυρώθηκε η προεκτεθείσα απόφαση της Υ.ΔΟΜ. Νάξου, με την αιτιολογία ότι “… δεν [είχε] γίνει ορθή μέτρηση... [του ύψους] από την Υπηρεσία Δόμησης, καθότι το ύψος κτιρίου σε κάθε σημείο γενικά είναι η κατακόρυφη απόσταση από το σημείο τομής της όψης του κτιρίου με το φυσικό έδαφος και το οριστικά διαμορφωμένο έδαφος κατά περίπτωση έως τη στάθμη της τελικής άνω επιφάνειας του τελευταίου ορόφου στη θέση αυτή και όχι το προβαλλόμενο σε όψη...». Ακολούθως, με την 351/2020 απόφαση του Διοικητικού Εφετείου Πειραιώς, ενώπιον του οποίου είχαν προσφύγει οι παρεμβαίνοντες, αιτούμενοι την ακύρωση της ../5.12.2019 προσωρινής διακοπής των Οικοδομικών εργασιών, κηρύχθηκε καταργημένη η δίκη που είχε ανοίξει με την ανωτέρω αίτηση των παρεμβαινόντων, εν όψει της ακύρωσης της …, …, ../5.2.2020 αποφάσεως της Υ.ΔΟΜ. Νάξου από το ΣΥ.ΠΟ.Θ.Α. Α΄ της Π.Ε. Σύρου, η οποία, σύμφωνα με όσα δέχθηκε το διοικητικό εφετείο, συνεπαγόταν και την ακύρωση της .../5.12.2019 που είχε προσβληθεί. Εξ άλλου, μετά την ανάκληση της έγκρισης της υποβληθείσας μελέτης από το Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής της Π.Ε. Νάξου και Μικρών Κυκλάδων (…/17.6.2020 έγγραφο του Προέδρου του ανωτέρω συμβουλίου), την υποβολή νεότερης μελέτης από τους παρεμβαίνοντες και την έγκριση αυτής από το ανωτέρω συμβούλιο υπό την προϋπόθεση «ότι είναι σύμφωνη με τις ισχύουσες Πολεοδομικές και ειδικές διατάξεις» (από 6.8.2020 πρακτικό), εκδόθηκε η .../11.12.2020 πράξη της Υ.ΔΟΜ. Νάξου «περί διακοπής των Οικοδομικών εργασιών στην υπ’ αρ. .../2018 οικοδομική άδεια». Κατά τα ειδικότερα αναφερόμενα στην πράξη αυτή, η επίμαχη άδεια δόμησης δεν ήταν σε ισχύ και δεν ήταν επιτρεπτή η συνέχιση των εργασιών, καθόσον δεν προσαρμόστηκαν οι μελέτες του κτιρίου με την υφιστάμενη νομοθεσία. Ακολούθως και σε συνέχεια αλληλογραφίας της Υ.ΔΟΜ. Νάξου με τους παρεμβαίνοντες, εκδόθηκε η …/15.1.2021 πράξη της ανωτέρω υπηρεσίας, με την οποία ανακλήθηκε η .../2018 άδεια δόμησης που είχε εκδοθεί στο όνομα των παρεμβαινόντων. Στο προοίμιο της αποφάσεως αυτής αναφέρεται, μεταξύ άλλων, ότι “… στην αρχιτεκτονική μελέτη της .../2018 αδείας, αλλά και στην κατασκευή, υφίσταται παράβαση του άρθρου 2 παρ. 5 του Π.Δ. 11.11.2003…, το οποίο προβλέπει (όπως αποδεικνύεται από την Εισηγητική Έκθεση του παραπάνω διατάγματος), ότι σε περίπτωση μεγάλης κλίσης του εδάφους το μέγιστο ύψος του κτιρίου είναι 8,50μ και μετράται από τη φυσική στάθμη του εδάφους σε κάθε σημείο του περιγράμματος έτσι ώστε η προβολή του τελικού ύψους του κτίσματος σε καμία περίπτωση να μην υπερβαίνει τον μέγιστο αριθμό ορόφων και το μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος...”, καθώς και “… ότι υποβλήθηκε “διορθωμένη” μελέτη στο Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής, χωρίς να θεωρηθεί από την Υ.ΔΟΜ, όπως ζητήθηκε, και η οποία εγκρίθηκε με την προϋπόθεση να είναι σύμφωνη με τις Πολεοδομικές Διατάξεις, η οποία όμως δεν είναι, ως εκ τούτου για την Υπηρεσία μας η σχετική έγκριση λαμβάνεται ως μηδέποτε εκδοθείσα...». Κατά της προεκτεθείσας από 22.5.2020 αποφάσεως του ΣΥ.ΠΟ.Θ.Α. Α΄ της Π.Ε. Σύρου ο Δήμος Νάξου και Μικρών Κυκλάδων άσκησε την από 25.6.2020 αίτηση ακυρώσεως ενώπιον του Διοικητικού Εφετείου Πειραιώς, η οποία έγινε δεκτή με την 228/2021 απόφαση του τελευταίου αυτού δικαστηρίου. Ειδικότερα, το διοικητικό εφετείο δέχθηκε ότι η ανωτέρω απόφαση του ΣΥ.ΠΟ.Θ.Α. δεν ήταν νόμιμη με την ακόλουθη αιτιολογία: “[Σ]ύμφωνα με το άρθρο 2 παρ. 5 του Π.Δ. της 11-11-2003 ..., του οποίου οι διατάξεις, ως ειδικότερες κατισχύουν των γενικών, το μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος των κτιρίων στα κεκλιμένα εδάφη, δεν δύναται να υπερβαίνει τα 8,50μ. σε προβολή στην όψη του κτιρίου και όχι σε κάθε σημείο της τομής του κτιρίου με το φυσικό έδαφος, όπως αναφέρεται στον ΝΟΚ (ν. 4067/2012). Εξάλλου, το ως άνω Π.