Νομολογία

Απόφαση

Αριθμός Απόφασης: Α 1247/2025
ΑΚΔ: …/24.6.2020
ΤΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΠΡΩΤΟΔΙΚΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ
Τμήμα 26ο Τριμελές
Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του στις 25 Σεπτεμβρίου 2023, με δικαστές τις: Μαρία Πάνου, Πρόεδρο Πρωτοδικών ΔΔ, Αικατερίνη Νικολαΐδου, Αναστασία Ζυμή (εισηγήτρια), Πρωτοδίκες Δ.Δ. και γραμματέα την Δήμητρα Πιπιλή, δικαστική υπάλληλο,
για να δικάσει την αγωγή με ημερομηνία κατάθεσης 24.6.2020,
των α) ... και β) ..., ατομικά και υπό την ιδιότητά τους ως ασκούντων τη γονική μέριμνα των ανήλικων τέκνων τους ... και ..., κατοίκων όλων Μαραθώνα Αττικής (… αρ. …, θέση «Ζούμπερι»), οι οποίοι παραστάθηκαν δια του Πληρεξουσίου τους δικηγόρου Θεοδώρου Κριθαρά, τον οποίον διόρισαν με ιδιωτικό πληρεξούσιο,
κατά των: 1) Ελληνικού Δημοσίου, το οποίο εκπροσωπείται από τον Υπουργό Οικονομικών και παραστάθηκε δια των Δικαστικών Πληρεξουσίων του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους Μιχαήλ Στριγγάρη και Σπυριδούλας Ανδριοπούλου και με δήλωση, κατ’ άρθρο 133 παρ. 2 του ΚΔΔ , του Δικαστικού Πληρεξουσίου του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, Αντωνίου Πασίση, 2) του ΝΠΔΔ με την επωνυμία «Περιφέρεια Αττικής», που εκπροσωπείται από τον Περιφερειάρχη της και παραστάθηκε με δήλωση, κατ’ άρθρο 133 παρ. 2 του ΚΔΔ, του πληρεξούσιου δικηγόρου της Ευσταθίου Κουκούτση, 3) του ΝΠΔΔ με την επωνυμία «Δήμος Μαραθώνος», που εκπροσωπείται από τον Δήμαρχό του και παραστάθηκε με δήλωση, κατ’ άρθρο 133 παρ. 2 του ΚΔΔ, του πληρεξούσιου δικηγόρου Αποστόλου Νταντάμη και 4) του ΝΠΔΔ με την επωνυμία «Δήμος Ραφήνας – Πικερμίου», που εκπροσωπείται από τον Δήμαρχό του και παραστάθηκε δια της δικηγόρου Ελένης Παπαδοπούλη.
Κατά τη συζήτηση οι παραστάντες διάδικοι ανέπτυξαν τους ισχυρισμούς τους και εζήτησαν όσα αναφέρονται στα πρακτικά.
Μετά την συνεδρίαση το Δικαστήριο συνήλθε σε διάσκεψη.
Αφού μελέτησε την δικογραφία,
Σκέφθηκε κατά το νόμο
1. Επειδή, με την κρινόμενη αγωγή, όπως το αίτημά της μετατράπηκε νομίμως, κατ’ άρθρο 75 παρ.3 του Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας, από καταψηφιστικό σε έντοκο αναγνωριστικό με προφορική δήλωση του πληρεξούσιου δικηγόρου των εναγόντων κατά τη συζήτηση της υπόθεσης στο ακροατήριο, ζητείται να αναγνωριστεί, με απόφαση που θα κηρυχθεί προσωρινά εκτελεστή, η εις ολόκληρον υποχρέωση των εναγομένων να καταβάλουν, νομιμοτόκως, ατομικώς στον καθένα εκ των εναγόντων το ποσό των 40.000,00 ευρώ, ως χρηματική ικανοποίηση για την αποκατάσταση της ηθικής βλάβης που προκλήθηκε σε βάρος τους από τις αναλυτικώς αναφερόμενες παράνομες ενέργειες (πράξεις και παραλείψεις) των οργάνων των συνεναγομένων νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου κατά την εκτέλεση της ανατεθείσας σε αυτά δημοσίας υπηρεσίας, κατά τη διάρκεια της πυρκαγιάς που έλαβε χώρα, στις 23.7.2018, στην Ανατολική Αττική, από την οποία (πυρκαγιά) προέκυψε κοινός κίνδυνος σε ξένα πράγματα και κίνδυνος για ανθρώπους. Επίσης, με την αγωγή, ο πρώτος ενάγων ζητεί από κοινού με τη δεύτερη ενάγουσα, ως συνασκούντες τη γονική μέριμνα των ανήλικων τέκνων τους ... και ... (βλ. το από 21.9.2023 πιστοποιητικό οικογενειακής κατάστασης), να αναγνωρισθεί κατά τα ως άνω η υποχρέωση των συνεναγομένων νομικών προσώπων να τους καταβάλουν το ποσό των 40.000,00 ευρώ για κάθε τέκνο τους, ως χρηματική ικανοποίηση για την ηθική βλάβη που το καθένα υπέστη από την ίδια ως άνω αιτία. Με το περιεχόμενο αυτό, η υπό κρίση αγωγή είναι ορισμένη, απορριπτομένου ως αβασίμου του περί του αντιθέτου ισχυρισμού του Ελληνικού Δημοσίου. Δεδομένου δε ότι συντρέχουν και οι λοιποί όροι του παραδεκτού, η κρινόμενη αγωγή πρέπει να εξεταστεί στην ουσία.
2. Επειδή, κατά την έννοια των άρθρων 105 και 106 του Εισαγωγικού Νόμου του Αστικού Κώδικα (ΕισΝΑΚ, ΠΔ 456/1984, Α 164) ευθύνη του Δημοσίου, των ΟΤΑ ή ΝΠΔΔ προς αποζημίωση γεννάται όχι μόνον από την έκδοση μη νόμιμης εκτελεστής διοικητικής πράξης ή από τη μη νόμιμη παράλειψη έκδοσης τέτοιας πράξης, αλλά και από μη νόμιμες υλικές ενέργειες των οργάνων τους ή από παραλείψεις οφειλόμενων νόμιμων υλικών ενεργειών αυτών, εφόσον οι υλικές αυτές ενέργειες ή παραλείψεις συνάπτονται με την οργάνωση και λειτουργία των δημόσιων υπηρεσιών ή των υπηρεσιών ΟΤΑ ή ΝΠΔΔ. Ευθύνη του Δημοσίου, των ΟΤΑ ή ΝΠΔΔ υπάρχει τηρουμένων και των λοιπών προϋποθέσεων του νόμου, όχι μόνον όταν με πράξη ή παράλειψη οργάνου τους παραβιάζεται συγκεκριμένη διάταξη νόμου, αλλά και όταν παραλείπονται τα ιδιαίτερα καθήκοντα και υποχρεώσεις που προσιδιάζουν στη συγκεκριμένη υπηρεσία και προσδιορίζονται από την κείμενη εν γένει νομοθεσία, τα διδάγματα της κοινής πείρας και τις αρχές της καλής πίστης. Ο κατά τα ανωτέρω παράνομος χαρακτήρας της ζημιογόνου πράξης, παράλειψης ή υλικής ενέργειας αρκεί για να στοιχειοθετηθεί ευθύνη του Δημοσίου, των ΟΤΑ ή ΝΠΔΔ, χωρίς να απαιτείται και η διαπίστωση πταίσματος του οργάνου του (βλ. ΣτΕ 300/2020, σκ. 5, 1699/2019, σκ. 4). Απαραίτητη, πάντως, προϋπόθεση για την επιδίκαση αποζημίωσης είναι, μεταξύ άλλων, η ύπαρξη αιτιώδους συνδέσμου μεταξύ της παράνομης πράξης ή παράλειψης ή υλικής ενέργειας ή παράλειψης υλικής ενέργειας του δημόσιου οργάνου ή του οργάνου του ΟΤΑ ή ΝΠΔΔ και της ζημίας που επήλθε. Αιτιώδης δε σύνδεσμος υπάρχει όταν, κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας, η πράξη ή παράλειψη ή υλική ενέργεια ή παράλειψη αυτής εκ μέρους του οργάνου του Δημοσίου ή των υπηρεσιών ΟΤΑ ή ΝΠΔΔ είναι επαρκώς ικανή (πρόσφορη) και μπορεί αντικειμενικά, κατά τη συνήθη και κανονική πορεία των πραγμάτων, να επιφέρει την ζημία και την επέφερε στη συγκεκριμένη περίπτωση (βλ. ΣτΕ 252/2020, σκ. 6, 842/2019, σκ. 3, 1957/2018, σκ. 2). Ειδικώς, σε περίπτωση συνδρομής συγκλινουσών ζημιογόνων συμπεριφορών (πράξεων, παραλείψεων ή υλικών ενεργειών), οι οποίες χαρακτηρίζονται από συνεκτική ενότητα, τα δικαστήρια της ουσίας πρέπει να εξετάζουν, σύμφωνα με τα διδάγματα της κοινής πείρας και λογικής, προκειμένου να κρίνουν την ύπαρξη ή μη αιτιώδους συνδέσμου μεταξύ των συμπεριφορών αυτών και της επελθούσας ζημίας, κάθε παράνομη και ζημιογόνο συμπεριφορά όχι μόνο αυτοτελώς αλλά και σωρευτικώς, δηλαδή οφείλουν να εκτιμήσουν κατά πόσο οι διαπιστωθείσες από αυτά παράνομες και ζημιογόνες συμπεριφορές, λαμβανόμενες υπ’ όψη ως ενιαίο σύνολο, ήταν ικανές και πρόσφορες να επιφέρουν το ζημιογόνο αποτέλεσμα (βλ. ΣτΕ 2888/2020, 4410/2015 σκ. 5). Περαιτέρω, η υποχρέωση του Δημοσίου και των λοιπών ΝΠΔΔ προς αποζημίωση αίρεται στην περίπτωση που η γενεσιουργός της ζημίας πράξη ή παράλειψη ή υλική ενέργεια ή παράλειψη υλικής ενέργειας έλαβε χώρα κατά παράβαση διάταξης η οποία έχει θεσπισθεί αποκλειστικά χάριν του γενικού συμφέροντος, όχι όμως και στην περίπτωση που η παραβιασθείσα διάταξη αποβλέπει, παραλλήλως προς την προστασία του γενικού συμφέροντος, και στην προστασία δικαιώματος ή συμφέροντος των κατ’ ιδίαν προσώπων (ΣτΕ 7μ. 393/2010, ΣτΕ 2272/2020, 895/2014, 3124/2011, 2783/2010).
3. Επειδή, με τη διάταξη του άρθρου 932 του ΑΚ παρέχεται στο δικαστήριο της ουσίας η δυνητική ευχέρεια να επιδικάσει στον αδικηθέντα εύλογη χρηματική ικανοποίηση αν κρίνει ότι επήλθε εις βάρος του ηθική βλάβη ή ψυχική οδύνη. Από το άρθρο αυτό προκύπτει ότι δικαιούχος της απαίτησης για χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης είναι ο φορέας του προσβληθέντος αγαθού και επί βλάβης του σώματος ή της υγείας εκείνος που την υπέστη. Η έμμεση ηθική βλάβη δεν αποκαθίσταται. Συνεπώς, τρίτα πρόσωπα δεν δικαιούνται κατά νόμο χρηματική ικανοποίηση, έστω και αν αυτά, λόγω στενού συγγενικού δεσμού προς τον παθόντα δοκιμάζουν ψυχικό πόνο και στεναχώρια, όπως στην περίπτωση των γονέων από βλάβη του σώματος ή της υγείας του τέκνου τους, διότι στην περίπτωση αυτή η ηθική βλάβη είναι έμμεση και δεν αποκαθίσταται (ΑΠ 1425/2010, Κρητικό, Αποζημίωση από Τροχαία Αυτοκινητικά Ατυχήματα, έκδ. 1998, αριθ. 945). Διαφορετική είναι, όμως, η περίπτωση, κατά την οποία, η διακινδύνευση της σωματικής υγείας του παθόντος γίνεται με τέτοιο τρόπο ώστε το συγγενικό πρόσωπο (γονέας), παθαίνει νευρικό κλονισμό, οπότε ο κλονισμός θεωρείται ως βλάβη της υγείας του και επομένως τελείται σε βάρος του αδικοπραξία, από την οποία ο τελευταίος (γονέας) υφίσταται άμεση ηθική βλάβη (πρβλ. ΕφΑθ 372/2010, ΕφΠειρ 372/2010). Για την αναγνώριση δηλαδή δικαιώματος χρηματικής ικανοποίησης για την ηθική βλάβη υπέρ των οικείων του άμεσα προσβληθέντος απαιτούνται πρόσθετα στοιχεία, δηλαδή η ηθική βλάβη την οποία υφίσταται αυτός (οικείος) θα πρέπει να υπερβαίνει εκείνες τις συνέπειες τις οποίες οι οικείοι υφίστανται σε τέτοιες περιπτώσεις και να αποκτά σημασία χωριστής βλάβης του οικείου (πρβλ. ΕφΠειρ 553/2020). Τέτοια περίπτωση συντρέχει και όταν το ζημιογόνο αποτέλεσμα της αδικοπραξίας, παρά την άσκηση στην συγκεκριμένη περίπτωση της προσήκουσας εποπτείας (επιτήρηση, επίβλεψη, προφύλαξη του εποπτευόμενου) από τους έχοντες την γονική μέριμνα, είναι τέτοιας έντασης και ενέχει τέτοιο βαθμό διακινδύνευσης της σωματικής ακεραιότητας και της ανθρώπινης ζωής του τέκνου, ώστε οι γονείς υφίστανται διακριτή βλάβη της ψυχικής τους υγείας, η οποία έχει δυσμενείς επιπτώσεις και συνέπειες σ’ αυτούς και σε κάθε περίπτωση υπερβαίνει το συνηθισμένο μέτρο συνεπειών (πρβλ. ΑΠ 843/2021). Περαιτέρω, η ηθική βλάβη είναι η μη αποτιμητή σε χρήμα ζημία, η οποία επέρχεται στην ηθική, πνευματική και σωματική συγκρότηση του αδικηθέντος και αντιστοιχεί σε κάθε βλάβη της προσωπικότητάς του. Ειδικότερα, με τη διάταξη αυτή, που είναι σύμφωνη κατά το περιεχόμενό της με την αρχή της αναλογικότητας, όπως ρητώς κατοχυρώνεται από το άρθρο 25 παρ. 1 του Συντάγματος (ΣτΕ 1123/2015, 1190, 3411/2014, 1219/2012), παρέχεται στο δικαστήριο της ουσίας η ευχέρεια, αφού εκτιμήσει τους ειδικότερους ισχυρισμούς των διαδίκων που προβάλλονται ενώπιόν του και τα πραγματικά περιστατικά της υπόθεσης (όπως, ιδίως, τις συνθήκες, το είδος, την ένταση και τις συνέπειες της προσβολής κ.λπ.) και με βάση τους κανόνες της κοινής πείρας και λογικής, να επιδικάσει χρηματική ικανοποίηση και να καθορίσει το εύλογο ποσό αυτής, αν κρίνει ότι επήλθε στον αδικηθέντα ηθική βλάβη (πρβλ. ΣτΕ 1951/2021, 1774/2020, 842/2019, 4737/2014, 877/2013 7μ., 4133/2011 7μ.).