Δ. εκδόθηκε για τους παραδοσιακούς οικισμούς της Αμοργού, όπως αναγράφεται, άλλωστε, και στην εισηγητική του Έκθεση, προκειμένου να γίνει εξειδίκευση και περιορισμός δόμησης κυρίως ως προς τα ύψη και τον αριθμό των ορόφων, για το λόγο δε αυτό τέθηκε στην παρ. 5γ του άρθρου 2 η φράση “… ώστε η προβολή του τελικού ύψους του κτίσματος να μην υπερβαίνει το μέγιστο αριθμό των ορόφων και το μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος”, με την προϋπόθεση δηλαδή η μέτρηση του τελικού ύψους να γίνεται σε προβολή στην όψη, δεδομένου ότι παρατηρήθηκε στους παραδοσιακούς οικισμούς των Κυκλάδων το φαινόμενο νόμιμα κτίρια κατά τον τότε ισχύοντα ΓΟΚ, να προκύπτουν πολυώροφα κτίρια σε προβολή ήτοι φαίνονταν από μακριά τριώροφα ή τετραώροφα...». Εξ άλλου, στην αυτή ως άνω κρίση περί ακυρώσεως της …/22.5.2020 αποφάσεως του ΣΥ.ΠΟ.Θ.Α. Α΄ της Π.Ε. Σύρου, κατέληξε το Διοικητικό Εφετείο Πειραιώς και με την 229/2021 απόφασή του. Με την τελευταία αυτή απόφαση έγινε δεκτή, με την ίδια ως άνω αιτιολογία, αίτηση ιδιοκτήτη οικοδομής όμορης με αυτήν των παρεμβαινόντων, με την οποία εζητείτο η ακύρωση της ανωτέρω αποφάσεως του ΣΥ.ΠΟ.Θ.Α.
9. Επειδή, περαιτέρω, όσον αφορά τη διαδικασία που προηγήθηκε της έκδοσης της προσβαλλόμενης αποφάσεως, από τα στοιχεία του φακέλου προκύπτει ότι οι παρεμβαίνοντες, δυνάμει της από 8.2.2021 αιτήσεώς τους προς τον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, ζήτησαν την ερμηνεία της διατάξεως του άρθρου 2 παρ. 5 περ. γ΄ του από 11.11.2003 π.δ/τος, για την έννοια της οποίας εξέφεραν διαφορετικές απόψεις η Υ.ΔΟΜ. του Δήμου Νάξου και Μικρών Κυκλάδων και το ΣΥ.ΠΟ.Θ.Α. της Π.Ε. Σύρου, την ακύρωση της .../15.1.2021 αποφάσεως της ανωτέρω Υ.ΔΟΜ. περί ανακλήσεως της άδειας δόμησης, καθώς και την ακύρωση του .../11.12.2020 εγγράφου της ίδιας ως άνω υπηρεσίας περί διακοπής των Οικοδομικών εργασιών. Η Διεύθυνση Αρχιτεκτονικής, Οικοδομικών Κανονισμών και Αδειοδοτήσεων (ΔΑΟΚΑ) (Τμήμα Ιστορικών Κέντρων Πόλεων και Παραδοσιακών Οικισμών) του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας ζήτησε, με το …/12.5.2021 έγγραφό της, από τη Διεύθυνση Περιβάλλοντος (Τμήμα Παραδοσιακών Οικισμών) της Γενικής Γραμματείας Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής του Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής να διατυπώσει τις απόψεις της επί του ως άνω ερμηνευτικού ζητήματος, διότι, εν όψει των «διαφορετικών ερμηνειών των αρμοδίων υπηρεσιών», συνέτρεχαν οι προϋποθέσεις για την έκδοση απόφασης του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας κατόπιν γνωμοδότησης του ΚΕ.ΣΥ.ΠΟ.Θ.Α., σύμφωνα με το άρθρο 28 παρ. 2 του ν. 4067/2012. Σε συνέχεια του εγγράφου αυτού, η Διεύθυνση Περιβάλλοντος της Γενικής Γραμματείας Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής, με το 2/4.6.2021 έγγραφό της, διατύπωσε την άποψη ότι «το ύψος στην παρ. 5γ του άρθρου 2 του από 11.11.2003 π.δ/τος δεν ορίζεται διαφορετικά, αλλά σύμφωνα με τις γενικές διατάξεις και μετράται από τη στάθμη του φυσικού εδάφους σε κάθε σημείο του περιγράμματος του κτιρίου έτσι ώστε το τελικό ύψος του κτίσματος σε καμία περίπτωση να μην υπερβαίνει το μέγιστο αριθμό ορόφων και το μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος στη θέση αυτή, είτε λόγω έντονης κλίσης του φυσικού εδάφους, είτε λόγω υποβάθμισής του». Ειδικότερα, στο εν λόγω έγγραφο παρατίθενται, αρχικώς, υπό στοιχείο 1, οι ορισμοί του «ιδεατού στερεού» και του «ύψους κτιρίου» σύμφωνα με τον ΝΟΚ (άρθρο 2 παρ. 30 και παρ. 90, αντίστοιχα, του ν. 4067/2012), εν συνεχεία δε αναφέρονται τα ακόλουθα: «Οι παραπάνω ορισμοί οδηγούν στην τοποθέτηση του κτιρίου στο υπέργειο του φυσικού ή οριστικά διαμορφωμένου εδάφους στερεομετρικό σχήμα, που προσδιορίζεται από ένα επίπεδο που ακολουθεί τη γραμμή του φυσικού ή οριστικά διαμορφωμένου εδάφους στο περίγραμμα του κτιρίου και ένα παράλληλο σε αυτό επίπεδο που βρίσκεται σε κατακόρυφη απόσταση ίση με το μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος στην περιοχή. Επομένως, σε περιοχές με έντονη κλίση το ιδεατό στερεό που προκύπτει από τη μέτρηση του ύψους του κτιρίου σε κάθε σημείο του περιγράμματός του οδηγεί στη διαμόρφωση κλιμακωτών κτιριακών όγκων που προσαρμόζονται στο φυσικό ανάγλυφο του εδάφους. Η κλιμάκωση αυτή των επιμέρους όγκων του κτηρίου είναι επιθυμητή σύμφωνα και με την ισχύουσα νομολογία (Π.Ε. Σ.τ.Ε. 210/2002) ώστε σε οποιοδήποτε σημείο περιμετρικά του κτηρίου, το ύψος να μην υπερβαίνει το μέγιστο επιτρεπόμενο». Περαιτέρω, στο στοιχείο 2 του ίδιου εγγράφου αναφέρεται ότι με το από 17.6.1988 π.δ. ο οικισμός Ξυλοκερατίδι της νήσου Αμοργού χαρακτηρίστηκε ως παραδοσιακός, ότι με το από 11.11.2003 π.δ., το οποίο κατισχύει των γενικών διατάξεων, τροποποιήθηκαν και συμπληρώθηκαν οι όροι δόμησης των παραδοσιακών οικισμών της Αμοργού, ότι στην παρ. 5 (περ. α΄, β΄, γ΄, δ΄, ε΄, και στ΄) του άρθρου 2 του τελευταίου αυτού π.δ/τος εξειδικεύονται και συμπληρώνονται οι διατάξεις για το μέγιστο ύψος και για τη διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου του κτιρίου και ότι “[ο]ι διατάξεις αυτές… δεν μπορεί να διαφοροποιούνται από τους ορισμούς της πολεοδομικής νομοθεσίας σχετικά με τι καθορίζεται ως ύψος σε κάποιο σημείο κτιρίου και τι είναι το ιδεατό στερεό”, καθώς και ότι “[σ]ε περίπτωση που ο νομοθέτης με το ειδικό διάταγμα ήθελε να ορίσει διαφορετικά το ύψος κτιρίου έπρεπε να αναφέρεται με σαφήνεια σε ειδικό άρθρο “ορισμοί” κάτι που δεν συμβαίνει». Καταλήγει δε το ίδιο έγγραφο (στοιχείο 3) ότι «το σύνολο των διατάξεων της παρ. 5 αναλύουν τους περιορισμούς για την τοποθέτηση των κτιρίων στο κατακόρυφο επίπεδο και για λόγους πληρότητας επαναλαμβάνουν και τον τρόπο μέτρησης του ύψους ακόμη κι αν αυτός καθορίζεται από άλλες διατάξεις (π.χ. παρ. 90 άρθρο 2 του ν. 4067/2012 όπως ισχύει)». Τέλος, όπως αναφέρεται στο εν λόγω έγγραφο, την ανωτέρω ερμηνεία της παρ. 5γ του άρθρου 2 του από 11.11.2003 π.δ/τος υιοθετεί, με το από 25.5.2021 γνωμοδοτικό σημείωμα, και ο Ομότιμος Καθηγητής του Τμήματος Αρχιτεκτόνων του Πανεπιστημίου Πατρών Δ.Κ., ο οποίος ήταν επιστημονικώς υπεύθυνος του ερευνητικού προγράμματος στο οποίο βασίσθηκε το από 11.11.2003 π.δ., καθώς και το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας (ΤΕΕ) με το …/1.4.2020 έγγραφό του. Στο ανωτέρω γνωμοδοτικό σημείωμα αναφέρονται, μεταξύ άλλων, τα εξής: «Το ύψος των κτιρίων, στην περιοχή [του οικισμού Ξυλοκερατίδι Αμοργού] που ισχύουν οι διατάξεις του π.δ. 11.11.2003… μετρείται κατακόρυφα από το φυσικό έδαφος περιμετρικά του κτιρίου, έως την τελική στάθμη της άνω επιφάνειας του τελευταίου ορόφου συμπεριλαμβανομένου του στηθαίου. Αν ο όροφος είναι σε εσοχή, το ύψος μετράται από τη στάθμη του φυσικού εδάφους, περιμετρικά, στα σημεία προβολής του ορόφου σε αυτό. Γενικά σε περίπτωση κεκλιμένου εδάφους, το κτίριο πρέπει να βρίσκεται στο υπέργειο του φυσικού εδάφους στερεομετρικό σχήμα, που προσδιορίζεται από ένα επίπεδο που ακολουθεί την γραμμή του φυσικού εδάφους στο περίγραμμα του κτιρίου και ένα παράλληλο σ’ αυτό επίπεδο, που βρίσκεται σε κατακόρυφη απόσταση ίση με το μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος στην περιοχή. Ο κτιριακός όγκος υλοποιείται κλιμακωτά, προσαρμοζόμενος στο φυσικό ανάγλυφο του εδάφους, ώστε σε οποιοδήποτε σημείο, το ύψος, από το φυσικό έδαφος περιμετρικά του κτιρίου, να είναι μικρότερο του επιτρεπομένου». Εξ άλλου, στο …/1.4.2020 έγγραφο του ΤΕΕ αναφέρεται ότι από το συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 1 παρ. 5, 2 παρ. 30, 2 παρ. 90 του ν. 4067/2012 και 5 παρ. 2 του από 11.11.2003 π.δ/τος «προκύπτει ότι το υπό εξέταση κτίριο πρέπει να περιορίζεται στο υπέργειο του φυσικού εδάφους στερεομετρικό σχήμα, το οποίο προσδιορίζεται από: Ένα επίπεδο που ακολουθεί το φυσικό έδαφος και ένα παράλληλο σε αυτό επίπεδο σε απόσταση ίση με το μέγιστο επιτρεπόμενο στην περιοχή ύψος (δεδομένου ότι το ύψος κτιρίου μετριέται σε κάθε σημείο του κατά την παρ. 90 του άρθρου 2 του ν. 4067/2012...)». Μετά ταύτα και κατόπιν του από 17.6.2021 ενημερωτικού σημειώματος της ΔΑΟΚΑ, το Κεντρικό Συμβούλιο Πολεοδομικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων (ΚΕ.