4. Επειδή, ο Ν 3013/2002 «Αναβάθμιση της πολιτικής προστασίας και λοιπές διατάξεις» (Α 102), όπως ίσχυε κατά τον κρίσιμο χρόνο, ήτοι μετά την τροποποίησή του με τις διατάξεις των άρθρων με τις διατάξεις των άρθρων 104, 108, 110, 111, 112 και 115 του Ν 4249/2014 (Α 73) και πριν από την κατάργηση μέρους αυτών με το Ν 4662/2020 (Α 27), ορίζει στο άρθρο 1 ότι: «1. Η πολιτική προστασία της Χώρας αποβλέπει στην προστασία της ζωής, υγείας και περιουσίας των πολιτών από φυσικές (ταχείας ή βραδείας εξέλιξης), [...] και λοιπές καταστροφές που προκαλούν καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης, κατά τη διάρκεια ειρηνικής περιόδου. [...], στο άρθρο 2 ότι: «1.α. Καταστροφή νοείται κάθε ταχείας ή βραδείας εξέλιξης φυσικό φαινόμενο [...] στο χερσαίο, θαλάσσιο και εναέριο χώρο, το οποίο προκαλεί εκτεταμένες δυσμενείς επιπτώσεις στον άνθρωπο, καθώς και στο ανθρωπογενές ή φυσικό περιβάλλον. β. Η ένταση της καταστροφής καθορίζεται από το μέγεθος των απωλειών ή ζημιών που αφορούν στη ζωή, στην υγεία και στην περιουσία των πολιτών, στα αγαθά, στις παραγωγικές πηγές και στις υποδομές. 2. [...] 3.α. Γενική καταστροφή νοείται η καταστροφή που εκτείνεται σε περισσότερες από τρεις περιφέρειες της χώρας. β. Περιφερειακή καταστροφή μικρής έντασης νοείται αυτή για την αντιμετώπιση της οποίας αρκεί το δυναμικό και τα μέσα πολιτικής προστασίας της περιφέρειας. γ. Περιφερειακή καταστροφή μεγάλης έντασης νοείται αυτή για την αντιμετώπιση της οποίας απαιτείται η διάθεση δυναμικού και μέσων πολιτικής προστασίας και από άλλες περιφέρειες ή και από κεντρικές υπηρεσίες και φορείς. δ. Τοπική καταστροφή μικρής έντασης […]. ε. Τοπική καταστροφή μεγάλης έντασης […]. 4. Κατάσταση κινητοποίησης πολιτικής προστασίας είναι η ενεργοποίηση και η κλιμάκωση της δράσης του δυναμικού και των μέσων πολιτικής προστασίας σε κεντρικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, για τους σκοπούς της πολιτικής προστασίας και ειδικότερα για την αντιμετώπιση έκτακτων αναγκών από καταστροφές ή και για τον έλεγχο και περιορισμό των δυσμενών επιπτώσεων που σχετίζονται με τους αντίστοιχους κινδύνους. Η κατάσταση κινητοποίησης πολιτικής προστασίας διακρίνεται σε: α. Κατάσταση ετοιμότητας πολιτικής προστασίας, λόγω τεκμηριωμένου κινδύνου, στην οποία περιλαμβάνεται η κλιμάκωση της ετοιμότητας του δυναμικού και των μέσων πολιτικής προστασίας, κατά την εξειδίκευση που γίνεται στο σχεδιασμό ετοιμότητας, β. Κατάσταση έκτακτης ανάγκης πολιτικής προστασίας στην οποία περιλαμβάνεται η κατάσταση, που σχετίζεται με συγκεκριμένη καταστροφή, για την αντιμετώπιση της οποίας απαιτείται: ι. ειδικός συντονισμός από τη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας του δυναμικού και των μέσων των υπηρεσιών και των φορέων, που αναλαμβάνουν δράση σε κεντρικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, και ιι. κινητοποίηση δυναμικού και μέσων επιπλέον του διατιθέμενου υπό κανονικές συνθήκες», στο άρθρο 3 ότι: «1. Στο δυναμικό και στα μέσα πολιτικής προστασίας περιλαμβάνονται : α. [...] β. Το σύνολο των κρατικών υπηρεσιών, οι υπηρεσίες των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης και των οργανισμών κοινής ωφέλειας, που είναι υπεύθυνες σε επιχειρησιακό επίπεδο για τις επί μέρους δράσεις πολιτικής προστασίας και κυρίως για την ετοιμότητα και την αντιμετώπιση των καταστροφών [όπως Πυροσβεστικό Σώμα, Λιμενικό Σώμα - Ελληνική Ακτοφυλακή, ΕΛ.ΑΣ., Ε.Κ.Α.Β., Ένοπλες Δυνάμεις, Ο.Α.Σ.Π., υπηρεσίες της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, της Περιφέρειας, των Δήμων, της Δ.Ε.Η. Α.Ε. και των θυγατρικών της (Α.Δ.Μ.Η.Ε, Δ.Ε.Δ.Δ.Η.Ε. κλπ.), του Ο.Τ.Ε. Α.Ε. και των θυγατρικών του, της Ε.ΥΔ.Α.Π. Α.Ε., της Δ.ΕΠ.Α. Α.Ε., της Δ.Ε.Σ.Φ.Α Α.Ε, της Ε.Μ.Υ. κλπ.]. γ. [...] «, στο άρθρο 5 ότι: «1. Συνιστάται Κεντρικό Συντονιστικό Όργανο Πολιτικής Προστασίας. 2. Στη σύνθεση του μετέχουν: [...] 3. [...] 4. Το Κεντρικό Συντονιστικό Όργανο έχει τις ακόλουθες αρμοδιότητες: [...] γ. Συντονίζει τη διάθεση του απαραίτητου ανθρώπινου δυναμικού, των μέσων, καθώς και το όλο έργο της αντιμετώπισης γενικών, περιφερειακών ή τοπικών μεγάλης έντασης καταστροφών. δ. Ενημερώνει την κοινή γνώμη για απειλούμενους κινδύνους καταστροφών και παρέχει οδηγίες, κατά την εκδήλωση των φαινομένων, προς αντιμετώπιση των καταστροφών, με στόχο την ελαχιστοποίηση των συνεπειών τους. ε. [...] 5. Κατά τη διάρκεια της εξέλιξης των ανωτέρω καταστροφών, το Κεντρικό Συντονιστικό Όργανο Πολιτικής Προστασίας λειτουργεί σε όλη τη διάρκεια του εικοσιτετράωρου», στο άρθρο 6 ότι: «1. Η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας έχει ως αποστολή τη μελέτη, το σχεδιασμό, την οργάνωση και το συντονισμό της δράσης για την εκτίμηση του κινδύνου, την πρόληψη, ετοιμότητα, ενημέρωση και αντιμετώπιση των φυσικών, τεχνολογικών και λοιπών καταστροφών ή καταστάσεων έκτακτης ανάγκης, το συντονισμό των δράσεων αποκατάστασης, τον έλεγχο της εφαρμογής των ανωτέρω, καθώς και την ενημέρωση του κοινού για τα ζητήματα αυτά. [...] Στο πλαίσιο της ανωτέρω αποστολής στη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας υπάγεται το Πυροσβεστικό Σώμα, το οποίο συνιστά τον επιχειρησιακό της βραχίονα. 2. [...] 5. Η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας είναι αρμόδια για το συντονισμό όλων των δράσεων εκτίμησης του κινδύνου, πρόληψης, προετοιμασίας, κινητοποίησης, ετοιμότητας, αντιμετώπισης και αποκατάστασης των καταστροφών όλων των εμπλεκόμενων υπηρεσιών και φορέων, σύμφωνα με τον υφιστάμενο σχεδιασμό, με κύριο επιχειρησιακό βραχίονα το Πυροσβεστικό Σώμα, υπό την επιφύλαξη της λειτουργικής και επιχειρησιακής αυτοτέλειας των διαδικασιών και ενεργειών έρευνας και διάσωσης στη θάλασσα που συντονίζονται από το Ενιαίο Κέντρο Συντονισμού Έρευνας και Διάσωσης, σύμφωνα με τις διατάξεις που διέπουν τις δράσεις αυτές. Στο πλαίσιο αυτό: α. Συντονίζει την προετοιμασία του δυναμικού και των μέσων πολιτικής προστασίας της Χώρας για την αντιμετώπιση πιθανών καταστροφών, στο πλαίσιο του υφιστάμενου σχετικού σχεδιασμού, ανά κατηγορία κινδύνου. β. Αξιοποιεί τα διαθέσιμα επιστημονικά στοιχεία και πληροφορίες για την κινητοποίηση του δυναμικού και των μέσων πολιτικής προστασίας της Χώρας, εν όψει απειλούμενου κινδύνου καταστροφών. Για το σκοπό αυτόν, οργανώνει και λειτουργεί μονάδα αξιολόγησης και αξιοποίησης της πρόγνωσης καιρικών φαινομένων και άλλων πρόδρομων φαινομένων φυσικών καταστροφών, με σκοπό την έγκαιρη κινητοποίηση του δυναμικού και των μέσων Πολιτικής Προστασίας, για την αντιμετώπιση απειλούμενου κινδύνου καταστροφών, καθώς και για την ενημέρωση και παροχή αντίστοιχων οδηγιών προς τους πολίτες. γ. Οργανώνει και λειτουργεί Εθνικό Σύστημα Έγκαιρης Προειδοποίησης. δ. Συντονίζει το έργο και τις δράσεις αντιμετώπισης των καταστροφών κατά την εκδήλωση των φαινομένων, καθώς και το έργο αποκατάστασης των προκαλούμενων ζημιών. Ο ανωτέρω συντονισμός περιλαμβάνει και τις περιπτώσεις εκδήλωσης δράσης για την αντιμετώπιση των κάθε μορφής καταστροφών κατά την εκδήλωση του φαινομένου από τις κάθε είδους εμπλεκόμενες δυνάμεις πυρόσβεσης και διάσωσης. ε. Μεριμνά, δια του Πυροσβεστικού Σώματος, για την ασφάλεια και προστασία της ζωής και της περιουσίας των πολιτών και του Κράτους, του φυσικού περιβάλλοντος και ιδίως, του δασικού πλούτου της Χώρας από τους κινδύνους των πυρκαγιών, θεομηνιών και λοιπών καταστροφών. στ. Μεριμνά για την οργανωμένη απομάκρυνση των πολιτών από μία περιοχή για λόγους προστασίας της ζωής ή της υγείας τους από εξελισσόμενη ή από επικείμενη καταστροφή. Η λήψη της Απόφασης για την οργανωμένη απομάκρυνση των πολιτών αποτελεί ευθύνη των κατά τόπους Δημάρχων, οι οποίοι έχουν το συντονισμό του έργου πολιτικής προστασίας για την αντιμετώπιση της καταστροφής σε τοπικό επίπεδο. Όταν η εξελισσόμενη ή επικείμενη καταστροφή μπορεί να επηρεάσει πάνω από ένα δήμο, η απόφαση λαμβάνεται από τον αρμόδιο Περιφερειάρχη, ο οποίος μπορεί να εξουσιοδοτήσει σχετικώς τον οικείο Αντιπεριφερειάρχη. Στις περιπτώσεις του άρθρου 2 παρ. 3 σε συνδυασμό με το άρθρο 8 παρ. 1 περιπτώσεις β΄, γ΄ και δ΄ του ν. 3013/2002 (Α` 102), όπως ισχύει, η ανωτέρω απόφαση λαμβάνεται από τον Γενικό Γραμματέα Πολιτικής Προστασίας ή από τον Γραμματέα της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης, κατόπιν σχετικής εξουσιοδότησης, και εκτελείται από τους αρμόδιους Περιφερειάρχες και Δημάρχους. Η λήψη της Απόφασης βασίζεται στις εισηγήσεις των φορέων που κατά περίπτωση έχουν την ευθύνη περιορισμού των επιπτώσεων από την εξέλιξη της καταστροφής. ζ. Λειτουργεί το Κέντρο Επιχειρήσεων Πολιτικής Προστασίας, σε μόνιμη βάση και για όλη τη διάρκεια του εικοσιτετραώρου, στο Ενιαίο Συντονιστικό Κέντρο Επιχειρήσεων (Ε.Σ.Κ.Ε.) του άρθρου 68 του παρόντος. [...] Στο Κέντρο Επιχειρήσεων Πολιτικής Προστασίας απασχολούνται ειδικευμένα στελέχη Πολιτικής Προστασίας και το αναγκαίο προσωπικό, στο οποίο περιλαμβάνονται και επιτελικά στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων, της Ελληνικής Αστυνομίας, καθώς και του Λιμενικού Σώματος-Ελληνικής Ακτοφυλακής και του Πυροσβεστικού Σώματος […] 6. Καταρτίζει και συντονίζει το έργο της πληροφόρησης και ευαισθητοποίησης των πολιτών στον τομέα της Πολιτικής Προστασίας, τόσο σε επίπεδο γενικής ενημέρωσης όσο και σε αντίστοιχο παροχής ειδικών οδηγιών, προς αντιμετώπιση συγκεκριμένης καταστροφής ή κατάστασης έκτακτης ανάγκης. 7. [...]», στο άρθρο 8 ότι: «1. Ο Γενικός Γραμματέας Πολιτικής Προστασίας, εκτός από τις προβλεπόμενες στο άρθρο 6 του παρόντος νόμου αρμοδιότητες της Γενικής Γραμματείας, ασκεί και τις ακόλουθες αρμοδιότητες: α. Συντονίζει και κατευθύνει το έργο της πολιτικής προστασίας για την πρόληψη, ετοιμότητα, αντιμετώπιση και αποκατάσταση, κάθε μορφής καταστροφών. β. Εισηγείται στον Υπουργό Δημόσιας Τάξης και Προστασίας του Πολίτη το χαρακτηρισμό καταστροφής, ως γενικής και την έκδοση της αντίστοιχης Απόφασης, για την κήρυξη κατάστασης έκτακτης ανάγκης. γ. Με απόφασή του προβαίνει στο χαρακτηρισμό των καταστροφών, κατά τις διακρίσεις του άρθρου 2 παρ. 3 β`, γ`, δ` και ε` του παρόντος νόμου. δ. Εκδίδει τις αποφάσεις για την κήρυξη κατάστασης ετοιμότητας πολιτικής προστασίας και κατάστασης ανάγκης πολιτικής προστασίας, στις περιπτώσεις περιφερειακών και τοπικών καταστροφών μεγάλης και μικρής έντασης […]», στο άρθρο 10 ότι: «Πέραν του Γενικού Γραμματέα Πολιτικής Προστασίας, ο οποίος έχει την ευθύνη του συντονισμού και της επίβλεψης του έργου της πολιτικής προστασίας σε ολόκληρη την επικράτεια, αποκεντρωμένα όργανα σχεδιασμού και εφαρμογής μέτρων πολιτικής προστασίας είναι: α. οι Γενικοί Γραμματείς των Περιφερειών, β. οι Νομάρχες και γ. οι Δήμαρχοι και οι Πρόεδροι των κοινοτήτων», στο άρθρο 11 ότι: « 1. Ο Γενικός Γραμματέας της Περιφέρειας έχει τις ακόλουθες αρμοδιότητες: α. Συντονίζει και επιβλέπει το έργο της πολιτικής προστασίας για την πρόληψη, ετοιμότητα, αντιμετώπιση και αποκατάσταση των καταστροφών. Στο πλαίσιο της ίδιας αρμοδιότητας συντονίζει, επίσης, τη διάθεση του απαραίτητου δυναμικού και μέσων. β. Έχει την ευθύνη εφαρμογής του ετήσιου εθνικού σχεδιασμού πολιτικής προστασίας, κατά το σκέλος που αναφέρεται σε πρόγραμμα, μέτρα και δράσεις που αφορούν την περιφέρειά του. 3. Η ανωτέρω Διεύθυνση, η οποία είναι αρμόδια για το σχεδιασμό και την οργάνωση, σε θέματα πρόληψης, ενημέρωσης και αντιμετώπισης των καταστροφών ή καταστάσεων έκτακτης ανάγκης, καθώς και για το συντονισμό όλων των υπηρεσιών της περιφέρειας, και του δημόσιου, ιδιωτικού δυναμικού και μέσων, για την εξασφάλιση της ετοιμότητας, την αντιμετώπιση των καταστροφών και την αποκατάσταση των ζημιών, συγκροτείται από δύο τμήματα: α. Τμήμα Σχεδιασμού και Πρόληψης, και β. Τμήμα Αντιμετώπισης και Αποκατάστασης […].», στο άρθρο 12 ότι: «1. Ο Νομάρχης ασκεί τις ακόλουθες αρμοδιότητες: α. Συντονίζει και επιβλέπει το έργο της πολιτικής προστασίας για την πρόληψη, ετοιμότητα, αντιμετώπιση και αποκατάσταση των καταστροφών, εντός των ορίων του νομού. [...] δ. Εισηγείται στο Γενικό Γραμματέα Πολιτικής Προστασίας την έκδοση της Απόφασης για την κήρυξη κατάστασης έκτακτης ανάγκης πολιτικής προστασίας, στις περιπτώσεις τοπικών καταστροφών και εκδίδει αποφάσεις κήρυξης κατάστασης έκτακτης ανάγκης, προκειμένου για τοπικές καταστροφές μικρής έντασης, μετά από προηγούμενη εξουσιοδότησή του από το Γενικό Γραμματέα Πολιτικής Προστασίας. ε. Έχει την ευθύνη της διάθεσης και του συντονισμού δράσης του απαραίτητου δυναμικού και μέσων για την πρόληψη, ετοιμότητα, αντιμετώπιση και αποκατάσταση των καταστροφών του νομού, και στ. Προεδρεύει του Συντονιστικού Νομαρχιακού Οργάνου. 2. α. Στην έδρα κάθε Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης και κάθε Νομαρχιακού Διαμερίσματος συνιστάται, ως οργανική μονάδα, αυτοτελές Γραφείο Πολιτικής Προστασίας, το οποίο υπάγεται απευθείας στο Νομάρχη. β. Το ανωτέρω Γραφείο είναι αρμόδιο για το σχεδιασμό και την οργάνωση, σε θέματα πρόληψης, ενημέρωσης και αντιμετώπισης των καταστροφών ή καταστάσεων έκτακτης ανάγκης και για το συντονισμό όλων των υπηρεσιών της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης και των Νομαρχιακών Διαμερισμάτων, καθώς και του δημόσιου, ιδιωτικού δυναμικού και μέσων, για την εξασφάλιση της ετοιμότητας, την αντιμετώπιση των καταστροφών και την αποκατάσταση των ζημιών. [...] 3. α. Στην έδρα κάθε Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης και κάθε Νομαρχιακού Διαμερίσματος συνιστάται Συντονιστικό Νομαρχιακό Όργανο. [...] ε. Κατά τη διάρκεια της εξέλιξης της καταστροφής, καθώς και του έργου αποκατάστασης των ζημιών, το πιο πάνω όργανο λειτουργεί σε εικοσιτετράωρη βάση, με δυνατότητα συνέχισης της συνεδρίασης και με τους οριζόμενους, από τους μετέχοντες, αναπληρωτές τους [...]», στο άρθρο 13 ότι: «1. Οι Δήμαρχοι και οι Πρόεδροι Κοινοτήτων έχουν τις ακόλουθες αρμοδιότητες: α. Συντονίζουν και επιβλέπουν το έργο της πολιτικής προστασίας για την πρόληψη, ετοιμότητα, αντιμετώπιση και αποκατάσταση των καταστροφών, εφόσον συμβαίνουν εντός των διοικητικών ορίων των αντίστοιχων Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.). [...] δ. Έχουν την ευθύνη της διάθεσης και του συντονισμού δράσης του απαραίτητου δυναμικού και μέσων για την πρόληψη, ετοιμότητα, αντιμετώπιση και αποκατάσταση των καταστροφών εντός των ορίων του οικείου Ο.Τ.Α.. 2.α. Σε όλους τους δήμους, λειτουργεί, στο πλαίσιο της υπάρχουσας οργανικής διάρθρωσης, γραφείο πολιτικής προστασίας, οι αρμοδιότητες του οποίου συναρτώνται με την εξασφάλιση της αναγκαίας οργάνωσης και υποδομής προς λήψη μέτρων πολιτικής προστασίας. 3.α. Στην έδρα κάθε δήμου συνιστάται Συντονιστικό Τοπικό Όργανο. [...] δ. Κατά τη διάρκεια της εξέλιξης της καταστροφής, καθώς και του έργου αποκατάστασης των ζημιών, το πιο πάνω Όργανο λειτουργεί σε εικοσιτετράωρη βάση, με δυνατότητα συνέχισης της συνεδρίασης και με τους οριζόμενους, από τους μετέχοντες, αναπληρωτές τους», στο άρθρο 15 ότι: «1. […] 5. Η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας λειτουργεί ως κατωτέρω: α. Το Γραφείο του Γενικού Γραμματέα, [...], τα Τμήματα και τα Γραφεία της Συντονιστικής Αρχής Πολιτικής Προστασίας, με το ωράριο των δημοσίων υπηρεσιών. β. Το Ενιαίο Συντονιστικό Κέντρο Επιχειρήσεων (Ε.Σ.Κ.Ε.) σε εικοσιτετράωρη βάση. γ. Σε περιπτώσεις κινητοποίησης της Πολιτικής Προστασίας, ύστερα από απόφαση του Γενικού Γραμματέα Πολιτικής Προστασίας, τμηματικά ή ολόκληρη, η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας λειτουργεί σε δέκα-εξάωρη ή εικοσιτετράωρη βάρδια», στο άρθρο 17 ότι: «1. Με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης, που δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, ρυθμίζονται τα σχετικά με την κατάρτιση των σχεδίων πολιτικής προστασίας και τους υπόχρεους, προς τούτο, αρμόδιους κεντρικούς και περιφερειακούς φορείς και οργανισμούς κοινής ωφέλειας. Τα σχέδια αυτά εγκρίνονται από το Γενικό Γραμματέα Πολιτικής Προστασίας και υλοποιούνται από τους ανωτέρω φορείς. 2. Τα εγκεκριμένα, ήδη, προγράμματα ή σχέδια για την πρόληψη, ετοιμότητα, και αντιμετώπιση φυσικών και τεχνολογικών καταστροφών, εφαρμόζονται μέχρι την κατάρτιση νέων κατά τις ειδικότερες προβλέψεις του παρόντος νόμου», στο άρθρο 18 ότι: «1. [...] 2. Οι κρατικοί και ιδιωτικοί ραδιοφωνικοί και τηλεοπτικοί σταθμοί υποχρεούνται να μεταδίδουν, δωρεάν, σε περίπτωση γενικής, περιφερειακής ή τοπικής μεγάλης έντασης καταστροφής, τις οδηγίες προς τους πολίτες, που παρέχονται από το Κεντρικό Συντονιστικό Όργανο του άρθρου 5 του παρόντος νόμου ή από τη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας προς αντιμετώπιση των καταστροφών και αποκατάσταση των ζημιών».