ΣΥ.ΠΟ.Θ.Α.), με την …/22.6.2021 πράξη του, γνωμοδότησε ομόφωνα «ότι ο υπολογισμός του ύψους σύμφωνα με την παρ. 5 (γ) του άρθρου 2 του από 11.11.2003 π.δ/τος δεν ορίζεται διαφορετικά, αλλά σύμφωνα με τις γενικές διατάξεις του οικοδομικού κανονισμού και μετράται από τη στάθμη του φυσικού εδάφους σε κάθε σημείο του περιγράμματος του κτηρίου έτσι ώστε το τελικό ύψος του κτίσματος σε καμία περίπτωση να μην υπερβαίνει τον μέγιστο αριθμό ορόφων και το μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος στη θέση αυτή, είτε λόγω έντονης κλίσης του φυσικού εδάφους είτε λόγω υποβάθμισής του. Κατά τα λοιπά, εξακολουθούν να ισχύουν οι λοιποί όροι και περιορισμοί που τίθενται στο από 11.11.2003 π.δ.». Κατόπιν τούτων, εκδόθηκε η 16773/ 544/21.2.2022 ήδη προσβαλλόμενη απόφαση του Υφυπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, η οποία αναρτήθηκε στη «Διαύγεια» στις 21.2.2022. Στο στοιχείο 8 του προοιμίου της εν λόγω αποφάσεως μνημονεύεται η προεκτεθείσα διάταξη του άρθρου 2 παρ. 90 του ΝΟΚ σχετικά με τον ορισμό του ύψους των κτιρίων και αναφέρεται ότι η εν λόγω διάταξη «έχει εφαρμογή και σε νομίμως υφιστάμενους οικισμούς χωρίς εγκεκριμένο ρυμοτομικό σχέδιο σύμφωνα με τα οριζόμενα στην παρ. 3 του άρθρου 1 του ν. 4067/12 και με την επιφύλαξη της παρ. 5β του ιδίου άρθρου». Περαιτέρω, στο στοιχείο 12 του προοιμίου της προσβαλλόμενης μνημονεύονται οι .../11.12.2020, …, …, …/5.2.2020 και …/15.1.2021 πράξεις της Υ.ΔΟΜ. Νάξου και Μικρών Κυκλάδων, τα …/2.2020 και ../26.6.2020 έγγραφα απόψεων της αυτής υπηρεσίας προς το Διοικητικό Εφετείο Αθηνών, καθώς και έγγραφα αλληλογραφίας της με το ΤΕΕ και τους παρεμβαίνοντες (…/14.7.2020, …/18.8.2020 και …/30.12.2020), ενώ στο στοιχείο 18 του προοιμίου αυτής αναφέρονται τα ακόλουθα: “… [Δ]εν τεκμαίρεται από τα οριζόμενα στην παρ. 5γ του άρθρου 2 του από 11.11.2003 π.δ/τος... η ερμηνεία της Υ.ΔΟΜ Νάξου για τον τρόπο μέτρησης του μεγίστου ύψους που αναπτύσσεται στο σύνολο της υπηρεσιακής αλληλογραφίας, σύμφωνα με την οποία ο αναφερόμενος στην ειδική ισχύουσα διάταξη όρος ‘‘προβολή’’ αντιστοιχεί σε προβολή στην όψη του κτηρίου και όχι σε κάθε σημείο της τομής του κτιρίου με το έδαφος. Αντιθέτως, στο σύνολο των σχετικών εγγράφων του αρμόδιου Τμήματος Παραδοσιακών Οικισμών της Διεύθυνσης Περιβάλλοντος της Γενικής Γραμματείας Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής του Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής και σε συνάφεια με ισχύουσα νομολογία (Π.Ε. Σ.τ.Ε. 210/2002, σκέψη 7η) τεκμηριώνεται ότι με τον όρο ‘‘προβολή’’ εννοείται η κατακόρυφη προβολή κάθε σημείου του περιγράμματος του κτιρίου (στην ανώτερη στάθμη του) στο φυσικό έδαφος». Εν όψει των ανωτέρω, με την προσβαλλόμενη απόφαση έγινε δεκτό ότι “[κ]ατά την ερμηνεία της παρ. 5.γ) του άρθρου 2 του από 11.11.2003 Π. Διατάγματος… διευκρινίζεται ότι, το ύψος μετρείται από την στάθμη του φυσικού εδάφους σε κάθε σημείο του περιγράμματος του κτιρίου έτσι ώστε η προβολή του τελικού ύψους του κτίσματος σε καμία περίπτωση να μην υπερβαίνει τον μέγιστο αριθμό ορόφων και το μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος στη θέση αυτή, είτε λόγω τυχόν έντονης κλίσης του φυσικού εδάφους είτε λόγω υποβάθμισής του, όπου, με τον όρο προβολή εννοείται η κατακόρυφη προβολή κάθε σημείου του περιγράμματος του κτιρίου (στην ανώτερη στάθμη του) στο φυσικό έδαφος. Εξακολουθούν να ισχύουν οι λοιποί όροι και περιορισμοί που τίθενται στο από 11.11.2003 Π. Δ/γμα (επιτρεπόμενη κάλυψη και δόμηση, αριθμός ορόφων, επιτρεπόμενη κατ’ όγκο εκμετάλλευση κλπ) και οι οποίοι σε συνδυασμό με τον τρόπο υπολογισμού του ύψους ως διευκρινίζεται παραπάνω συνθέτουν το θεσμικό πλαίσιο που διέπει την εφαρμογή για την ανέγερση των οικοδομών εντός των παραδοσιακών οικισμών της νήσου Αμοργού».