5. Επειδή, εξάλλου, με την 1299/7.4.2003 απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης (Β 423), εκδοθείσα κατ’ εξουσιοδότηση της παρ. 1 του άρθρου 17 Ν 3013/2002, εγκρίθηκε το από 7.4.2003 Γενικό Σχέδιο Πολιτικής Προστασίας με τη συνθηματική λέξη «ΞΕΝΟΚΡΑΤΗΣ». Στην τρίτη έκδοση αυτού (Ιούνιος 2013) και στο κεφάλαιο 1 με τίτλο «1. ΣΚΟΠΟΣ ΣΧΕΔΙΟΥ» ορίζεται ότι: «Με το σχέδιο αυτό επιδιώκεται η διαμόρφωση ενός συστήματος αποτελεσματικής αντιμετώπισης καταστροφικών φαινομένων και ως εκ τούτου, στα πλαίσια του δυνατού, της προστασίας της ζωής, της υγείας και της περιουσίας των πολιτών και προστασία του φυσικού περιβάλλοντος. [...]», στο κεφάλαιο τρίτο με τίτλο «ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΣΧΕΔΙΑΣΗΣ» ότι: «Προκειμένου το σχέδιο «ΞΕΝΟΚΡΑΤΗΣ», να αποτελέσει βάση σχεδίασης και ενέργειας του κρατικού μηχανισμού προς αντιμετώπιση καταστροφικών φαινομένων, κρίνεται σκόπιμο κατά τη σχεδίαση να ληφθούν υπόψη, πέραν των άλλων οι παρακάτω απαιτήσεις: 10. Ενημέρωσης του πληθυσμού όπου και όταν ενδείκνυται για την αυτοπροστασία του και επιβοήθηση του έργου του κράτους και ακόμη ψυχολογικής υποστήριξης αυτού για τη διατήρηση του ηθικού του και αποφυγή πανικού, στο κεφάλαιο 4 με τίτλο «ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ» ότι: «Για την κινητοποίηση του δυναμικού της Πολιτικής Προστασίας απαιτείται η δημιουργία ενός συστήματος ενεργειών σε τέσσερις (4) ΦΑΣΕΙΣ:1. ΦΑΣΗ 1 - Συνήθης ετοιμότητα (Κωδικός Σ) 2. ΦΑΣΗ 2 – Αυξημένη ετοιμότητα (Κωδικός Α) 3. ΦΑΣΗ 3 - Άμεση Κινητοποίηση - Επέμβαση (Κωδικός Ε) 4. ΦΑΣΗ 4 - Αποκατάσταση - Αρωγή.», […] ΦΑΣΗ 2η ΑΥΞΗΜΕΝΗ ΕΤΟΙΜΟΤΗΤΑ (Α) Εάν από την συναξιολόγηση των πληροφοριών δίδεται σχεδόν η βεβαιότητα, ότι επίκεινται καταστροφικά φαινόμενα, πέραν των ενεργειών της φάσης 1, γίνεται ευρύτερη κινητοποίηση του μηχανισμού πολιτικής προστασίας σε όλα τα επίπεδα. Συνέρχονται τα επιτελικά και επιχειρησιακά όργανα και διατελούν σε πλήρη ετοιμότητα, για την εκτέλεση της αποστολής τους, λαμβανομένων και προληπτικών μέτρων, όπου αυτό κρίνεται σκόπιμο. ΦΑΣΗ 3η ΑΜΕΣΗ ΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗ - ΕΠΕΜΒΑΣΗ (Ε) Συνέχεια των προαναφερομένων και άλλων μέτρων, στη φάση αυτή γίνεται πλέον κινητοποίηση και δραστηριοποίηση όλου του συστήματος πολιτικής προστασίας προς αντιμετώπιση των καταστροφικών φαινομένων. Οι επιχειρησιακές δυνάμεις συνεργαζόμενες και συντονιζόμενες ευρίσκονται σε πλήρη δράση. Το ανθρώπινο δυναμικό και τα υλικοτεχνικά μέσα αξιοποιούνται κατά τον καλύτερο τρόπο. Όπου κρίνεται σκόπιμο, ενημερώνονται και οι πολίτες για την λήψη μέτρων αυτοπροστασίας, συνδρομής και διευκόλυνσης του έργου του κράτους. Το σύστημα επικοινωνιών, ευρίσκεται σε πλήρη λειτουργία και οι υπηρεσίες διοικητικής μέριμνας είναι σε ετοιμότητα για τη στήριξη του επιχειρησιακού έργου και άμεσης επίλυσης προβλημάτων των πληγέντων. […]», στο κεφάλαιο 5 με τίτλο «ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΚΑΙ ΤΑΚΤΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΕΩΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΕΜΠΛΕΚΟΜΕΝΩΝ ΦΟΡΕΩΝ», ότι: «Υπουργείο Εσωτερικών Δημόσιας Διοίκησης & Αποκέντρωσης 1. [...] 3. Συγκαλεί το Κεντρικό Συντονιστικό Όργανο Πολιτικής Προστασίας, σε περιπτώσεις γενικών, καθώς και ιδιαίτερου χαρακτήρα περιφερειακών ή τοπικών μεγάλης εντάσεως καταστροφών, προκειμένου να ενεργήσει για την αντιμετώπιση των φαινομένων. 4. [...] ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2. Σχεδιάζει, οργανώνει και συντονίζει τη δράση για την πρόληψη, ετοιμότητα, ενημέρωση και αντιμετώπιση των φυσικών, τεχνολογικών και λοιπών καταστροφών ή καταστάσεων έκτακτης ανάγκης. 3. Προετοιμάζει το δυναμικό και τα μέσα Πολιτικής Προστασίας της χώρας για την αντιμετώπιση των καταστροφικών φαινομένων στα πλαίσια των σχετικών σχεδίων ανά κατηγορία κινδύνου. 4. Αξιοποιεί τα διαθέσιμα επιστημονικά στοιχεία και πληροφορίες για την κινητοποίηση του δυναμικού και των μέσων πολιτικής προστασίας της χώρας, εν όψει απειλής κινδύνου καταστροφών. 5. Συντονίζει σε όλες τις φάσεις το έργο αντιμετώπισης των καταστροφών καθώς και την αποκατάσταση των προκαλουμένων ζημιών. 6. […] 8. Οργανώνει και λειτουργεί σε 24ωρη βάση κέντρο επιχειρήσεων πολιτικής προστασίας καταλλήλως εξοπλισμένο. 9. Καταρτίζει και συντονίζει, σε συνεργασία με τους αρμόδιους κρατικούς φορείς το έργο της πληροφόρησης και ευαισθητοποίησης των πολιτών στον τομέα της πολιτικής προστασίας, τόσο σε επίπεδο γενικής ενημέρωσης, όσο και σε αντίστοιχο παροχής ειδικών οδηγιών, προς αντιμετώπιση συγκεκριμένης καταστροφής ή κατάστασης έκτακτης ανάγκης. 10. Εντάσσει και αξιοποιεί τις εθελοντικές οργανώσεις πολιτικής προστασίας και τους ειδικευμένους εθελοντές. 11. […] 15. Προβαίνει με απόφασή της στο χαρακτηρισμό των καταστροφών ως περιφερειακών μικρής ή μεγάλης έντασης και τοπικών μικρής ή μεγάλης έντασης. 16. Εκδίδει τις αποφάσεις για την κήρυξη κατάστασης ετοιμότητας πολιτικής προστασίας και μεριμνά για την καλύτερη αξιοποίησή τους. 17. […] 19. Εκδίδει κατά τη διάρκεια της αντιπυρικής περιόδου ημερήσιο Δελτίο πρόγνωσης κινδύνου πυρκαϊάς. 20. […] Περιφέρειες Χώρας […] Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις 1. Συντάσσουν για την Νομαρχιακή τους Αυτοδιοίκηση σχέδια αντιμετώπισης κινδύνων από φυσικές, τεχνολογικές και λοιπές καταστροφές, όπως αυτές φαίνονται στην προσθήκη 2 του παραρτήματος Α του παρόντος σχεδίου, με βάση τις οδηγίες σχεδίασης του παραρτήματος ΣΤ και τις λοιπές οδηγίες των αρμοδίων Υπουργείων και της Περιφέρειας. 2. Μελετούν, αναλύουν και εξειδικεύουν τις βασικές απαιτήσεις και τις οδηγίες σχεδίασης του παρόντος σχεδίου, των Υπουργείων και της Περιφέρειας κατά το μέρος που τους αφορούν και δίνουν τις αναγκαίες οδηγίες στους Πρωτοβάθμιους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης για την καλύτερη εκπλήρωση των σχετικών υποχρεώσεών τους. 3. […] 4. Ευθύνονται για την εφαρμογή του ετήσιου εθνικού σχεδιασμού Πολιτικής Προστασίας, κατά το σκέλος που τους αφορά, στην περιοχή ευθύνης τους. 5. Συντονίζουν και επιβλέπουν το έργο της Πολιτικής Προστασίας, για την πρόληψη, ετοιμότητα, αντιμετώπιση και αποκατάσταση των καταστροφών στην ζώνη ευθύνης τους και διαθέτουν για το σκοπό αυτό το απαραίτητο δυναμικό και τα μέσα. 6. […] 7. Συγκροτούν Συντονιστικό Νομαρχιακό Όργανο 8. Μεριμνούν για την οργάνωση στη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Κέντρου Επιχειρήσεων, εξοπλισμένο με τα απαραίτητα μέσα. 9. […] 15. Χαρτογραφούν στη ζώνη ευθύνης τους τις περιοχές υψηλού κινδύνου, από φυσικές, τεχνολογικές και λοιπές καταστροφές, με σκοπό την υποβοήθηση στη σχεδίαση, στον καθορισμό των προληπτικών μέτρων και στην αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση των καταστάσεων. 16. […] 18. Κινητοποιούν τις κρατικές υπηρεσίες και διαθέτουν τα αναγκαία μέσα σε περιπτώσεις τοπικών καταστροφών. Ενημερώνουν σχετικά την περιφέρεια και ζητούν σε περίπτωση ανάγκης ενισχύσεις.19. […] 20. Ενημερώνουν την περιφέρεια και τη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας σε περιπτώσεις καταστροφικών φαινομένων ή εκτάκτων αναγκών για την έκταση, ένταση και εξέλιξη αυτών καθώς και για τα λαμβανόμενα μέτρα για την αντιμετώπισή τους. 21. Είναι αυτονόητο ότι ενεργούν και οτιδήποτε άλλο σχετικό που υπαγορεύεται από το ρόλο τους και την αποστολή τους. […] Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης 1. Μεριμνούν για την εξασφάλιση της αναγκαίας οργάνωσης και υποδομής των υπηρεσιών τους, προκειμένου να είναι ικανές για τη λήψη αποτελεσματικών μέτρων πολιτικής προστασίας και συντάσσουν προς τούτο σχετικά μνημόνια ενεργειών. 2. Συντονίζουν και επιβλέπουν τα μέτρα για την πρόληψη, ετοιμότητα, αντιμετώπιση και αποκατάσταση των καταστροφών. 3. Διαθέτουν το απαραίτητο δυναμικό και μέσα για την αντιμετώπιση των καταστροφικών φαινομένων και συντονίζουν τη δράση αυτών. 4. Συνιστούν συντονιστικό τοπικό όργανο στην έδρα τους. 5. Καθορίζουν χώρους υποδοχής πληγέντων και μεριμνούν για την ανάπτυξη υποδομών στους χώρους αυτούς ικανών για τη διαβίωση των εκεί διαμενόντων. 6. Ενεργούν στα πλαίσια της δικαιοδοσίας τους οτιδήποτε συμβάλλει στο έργο της πολιτικής προστασίας και προκύπτει από όλο το πλέγμα της αποστολής τους», στο κεφάλαιο 6 με τίτλο «ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΜΕΡΙΜΝΑ (ΔΜ) ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ», ότι: «α. […] β. Συντονισμός Επιχειρήσεων 1. Ο συντονισμός των εμπλεκόμενων επιχειρησιακών δυνάμεων για την αντιμετώπιση των καταστροφικών φαινομένων, γίνεται, αναλόγως του είδους ή της έντασης της καταστροφής (Γενική, Περιφερειακή, Τοπική), από τον Γενικό Γραμματέα Πολιτικής Προστασίας, τους οικείους Γενικούς Γραμματείς Περιφερειών και τους Νομάρχες αντίστοιχα. Οι ανωτέρω στο έργο τους συνεπικουρούνται, από τους επικεφαλής των δυνάμεων που ενεργούν στον τομέα ευθύνης των. 2. Το Εθνικό Κέντρο Χειρισμού κρίσεων (Εθνικό Κέντρο επιχειρήσεων ΓΓΠΠ), πρέπει να έχει σαφή εικόνα της καταστάσεως και συνεχή ενημέρωση με πληροφορίες, εκτιμήσεις και προβλέψεις προκειμένου να συνδράμει κατά τον αποτελεσματικότερο δυνατό τρόπο τις επιχειρησιακές και λοιπές δυνάμεις. γ. Επικοινωνίες 1. Σε όλες τις ΦΑΣΕΙΣ ΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ οι επικοινωνίες μεταξύ των εμπλεκομένων δυνάμεων γίνονται κατά τον πλέον συντονισμένο τρόπο με τα υφιστάμενα δίκτυα του ΟΤΕ, της κινητής και δορυφορικής τηλεφωνίας, καθώς και με τα ειδικά δίκτυα ασυρμάτων επικοινωνιών του Εθνικού Κέντρου Επιχειρήσεων Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας, και των άλλων επιχειρησιακών φορέων (Ε.Δ, ΕΛ.ΑΣ, Π.Σ, ΕΚΑΒ, κλπ), αναλόγως των κατά περίπτωση δυνατοτήτων και των προς αντιμετώπιση φαινομένων.», στο Παράρτημα Ε΄ ότι: «1. Η ορθή και έγκαιρη απόφαση των αρμοδίων να αποφασίσουν, η άμεση κινητοποίηση και αποτελεσματική δραστηριοποίηση των εμπλεκομένων στην αντιμετώπιση των καταστροφικών φαινομένων, η συνεχής επικοινωνία και η εύρυθμη λειτουργία του μηχανισμού πολιτικής προστασίας κατά την αντιμετώπιση των εκτάκτων καταστάσεων έχουν απόλυτη ανάγκη από σαφή, έγκαιρη και επαρκή πληροφόρηση. 2. Η πληροφόρηση των αρμοδίων σε όλα τα επίπεδα του συστήματος πολιτικής προστασίας γίνεται κυρίως με τηλεφωνική και γραπτή επικοινωνία, αναλόγως των δυνατοτήτων και του τι ενδείκνυται από τα πραγματικά περιστατικά. 3. […] 6. […].».
6. Επειδή, ακόμη, στην Προσθήκη ΣΤ’ του Γενικού Σχεδίου Αντιμετώπισης Έκτακτων Αναγκών Εξ αιτίας Δασικών Πυρκαγιών αναφέρονται τα ακόλουθα: «ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ 1.1. ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΚΑΙ ΕΜΠΛΕΚΟΜΕΝΟΙ ΦΟΡΕΙΣ Σύμφωνα με το άρθρο 1 του Ν. 3013/2002, στο σκοπό της Πολιτικής Προστασίας περιλαμβάνεται και η προστασία της ζωής και της υγείας των πολιτών από φυσικές […] καταστροφές. Μεταξύ των δράσεων, που απαιτούνται για την προστασία της ζωής και της υγείας των πολιτών, είναι και η οργανωμένη απομάκρυνσή τους από την περιοχή που τεκμηριωμένα εκτιμάται ότι απειλείται από εξελισσόμενη ή επικείμενη καταστροφή […] καθίσταται σαφές ότι το όργανο που αποφασίζει για την υλοποίηση της ανωτέρω δράσης είναι ο Δήμαρχος, η περιοχή του οποίου πλήττεται και ο οποίος έχει το συντονισμό του έργου της πολιτικής προστασίας για την αντιμετώπιση της καταστροφής σε τοπικό επίπεδο ή ο αρμόδιος Περιφερειάρχης, όταν η εξελισσόμενη ή επικείμενη καταστροφή μπορεί να επηρεάσει πάνω από ένα Δήμο. Στις περιπτώσεις του άρθρου 2 παρ. 3 (δηλαδή σε περιπτώσεις που η καταστροφή χαρακτηριστεί ως γενική, περιφερειακή μικρής ή μεγάλης έντασης, ή τοπική μικρής ή μεγάλης έντασης) σε συνδυασμό με το άρθρο 8 παρ. 1 περιπτώσεις β΄, γ΄ και δ΄του Ν. 3013/2002 […] και του άρθρ. 282 του Ν.3852/2010, η ανωτέρω απόφαση λαμβάνεται: α) από το Γενικό Γραμματέα Πολιτικής Προστασίας σε περιπτώσεις γενικής καταστροφής, περιφερειακής καταστροφής μεγάλης έντασης, ή σε τοπικές καταστροφές μεγάλης έντασης, ή β) από τον Γενικό Γραμματέα της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης σε περιπτώσεις περιφερειακής καταστροφής μικρής έντασης ή σε τοπικές μικρής έντασης και εκτελείται από τους αρμόδιους Δημάρχους και Περιφερειάρχες […]. Σε όλες τις περιπτώσεις η λήψη της Απόφασης […] πρέπει να βασίζεται στις εισηγήσεις των φορέων που κατά περίπτωση έχουν την ευθύνη περιορισμού των επιπτώσεων από την εξέλιξη της καταστροφής. Στην προκειμένη περίπτωση που αφορά τις δασικές πυρκαγιές ο έλεγχος του φαινομένου και κατ’ επέκταση η ευθύνη περιορισμού των επιπτώσεων από την εξέλιξή του ανήκει στο Πυροσβεστικό Σώμα […]. Στα πλαίσια αυτά αρμόδιος για την εισήγηση της οργανωμένης απομάκρυνσης των πολιτών είναι ο εκάστοτε Επικεφαλής Αξιωματικός του Πυροσβεστικού Σώματος, ο οποίος ενεργεί ως συντονιστής του πυροσβεστικού έργου […] 1.2 ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ Σύμφωνα με τα ανωτέρω αναφερόμενα, το όργανο που εισηγείται και το όργανο που αποφασίζει κατά περίπτωση για την υλοποίηση της οργανωμένης απομάκρυνσης πολιτών θα πρέπει να λάβουν υπόψη τους τα εξής: Η οργανωμένη απομάκρυνση πολιτών εξετάζεται ως μέτρο προληπτικής προστασίας, που πρέπει να δρομολογείται εγκαίρως […]. Η απόφαση για την οργανωμένη απομάκρυνση πολιτών εξαιτίας δασικών πυρκαγιών από μια περιοχή που τεκμηριωμένα απειλείται από εξελισσόμενη ή επικείμενη καταστροφή, λαμβάνεται όταν η προσωπική ασφάλεια των πολιτών βρίσκεται σε κίνδυνο που εκτιμάται από τις δυνάμεις καταστολής ότι δεν μπορεί να μειωθεί και υπάρχει πρόβλεψη για την εκδήλωση του χειρότερου σεναρίου […] ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ 2.1. ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΛΗΨΗ ΑΠΟΦΑΣΗΣ […] Το όργανο που αποφασίζει [ενν. για την απομάκρυνση μετά από την εισήγηση του Επικεφαλής Αξιωματικού του Πυροσβεστικού Σώματος] καθορίζει άμεσα, σημείο συγκέντρωσης (σε ασφαλή χώρο) […] Εν συνεχεία το όργανο που αποφασίζει […] πρέπει εγκαίρως να εκτιμήσει και να εξασφαλίσει τα εξής: Τον αριθμό των ατόμων που πρέπει να απομακρυνθούν, με βάση τα δημογραφικά στοιχεία ή άλλες πληροφορίες που σχετίζονται με τον αριθμό των ατόμων που διαβιούν ή βρίσκονται στην περιοχή αυτή για διάφορους λόγους (παραθεριστές, τουρίστες κλπ) […]. Με δεδομένη τη δυσκολία λήψης και υλοποίησης τέτοιων αποφάσεων, οι κατά περίπτωση αρμόδιοι Δήμαρχοι, οι περιοχές των οποίων πλήττονται, όταν αυτό είναι εφικτό στα χρονικά περιθώρια που επιτρέπει η εξέλιξη του φαινομένου, μπορούν να συγκαλούν άμεσα το Συντονιστικό Τοπικό Όργανο προς υποβοήθηση του έργου τους […]. Νοείται ότι όλοι οι φορείς που συμμετέχουν στην υλοποίηση της δράσης, συμβάλλουν και συνεργάζονται, με βάση την αποστολή τους και τα οριζόμενα από το θεσμικό τους πλαίσιο, χωρίς να αποκλείεται η υποστήριξη του ενός φορέα από τον άλλο για την υλοποίηση κάποιων επιμέρους δράσεων, υπό το γενικό συντονισμό του οργάνου που αποφάσισε τη δράση ή έχει εξουσιοδοτηθεί για την εκτέλεσή της.
7. Επειδή, περαιτέρω, ο Ν 3511/2006 «Αναδιοργάνωση του Πυροσβεστικού Σώματος, αναβάθμιση της αποστολής του και άλλες διατάξεις» (Α 258) ορίζει στο άρθρο 1, όπως ισχύει κατά τον κρίσιμο χρόνο (23.7.2018), μετά την αντικατάστασή του με το άρθρο 63 του προαναφερόμενου Ν 4249/2014 ότι: «1. Το Πυροσβεστικό Σώμα (ΠΣ) είναι ιδιαίτερο Σώμα Ασφαλείας, υπάγεται στη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας του Υπουργείου Δημόσιας Τάξης και Προστασίας του Πολίτη, έχει αρμοδιότητα που εκτείνεται σε όλη την Επικράτεια, εκτός από τους χώρους για τους οποίους ειδικές διατάξεις προβλέπουν αρμοδιότητα άλλων Υπηρεσιών και έχει ως αποστολή: α. Την ασφάλεια και προστασία της ζωής και της περιουσίας των πολιτών και του Κράτους, του φυσικού περιβάλλοντος και, ιδίως, του δασικού πλούτου της Χώρας από τους κινδύνους των πυρκαγιών, θεομηνιών και λοιπών καταστροφών. β. Την ευθύνη και τον επιχειρησιακό σχεδιασμό της καταστολής των πυρκαγιών και την παροχή συνδρομής για τη διάσωση των ατόμων και υλικών αγαθών, που απειλούνται από αυτές. Ως “επιχειρησιακός σχεδιασμός της καταστολής” νοείται η οργάνωση, η διαχείριση και ο συντονισμός όλων των εμπλεκόμενων δυνάμεων πυρόσβεσης και διάσωσης, του εξοπλισμού και των άλλων μέσων. Ο “επιχειρησιακός σχεδιασμός της καταστολής” περιλαμβάνει ενέργειες, που εξασφαλίζουν τον έγκαιρο εντοπισμό, αναγγελία και επέμβαση, ώστε να επιτυγχάνεται η άμεση και αποτελεσματική αντιμετώπιση των πυρκαγιών και των κινδύνων, που απορρέουν από αυτές. γ. Την ευθύνη για τη διεξαγωγή των πυροσβεστικών - διασωστικών επιχειρήσεων της Πολιτικής Προστασίας της χώρας, της οποίας συνιστά τον επιχειρησιακό βραχίονα. 2. […]», στο άρθρο 2, όπως ισχύει μετά την αντικατάστασή του με το άρθρο 64 του Ν 4249/2014, ότι: «1. Το Πυροσβεστικό Σώμα, για την εκπλήρωση της αποστολής του, είναι αρμόδιο, ιδίως, για: α. Την αντιμετώπιση των συνεπειών από τις φυσικές, […] και λοιπές καταστροφές, […] και τη διάσωση ατόμων και υλικών αγαθών, που κινδυνεύουν από αυτές. Για το σκοπό αυτόν αξιοποιεί τα διαθέσιμα επιστημονικά στοιχεία και πληροφορίες, προετοιμάζει, οργανώνει και κινητοποιεί τις πυροσβεστικές δυνάμεις, μέσα και εξοπλισμό και ζητά τη συνδρομή άλλων Αρχών, Υπηρεσιών και Φορέων. […] ε. Τη θέσπιση και τον έλεγχο εφαρμογής της νομοθεσίας περί πυροπροστασίας. […] ζ. Τον επιχειρησιακό συντονισμό και τη συνεργασία όλων των συναρμόδιων Υπηρεσιών, στο πλαίσιο της εφαρμογής του Εθνικού Σχεδιασμού Πολιτικής Προστασίας της Χώρας σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο. η. […]», στο άρθρο 4 ότι: «1. Το Πυροσβεστικό Σώμα συγκροτείται από Κεντρικές και Περιφερειακές Υπηρεσίες. 2. Κεντρικές Υπηρεσίες είναι αυτές των οποίων η αρμοδιότητα εκτείνεται σε ολόκληρη την Επικράτεια. Κεντρικές Υπηρεσίες είναι οι εξής: α. Το Αρχηγείο του Πυροσβεστικού Σώματος, το οποίο συγκροτείται από: αα. […] β. Οι κατωτέρω αυτοτελείς Υπηρεσίες: αα. […] δδ. Το Ενιαίο Συντονιστικό Κέντρο Επιχειρήσεων (Ε.Σ.Κ.Ε.). εε. Η Υπηρεσία Εναερίων Μέσων Πυροσβεστικού Σώματος (Υ.Ε.Μ.Π.Σ.). στστ. Η Υπηρεσία Πλωτών Μέσων (Υ.ΠΛΩΜ). ζζ. […] 3. Περιφερειακές Υπηρεσίες είναι αποκεντρωμένες Υπηρεσίες με τοπική αρμοδιότητα, που εκτείνεται σε συγκεκριμένη εδαφική περιοχή. Περιφερειακές Υπηρεσίες είναι οι εξής: α. Οι Περιφερειακές Πυροσβεστικές Διοικήσεις (ΠΕ.ΠΥΑ). β. Οι Διοικήσεις Πυροσβεστικών Υπηρεσιών Νομών (ΔΙ.Π.Υ.Ν.). γ. Οι Ειδικές Μονάδες Αντιμετώπισης Καταστροφών (Ε.Μ.Α.Κ.).δ. Οι Πυροσβεστικές Υπηρεσίες ή Σταθμοί Πόλεων, Αεροδρομίων και Λιμένων (Π.Υ. ή Π.Σ.). ε. […] 4. […] 8. Από τις Κεντρικές και Περιφερειακές Υπηρεσίες του Σώματος οι παρακάτω Υπηρεσίες έχουν ιδιαίτερη και συγκεκριμένη αποστολή και χαρακτηρίζονται ως Ειδικές Υπηρεσίες. Ειδικές Υπηρεσίες είναι οι εξής: α. Το Ενιαίο Συντονιστικό Κέντρο Επιχειρήσεων (Ε.Σ.Κ.Ε.). β. […] γ. Η Υπηρεσία Εναερίων Μέσων Πυροσβεστικού Σώματος (Υ.Ε.Μ.Π.Σ.). δ. Η Υπηρεσία Πλωτών Μέσων (Υ.ΠΛΩΜ). ε. […] ζ. Οι Ε.Μ.Α.Κ. […] η. […] 9. […].». Περαιτέρω, το ΠΔ 210/1992 «Κωδικοποίηση διατάξεων Προεδρικών Διαταγμάτων του Κανονισμού Εσωτερικής Υπηρεσίας του Πυροσβεστικού Σώματος» (Α 99) στο άρθρο 44, που επιγράφεται «Καθήκοντα διευθύνοντος το κατασβεστικό έργο» και κωδικοποιεί το άρθρο 41 του ΠΔ 8/1991 (Α 5), ορίζει ότι: «1. Ο επικεφαλής των πυροσβεστικών δυνάμεων έχει την ευθύνη της διεύθυνσης και του συντονισμού του κατασβεστικού έργου. 2. Ενεργεί ταχεία αναγνώριση του χώρου, διαιρεί αυτόν σε τομείς, ορίζει σε κάθε τομέα υπεύθυνο αξιωματικό ή υπαξιωματικό και δίδει τις αναγκαίες γενικές οδηγίες αφού ιεραρχήσει τις βασικές ενέργειες κατά προτεραιότητα. 3. […] 9. Έχει υποχρέωση να λαμβάνει όλα τα απαραίτητα μέτρα για την αποτροπή επέκτασης της πυρκαγιάς σε γειτονικά κτίρια, μεριμνώντας για την απομάκρυνση των ατόμων απ’ αυτά εάν επιβάλλεται. 10. […].».
8. Επειδή, με το άρθρο 68 του προαναφερόμενου Ν 4249/2014 ιδρύθηκε Ενιαίο Συντονιστικό Κέντρο Επιχειρήσεων (Ε.Σ.Κ.Ε.), υπαγόμενο απευθείας στον Υπαρχηγό Επιχειρήσεων του Πυροσβεστικού Σώματος, με κύρια αποστολή και αρμοδιότητες το σύνολο των αρμοδιοτήτων του Συντονιστικού - Επιχειρησιακού Κέντρου Υπηρεσιών του Πυροσβεστικού Σώματος (Σ.Ε.Κ.Υ.Π.Σ.), του Κέντρου Επιχειρήσεων Πολιτικής Προστασίας (Κ.Ε.Π.Π.) και του Συντονιστικού Κέντρου Δασοπυρόσβεσης (Σ.ΚΕ.Δ.), τα οποία συγχωνεύτηκαν και κατέστησαν επιμέρους Μονάδες του Ε.Σ.Κ.Ε.. Περαιτέρω, στη παρ. 4 του άρθρου αυτού ορίστηκε ότι: «Το Ενιαίο Συντονιστικό Κέντρο Επιχειρήσεων διαρθρώνεται ως εξής: α. Συντονιστικό - Επιχειρησιακό Κέντρο Υπηρεσιών του Πυροσβεστικού Σώματος (199 Σ.Ε.Κ.Υ.Π.Σ.), του οποίου η αποστολή και οι βασικές αρμοδιότητες είναι οι ακόλουθες:- Να λαμβάνει, όλο το 24ωρο, τις τηλεφωνικές κλήσεις από το Λεκανοπέδιο Αττικής για οποιοδήποτε συμβάν που ανάγεται στην αρμοδιότητα του Πυροσβεστικού Σώματος και να κινητοποιεί τις απαιτούμενες πυροσβεστικές δυνάμεις με τα εγκατεστημένα και λειτουργούντα σε αυτό μέσα ασύρματης ή ενσύρματης επικοινωνίας, αλλά και με κάθε πρόσφορο άλλο μέσο. - […] - Να διαβιβάζει τις εντολές ή οδηγίες του Επιτελείου Πυροσβεστικού Σώματος στις Υπηρεσίες του Σώματος ή σε άλλες πολιτικές και στρατιωτικές αρχές. - […] - Να συντονίζει την κινητοποίηση των πυροσβεστικών δυνάμεων, σύμφωνα με τις εντολές της Ηγεσίας του Πυροσβεστικού Σώματος, για τα συμβάντα μεγάλης έκτασης που εκδηλώνονται και εξελίσσονται σε όλη την Επικράτεια για την αντιμετώπιση των οποίων απαιτείται η συμμετοχή δύο ή περισσότερων Πυροσβεστικών Υπηρεσιών. - Να συνεργάζεται άμεσα για την αντιμετώπιση σοβαρών συμβάντων, […] με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς. - […] β. Συντονιστικό Κέντρο Δασοπυρόσβεσης (Σ.ΚΕ.Δ.), του οποίου με αποστολή την καθημερινή παρακολούθηση σε πανελλαδικό επίπεδο όλων των εν εξελίξει αγροτοδασικών πυρκαγιών, το συντονισμό, τη διαχείριση και την αποστολή των διατιθεμένων εθνικών και μισθωμένων εναέριων μέσων δασοπυρόσβεσης (αεροσκαφών και ελικοπτέρων), που συντρέχουν στην κατάσβεση τους από κοινού με τις επίγειες δυνάμεις, τον προγραμματισμό των εναέριων επιτηρήσεων, την έγκριση αιτημάτων για εκπαίδευση και συντήρηση εθνικών εναερίων μέσων, τη διάθεση εναερίων μέσων για την αποστολή - μεταφορά πεζοπόρων τμημάτων ή πυροσβεστικών οχημάτων στον τόπο της πυρκαγιάς, όταν τούτο απαιτείται, καθώς και την αποστολή αεροπορικών μέσων για το συντονισμό των από αέρος επιχειρήσεων με αντικείμενο δασικές πυρκαγιές αλλά και άλλα συμβάντα αρμοδιότητας Πυροσβεστικού Σώματος. γ. Κέντρο Επιχειρήσεων Πολιτικής Προστασίας, το οποίο συντονίζει και διαχειρίζεται σε εθνικό επίπεδο τις δράσεις για την αντιμετώπιση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης σε περιπτώσεις κινητοποίησης πολιτικής προστασίας με στόχο την ελαχιστοποίηση των συνεπειών τους. Για το σκοπό αυτόν λειτουργεί σε εικοσιτετράωρη βάση με το αναγκαίο προσωπικό που αποτελείται από ειδικευμένα στελέχη πολιτικής προστασίας και επιτελικά στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων, της Ελληνικής Αστυνομίας, του Λιμενικού Σώματος-Ελληνικής Ακτοφυλακής και λοιπά και περιλαμβάνει: αα. Τη Μονάδα Αεροπορικών Επιχειρήσεων, [με το άρθρο 15 της Απόφασης με αριθ. 29310 οικ. Φ.109.1/2014 (Β 1869) «Οργάνωση, Διάρθρωση Λειτουργία Ενιαίου Συντονιστικού Κέντρου Επιχειρήσεων (Ε.Σ.Κ.Ε.)» του Υπουργού Δημόσιας Τάξης και Προστασίας του Πολίτη, που εκδόθηκε κατ’ εξουσιοδότηση του άρθρου 66 του Ν 4249/2014 η Μονάδα Αεροπορικών Επιχειρήσεων εντάχθηκε στο ΣΚΕΔ] η οποία ιδίως αποτελεί το σύνδεσμο του Ε.Σ.Κ.Ε., αφενός για τη διαβίβαση εντολών που αφορούν την προσγείωση και την απογείωση των αεροσκαφών δασοπυρόσβεσης και, αφετέρου, το σύνδεσμο του Ε.Σ.Κ.Ε. με τη μητρική μονάδα και τα κλιμάκια των κάθε είδους εθνικών εναερίων μέσων. Επίσης, αναφέρει καθημερινώς, με το πρώτο φως, την ετοιμότητα των αεροσκαφών, στον Αξιωματικό Επιχειρήσεων, έρχεται σε επαφή με τα εναέρια μέσα που επιχειρούν σε πυρκαγιά με όποιο τρόπο κρίνεται πρόσφορος, προκειμένου να λάβει αναφορά από τους χειριστές για την πορεία της πυρκαγιάς και αμέσως αναφέρει στον Προϊστάμενο του Κ.Ε.Π.Π., επικοινωνεί με όλα τα αεροδρόμια της Χώρας σχετικά με τις πτήσεις όλων των εναερίων μέσων δασοπυρόσβεσης σε αυτά, συμπληρώνει και υποβάλλει στον Αξιωματικό Επιχειρήσεων ειδικό Έντυπο ημερήσιας πτητικής δραστηριότητας όλων των αεροσκαφών, […], ενημερώνεται και εγκρίνει τη μεταστάθμευση των αεροσκαφών για την αποφυγή καθήλωσης των αεροσκαφών σε περίπτωση δυσμενών καιρικών συνθηκών και […]. ββ. Τη Μονάδα Διεθνούς Συνδρομής και Υποστηρικτικών Δυνάμεων Πολιτικής Προστασίας, η οποία, μεταξύ άλλων:- […] - Αξιολογεί επιχειρησιακά τις πληροφορίες που δέχεται το Κέντρο Επιχειρήσεων Πολιτικής Προστασίας είτε ως προειδοποίηση για επερχόμενο γεγονός είτε ως απλή ενημέρωση για γεγονός που προκύπτει αιφνίδια και καθ` όλη τη διάρκεια του 24ώρου.- Διαχειρίζεται και ταξινομεί το ημερήσιο Δελτίο συμβάντων που δέχεται από το Κέντρο Επιχειρήσεων, τους χάρτες προγνώσεως κινδύνου πυρκαγιάς που επεξεργάζεται η Διεύθυνση Ερευνών και Εφαρμογών της Συντονιστικής Αρχής Πολιτικής Προστασίας, καθώς και Δελτία άλλων επικινδύνων φαινομένων.- […] - Μεριμνά για τη διασύνδεση του Ε.Σ.Κ.Ε. με τα Κινητά Κέντρα Επιχειρήσεων της Πολιτικής Προστασίας και τα αντίστοιχα Επιχειρησιακά Κέντρα των εθνικών φορέων έκτακτης ανάγκης (ΕΛ.ΑΣ., Ένοπλες Δυνάμεις, Λιμενικό Σώμα-Ελληνική Ακτοφυλακή, Ε.Κ.Α.Β. κλπ.), καθώς και των επιχειρησιακών κέντρων σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο. γγ. […] δδ. Το Γραφείο Τρεχουσών Επιχειρήσεων και Γραμματειακής Υποστήριξης το οποίο, μεταξύ άλλων, εισηγείται, σε συνεργασία με τη Διεύθυνση Ερευνών και Εφαρμογών της Συντονιστικής Αρχής Πολιτικής Προστασίας, τη λήψη μέτρων ετοιμότητας πολιτικής προστασίας και μέτρων έκτακτης ανάγκης, συντάσσει μνημόνια ενεργειών για την αντιμετώπιση εκτάκτων αναγκών που προωθούνται στο Κ.Ε.Π.Π. ή το Ε.Σ.Κ.Ε. και σε δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς, εξασφαλίζει, μέσω της Ε.Μ.Υ. και κατά περίπτωση αρμόδιων επιστημονικών φορέων την επιστημονική στήριξη και τεκμηρίωση όλων των σχεδίων και δράσεων, αξιοποιεί τις προγνώσεις πρόδρομων φαινομένων (καιρικών και άλλων) φυσικών καταστροφών, με σκοπό την έγκαιρη κινητοποίηση του δυναμικού και των μέσων πολιτικής προστασίας για την αντιμετώπιση απειλούμενου κινδύνου καταστροφών, καθώς και για την ενημέρωση και παροχή οδηγιών προς τους πολίτες σε συνεργασία με το Γραφείο Τύπου και Δημοσίων Σχέσεων».
9. Επειδή, επιπλέον, ο Ν 3852/2010 «Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης - Πρόγραμμα Καλλικράτης» (Α 87), στο άρθρο 186, υπό τον τίτλο «Αρμοδιότητες Περιφερειών», ορίζει ότι: «Ι. […] II. Οι Αρμοδιότητες των περιφερειών, αφορούν τους τομείς: Α. […] Θ. Πολιτικής Προστασίας και Διοικητικής Μέριμνας, στους οποίους περιλαμβάνονται, ιδίως: 1. Ο συντονισμός και η επίβλεψη του έργου της πολιτικής προστασίας για την πρόληψη, ετοιμότητα, αντιμετώπιση και αποκατάσταση των καταστροφών, εντός των ορίων της εδαφικής της περιφέρειας, στο πλαίσιο του ν. 3013/2002 (ΦΕΚ 102 Α΄), όπως ισχύει. 2. […] 3. […] 6. Ο σχεδιασμός και η οργάνωση θεμάτων πρόληψης, ενημέρωσης και αντιμετώπισης των καταστροφών ή καταστάσεων έκτακτης ανάγκης, καθώς και η διάθεση και ο συντονισμός της δράσης του απαραίτητου δυναμικού και μέσων προς την κατεύθυνση αυτή. 7. Ο συντονισμός όλων των υπηρεσιών της περιφέρειας, καθώς και του δημοσίου και ιδιωτικού δυναμικού και μέσων για την εξασφάλιση της ετοιμότητας, την αντιμετώπιση των καταστροφών και την αποκατάσταση των ζημιών. 8. […] 9. Η συμμετοχή στην εκπόνηση προγραμμάτων αντιπυρικής προστασίας δασικών εκτάσεων, στο σχεδιασμό και στη μελέτη μεθόδων και μέσων για την πρόληψη και καταστολή τους. 10. Η συνεργασία με τους αρμόδιους φορείς για την καταστολή των δασικών πυρκαγιών. 11. Η συμμετοχή στο συντονισμό και στην αξιοποίηση των εναέριων και επίγειων μέσων, στο πλαίσιο συνεργασίας με τους αρμόδιους φορείς, για τη δασοπυρόσβεση. 12. […].». Επίσης, με την 4422/Ε.Ο./30.8.2007 απόφαση του Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας Αττικής (Β΄ 1787), που εκδόθηκε κατ’ εξουσιοδότηση του άρθρου 7 του ν. 3481/2006 (Α΄ 162) καθορίστηκαν οι οδοί του νομού Αττικής, που η συντήρησή τους ανήκει στην αρμοδιότητα των υπηρεσιών των τέως Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων και ήδη Περιφερειών και σύμφωνα με τον ΠΙΝΑΚΑ 5 στους αύξοντες αριθμούς 23 και 24, αναφέρεται Λεωφόρος Μαραθώνος από Σταυρό (διασταύρωση με Κλεισθένους) και διαμέσου Γέρακα - Παλλήνης - Πικέρμι - διαστ. Ραφήνας - Μάτι - Αγ. Ανδρέα - Ν. Μάκρη - μέχρι Μαραθώνα (Τύμβος) και Διασταύρωση Λ. Μαραθώνος με Ραφήνα μέχρι Λιμάνι Ραφήνας (Φλέμινγκ). Στην έννοια δε της «συντήρησης» των οδών περιλαμβάνεται, σύμφωνα με την ως άνω υπουργική απόφαση, μεταξύ άλλων, και η συντήρηση και ο καθαρισμός φυτεμένων νησίδων και πρανών.