10. Επειδή, η προσβαλλόμενη απόφαση του Υφυπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας έχει εκτελεστό χαρακτήρα και παραδεκτώς προσβάλλεται με την κρινόμενη αίτηση, εν όψει του ανωτέρω εκτεθέντος περιεχομένου της και των αναφερομένων σε προηγούμενη σκέψη (βλ. Σ.τ.Ε. 1692/2016, 4536/2009 επτ., 2065/2007 επτ., 3372/2001). Ειδικότερα, η πράξη αυτή εκδόθηκε κατ’ εφαρμογή του άρθρου 28 παρ. 2 του ν. 4067/2012, επί ασκήσεως ελέγχου νομιμότητας, κατόπιν αιτήσεως των παρεμβαινόντων, των .../11.12.2020 και …/15.1.2021 πράξεων της Υ.ΔΟΜ. του Δήμου Νάξου και Μικρών Κυκλάδων, με αυτήν δε επιλύθηκε το ζήτημα του τρόπου μέτρησης του ύψους της ανεγειρόμενης από τους παρεμβαίνοντες οικοδομής, συγκεκριμένα δε κρίθηκε ότι η υιοθετηθείσα με τις ανωτέρω πράξεις της Υ.ΔΟΜ. ερμηνεία ως προς τον τρόπο μέτρησης του ύψους του εν λόγω κτίσματος δεν ήταν σύμφωνη με την έννοια της διατάξεως του άρθρου 2 παρ. 5γ του από 11.11.2003 π.δ/τος, όπως αυτή διευκρινίσθηκε από τον Υφυπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας με την προσβαλλόμενη απόφαση. Εξ άλλου, αρμοδίως επελήφθη του ανωτέρω θέματος ο Υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, στον οποίο είχε μεταβιβαστεί, δυνάμει της 27.1.2021 κοινής αποφάσεως του Πρωθυπουργού και του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας (Β΄ 45), η άσκηση των αρμοδιοτήτων της Γενικής Γραμματείας Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος.
11. Επειδή, εξ άλλου, με έννομο συμφέρον ασκείται η κρινόμενη αίτηση από το Δήμο Νάξου και Μικρών Κυκλάδων, η υπηρεσία δόμησης του οποίου είναι αρμόδια για την έκδοση Οικοδομικών αδειών στη νήσο της Αμοργού, καθώς και από το Δήμο Αμοργού, για τους παραδοσιακούς οικισμούς του οποίου εξεδόθη και έχει εφαρμογή το επίμαχο π.δ.