10. Επειδή, περαιτέρω, ο Κώδικας Δήμων και Κοινοτήτων (Ν 3463/2006, Α 114) ορίζει στο άρθρο 75, όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 94 παρ. 1 του ν. 3852/2010, ότι: «Ι. Οι δημοτικές και οι κοινοτικές αρχές διευθύνουν και ρυθμίζουν όλες τις τοπικές υποθέσεις, σύμφωνα με τις αρχές της επικουρικότητας και της εγγύτητας, με στόχο την προστασία, την ανάπτυξη και τη συνεχή βελτίωση των συμφερόντων και της ποιότητας ζωής της τοπικής κοινωνίας. Οι αρμοδιότητες των Δήμων και Κοινοτήτων αφορούν, κυρίως, τους τομείς: α) [...] β) Περιβάλλοντος, στον οποίο περιλαμβάνεται, ιδίως: 1. [...] 4. Η καθαριότητα όλων των κοινόχρηστων χώρων της εδαφικής τους περιφέρειας, η αποκομιδή και διαχείριση των αποβλήτων, καθώς και η κατασκευή, συντήρηση και διαχείριση συστημάτων αποχέτευσης και βιολογικού καθαρισμού και η λήψη προληπτικών και κατασταλτικών μέτρων για την προστασία των κοινόχρηστων χώρων και ιδιαίτερα των χώρων διάθεσης απορριμμάτων από εκδήλωση πυρκαγιάς, σύμφωνα με την κείμενη σχετική νομοθεσία. [...] ζ) Πολιτικής Προστασίας, στον οποίο περιλαμβάνεται, ιδίως: 1. Ο συντονισμός και η επίβλεψη του έργου της πολιτικής προστασίας για την πρόληψη, ετοιμότητα, αντιμετώπιση και αποκατάσταση των καταστροφών που συμβαίνουν στα διοικητικά τους όρια. 2. Η διατύπωση εισήγησης για το σχεδιασμό πολιτικής προστασίας της περιοχής τους, στο πλαίσιο του ετήσιου εθνικού σχεδιασμού και η εφαρμογή των προγραμμάτων, μέτρων και δράσεων που αφορούν την περιοχή τους στο πλαίσιο του εθνικού και περιφερειακού σχεδιασμού. 3. Η διάθεση και ο συντονισμός δράσης του απαραίτητου δυναμικού και μέσων για την πρόληψη, ετοιμότητα, αντιμετώπιση και αποκατάσταση των καταστροφών της περιφέρειάς τους [...]» και στο άρθρο 76 ότι: «1. Οι δημοτικές και Κοινοτικές αρχές ασκούν τις αρμοδιότητές τους, σύμφωνα με τις σχετικές διατάξεις των νόμων, των κανονιστικών διατάξεων της Διοίκησης και των κανονιστικών διατάξεων που θεσπίζουν οι ίδιες, σύμφωνα με το άρθρο 79. Κατά την άσκηση των ανωτέρω αρμοδιοτήτων θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη: α. [...] β. Την ανάγκη συνεργασίας και συντονισμού με άλλες τοπικές ή δημόσιες αρχές και οργανισμούς, οι οποίοι έχουν την αρμοδιότητα να δρουν και να διαθέτουν πόρους στην περιφέρειά τους. γ. [...] ε. Την ανάγκη για υψηλής ποιότητας περιβαλλοντική προστασία και προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς, καθώς και την ανάγκη προώθησης της βιώσιμης ανάπτυξης των περιοχών τους. [...]».
11. Επειδή, στην προκείμενη περίπτωση, από το σύνολο των στοιχείων της δικογραφίας (βλ. το 860/2022 βούλευμα του Συμβουλίου Εφετών Αθηνών και τις από 24.9.2018 και 30.6.2019 εκθέσεις προκαταρκτικής πραγματογνωμοσύνης του δικαστικού πραγματογνώμονα ..., διορισθέντος δυνάμει παραγγελίας του Διευθύνοντος την Εισαγγελία Πρωτοδικών Αθηνών στο πλαίσιο διενεργούμενης προκαταρκτικής εξέτασης για τις πυρκαγιές που εξελίχθηκαν στο Νομό Αττικής στις 23.7.2018), προκύπτουν τα εξής: Στις 22.7.2018 εκδόθηκε από τη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας ο Ημερήσιος Χάρτης Πρόβλεψης Κινδύνου Πυρκαγιάς για την 23η.7.2018, με δείκτη κινδύνου πυρκαγιάς, για την Αττική, «4 ΠΟΛΥ ΥΨΗΛΟΣ» (κίνδυνος ιδιαίτερα υψηλός και ο Αριθμός των πυρκαγιών πιθανόν να είναι ιδιαίτερα μεγάλος, κάθε δε πυρκαγιά μπορεί να λάβει μεγάλες διαστάσεις, εφόσον ξεφύγει από την αρχική προσβολή), το οποίο προωθήθηκε στις αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες μαζί με το με στοιχεία ΕΜΥ/ΕΜΚ 22.7.2018/13:00 Δελτίο Πρόγνωσης Καιρού της Εθνικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας (Ε.Μ.Υ.). Σύμφωνα με το 3219/01.08.2018/ΕΜΥ/Ε1 πιστοποιητικό της Ε.Μ.Υ., οι καιρικές συνθήκες την ως άνω ημερομηνία (23.07.2018) και, συγκεκριμένα, από 14:00 έως και 23:00, από τη Μονή Νταού Πεντέλης έως και την ακτογραμμή, είχαν ως εξής: Καιρός: Πρόσκαιρα αυξημένες νεφώσεις τις απογευματινές ώρες. Άνεμοι επιφάνειας: Δυτικοί Βορειοδυτικοί, αρχικά μέτριοι (5 Βf), ενισχυόμενοι μετά το πρώτο δίωρο της παραπάνω περιόδου σε ισχυρούς (6 Βf), με ριπές σχεδόν θυελλώδεις (7 Βf), έως και πολύ θυελλώδεις (9 Βf). Θερμοκρασία: Από 31° έως 39° C. Υγρασία: 15-35%. Εξάλλου, στις 23.7.2018 και περί ώρα 12:03 εκδηλώθηκε πυρκαγιά στα Γεράνεια Όρη Κινέτας, η οποία πήρε μεγάλες διαστάσεις, κινητοποιήθηκαν δε για την αντιμετώπισή της πολλές πυροσβεστικές δυνάμεις και από άλλες περιφερειακές ενότητες, ενώ προβλέφθηκε αμέσως η επικινδυνότητά της, με αποτέλεσμα τα αρμόδια όργανα να προβούν σε οργανωμένη απομάκρυνση των κατοίκων των οικισμών Γαλήνης, Πανοράματος, Κινέτας και Μαρούκας. Περαιτέρω, περί ώρα 16:15-16:30 εκδηλώθηκε πυρκαγιά σε οικοπεδικό χώρο, καλυπτόμενο από κυρίως δασικής μορφής βλάστηση στη θέση Νταού Πεντέλης, σε κατοικημένο μέρος του Δήμου Πεντέλης (οδός Ανδρούτσου έναντι αριθμού 10) της Περιφερειακής Ενότητας Βορείου Τομέα Αθήνας της Περιφέρειας Αττικής. Ο πρώτος που ανήγγειλε την εκδήλωση της πυρκαγιάς στην Πυροσβεστική Υπηρεσία, καλώντας τον αριθμό 199 (ΕΣΚΕ – Ενιαίο Συντονιστικό Κέντρο Επιχειρήσεων) στις 16:41 ήταν ο ..., δημοτικός υπάλληλος του Δήμου Ραφήνας, ο οποίος, υπό την ιδιότητα του εθελοντή πυροσβέστη εκτελούσε διατεταγμένη υπηρεσία στο κέντρο επιχειρήσεων (πυροφυλάκιο) του ως άνω Δήμου, ως συντονιστής όλων των επιχειρήσεών του. Κατά την έναρξη της πυρκαγιάς, επικρατούσαν ισχυροί άνεμοι, με ελάχιστη ταχύτητα 45,1 km/h, δηλαδή έντασης 6 μποφόρ, και με μέγιστη ταχύτητα 74km/h, δηλαδή θυελλώδεις άνεμοι, έντασης 8 μποφόρ, από δυτικές και βορειοδυτικές διευθύνσεις, θερμοκρασία από 31 έως 39 βαθμούς και υγρασία σε ποσοστό από 15 έως 35%. Η πυρκαγιά εξαπλώθηκε ανατολικά από το σημείο έναρξής της προς την περιοχή της Ιεράς Μονής Παντοκράτορος Χριστού, συνέχισε με καθοδική πορεία, ενώ εξαιτίας του ανάγλυφου της ευρύτερης περιοχής (χαράδρες και μικροί λόφοι) και της έντονης παρουσίας δασικής ύλης (κατά κύριο λόγο πεύκα), απέκτησε μεγάλη ένταση και πολύ υψηλό ρυθμό απελευθέρωσης θερμότητας, με αποτέλεσμα να μετατραπεί σε ενεργή πυρκαγιά κόμης, καθώς περίπου από την περιοχή της ως άνω Ιεράς Μονής άρχισαν και καίγονταν στην βάση, αλλά και στην κόμη (κορυφή) τους, τα άκρως εύφλεκτα δένδρα χαλεπίου πεύκης. Εξαιτίας της ως άνω δυναμικής, όταν έφθασε στην Ιερά Μονή Παντοκράτορος περί ώρα 17:17 έως 17:30, το αρχικό ενιαίο μέτωπο της πυρκαγιάς διασπάστηκε σε δύο (μέτωπα). Ειδικότερα, το μεν πρώτο μέτωπο κατευθύνθηκε βορειοανατολικά προς Νέο Βουτζά - Μάτι – Κόκκινο Λιμανάκι, το δε δεύτερο (μέτωπο) κατευθύνθηκε νοτιοανατολικά, προς τον οικισμό της Καλλιτεχνούπολης, όπου οι πυροσβεστικές δυνάμεις κατάφεραν να το αναχαιτίσουν. Ωστόσο, δεν συνέβη το ίδιο με το πρώτο μέτωπο, το οποίο αφού πέρασε στον οικισμό του Νέου Βουτζά, διέσχισε τη Λεωφόρο Μαραθώνος και εξαπλώθηκε τελικώς στον οικισμό Μάτι και στο Κόκκινο Λιμανάκι. Ειδικότερα, από την ανάλυση των εκθέσεων απομαγνητοφώνησης του καταγραφικού του Ε.Σ.Κ.Ε. (απομαγνητοφωνημένες ενσύρματες επικοινωνίες) προέκυψε ότι το πρώτο μέτωπο της πυρκαγιάς που εξαπλώθηκε προς τον Νέο Βουτζά, έφτασε στον Νέο Βουτζά στις 18:00 και αφού τον διέσχισε, έφτασε στη Λεωφόρο Μαραθώνος (στο ύψος της συμβολής της με τις οδούς Ισμήνης και Τρίτωνος) στις 18:30 και ακολούθως πέρασε ανατολικά προς το Μάτι (στο ύψος της συμβολής της Λεωφόρου Μαραθώνος με την οδό Κυανής Ακτής) στις 18:32. Το μέτωπο αυτό κινήθηκε και έφτασε πρώτα στο ύψος του αριθμού 55-57 της Λεωφόρου Ποσειδώνος, όπου βρίσκεται το ξενοδοχείο «Ramada Attica Riviera» και στις 18:45 η πυρκαγιά έκαιγε αυτοκίνητα στον εξωτερικό χώρο στάθμευσης του ξενοδοχείου. Στα λοιπά σημεία της Λεωφόρου Ποσειδώνος και στην ακτογραμμή στον οικισμό Μάτι το μέτωπο έφτασε στις 19:30. Εξάλλου, η απόσταση του σημείου εκκίνησης της πυρκαγιάς μέχρι την Ιερά Μονή Παντοκράτορος Χριστού είναι σε ευθεία γραμμή περίπου 500 μ., ενώ μέχρι την ακτογραμμή στο Μάτι, όπου αυτοκατασβέστηκε, είναι περίπου 5,2 χλμ. Υπολογίστηκε δε ότι από την Ιερά Μονή Παντοκράτορος Χριστού μέχρι και τη Λεωφόρο Μαραθώνος (ήτοι για απόσταση 3,5 χλμ.), η πυρκαγιά κινούνταν με ταχύτητα 59 μέτρων/λεπτό, ενώ από τη Λεωφόρο Μαραθώνος μέχρι την ακτογραμμή στο Μάτι (ήτοι για απόσταση 1,2 χλμ.), με ταχύτητα 40 μέτρων/λεπτό. Η μετάδοση της πυρκαγιάς έγινε με θερμική ακτινοβολία και με μεταφορά, ενώ στην εξάπλωση αυτής συνέβαλε, λόγω των ισχυρών ανέμων, η πρόκληση εστιών, άλλως σημειακών φωτιών (fire spots), μπροστά από το μέτωπό της και σε αρκετά μεγάλη έκταση από μεγάλο αριθμό καυτρών (φλεγόμενων καύσιμων υλικών μικρών διαστάσεων, όπως μικρών κλαδιών), οι οποίες, παρασυρόμενες από την άντωση του καπνού ανέβηκαν σε μεγάλο ύψος και μέσω της στήλης καπνού μεταφέρθηκαν, κατά τη διεύθυνση του ανέμου, μπροστά από το μέτωπο της πυρκαγιάς, προκαλώντας νέες εστίες, με αποτέλεσμα η πυρκαγιά να υπερπηδήσει στα ανωτέρω σημεία της Λεωφόρου Μαραθώνος (φαινόμενο κηλίδωσης). Η ως άνω πυρκαγιά ξεκίνησε ως πυρκαγιά μίξης δασικής έκτασης και οικιστικού ιστού, στοιχείο που της προσέδιδε ιδιαίτερη επικινδυνότητα, ενώ δεδομένου ότι από την περιοχή της Ιεράς Μονής Παντοκράτορος άρχισαν να καίγονται δέντρα, όπως πεύκα, όχι μόνο στη βάση τους, αλλά και στην κόμη τους, η πυρκαγιά μετατράπηκε σε ενεργή πυρκαγιά κόμης, λόγω της υψηλής βλάστησης (κυρίως χαλέπιος πεύκη). Τελικά, η πυρκαγιά αυτοκατασβέστηκε, όταν έφθασε στη θάλασσα υποχρεώνοντας στο πέρασμά της πληθώρα ατόμων να καταφύγουν στις ακτές και να εισέλθουν στη θάλασσα ως ύστατη λύση προκειμένου να διασωθούν από το πύρινο μέτωπο και το θερμικό φορτίο. Αναφορικά με τα κατασβεστικά μέσα που χρησιμοποιήθηκαν, λεκτέα είναι τα ακόλουθα: από την ώρα αναγγελίας (16:41) έως ώρα 16:55 αφίχθησαν στον τόπο της πυρκαγιάς στο Νταού Πεντέλης και άρχισαν να επιχειρούν τα πρώτα πυροσβεστικά μέσα. Σημειωτέον ότι σε προγενέστερο χρόνο είχαν απομακρυνθεί από τις θέσεις τους στην ευρύτερη ως άνω περιοχή, για να μεταβούν στην πυρκαγιά στην Κινέτα, τρία υδροφόρα πυροσβεστικά οχήματα, μεγάλης κατασβεστικής δύναμης και συγκεκριμένα: α) το Π.Σ. 3527 υδροφόρο όχημα, χωρητικότητας 5.000 λίτρων, του 12ου Π.Σ. Αθηνών, με κωδικό κλήσης (12-15) και σημείο στάθμευσης πλησίον του γηπέδου Διώνης, σε απόσταση περίπου 4,5 χλμ. από το σημείο έναρξης της πυρκαγιάς, β) το Π.Σ. 3823 υδροφόρο όχημα, χωρητικότητας 5.000 λίτρων, της Π.Υ. Νέας Μάκρης, με κωδικό κλήσης (ΜΑΚΡΗ 15) και σημείο στάθμευσης στην α΄ είσοδο του οικισμού Νέου Βουτζά, σε απόσταση 4 χλμ. περίπου από το σημείο έναρξης της πυρκαγιάς και γ) το Π.Σ. 1475 υδροφόρο όχημα, με κωδικό κλήσης (12- 30), με έδρα στην Πεντέλη στη θέση «Πάτημα Βριλησσίων». Έτσι, στο Νταού Πεντέλης έφθασαν, αρχικώς, δύο οχήματα του εθελοντικού κλιμακίου Ραφήνας, ένα όχημα του Δήμου Πεντέλης και δύο υδροφόρα οχήματα του Δήμου Ραφήνας – Πικερμίου, ενώ περί ώρα 17:02 έφθασαν στο σημείο δύο πυροσβεστικά οχήματα (ΠΣ 3173 και ΠΣ 2907). Εξάλλου, μέχρι ώρα 17:30 είχαν φθάσει, είχαν κινητοποιηθεί και βρίσκονταν στην ευρύτερη περιοχή του τόπου του συμβάντος, συνολικώς, δεκαοκτώ πυροσβεστικά οχήματα (όπως η άφιξη καθενός από αυτά προκύπτει από το ιστορικό τηλεματικών στοιχείων, που δόθηκε από τη Διεύθυνση Επικοινωνίας και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης του Π.Σ., μέσω της εφαρμογής ENGAGE), εκ των οποίων μόνο τα εννέα ήταν υδροφόρα και μόνο τα πέντε από αυτά έφθασαν στο Νταού Πεντέλης. Παράλληλα, στο εσωτερικό οδικό δίκτυο στον οικισμό του Νέου Βουτζά αφίχθηκε περί ώρα 16:54 ένα υδροφόρο πυροσβεστικό όχημα, ενώ στο εσωτερικό οδικό δίκτυο στον οικισμό Μάτι, αφίχθηκαν δύο υδροφόρα πυροσβεστικά οχήματα, πολύ αργότερα και συγκεκριμένα, περί ώρα 21:48 και 21:53, αντιστοίχως, αντιθέτως δε, στο ως άνω δίκτυο του οικισμού Κόκκινο Λιμανάκι ουδέποτε εντοπίσθηκε κάποιο υδροφόρο όχημα. Περαιτέρω, όσον αφορά τα πτητικά μέσα που έλαβαν μέρος στην αεροπυρόσβεση της πυρκαγιάς, αυτά ήταν, κυρίως, ελικόπτερα, βαρέως τύπου ERICSSON, υψηλών προδιαγραφών, με χωρητικότητα κάδου νερού 7.000 λίτρων και με δυνατότητα ευθειών βολών επί των εστιών της πυρκαγιάς, για αποδοτικότερη κατάσβεση, καθώς και αεροσκάφη, τύπου Canadair της Πολεμικής Αεροπορίας, χωρητικότητας κάδου νερού από 4,5 έως 6 τόνους. Ειδικότερα, η πρώτη εντολή για επιχείρηση στο Νταού Πεντέλης δόθηκε περί ώρα 16:50, αφενός προς το ελικόπτερο ERICSSON (Ε/Π S-64 N. 154 AC TAT), το οποίο επιχειρούσε, ήδη, στην πυρκαγιά στα Μέγαρα και εξετράπη για Νταού Πεντέλης, όπου κατέφθασε στις 17:10, αφετέρου προς το ελικόπτερο ERICSSON (Ε/Π S-64 N. 194 AC ADR), το οποίο, ωστόσο, δήλωσε αδυναμία απογείωσης από το αεροδρόμιο της Ελευσίνας, λόγω καιρικών συνθηκών (αέρα). Με την άφιξη του πρώτου ως άνω ελικοπτέρου περί ώρα 17:10, έλαβε χώρα ενημέρωση ότι η πυρκαγιά βρίσκεται γύρω από σπίτια, ενώ το εν λόγω ελικόπτερο προέβη σε 2-3 ρίψεις νερού πάνω από την περιοχή έως τις 18:20, οπότε αναχώρησε λόγω εξάντλησης των καυσίμων, αφού ενημέρωσε, εκ νέου, ότι η πυρκαγιά στο Νταού Πεντέλης είναι κοντά σε κατοικημένη περιοχή, κινείται ανατολικά και θα απειλήσει σπίτια. Η δεύτερη εντολή για απογείωση εναερίων μέσων για το Νταού Πεντέλης δόθηκε 30 λεπτά αργότερα, ήτοι περί ώρα 17:20, και αφορούσε σε τρία αεροσκάφη της Πολεμικής Αεροπορίας, τύπου CANADAIR, και συγκεκριμένα τρία CL – 415 (2042, 2052, 2054) από το αεροδρόμιο της Τανάγρας, τα οποία, για να τεθούν σε ετοιμότητα απογείωσης χρειάζονταν τουλάχιστον 20 λεπτά, τα δύο από αυτά δε (το 2052 και το 2054) επιχείρησαν στην περιοχή από ώρα 18:10 έως ώρα 20:00, ενώ το τρίτο επιχείρησε από ώρα 18:10 έως ώρα 18:45, οπότε παρουσίασε βλάβη και αναχώρησε για στάθμευση. Εξάλλου, περί ώρα 17:37 δόθηκε, εκ νέου, εντολή για απογείωση στο ERICSSON (Ε/Π S-64 N. 194 AC ADR), αλλά αυτό διαβίβασε ότι εξακολουθεί να αδυνατεί να απογειωθεί, λόγω του αέρα, τελικώς δε, δήλωσε ετοιμότητα απογείωσης περί ώρα 17:38 και απογειώθηκε περί ώρα 17:45, ενώ περί ώρα 18:00, και ενώ έφθανε στην περιοχή του Νταού Πεντέλης, έλαβε εντολή εκτροπής για το Καλαμάκι, λόγω πληροφόρησης για εκδήλωση πυρκαγιάς στην εν λόγω περιοχή. Στις 18:12 έλαβε εντολή να επιχειρήσει και το ελικόπτερο ERICSSON (S- 64 189 AC ELF), το οποίο βρισκόταν στο αεροδρόμιο της Ελευσίνας, απογειώθηκε δε περί ώρα 18:28 και έφθασε στο σημείο της πυρκαγιάς περί ώρα 18:40, όταν, δηλαδή, το μέτωπο της πυρκαγιάς είχε, ήδη, εξαπλωθεί στην παραθαλάσσια περιοχή κάτω από τη Λεωφόρο Μαραθώνος, Μάτι και Κόκκινο Λιμανάκι. Εξάλλου, το ελικόπτερο ERICSSON (S-64 N.218), που επιχειρούσε στα Μέγαρα έως τις 17:00 και είχε προσγειωθεί για ανεφοδιασμό στο αεροδρόμιο της Ελευσίνας, έλαβε εντολή απογείωσης περί ώρα 19:29 και απογειώθηκε περί ώρα 19:42. Αμφότερα τα ως άνω ελικόπτερα δε, επιχείρησαν στην περιοχή μέχρι ώρα 20:45. Πέραν των ανωτέρω πτητικών μέσων, την ημέρα εκείνη για την πυρκαγιά στο Νταού Πεντέλης, χρησιμοποιήθηκαν και δύο ελικόπτερα Π.Σ. και συγκεκριμένα, το ελικόπτερο τύπου BK – 117 C1 (registration number SX – HFD), με κωδικό κλήσης «ΦΛΟΓΑ 1», το οποίο χρησιμοποιήθηκε για συντονισμό από ώρα 17:12 μέχρι ώρα 17:30, οπότε αποχώρησε, προώρως, προς πλήρωση καυσίμων, προσγειώθηκε στο αεροδρόμιο της Ελευσίνας, όπου ανεφοδιάστηκε, απογειώθηκε δε, εκ νέου, περί ώρα 18:35 για Νταού Πεντέλης, για συντονισμό στην περιοχή, όπου αφίχθη περί ώρα 19:00, καθώς και το super puma, με κωδικό κλήσης «ΦΛΟΓΑ 10», το οποίο έφθασε στην περιοχή περί ώρα 19:10 και επιχείρησε μέχρι ώρα 20:30. Σημειωτέον ότι τα εναέρια μέσα, που δεν αξιοποιήθηκαν επιχειρησιακά στην πυρκαγιά στο Νταού Πεντέλης ήταν, μεταξύ άλλων: α) ένα ελικόπτερο Super Puma (AS 332 L1), με κωδικό κλήσης ΦΛΟΓΑ 11, χωρητικότητας 2.500 λίτρων, το οποίο υπάγεται στην Υπηρεσία Εναέριων Μέσων του Π.Σ., για το οποίο προέκυψε ότι, αφού επιχείρησε στην πυρκαγιά της Κινέτας, προσγειώθηκε στις 17:28 στο αεροδρόμιο της Πάχης Μεγάρων και, έκτοτε, δεν έλαβε νέα εντολή για επιχείρηση στο Νταού Πεντέλης, β) δύο ελικόπτερα BK - 117 της ως άνω Υπηρεσίας, με ονομασίες ΦΛΟΓΑ 2 και ΦΛΟΓΑ 3 και κάδο χωρητικότητας 900 λίτρων, τα οποία παρέμειναν καθηλωμένα στο Αεροδρόμιο Ελευθέριος Βενιζέλος, χωρίς ουδέποτε να τους δοθεί εντολή να επιχειρήσουν στην εν λόγω πυρκαγιά είτε ως κατασβεστικά είτε ως συντονιστικά, γ) εννέα ελικόπτερα της Αεροπορίας Στρατού, τύπου Chinook, τα οποία, αν και βρίσκονταν σε κατάσταση επιφυλακής για αεροπυρόσβεση στις 23.7.2018, ουδέποτε έλαβαν σχετική εντολή και δ) το ελικόπτερο ERICSSON S-64 194 AC ΑDR, στο οποίο, όπως προαναφέρθηκε, δόθηκε εντολή για απογείωση για Νταού Πεντέλης από το αεροδρόμιο της Ελευσίνας, τόσο στις 16:50, όσο και στις 17:37, και, παρόλο που απογειώθηκε περί ώρα 17:46 προς Νέο Βουτζά, φθάνοντας περί ώρα 18:00, του δόθηκε εντολή για εκτροπή για Καλαμάκι, λόγω αναφερθείσας πυρκαγιάς στα διυλιστήρια. Περαιτέρω, τα εναέρια μέσα, που απογειώθηκαν, κατά τον κρίσιμο χρόνο, για να επιχειρήσουν σε υποδεέστερης φύσης πυρκαγιές ήταν: α) ένα ελικόπτερο kamov ΚΑ 32 RA – UR, το οποίο έλαβε εντολή για απογείωση από το αεροδρόμιο της Καλαμάτας περί ώρα 17:56, για πυρκαγιά στο Ζεμενό Κορινθίας και β) ένα Canadair CL - 215, χωρητικότητας 4.500 λίτρων, με κωδικό 1110, στο οποίο δόθηκε εντολή περί ώρα 17:00 για την πυρκαγιά στην Κινέτα. Το ακραίο αυτό φυσικό φαινόμενο είχε ως συνέπεια: α) τον θάνατο 102 ανθρώπων (εκ των οποίων 93 απεβίωσαν συνεπεία του εγκλωβισμού τους στην πυρκαγιά και 9 συνεπεία πνιγμού τους λόγω της παραμονής τους για μεγάλο χρονικό διάστημα εντός της θαλάσσης στην ευρύτερη θαλάσσια περιοχή Ραφήνας - Μαραθώνα, όπου είχαν καταφύγει για να προστατευτούν από την πυρκαγιά και το θερμικό φορτίο αυτής), β) την πρόκληση σωματικών βλαβών σε τουλάχιστον άλλους 32 ανθρώπους, γ) την πρόκληση σημαντικών ζημιών σε δομές, υποδομές και γενικά περιουσίες. Μεταξύ των παθόντων περιλαμβάνονται και οι ενάγοντες και τα ανήλικα τέκνα τους, οι οποίοι, προκειμένου να διασωθούν, κατέφυγαν στη θάλασσα.
12. Επειδή, οι ενάγοντες ιστορούν με την κρινόμενη αγωγή τους και το παραδεκτώς κατατεθέν στις 25.9.2023 υπόμνημά τους, ότι ευρίσκονταν με την αδερφή του πρώτου (...) και τον σύζυγό της (...) στην οικία τους. Όταν η φωτιά εισήλθε στο Μάτι, αποφάσισαν να φύγουν από εκεί. Πρώτη αναχώρησε η αδερφή του πρώτου εκ των εναγόντων με τα τέκνα αυτών, ... και ... (ηλικίας τότε 12 και 8 ετών αντίστοιχα), προκειμένου να μεταβούν με αυτοκίνητο στο λιμανάκι του οικισμού «Μάτι», όπου ορίστηκε το τελικό σημείο συνάντησής τους. Αμφότεροι οι σύζυγοι (ενάγοντες) με τον ... παρέμειναν πίσω για να κλείσουν το σπίτι και ακολούθως κατευθύνθηκαν με τα αυτοκίνητά τους και αυτοί προς το λιμανάκι. Παραλλήλως όμως, η φωτιά είχε επεκταθεί, αποκόπτοντας με τον τρόπο αυτό την κίνηση προς το λιμανάκι του οικισμού «Μάτι», με αποτέλεσμα η αδερφή του ενάγοντος με τα τέκνα του να κατευθυνθούν τελικά προς την παραλία «Κόκκινο Λιμανάκι», ενώ οι δύο πρώτοι ενάγοντες με τον ... κατευθύνθηκαν προς την παραλία της Αργυράς Ακτής. Και οι δύο υποομάδες, συνειδητοποιώντας ότι πλησίαζε η φωτιά, εγκατέλειψαν τα οχήματά τους, κατευθύνθηκαν πεζή στην πλησιέστερη σε αυτούς παραλία και μπήκαν τελικά στη θάλασσα για να προστατευτούν. Η τελευταία επικοινωνία μεταξύ τους ήταν ενώ όλοι τους βρίσκονταν μέσα στη θάλασσα, και συμφώνησαν να συναντηθούν στο Λιμάνι της Ραφήνας όταν καταφέρουν να απεγκλωβιστούν. Η ... μαζί με τα παιδιά των εναγόντων λόγω των σφοδρών ανέμων παρασύρθηκαν προς τα βαθιά σε απόσταση 3,5 ναυτικών μιλίων από τη Ραφήνα. Τελικά περί ώρα 22:15 και ενώ είχαν κοπάσει οι άνεμοι, αυτοί έγιναν αντιληπτοί και περισυνελέγησαν από ένα πλοίο της γραμμής των Κυκλάδων, το οποίο κατάπλευσε στο λιμάνι της Ραφήνας περί ώρα 22.45. Από την άλλη πλευρά, οι ενάγοντες με τον ..., μετά από αρκετές ώρες μέσα στο νερό κατάφεραν και ανέβηκαν πάνω σε βράχια. Ο πρώτος των εναγόντων κατευθύνθηκε προς τον δρόμο προκειμένου να πάρει το αυτοκίνητο για να ψάξει την αδερφή και τα παιδιά του. Εν τω μεταξύ, στο σημείο εκείνο είχαν καταφτάσει άνδρες της ομάδας «ΔΙΑΣ» που συντόνιζαν τη διαδικασία εκκένωσης της παραλίας, ενώ ταυτόχρονα άρχισαν να καταπλέουν οι πρώτες βάρκες ιδιωτών για να απεγκλωβίσουν τον κόσμο. Τελικά, η δεύτερη των εναγόντων περί ώρα 23:00 επιβιβάστηκε στις πρώτες βάρκες και έφτασε στο λιμάνι της Ραφήνας ψάχνοντας τα παιδιά της και την αδερφή του συζύγου της. Στο σημείο εκείνο ένας αξιωματικός την ενημέρωσε ότι τα ονόματα των συγγενών της αναγράφονταν στη λίστα των διασωθέντων. Τέλος, περί ώρα 01:45, ο πρώτος των εναγόντων μαζί με τον ... κατέφθασαν με το τελευταίο καΐκι στο λιμάνι της Ραφήνας, όπου συναντήθηκαν με τους υπόλοιπους.
13. Επειδή, οι αγωγικές αξιώσεις των εναγόντων για χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης ερείδονται κατά το εκτιθέμενο πραγματικό του δικογράφου, στην πλημμελή άσκηση των υπηρεσιών του Ελληνικού Δημοσίου και ειδικότερα των οργάνων της ΓΓΠΠ, του Πυροσβεστικού Σώματος, του Λιμενικού Σώματος και της Ελληνικής Αστυνομίας. Αναλυτικότερα, οι ένδικες αξιώσεις θεμελιώνονται στις κατωτέρω παράνομες ενέργειες (πράξεις και παραλείψεις): Α. Για τη ΓΓΠΠ: στην παράλειψή της να συντονίσει όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, και στην παράλειψή της να ενεργοποιήσει ένα επαρκή μηχανισμό ενημέρωσης – Προειδοποίησης των κατοίκων των περιοχών που απειλούνταν, προκειμένου αυτοί να λάβουν μέτρα αυτοπροστασίας έγκαιρα. Ειδικότερα, προβάλλουν ότι δεν λειτούργησε έγκαιρα το «Εθνικό Σύστημα Έγκαιρης Προειδοποίησης» που είχε θεσπιστεί με το Ν 4249/2014. Β. Για το Πυροσβεστικό Σώμα (ΠΣ): στην μεγάλη αδράνεια, στην έλλειψη στοιχειώδους συντονισμού και στην μεγάλη καθυστέρηση στην κινητοποίηση των υπηρεσιών αυτού. Συναφώς, διατείνονται ότι η επιχειρησιακή ανεπάρκεια του ΠΣ εκκινεί από το τρόπο που έθεσε σε επιφυλακή τις δυνάμεις του από την αρχή, ενόψει της έκδοσης από την ΓΓΠΠ του Ημερήσιου Χάρτη Πρόβλεψης Κινδύνου Πυρκαγιάς για την 23.7.2018, κατά τον οποίο ο κίνδυνος εκδήλωσης πυρκαγιών ήταν πολύ υψηλός (κατηγορία κινδύνου 4). Ενώ θα έπρεπε σύμφωνα με το Σχέδιο «Ξενοκράτης» η Πυροσβεστική Υπηρεσία να τεθεί σε απόλυτη ετοιμότητα (επιφυλακή) με πλήρη στελέχωση του συνόλου των δυνάμεων καταστολής, παραμονή του προσωπικού σε επαφή με όλες τις συναρμόδιες υπηρεσίες (ΕΛΑΣ, Περιφέρειες, Δήμοι, Δασικές Υπηρεσίες κλπ), αύξηση των περιπολιών πρόληψης και αστυνόμευσης των κρίσιμων δασικών εκτάσεων, εντούτοις ο αρμόδιος Διοικητής της Περιφερειακής Πυροσβεστικής Διοίκησης (ΠΕΠΥΔ) Αττικής διέταξε το μέτρο της επιφυλακής της πυροσβεστικής δύναμης μόλις στις 13.00 της 23.7.2018 και ενώ είχε ξεσπάσει η πυρκαγιά στην περιοχή της Κινέτας, η δε διαταχθείσα επιφυλακή για την επίμαχη περιοχή της Ανατολικής Αττικής ήταν μερική και όχι γενική όπως θα έπρεπε. Ειδικότερα, στο πλαίσιο της γενικής επιφυλακής που θα έπρεπε να είχε αποφασιστεί εξαρχής η ηγεσία του ΠΣ θα έπρεπε να διατάξει την μετακίνηση επίγειων και εναέριων πυροσβεστικών δυνάμεων από όμορους νομούς προς τον Ν. Αττικής, θα έπρεπε να αξιοποιήσει επιχειρησιακά τα τρία μη επανδρωμένα εναέρια σκάφη που διαθέτει, ώστε να πραγματοποιεί προληπτικές περιπολίες από αέρος και να έχει αντικειμενική εικόνα για την εξέλιξη της πυρκαγιάς, για περαιτέρω ενημέρωση και των συναρμόδιων φορέων. Το γεγονός ότι η επιφυλακή έλαβε το χαρακτήρα γενικής στις 17.30 εκείνης της ημέρας ήταν πια ατελέσφορο. Περαιτέρω, κατά το αρχικό στάδιο της πυρκαγιάς διαπιστώθηκαν εσφαλμένοι επιχειρησιακοί χειρισμοί από πλευράς της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας, καθώς όλες οι πυροσβεστικές δυνάμεις επικεντρώθηκαν επιχειρησιακά στην κατάσβεση της πυρκαγιάς στην περιοχή της Καλλιτεχνούπολης, η οποία λόγω γειτνίασης με το αρχικό μέτωπο απειλήθηκε πρώτη, πλην όμως για το δεύτερο μέτωπο αυτής, εκτός των ορίων της Καλλιτεχνούπολης, δεν λήφθηκε καμία μέριμνα. Ακολούθως, και ο Αριθμός των επιλεγέντων μέσων πυρόσβεσης επίγειων και εναέριων ήταν ανεπαρκής. Η πρώτη επέμβαση πραγματοποιήθηκε με ένα υδροοφόρο όχημα του ΠΣ με πλήρωμα δύο πυροσβέστες, ενώ συνολικά μεταξύ 16.56 και 17.06, από τα επτά οχήματα που έσπευσαν στο σημείο εκδήλωσης της πυρκαγιάς, μόνο τα τρία είχαν κατασβεστική ικανότητα· αλλά και κατά την εξέλιξη της πυρκαγιάς όταν πια αυτή, περί ώρα 18.20 είχε επεκταθεί και περάσει κατάντι της Λεωφόρου Μαραθώνος με κατεύθυνση προς το Μάτι και το Κόκκινο Λιμανάκι, ο συνολικός αριθμός των πυροσβεστικών υδροφόρων του ΠΣ που επιχειρούσαν στην περιοχή ήταν μόνο δεκατρείς, καμία εκ των οποίων δεν ευρισκόταν στον οικισμό Μάτι. Αναφορικά με τα εναέρια μέσα πυρόσβεσης, διατέθηκαν τέσσερα, από τα οποία τα δύο τελικά ματαίωσαν την αποστολή τους λόγω βλάβης, ενώ τα εναπομείναντα δύο διενέργησαν ρίψεις από τις 18.10 – 18.15 και εφεξής στη θέση Νταού Πεντέλης και την ευρύτερη περιοχή, όταν πλέον το μέτωπο της πυρκαγιάς πλησίαζε ανεξέλεγκτο στη λεωφόρο Μαραθώνος. Τέλος, ο επικεφαλής των πυροσβεστικών δυνάμεων έπρεπε να εισηγηθεί την οργανωμένη απομάκρυνση των κατοίκων της περιοχής. Γ. Για την Ελληνική Αστυνομία: στην εσφαλμένη εκτίμηση του κινδύνου υπό των αρμοδίων αξιωματικών, την ελλιπή ενημέρωση και συνεννόηση με τα όργανα της Π.Υ., την ανεπαρκή κινητοποίηση του ανθρωπίνου δυναμικού της, την ανεπαρκή προετοιμασία και την μη λήψη μέτρων επιφυλακής που όφειλαν αυτές να λάβουν, ενόψει της έκδοσης του Ημερήσιου Χάρτη Πρόβλεψης Κινδύνου Πυρκαγιάς. Ειδικότερα, κατά τους ενάγοντες οι παραλείψεις των οργάνων της ΕΛΑΣ συνίστανται 1. στον μη έγκαιρο αποκλεισμό της κυκλοφορίας των οχημάτων στο κρίσιμο σημείο της Λεωφόρου Μαραθώνος και της εισόδου των οχημάτων στο Μάτι από τις κάθετες οδούς που διασταυρώνονταν με αυτήν, καθόλη τη διάρκεια της πυρκαγιάς, καθώς και 2. στη μη επιβολή ως υποχρεωτικής της αναστροφής των κινούμενων οχημάτων στο ρεύμα από Νέα Μάκρη προς Ραφήνα. Αντ’ αυτού η εσφαλμένη διοχέτευση όλων των οχημάτων στις στενές οδούς του οικισμού Μάτι είχε ως αποτέλεσμα την πρόκληση κυκλοφοριακής συμφόρησης στην περιοχή αυτή, και στον εγκλωβισμό εκατοντάδων ανθρώπων σε μία περιοχή χωρίς καμία έξοδο διαφυγής. Δ. Για το Λιμενικό Σώμα: 1. στην παράλειψη των οργάνων του να κινητοποιήσουν εγκαίρως πλωτά σωστικά μέσα για τον απεγκλωβισμό των ανθρώπων που είχαν συγκεντρωθεί στις παραλίες, μεταξύ των οποίων και οι ενάγοντες, καθώς και τη διάσωση όσων είχαν πέσει στο νερό, στην προσπάθειά τους να σωθούν, καθώς και 2. στην παράλειψη να απαγορεύσει τον ελλιμενισμό δύο Ε/γ – Ο/Γ πλοίων στο λιμάνι της Ραφήνας και την αποβίβαση δεκάδων οχημάτων από αυτά, τα οποία κινήθηκαν εν συνεχεία είτε προς τη Λεωφόρο Μαραθώνος είτε προς την παραλιακή οδό στο Μάτι, με αποτέλεσμα να επιβαρυνθεί επιπλέον η κυκλοφορία και να μειωθεί καταλυτικά η δυνατότητα διαφυγής των οχημάτων.