12. Επειδή, οι διατάξεις του άρθρου 2 του από 11.11.2003 π.δ/τος πρέπει να ερμηνευθούν εν όψει της εισηγητικής εκθέσεως που μνημονεύεται στην έκτη σκέψη, με την οποία τίθενται ως στόχοι η ανάσχεση της εισροής αστικών προτύπων οικοδόμησης, η διατήρηση της κορυφογραμμής του φυσικού τοπίου κ.λπ., καθώς και της ανάγκης προστασίας του ιδιαίτερου οικιστικού περιβάλλοντος, του φυσικού αναγλύφου και της αισθητικής των περιοχών που αφορά το διάταγμα, οι οποίες ευρίσκονται σε νήσο των Κυκλάδων που αποτελεί ευπαθές οικοσύστημα με ευαίσθητη ισορροπία (βλ. Σ.τ.Ε. 2292/2017, Π.Ε. 99/2004). Κατά συνέπεια, ο ΝΟΚ, ο οποίος άλλωστε δεν ίσχυε κατά τον χρόνο έκδοσης του από 11.11.2003 π.δ/τος και, πάντως, δεν θα κατίσχυε των ρυθμίσεών του (βλ. άρθρ. 6 παρ. 1 και 2), δεν είναι πρόσφορος ούτε ως ερμηνευτικό στοιχείο για την έννοια του εν λόγω διατάγματος, η σημασία του οποίου υπερβαίνει κατά πολύ τη ρύθμιση της δόμησης σε ορισμένη περιοχή, εν προκειμένω των οικισμών της νήσου Αμοργού, και αναδεικνύεται σε μοχλό προστασίας του πολύτιμου πολιτιστικού και αρχιτεκτονικού αποθέματος του κυκλαδίτικου αυτού νησιού. Την εν λόγω αντίληψη ουδόλως απηχεί το ληφθέν υπ’ όψη από τη Διοίκηση προαναφερόμενο έγγραφο της Διεύθυνσης Περιβάλλοντος της Γενικής Γραμματείας Αιγαίου, κατά το οποίο το διάταγμα δεν διαφοροποιείται και, μάλιστα, “… δεν μπορεί να διαφοροποιείται από τους ορισμούς της πολεοδομικής νομοθεσίας σχετικά με [το] τι καθορίζεται ως ύψος...». Ανεξαρτήτως αυτών, το «τελικό ύψος» των κτισμάτων που ανεγείρονται στους παραδοσιακούς οικισμούς της νήσου Αμοργού, μετρούμενο από τη στάθμη του φυσικού εδάφους, δεν δύναται μεν να υπερβαίνει τους δύο ορόφους, που συνιστούν το μέγιστο επιτρεπόμενο αριθμό ορόφων των κτιρίων, ούτε τα 8,50 μ. σε μία μόνο πλευρά, που συνιστούν το μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος σε περίπτωση κλίσης του εδάφους άνω του 25%, όπως γίνεται δεκτό και από την προσβαλλόμενη απόφαση, για τη μέτρησή του, όμως, κρίσιμη είναι η «προβολή» του εν λόγω «τελικού» ύψους στην όψη του κτίσματος και όχι η προβολή του σε κάθε σημείο της τομής του κτιρίου με το φυσικό έδαφος, όπως δέχεται η προσβαλλόμενη πράξη, αφού το γεγονός αυτό θα συνεπαγόταν πολλαπλότητα αφετηριών μέτρησης ύψους ενιαίων κτιρίων («το μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος στη θέση αυτή...»), τα οποία, εν τούτοις, επιβάλλεται (άρθρ. 2 παρ. 4 του από 11.11.2003 π.δ/τος) “… να έχουν λιτή γεωμετρική μορφή κατά τα παραδοσιακά αρχιτεκτονικά πρότυπα...”, όπως αυτά, βεβαίως, είχαν διαμορφωθεί πολύ πριν από την εισαγωγή των σχετικών διατάξεων του ΝΟΚ, στις οποίες στηρίχθηκε, σε μεγάλο βαθμό, η ερμηνευτική εκδοχή της Διοίκησης. Τούτο, δε, συνάγεται και από την προαναφερόμενη εισηγητική Έκθεση που συνοδεύει το π.δ., σύμφωνα με την οποία οι θεσπιζόμενοι με αυτό όροι και περιορισμοί δόμησης αναφορικά με τα ύψη και τον αριθμό των ορόφων αποσκοπούν στη διατήρηση τόσο της κορυφογραμμής του φυσικού τοπίου, ώστε να μην υποστεί αλλοιώσεις από τη δόμηση, όσο και της ογκοπλαστικής διαμόρφωσης των κτισμάτων, καθώς και στην προστασία του φυσικού και οικιστικού περιβάλλοντος της περιοχής, προκειμένου να εξασφαλισθεί η ομαλή μετάβαση από το φυσικό στο δομημένο περιβάλλον, καθώς και η πλαστική συνέχεια των οικισμών, για τη διασφάλιση των οποίων δεν αρκούσαν ούτε τα από 19.10.1978 και 17.6.1988 πρ. δ/τα και, πολύ περισσότερο, οι γενικές διατάξεις, αλλά υιοθετήθηκαν, προδήλως ως αυστηρότερες, αυτές του ερμηνευομένου πρ. δ/τος. Στην ως άνω εισηγητική Έκθεση επισημαίνεται, άλλωστε, ο κίνδυνος της συνολικής αλλοίωσης του παραδοσιακού χαρακτήρα των οικισμών της Αμοργού αλλά και του φυσικού περιβάλλοντος της νήσου από την εισροή αστικών, ήτοι πολυώροφων, προτύπων οικοδόμησης, ειδικώς δε ως προς το Ξυλοκερατίδι γίνεται αναφορά στην ύπαρξη νέων κτισμάτων με μεγάλη έκταση σε κάτοψη. Προκύπτει, επομένως, από τα ανωτέρω ότι οι ρυθμίσεις του επίμαχου διατάγματος αποσκοπούν προεχόντως στη συγκράτηση της δόμησης στους παραδοσιακούς οικισμούς της νήσου Αμοργού, με την ανέγερση κτιρίων, τα οποία στην όψη τους δεν θα υπερβαίνουν το μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος και αριθμό ορόφων. Περαιτέρω, ο ανωτέρω τρόπος μέτρησης του ύψους προκύπτει και από τις επιμέρους ρυθμίσεις του άρθρου 2 του από 11.11.2003 π.