14. Επειδή, συναφώς, οι αξιώσεις των εναγόντων για χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης ερείδονται και στην πλημμελή άσκηση των αρμοδιοτήτων των υπηρεσιών της Περιφέρειας Αττικής. Συγκεκριμένα υποστηρίζουν ότι δεν έλαβε χώρα καμία απολύτως ενημέρωση των πολιτών από τα αρμόδια όργανα αυτής, αν και ήδη από το 2009 η Ανατολική Αττική διαθέτει «ολοκληρωμένο Σύστημα Διαχείρισης Πυροπροστασίας και Πυρόσβεσης» για την πρόβλεψη και αντιμετώπιση των καταστροφών, σύστημα το οποίο και παρέχει μηχανισμούς Ειδοποίησης για πυρκαγιές, το οποίο όμως ουδέποτε έχει λειτουργήσει λόγω έλλειψης προσωπικού. Επιπλέον, ισχυρίζονται ότι τα αρμόδια όργανα αυτής στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων τους ως προς την υποχρέωση λήψης προληπτικών μέτρων για τη μείωση κινδύνου των δασικών πυρκαγιών και των συνεπειών τους, παρέλειψαν να προβούν σε εργασίες βελτίωσης και συντήρησης του βασικού οδικού δικτύου, σε εργασίες καθαρισμού βλάστησης, αποψίλωσης και απομάκρυνσης φυτικής βιομάζας από τις νησίδες, στην ενημέρωση του κοινού για θέματα αυτοπροστασίας και πρόληψης από δασικές πυρκαγιές και στη Σύγκληση Συντονιστικών Οργάνων Πολιτικής Προστασίας (ΣΟΠΠ) των Περιφερειακών Ενοτήτων για τη δρομολόγηση έργων και δράσεων αντιπυρικής προστασίας και την υποστήριξη του έργου του Πυροσβεστικού Σώματος. Τέλος, οι αξιώσεις των εναγόντων για χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης ερείδονται και στην πλημμελή άσκηση των αρμοδιοτήτων των υπηρεσιών των Δήμων Ραφήνας – Πικερμίου και Μαραθώνος. Ειδικότερα, υποστηρίζουν ότι οι παράνομες πράξεις του Δήμου Μαραθώνα συνίστανται στην μη ενημέρωση των πολιτών, καθώς και στο ότι και οι δύο Δήμοι παρέλειψαν τη λήψη προληπτικών μέτρων, για τον καθαρισμό των οδών, πλατειών και ακάλυπτων χώρων, την μη επάνδρωση των υπαρχόντων πυροφυλακίων και την μη ενεργοποίηση των Συντονιστικών Τοπικών Οργάνων του και των Γραφείων Πολιτικής Προστασίας.
15. Επειδή, οι ενάγοντες υποστηρίζουν ότι οι ως άνω παρατιθέμενες παράνομες παραλείψεις των συνεναγομένων συνδέονται αιτιωδώς με τη σωματική κόπωση, την αγωνία και τον ψυχικό πόνο που βίωσαν οι ίδιοι και τα τέκνα τους από την διακινδύνευση της ζωής τους. Επιπροσθέτως, οι ενάγοντες διατείνονται ότι οι παραλείψεις αυτές συνδέονται αιτιωδώς και με τον σοβαρό κλονισμό που βίωσαν, λόγω των περιστάσεων, από την απειλή της ζωής των τέκνων τους. Για το λόγο αυτό ζητούν να αναγνωρισθεί η εις ολόκληρον υποχρέωση των εναγομένων να καταβάλουν ατομικώς στον καθένα 40.000,00 ευρώ, ως χρηματική ικανοποίηση για την αποκατάσταση της ηθικής βλάβης, που προκλήθηκε σε βάρος τους από τις ανωτέρω ενέργειες, νομιμοτόκως, από την επίδοση της αγωγής, στις 29.7.2020 και 30.7.2020 [βλ. τις …/29.7.2020 (Ελληνικό Δημόσιο), …/30.7.2020 (Περιφέρεια Αττικής), …/30.7.2020 (Δήμος Μαραθώνα), …/30.7.2020 (Δήμος Ραφήνας – Πικερμίου) εκθέσεις επίδοσης του δικαστικού επιμελητή της περιφέρειας του Εφετείου Αθηνών, με έδρα το Πρωτοδικείο Αθηνών, ...], έως την πλήρη εξόφληση. Επιπλέον, οι ενάγοντες αιτούνται από κοινού, ως συνασκούντες τη γονική μέριμνα των ανήλικων τέκνων τους ... και ..., να αναγνωρισθεί η υποχρέωση των συνεναγομένων νομικών προσώπων να τους καταβάλουν το ποσό των 40.000,00 ευρώ για κάθε τέκνο τους, ως χρηματική ικανοποίηση για την ηθική βλάβη που αυτά υπέστησαν, για την ίδια αιτία, νομιμοτόκως, από την επίδοση της αγωγής.
16. Επειδή, οι ενάγοντες προς επίρρωση των ισχυρισμών τους περί αδικαιολόγητης καθυστέρησης και αδυναμίας συντονισμού από πλευράς των εμπλεκόμενων φορέων των συνεναγομένων επικαλούνται και προσκομίζουν τα ειδικότερα αναφερόμενα στην από 22.9.2023 «Κατάσταση» έγγραφα. Μεταξύ αυτών, περιλαμβάνονται η από 17.8.2018 «τεχνική έκθεση (προκαταρκτική)» του ..., καθώς και η από Ιανουαρίου του 2019 «έκθεση τεχνικού συμβούλου» του ίδιου, που όμως δεν αποτελούν νόμιμα αποδεικτικά μέσα, σύμφωνα με τα άρθρα 159 παρ. 1, 164, 167 παρ. 1 και 168 του Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας (ΚΔΔ, Ν 2717/1999, Α 97), και για τον λόγο αυτό δεν δύνανται να ληφθούν υπόψη από το Δικαστήριο, δεδομένου ότι έχουν συνταχθεί ενόψει και επ’ ευκαιρία της διοικητικής δίκης και με σκοπό να χρησιμοποιηθούν στο πλαίσιό της.
17. Επειδή, στις προαναφερόμενες από 24.9.2018 και 30.6.2019 εκθέσεις προκαταρκτικής πραγματογνωμοσύνης του δικαστικού πραγματογνώμονα, ..., οι οποίες προσκομίζονται από τους ενάγοντες και αποτελούν νόμιμα αποδεικτικά μέσα, αφού συντάχθηκαν στο πλαίσιο της ποινικής δίκης, κατόπιν εντολής της δικαστικής αρχής, αναφέρονται, μεταξύ άλλων, τα εξής: «[…] Κατά την διερεύνηση της εν λόγω πυρκαγιάς μέχρι τα τώρα στοιχεία δεν διαπιστώθηκε δεύτερη εστία, παρά μόνο αυτή που αναλύουμε παραπάνω. Από το Δελτίο τύπου της επίσημης σελίδας του Πυροσβεστικού Σώματος προκύπτει ότι: Η πυρκαγιά εκδηλώθηκε στις 16:57 σε δασική έκταση στη περιοχή Καλλιτεχνούπολη του δήμου Ραφήνας – Πικερμίου Αττικής. Στην κατάσβεση λαμβάνουν μέρος 60 πυροσβέστες με 24 οχήματα, 15 εθελοντικά πυροσβεστικά οχήματα, 2 ομάδες πεζοπόρο τμήμα, ενώ από αέρος επιχείρησαν 3 Α /Φ Canadair και ένα 1 Ε/Π. Τις επίγειες δυνάμεις συνέδραμαν από αέρος διαδοχικά, για να υπάρχουν πάντα εναέρια μέσα πάνω από τη πυρκαγιά από την έναρξή της , 5 Α/Φ CANADAIR και 5 Ε/Π. Οργανωμένα απομακρύνθηκαν οι κάτοικοι των οικισμών Γαλήνη, Μαγούλα και Πανόραμα. Λόγω της μεγάλης έκτασης και έντασης των πυρκαγιών η χώρα μας υπέβαλλε αίτημα, μέσω του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας για διεθνή συνδρομή σε εναέρια και επίγεια μέσα. Προκύπτει ότι: Η πυρκαγιά χαρακτηρίστηκε σύμφωνα με το Δελτίου τύπου «ως περιφερειακή καταστροφή μεγάλης έντασης, λόγω του ότι η χώρα μας υπέβαλλε αίτημα μέσω του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας για διεθνή συνδρομή σε εναέρια και επίγεια μέσα (σελ. 56 της από 24.9.2018 έκθεσης προκαταρκτικής πραγματογνωμοσύνης). Επίσης (σύμφωνα με την επίσημη σελίδα του Πυροσβεστικού Σώματος, την τηλεματική εφαρμογή μέσω GPS του συστήματος ENGAGE από το ΠΣ 3993, καθώς και τη μαρτυρία του Κρόνου Πεντέλης (Επιχειρησιακός Αξιωματικός) προκύπτουν τρεις διαφορετικοί χρόνοι έναρξης της πυρκαγιάς με την πρώτη κινητοποίηση και ειδοποίηση προς το Κέντρο για το συμβάν να σημειώνεται στις 16:41 και όχι 16:49:27 (σελ. 15 και 56). Άρα δεν ισχύει η ώρα η οποία αναφέρει το Δελτίο Τύπου του Πυροσβεστικού Σώματος, ούτε επίσης και της εφαρμογής ENGAGE με αριθμό περιστατικού Α/Α … της 23-07-2018 (σελ. 56). Προκύπτει ότι υπάρχει αναντιστοιχία στις ώρες καταχώρησης οχημάτων στο σύστημα ENGAGE λόγω χειροκίνητης καταχώρησης, καθώς και στις ώρες Ειδοποίησης, αποχώρησης, άφιξης ή ακύρωσης. Επίσης αρκετά πυροσβεστικά οχήματα δεν είχαν εισαχθεί στη φόρμα εισαγωγής πόρων του ENGAGE. Προκύπτει επίσης ότι το σύστημα ENGAGE βρίσκεται στη Φάση Πλήρους Δοκιμαστικής Λειτουργίας του Έργου – Ψηφιακή Υπηρεσία Ειδοποίησης και Αντιμετώπισης Πυρκαγιάς και όχι Πιλοτικής Λειτουργίας (σελ. 57). Από τα πρώτα συνολικά επτά οχήματα που κατέφθασαν στο σημείο έναρξης από τις 16:55 ώρα έως τις 17:06 μόνο τα τρία εξ αυτών είχαν κατασβεστική ικανότητα (σελ. 20). Σύμφωνα με το κατατεθέν ερώτημα για το πόσα οχήματα και περιπολικά πυρόσβεσης βρισκόταν στην Περιφέρεια Ανατολικής Αττικής πριν την αποχώρησή τους προς ενίσχυση στην πυρκαγιά στην Δυτική Αττική και συγκεκριμένα στην πυρκαγιά στην Κινέττα και με πόσο οχήματα και περιπολικά πυρόσβεσης έμεινε η Ανατολική Αττική και από ποιον εδόθη η εντολή για μετακίνηση των οχημάτων: Το υπ’ αριθμ. 1874 της 13 Αυγούστου απαντητικό έγγραφο του ΕΣΚΕ αναφέρει ότι: […] Μετά την εντολή για μετακίνηση πέντε οχημάτων η Ανατολική Αττική έμεινε με δώδεκα (12) περιπολικά πυρόσβεσης και επτά (7) οχήματα. Επίσης αναφέρει ότι για τα περιπολικά πυρόσβεσης τα οποία έφυγαν καλύφθηκαν από έτερα οχήματα εθελοντικών ομάδων (σελ. 58). Υπό τις δεδομένες συνθήκες υπήρξε φυσιολογική σχετική καθυστέρηση στην αρχική προσβολή των πυροσβεστικών δυνάμεων λόγω απόστασης περί τα 15 λεπτά περίπου, παρά την άμεση αρχική εκκίνηση των δυνάμεων, λόγω απουσίας των πλησιέστερων περιπολικών και συγκεκριμένα το ΠΣ 3527 και με κωδικό κλήσης 12-15 5000 lt με σημείο στάθμευσης πλησίον γηπέδου Διώνης, απόσταση περίπου 4,5 χλμ. από το σημείο έναρξης και το όχημα με κωδικό κλήσης Μάκρη 30 με σημείο στάθμευσης στην είσοδο του οικισμού Νέου Βουτζά σε απόσταση 4 χλμ. περίπου, ήτοι 5 και 4 λεπτά αντίστοιχα για την αρχική προσβολή της πυρκαγιάς. Προκύπτει ότι εάν τα οχήματα ήταν στην αρχική τους θέση η απόκριση στο συμβάν θα ήταν ταχύτερη (4-5 λεπτά χρόνος άφιξης) με τον επαγγελματισμό που διακατέχει τους Έλληνες Πυροσβέστες. Όχημα κινούμενο για περιστατικό διανύει ένα (1) χιλιόμετρο /λεπτό περίπου, από το οποίο συμπεραίνουμε ότι σύμφωνα με το βίντεο που προβλήθηκε στα ΜΜΕ η πυρκαγιά άρχισε να εξαπλώνεται από το πρώτο οικοπεδικό τετράγωνο 5 λεπτά από την έναρξη της. Τα προαναφερθέντα οχήματα αν ήταν στην αρχική προκαθορισμένη θέση τους θα χρειαζόταν περίπου 5 με 6 λεπτά συμπεριλαμβανομένης και της ορεινής φύσης της διαδρομής για να φθάσουν στο σημείο έναρξης της πυρκαγιάς (σελ. 57 και σελ. 19). Στην κρίσιμη αρχική προσβολή της πυρκαγιάς και καθ’ όλη την εξέλιξή της επιχειρούσε από αέρος ένα Ε/Π βαρέως τύπου S-64 (ERICSSON) προσπαθώντας να συνδράμει στις προσπάθειες καταστολής των επίγειων δυνάμεων παρά τις άσχημες καιρικές συνθήκες που επικρατούσαν. Εδόθη εντολή να συνδράμουν και άλλα αεροσκάφη χωρίς όμως να μπορούν να συνδράμουν καταλυτικά στην έκβαση της πυρκαγιάς διότι λόγω άσχημων καιρικών συνθηκών και άλλων τεχνικών προβλημάτων αδυνατούσαν να προβούν σε ρίψεις νερού. Επίσης, σύμφωνα με το Έντυπο Αναφοράς Πτήσεων υπ αρ. πρωτ. 483 αναφέρει ότι το ΒΚ 117C1/SX-HFD με κωδικό κλήσης FLOGA 1 απογειώθηκε στις 23.07.2018 και ώρα 16:10 για πυρκαγιά και συντονισμό στην Κινέττα Αγίοι Θεόδωροι – Νταού Πεντέλης και προσγειώθηκε στις 17:55 ώρα. Σύμφωνα με το Έντυπο Αναφοράς Πτήσεων υπ’ αρ. πρωτ. 484 το ΒΚ 117C1/SX-HFD με κωδικό κλήσης FLOGA 1 απογειώθηκε στις 23.07.2018 και ώρα 18:35 για συντονισμό στην πυρκαγιά Νταού Πεντέλης Βουτζάς Μάτι και προσγειώθηκε στις 20:15 ώρα. Τέλος, στις 18:50 απογειώθηκε το ελικόπτερο AS332L1/SX-HFF με κωδικό κλήσης FLOGA 10 σύμφωνα με το Έντυπο αναφοράς πτήσεων της 23-07-2018 με προορισμό Μέγαρα – Ν. Μάκρη –Βενιζέλος και επιχείρησε έως την ώρα 20:50 (σελ. 38). Προκύπτει ότι την Ω/17:30 Ο Σύνδεσμος του Ε/Π S 64 N 154 AC TAT μας αναφέρει ότι η πυρκαγιά στο Νταού Πεντέλης είναι κοντά σε σπίτια, κινείται ανατολικά και θα απειλήσει σπίτια (σελ. 35 και σελ. 58). Η πρόγνωση ότι η φωτιά θα απειλήσει σπίτια κρίνεται ιδιαιτέρως σοβαρή, όχι μόνον λόγω της επικείμενης έκθεσης σε κίνδυνο να καούν άνθρωποι και σπίτια, αλλά και λόγω της άμεσης και επικείμενης έκθεσης στον κίνδυνο αιτιώδους πρόκλησης ασφυξίας από τον πυκνό καπνό που είχε καλύψει ήδη την ευρύτερη περιοχή. Κατά συνέπεια δίνοντας εντολή εκκένωσης της ανωτέρω περιοχής, αμέσως μετά την ειδοποίηση του ανωτέρω Ε/Π 564 για την επαπειλούμενη καταστροφή, είναι πιθανόν ότι δεν θα είχαμε θρηνήσει τόσες ανθρώπινες ζωές (σελ. 39). Στη συνέχεια η πυρκαγιά αφού υπερσκέλισε τη Λεωφόρο Μαραθώνος, η οποία θεωρητικά ήταν το μόνο σημείο που μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως αντιπυρική ζώνη, ώστε να μην έχουμε επέκταση της πυρκαγιάς και αυτή με τη σειρά της συντέλεσε στο να μην σταματήσει η πυρκαγιά λόγω της βλάστησης κατά κύριο λόγο πεύκα εκατέρωθεν αυτής και σε σημεία τα οποία πλησίαζαν να ενωθούν μεταξύ τους λόγω μη καθαρισμού και κόψιμου κλαδιών, η προαναφερόμενη πυρκαγιά δεν είχε καμία αντίσταση, απλά συνέχισε το καταστροφικό της έργο ανεμπόδιστα. Κατευθύνθηκε στην είσοδο του Ματιού και ήταν νομοτελειακό πλέον να καταλήξει στη θάλασσα σε απόσταση 800 μέτρα από τη Λ. Μαραθώνος (σελ. 42). […] Αξίζει να αναφερθεί ότι την ημέρα εκείνη έπνεαν θυελλώδεις άνεμοι χαρακτηριζόμενοι ως «καταβάτες», οι οποίοι θεωρούνται παγκοσμίως ως ο πιο επικίνδυνος παράγοντας για την εξάπλωση της δασικής πυρκαγιάς και χαρακτηρίζονται από μεγάλη ταχύτητα κοντά στην επιφάνεια, οδηγώντας σε σημαντική αύξηση της θερμοκρασίας και ξήρανση της ατμόσφαιρας. Οι συνθήκες αυτές αποτελούν χαρακτηριστικό παράδειγμα καιρού που ευνοεί την εκδήλωση πυρκαγιών με ακραία συμπεριφορά. Επισημαίνεται ακόμη ότι οι ριπές ανέμου που καταγράφηκαν στις 23/7 ήταν οι μεγαλύτερες που έχουν καταγραφεί σε καλοκαιρινούς μήνες κατά την τελευταία οκταετία. Από τη στιγμή της έναρξης κατάβασης της πυρκαγιάς και σε συνδυασμό με τους καταβάτες ανέμους και την καύσιμη ύλη (πεύκα), ήταν δύσκολο να ελεγχθεί και να κατασβεστεί. Με βάση την εκτίμηση της κατάστασης από ελικόπτερο που επιχειρούσε στην περιοχή, το οποίο ανέφερε εικόνα για την εξέλιξη της πυρκαγιάς ότι θα απειλήσει σπίτια, διότι η φορά του ανέμου δεν είχε σημαντικές αλλαγές κατά τη διάρκεια της ημέρας και σε συνδυασμό με το χρόνο που μεσολάβησε από το Μοναστήρι Παντακράτορος μέχρι τη Λεωφόρο Μαραθώνος […], με άμεση ενημέρωση – απομάκρυνσης του πληθυσμού θα είχε αποφευχθεί αυτή η ιστορική τραγωδία με τους μέχρι σήμερα 99 νεκρούς και περίπου 30 τραυματίες (σελ. 45). […] Προκύπτει ότι το Λιμενικό Σώμα ειδοποιήθηκε να συνδράμει όταν ήδη είχαν εισχωρήσει άνθρωποι στη θάλασσα περί ώρα 18:50. Σύμφωνα με απαντητικό έγγραφο του Κεντρικού Λιμεναρχείου Ραφήνας, ενημερώθηκαν για το συμβάν στις 18:50 τηλεφωνικά από ιδιώτη, επίσης κανένας Φορέας ή Αρχή προφορικά ή και εγγράφως δεν είχε αιτηθεί από την Υπηρεσία τη συνδρομή με οποιαδήποτε τρόπο σε επιχείρηση οργανωμένης /προληπτικής απομάκρυνσης ή σε μετέπειτα επιχείρηση έρευνας και διάσωσης (σελ. 64 και σελ. 54). Όπως προέκυψε πλωτά από εθελοντές ιδιώτες, αλλά και πλωτά του Λιμενικού συνέδραμαν ώστε να περισυλλεγούν οι άνθρωποι που ήταν μέσα στη θάλασσα. Επίσης και πολεμικά πλοία έφτασαν ανοιχτά της περιοχής και βατραχάνθρωποι συνέδραμαν στη διάσωση (σελ. 52). Ακολουθεί και επόμενη ενημέρωση για συνδρομή του Λιμενικού Σώματος η οποία ήταν στις 19:23 από τηλεφωνική επικοινωνία πολίτη στον τηλεφωνικό αριθμό 112 όπου ανέφερε ότι στην περιοχή Μάτι περίπου 100 άνθρωποι έχουν εισέλθει στη θάλασσα στην παραλία Αργυρή Ακτή Νέας Μάκρης δίπλα στο Κόκκινο Λιμανάκι λόγω πυρκαγιάς. Σύμφωνα με την παραπάνω καταγεγραμμένη μαρτυρία τουλάχιστον 100 άτομα ήταν στη θάλασσα εκείνη την ώρα, και όπως αναφέρθηκε παραπάνω το Λιμενικό Σώμα κινητοποιήθηκε από τις 18:50 και μετά (σελ. 54). Δεν προκύπτει μέχρι στιγμής αν εδόθη και από ποιον αρμόδιο, ξεκάθαρη εντολή για εκκένωση ή σύμφωνα με τη σωστή ορολογία (Οργανωμένη Απομάκρυνση Πολιτών) των γειτνιαζουσών με την περιοχή των κατασκηνώσεων του Αγ. Ανδρέα πληγεισών περιοχών, Νέο Βουτζά – Μάτι – Κόκκινο Λιμανάκι (σελ 58). Προκύπτει ότι με την έναρξη της πυρκαγιάς στην περιοχή Νταού Πεντέλης από Ω/16:41 πλέον, υπήρχε ήδη άλλο μεγάλο μέτωπο ταυτόχρονα από Ω/12:03 μ.