δ/τος, σύμφωνα με τις οποίες, σε περίπτωση κλίσης άνω του 25%, η μία μόνο πλευρά του κτιρίου επιτρέπεται να έχει ύψος μέχρι 8,50 μ. από τη στάθμη του φυσικού εδάφους, καθώς και από τη διατύπωση της επίμαχης περιπτώσεως γ΄ της παραγράφου 5, που αναφέρεται σε «τελικό ύψος» του κτίσματος, το οποίο, κατά την έννοια της διάταξης και εν όψει των ανωτέρω γενομένων δεκτών, δεν μπορεί παρά να είναι ένα και, συγκεκριμένα, αυτό που «προβάλλει» στην όψη του κτίσματος και όχι η κατακόρυφη απόσταση κάθε σημείου της τομής του κτιρίου με το φυσικό έδαφος, αφού η απόσταση αυτή θα συνιστούσε «ύψος» και όχι «προβολή» του. Και ναι, μεν, η κατασκευή κλιμακωτών κτιρίων μπορεί, από αρχιτεκτονική άποψη, να είναι ενδεδειγμένη, ιδίως σε περιοχές με ειδικό καθεστώς προστασίας, αποκλειστικό, όμως, τρόπο της κλιμάκωσης αυτής δεν αποτελεί η κατασκευή των κτιρίων με βάση πολλαπλές αφετηρίες μέτρησης υψών, οι οποίες οδηγούν σε μεγαλύτερο τελικό ύψος, κατά τα προαναφερόμενα. Περαιτέρω, σε εδάφη με έντονη κλίση (άνω του 25%), η, κατ’ εφαρμογή των γενικών διατάξεων του ΝΟΚ, μέτρηση του ύψους του κτιρίου σε κάθε σημείο του περιγράμματός του θα είχε ως συνέπεια την ανοικοδόμηση κλιμακωτών κτιριακών όγκων με μέγιστο ύψος, το οποίο θα μπορούσε να υπερβαίνει τα 8,50 μ., τούτο δε κατά παράβαση και της περ. β΄ της παρ. 5 του άρθρου 2 του από 11.11.2003 π.δ/τος, με αποτέλεσμα την ανέγερση υψηλών, πολυώροφων κατ’ ουσίαν, κτισμάτων και την ανεπίτρεπτη από το Σύνταγμα επιδείνωση του οικιστικού περιβάλλοντος. Συνεπώς, για τη μέτρηση του ύψους των κτιρίων που ανεγείρονται εντός των παραδοσιακών οικισμών της νήσου Αμοργού, κρίσιμη είναι η προβολή του τελικού ύψους, ήτοι της ανώτατης στάθμης του κτιρίου, σε εκείνη την όψη του κτίσματος που τοποθετείται στο χαμηλότερο σημείο που το περίγραμμα του κτιρίου τέμνεται από το φυσικό έδαφος, δηλαδή σε αυτήν που επιτρέπεται να έχει μεγαλύτερο ύψος (8,50μ.) από τις άλλες.
13. Επειδή, όπως ήδη εκτέθηκε, με την προσβαλλόμενη απόφαση ο Υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, επικαλούμενος, μεταξύ άλλων, τις γενικές διατάξεις του ΝΟΚ περί καθορισμού του ύψους των κτιρίων και την από 22.6.2021 γνωμοδότηση του ΚΕ.ΣΥ.ΠΟ.Θ.Α. περί υπολογισμού του ύψους στην προκειμένη περίπτωση σύμφωνα με τις ίδιες διατάξεις, δέχθηκε ότι η ερμηνεία που υιοθέτησε η Υ.ΔΟΜ. Νάξου και Μικρών Κυκλάδων, με τις .../11.12.2020 και …/15.1.2021 πράξεις της, σχετικά με τον τρόπο μέτρησης του ύψους του ανεγειρόμενου δυνάμει της επίδικης άδειας κτίσματος, σύμφωνα με την οποία ο όρος «προβολή του τελικού ύψους του κτίσματος» αντιστοιχεί στην προβολή στην όψη του κτιρίου και όχι σε κάθε σημείο της τομής του κτιρίου με το φυσικό έδαφος, δεν ήταν σύμφωνη με την έννοια της διατάξεως του άρθρου 2 παρ. 5γ του από 11.11.2003 π.δ/τος. Αντιθέτως, όπως έγινε δεκτό με την προσβαλλόμενη απόφαση, κατά την έννοια της τελευταίας αυτής διατάξεως το ύψος μετρείται από την στάθμη του φυσικού εδάφους σε κάθε σημείο του περιγράμματος του κτιρίου, έτσι ώστε η προβολή του τελικού ύψους του κτίσματος σε καμία περίπτωση να μην υπερβαίνει τον μέγιστο αριθμό ορόφων και το μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος «στη θέση αυτή». Συνεπώς, κατά την προσβαλλόμενη πράξη, με τον όρο προβολή εννοείται «η κατακόρυφη προβολή κάθε σημείου του περιγράμματος του κτιρίου (στην ανώτερη στάθμη του) στο φυσικό έδαφος”, δηλαδή το ίδιο το ύψος.
14. Επειδή, με την κρινόμενη αίτηση προβάλλεται ότι ο Υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, δεχόμενος τα ανωτέρω, εσφαλμένως ερμήνευσε την διάταξη του άρθρου 2 παρ. 5 περ. γ΄ του από 11.11.2003 π.δ/τος. Σύμφωνα με τους αιτούντες, η ανωτέρω ερμηνεία αγνοεί τη σαφή διατύπωση του π.δ/τος, το οποίο αναφέρεται σε προβολή του τελικού ύψους του κτιρίου, ενώ δεν λαμβάνει υπόψη την δεκαοκταετή εφαρμογή των σχετικών ρυθμίσεων από την Πολεοδομία και ήδη την Υπηρεσία Δόμησης του Δήμου Νάξου. Η υιοθετηθείσα από την προσβαλλόμενη απόφαση ερμηνεία καταλήγει, κατά τα προβαλλόμενα, στο αυτό αποτέλεσμα με εκείνο που προκύπτει από την εφαρμογή των γενικών διατάξεων του Ν.Ο.Κ., οι οποίες όμως δεν λαμβάνουν υπόψη την ιδιαιτερότητα που προκύπτει στα εδάφη που παρουσιάζουν μεγάλη κλίση και η οποία οδήγησε στην θέσπιση ειδικών διατάξεων, όπως η επίμαχη της περ. γ΄ της παραγράφου 5 του άρθρου 2 του από 11.11.2003 π.δ/τος. Η διάταξη αυτή αναφέρεται στην «προβολή του τελικού ύψους του κτίσματος», η οποία, προκειμένου να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις και το σκοπό της ρύθμισης, πρέπει, όπως προβάλλεται, να γίνεται στην όψη του κτιρίου, από την οποία και μόνον γίνεται πλήρως αντιληπτή η επίδραση του τελικού ύψους της οικοδομής –λόγω και της κλίσης του εδάφους– στο περιβάλλον, όπως, άλλωστε, με πλήρη και εμπεριστατωμένη αιτιολογία δέχθηκε το Διοικητικό Εφετείο Πειραιά με την 228/2021 απόφασή του, δηλαδή στην πλευρά που τοποθετείται στο χαμηλότερο σημείο της τομής του περιγράμματος του κτιρίου με το φυσικό έδαφος, κατά τα εκτιθέμενα στην προηγούμενη σκέψη. Η ερμηνεία της προσβαλλόμενης αποφάσεως αποδομεί, σύμφωνα με τους αιτούντες, το προστατευτικό πλέγμα του από 11.11.2003 π.δ/τος, με τις διατάξεις του οποίου, αυστηρότερες των αντίστοιχων προγενέστερων προστατευτικών διατάξεων, ελήφθη ιδιαίτερη μέριμνα για την αποφυγή ανέγερσης κτισμάτων που αφενός δίνουν την εντύπωση πολυώροφων κτιρίων σε οικόπεδα με μεγάλη κλίση και μεγάλο βάθος, αφετέρου δε αλλοιώνουν σοβαρά το φυσικό ανάγλυφο με εκσκαφές μεγάλης κλίμακας. Η εφαρμογή της ερμηνείας που έγινε δεκτή με την προσβαλλόμενη απόφαση θα έχει, κατά τα προβαλλόμενα, εξαιρετικά δυσμενείς επιπτώσεις στον τρόπο δόμησης των παραδοσιακών οικισμών των Κυκλάδων, οι οποίοι ευρίσκονται σε ζώνες με έντονες κλίσεις, αλλοιώνοντας ουσιαστικά τη φυσιογνωμία και την ογκομετρική τους οργάνωση, στοιχεία τα οποία αποτελούν βασικά συστατικά της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής που προστατεύεται από το Σύνταγμα. Ο ανωτέρω λόγος προβάλλεται βασίμως και πρέπει να γίνει δεκτός. Τούτο, δε, διότι, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά σε προηγούμενη σκέψη, κρίσιμη για τη μέτρηση του τελικού ύψους, κατά την έννοια του άρθρου 2 του από 11.11.2003 π.δ/τος, είναι η προβολή αυτού στην όψη του κτίσματος και όχι σε κάθε σημείο της τομής του κτιρίου με το φυσικό έδαφος. Συνεπώς, η προσβαλλόμενη απόφαση, με την οποία έγινε δεκτό ότι με τον όρο «προβολή» εννοείται η κατακόρυφη προβολή κάθε σημείου του περιγράμματος του κτιρίου στην ανώτερη στάθμη του στο φυσικό έδαφος, είναι μη νόμιμη και πρέπει για το λόγο αυτό να ακυρωθεί. Είναι δε απορριπτέα ως αβάσιμα τα προβαλλόμενα με την παρέμβαση ότι ο ανωτέρω τρόπος μέτρησης του ύψους δεν προβλέπεται στο από 11.11.2003 π.δ. και ότι προκαλεί μεταβολή στην επιτρεπόμενη δόμηση και στον αριθμό των ορόφων, καθώς και ότι εμποδίζει την κλιμακωτή ανάπτυξη των κτιριακών όγκων σύμφωνα με το φυσικό ανάγλυφο.
15. Επειδή, κατόπιν των ανωτέρω, πρέπει να γίνει δεκτή η κρινόμενη αίτηση και να ακυρωθεί η προσβαλλόμενη 16773/544/21.2.2022 απόφαση του Υφυπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, παρέλκει δε ως αλυσιτελής η εξέταση των λοιπών λόγων ακυρώσεως, ενώ πρέπει να απορριφθεί η παρέμβαση.
Διά ταύτα
Δέχεται την αίτηση.
Ακυρώνει την 16773/544/21.2.2022 απόφαση του Υφυπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας κατά τα εκτιθέμενα στο σκεπτικό.
Απορρίπτει την παρέμβαση.
Επιβάλλει συμμέτρως στο Δημόσιο και στους παρεμβαίνοντες τη δικαστική δαπάνη των αιτούντων, η οποία ανέρχεται σε εννιακόσια είκοσι (920) ευρώ.
Η διάσκεψη έγινε στην Αθήνα στις 22 Φεβρουαρίου 2024
Ο Προεδρεύων Αντιπρόεδρος Η Γραμματέας του Ε΄ Τμήματος
Χρήστος Ντουχάνης Δημητρία Τετράδη
και η απόφαση δημοσιεύθηκε σε δημόσια συνεδρίαση της 17ης Απριλίου 2024.
Ο Προεδρεύων Αντιπρόεδρος Ο Γραμματέας
Χρήστος Ντουχάνης Νικόλαος Βασιλόπουλος