μ. σε εξέλιξη στα Γεράνεια Όρη Κινέττας, η οποία είχε πάρει μεγάλες διαστάσεις επηρεάζοντας τον επιχειρησιακό σχεδιασμό διότι μεταφέρθηκαν δυνάμεις από την Ανατολική Αττική, προκαλώντας σχετική καθυστέρηση λόγω απόστασης στην άφιξη των πρώτων κατασβεστικών οχημάτων κατά την αρχική επέμβαση (σελ. 58). Προκύπτει ότι, ουδέποτε και με κανέναν τρόπο, περιήλθε στα όργανα Πολιτικής Προστασίας της Περιφέρειας Αττικής ή στην Περιφερειάρχη Αττικής απευθείας ή στους Αντιπεριφερειάρχες ή στην Εντεταλμένη Περιφερειακή Σύμβουλο Πολιτικής Προστασίας εισήγηση από τον επικεφαλής αξιωματικό του Πυροσβεστικού Σώματος για την εφαρμογή του μέτρου της Οργανωμένης Προληπτικής Απομάκρυνσης Πολιτών από την εντοπισμένη ή την μείζονα ή την ευρύτερη περιοχή της πυρκαγιάς, […]. Τέτοια εισήγηση για οργανωμένη προληπτική απομάκρυνση, γραπτή, προφορική, με sms, με φαξ, με μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (e –mail), δεν έγινε ποτέ σε καμία υπηρεσία της Περιφέρειας Αττικής (σελ. 59 και σελ. 46). Η Περιφερειάρχης Αττικής έλαβε την απόφαση να συγκαλέσει έκτακτο Συντονιστικό Όργανο Πολιτικής Προστασίας (ΣΟΠΠ) της Π.Ε. Ανατολικής Αττικής, με σκοπό τη συμβολή και την παροχή εν γένει βοήθειας στην Πυροσβεστική Υπηρεσία. Το ΣΟΠΠ συνεδρίασε εν τέλει στις 20:30, στα γραφεία της Π.Ε. Ανατολικής Αττικής στην Παλλήνη, ύστερα από την σχετική πρόσκληση. […] Επίσης ζήτησε με το με αρ. πρωτ. 145526/23.7.2018 αίτημά της τη Σύγκληση του Κεντρικού Συντονιστικού Οργάνου Πολιτικής Προστασίας (ΚΣΟΠΠ), προκειμένου να εξεταστεί από το ανώτερο συντονιστικό όργανο η αντιμετώπιση πολλαπλών εστιών πυρκαγιάς σε Δήμους της Περιφέρειας Αττικής λόγω της μεγάλης έντασης καταστροφών. Στο ΚΣΟΠΠ η ίδια κλήθηκε από τον Αν. Υπουργό Προστασίας του Πολίτη και συμμετείχε σε αυτό από τις απογευματινές ώρες της 23ης Ιουνίου 2018 μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες της 24ης Ιουλίου (σελ . 59 και 60 και σελ. 47). Προκύπτει ότι σύμφωνα με την ΓΓΠΠ δεν είχε ιδρυθεί και κατά συνέπεια δε λειτουργεί η προβλεπόμενη εκ των διατάξεων των άρθρων 114 και 105 παρ. 2 β΄του ν. 4249/2014 Συντονιστική Αρχή Πολιτικής Προστασίας (Σ.Α.Π.Π.) καθόσον δεν έχει εκδοθεί το απαιτούμενο για το σκοπό αυτό εφαρμοστικό διάταγμα και οι λοιπές αναγκαίες διοικητικές πράξεις. […] Στο πλαίσιο του συντονισμού και της συνεργασίας με τις κεντρικές, περιφερειακές και τοπικές υπηρεσίες για τη διαχείριση της προκληθείσης κρίσης, έλαβαν χώρα πλήθος σχετικών ενεργειών σύμφωνα με το ισχύον πλαίσιο λειτουργίας του Ενιαίου Συντονιστικού Κέντρου Επιχειρήσεων (Ε.Σ.Κ.Ε.) και των υπ’ αυτών υπαγόμενων Επιχειρησιακών Κέντρων, 199 Συντονιστικού Επιχειρησιακού Κέντρου Υπηρεσιών του Πυροσβεστικού Σώματος (Σ.Ε.Κ.Υ.Π.Σ.), Συντονιστικού Κέντρου Δασοπυρόσβεσης (Σ.ΚΕ.Δ.) και Κέντρου Επιχειρήσεων Πολιτικής Προστασίας (Κ.Ε.Π.Π.), βάσει των ισχυόντων περί επιχειρησιακού σχεδιασμού αντιμετώπισης δασικών πυρκαγιών, δεδομένου ότι το Πυροσβεστικό Σώμα αποτελεί τον επιχειρησιακό βραχίονα της Πολιτικής Προστασίας. Το σύνολο των προαναφερόμενων ενεργειών αποτυπώνεται στα Ημερήσια Δελτία Συμβάντων καθώς και στα συστήματα καταγραφής των επικοινωνιακών και λοιπών τεχνολογικών συστημάτων λειτουργικής υποστήριξης και διαχείρισης επιχειρήσεων του Ε.Σ.Κ.Ε., ενώ πιθανώς υπήρξαν και άλλες πιο άμεσες επικοινωνίες, με τις ευρισκόμενες στο πεδίο επιχειρήσεων δυνάμεις ή με άλλους φορείς που συνέδραμαν σε αυτές μέσω χρήσης κινητής τηλεφωνίας (σελ. 60). Προκύπτει ότι σύμφωνα με την απάντηση της ΓΓΠΠ δεν έτυχε εφαρμογής η πρόβλεψη για κατάρτιση Ετήσιου Εθνικού Σχεδιασμού Πολιτικής Προστασίας, διότι δε συστάθηκε το ΚΣΟΠΠ. Προκύπτει ότι σχετικά με το έργο «Ολοκληρωμένο Σύστημα Διαχείρισης πυροπροστασίας στην περιοχή της ΝΑ Αττικής» παραμένει να έχει πιλοτικό χαρακτήρα (σελ. 61). Στις περιοχές Μάτι- Αγ. Ανδρέα- Ζούμπερι δεν προβλεπόταν η στελέχωση πυροφυλακίων, ούτε ζητήθηκε από την Π.Υ.. Τα πυροφυλάκια στελεχώνονται με μέριμνα των τοπικών στρατιωτικών αρχών. Όλες οι λεπτομέρειες για τους χρόνους στελέχωσης των πυροφυλακίων αποτελούν ευθύνη του Π.Σ. και ρυθμίζονται σε συνεργασία με τον τοπικό Ανώτερο Στρατιωτικό Διοικητή Φρουράς (σελ. 65 και σελ. 55). Γενικά εκτιμώ ότι ο κρατικός μηχανισμός αιφνιδιάστηκε από την γρήγορη εξέλιξη της πυρκαγιάς με αποτέλεσμα να προκληθούν δυσλειτουργίες στο επιχειρησιακό σκέλος καθώς και έλλειψη επαρκούς επικοινωνίας των εμπλεκόμενων φορέων, κατά τη διαχείριση της κρίσης. Η μη έγκαιρη εντολή για οργανωμένη απομάκρυνση του πληθυσμού, στέρησε τη δυνατότητα ασφαλούς διαφυγής των μόνιμων κατοίκων και επισκεπτών της περιοχής (σελ. 66).».
18. Επειδή, το Ελληνικό Δημόσιο με το νομίμως κατατεθέν στις 28.9.2023 υπόμνημά του, την …/3.1.2023 έκθεση απόψεων της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας, την …/10.2.2023 έκθεση απόψεων του Αρχηγείου του Πυροσβεστικού Σώματος και την …/22.3.2023 έκθεση απόψεων της Ελληνικής Αστυνομίας, προβάλλει ότι οι σχετικές διατάξεις με τις οποίες ορίζονται τα καθήκοντα των οργάνων της ΓΓΠΠ, της Πυροσβεστικής, της Αστυνομίας και του Λιμενικού έχουν θεσπισθεί αποκλειστικά χάριν του δημοσίου συμφέροντος και δεν πηγάζουν από αυτές αξιώσεις ιδιωτών. Περαιτέρω, υποστηρίζει ότι οι ενέργειες των οργάνων του Πυροσβεστικού Σώματος και της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας τόσο κατά την προετοιμασία για την πυρκαγιά, όσο και κατά την αντιμετώπισή της ήταν νόμιμες και ενδεδειγμένες και υπήρχε οργανωμένο σχέδιο («Σχέδιο Δράσεων Πολιτικής Προστασίας για την αντιμετώπιση κινδύνων δασικών πυρκαγιών έτους 2018») το οποίο εφαρμόστηκε πριν και κατά την διάρκεια της πυρκαγιάς και κινητοποιήθηκε αμέσως μεγάλος αριθμός πυροσβεστικών δυνάμεων και μέσων και σε κάθε περίπτωση η επιλογή των ενδεδειγμένων μέτρων που πρέπει να ληφθούν ανήκει στη διακριτική ευχέρεια των πυροσβεστικών οργάνων και ελέγχεται μόνο ως προς την κακή χρήση της ή την κατάχρηση εξουσίας. Ειδικότερα, ως προς την πρόληψη και προετοιμασία, το εναγόμενο Ελληνικό Δημόσιο ισχυρίζεται ότι το ΠΣ είχε τεθεί σε κατάσταση επιχειρησιακής ετοιμότητας δευτέρου βαθμού, δυνάμει της 1612Φ. 702.18/22.07.2018 Διαταγής του Διοικητή του Ενιαίου Συντονιστικού Κέντρου Επιχειρήσεων (Ε.Σ.Κ.Ε.) και στο σχέδιο αντιμετώπισης δασικών πυρκαγιών του έτους 2018 καταγράφονται με λεπτομέρεια τόσο τα προληπτικά μέτρα (αντιπυρικές ζώνες, πυροφυλάκια, σημεία υδροληψίας, όπως κρουνοί και δεξαμενές, επίγεια και εναέρια επιτήρηση κ.α. που είχαν υλοποιηθεί και εφαρμόζουν) όσο και ο επιχειρησιακός σχεδιασμός αντιμετώπισης της πυρκαγιάς. Ειδικότερα, υποστηρίζει ότι οι ισχυρισμοί των εναγόντων σχετικώς με τα πυροφυλάκια, την προληπτική επιτήρηση και την ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού πρέπει να απορριφθούν διότι στελεχώθηκαν επιπλέον 39 πυροφυλάκια και εκτελέστηκαν επιπλέον περιπολίες, ενισχύθηκαν οι πυροσβεστικές δυνάμεις της επίδικης περιοχής, η 1η ΕΜΑΚ μετεγκαστάθηκε από τις εγκαταστάσεις της στη Μαγούλα στην Παλλήνη, διατέθηκαν 21 επιχειρησιακοί αξιωματικοί για περιπολίες, όλοι οι Διοικητές και Υποδιοικητές των Πυροσβεστικών Υπηρεσιών και Πυροσβεστικών Σταθμών και οι Προϊστάμενοι των Πυροσβεστικών Κλιμακίων εκτέλεσαν περιπολίες στους τομείς ευθύνης τους, διατέθηκαν επιπλέον 6 Αξιωματικοί από το Αρχηγείο του Πυροσβεστικού Σώματος κ.λπ.. Περαιτέρω, το εναγόμενο Ελληνικό Δημόσιο προβάλλει ότι οι αιτιάσεις των εναγόντων αναφορικώς με την προετοιμασία των πυροσβεστικών μέσων εν γένει και ειδικότερα των πτητικών μέσων είναι παντελώς αβάσιμες, αφού όπως προκύπτει από το έγγραφο απόψεων του ΠΣ, επανδρώθηκαν επιπλέον πυροσβεστικά οχήματα (στην Αττική επιπλέον 73 οχήματα, 2 μοτοσυκλέτες, 38 υδροφόρα οχήματα) και τέθηκαν σε ετοιμότητα 25 πυροσβεστικά αεροσκάφη και 20 ελικόπτερα. Eπιπλέον, διατείνεται ότι υπήρξε πληροφόρηση των πολιτών, δοθέντος ότι αφ’ ενός την παραμονή της πυρκαγιάς είχε δημοσιευθεί χάρτης επικινδυνότητας πυρκαγιών και Δελτίο τύπου με τίτλο «Πολύ υψηλός κίνδυνος πυρκαγιάς (κατηγορία κίνδυνου 4) για αύριο Δευτέρα 23 Ιουλίου 2018», μέσω του οποίου ενημερώθηκαν οι φορείς και οι πολίτες για το ποιες περιοχές στις 23.7.2018 θα αντιμετώπιζαν μεγάλο κίνδυνο πυρκαγιάς και για τα μέτρα προστασίας που έπρεπε να λάβουν, καθώς και ότι θα έπρεπε να επισκεφθούν την ιστοσελίδα της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας, ώστε να λάβουν τις απαραίτητες οδηγίες (όπως «μην εγκαταλείπετε το κτίριο εκτός αν η διαφυγή σας είναι πλήρως εξασφαλισμένη»), αφετέρου η ΓΓΠΠ ανά συχνά χρονικά διαστήματα δημοσιεύει ανέκαθεν οπτικά και ηχητικά ενημερωτικά μηνύματα και ενημερωτικά έντυπα, στα οποία αναφέρονται οδηγίες προφύλαξης από πυρκαγιές. Επίσης, υπογραμμίζει ότι η κινητοποίηση των πυροσβεστικών δυνάμεων για την έγκαιρη κατάσβεση της πυρκαγιάς ήταν άμεση. Συγκεκριμένα, όπως ιστορεί, η πρώτη κλήση στο 199 για την επίδικη πυρκαγιά στο Νταού Πεντέλης κατεγράφη στις 16:49 και εντός των επόμενων δέκα λεπτών κατέφθασαν επιτόπου ο Διοικητής του 12ου Πυροσβεστικού Σταθμού Αθηνών και συνολικά 9 οχήματα πυρόσβεσης, ήτοι 4 πυροσβεστικά υδροφόρα οχήματα, 4 εθελοντικά πυροσβεστικά οχήματα και 1 πυροσβεστικό όχημα από τον 4ο Πυροσβεστικό Σταθμό Αθηνών. Στη συνέχεια, οι πυροσβεστικές δυνάμεις αυξήθηκαν και από ώρα 17:00 έως 17:55 για την κατάσβεση της πυρκαγιάς κινητοποιήθηκαν συνολικά επιπλέον 31 πυροσβεστικά οχήματα, ήτοι 17 οχήματα του Π.Σ., 14 εθελοντικά πυροσβεστικά οχήματα και οχήματα ΟΤΑ και 2 πεζοπόρα τμήματα και παράλληλα κινητοποιήθηκαν άλλοι 5 αξιωματικοί του Π.Σ. και περί ώρα 18.12 τα πυροσβεστικά οχήματα ανέρχονται σε 42 και από 18:12 έως 22:43 κινητοποιήθηκαν επιπλέον άλλα 15 πυροσβεστικά οχήματα και 3 οχήματα Ο.Τ.Α. και άλλοι 9 αξιωματικοί. Αναφορικά με τα εναέρια μέσα για την κατάσβεση της πυρκαγιάς επιχείρησαν 4 αεροσκάφη τύπου Canadair και 1 ελικόπτερο τύπο Ericsson, λόγω δε αντικειμενικών δυσκολιών δεν κατέστη δυνατό να συνδράμουν στην κατάσβεση και άλλα εναέρια μέσα. Τούτο διότι οι ισχυροί άνεμοι που έπνεαν στην περιοχή καθιστούσαν απαγορευτική και επικίνδυνη την απογείωση και την πτήση των αεροσκαφών, αλλά και τον ανεφοδιασμό τους με νερό από τη θάλασσα εξαιτίας του έντονου κυματισμού αυτής και συνεπώς κατάφεραν να συνδράμουν στην κατάσβεση της πυρκαγιάς τα αεροσκάφη τα οποία ήταν ήδη εν πτήσει. Όσον αφορά την μη εκκένωση, το εναγόμενο Ελληνικό Δημόσιο υπεραμύνεται της άποψης ότι η λύση αυτή δεν ήταν εφαρμόσιμη στην ένδικη πυρκαγιά και θα επέφερε μεγαλύτερη καταστροφή, δοθέντος ότι δεν υπήρχε επαρκής χρόνος εκκένωσης των οικισμών και ασφαλούς απομάκρυνσης του πληθυσμού. Ειδικότερα, παραθέτει ότι από την έναρξη κατάσβεσης της πυρκαγιάς στην γέννησή της (στην περιοχή Νταού Πεντέλης) περί ώρα 17:00 μέχρι την είσοδο της πυρκαγιάς στον οικισμό «Μάτι» του Δήμου Μαραθώνος μεσολάβησε ελάχιστο χρονικό διάστημα (και πάντως λιγότερο από ώρα) και ήταν πρακτικά αδύνατο να επιχειρηθεί σε όλη την έκταση επιφανείας 13.620 στρεμμάτων, ενώ ήταν πιθανόν αν επιχειρούνταν τέτοια εκκένωση η πυρκαγιά να προλάβαινε το σύνολο των κατοίκων στους δρόμους είτε πεζούς ή εντός ακινητοποιημένων οχημάτων. Περαιτέρω, το Ελληνικό Δημόσιο προβάλλει ότι το μέτρο της εκκένωσης ήταν όλως επικίνδυνο, δοθέντος ότι δεν είχε υλοποιηθεί ακόμα το σύστημα Ειδοποίησης του 112, οι οδοί εντός και πέριξ των οικισμών είναι μικροί και δαιδαλώδεις (χωρίς ρυμοτομία και με αδιέξοδα), η πυρκαγιά εξαπλωνόταν με μεγάλη ταχύτητα και από μεγάλο ύψος λόγω καυτρών (που δημιουργούσαν εστίες φωτιάς προς όλες τις πιθανές κατευθύνσεις εκκένωσης), η απόσταση από το μέτωπο της πυρκαγιάς έως την ακτογραμμή ήταν μόλις 5 χιλιόμετρα, οι άνεμοι έπνεαν με ένταση 10 και 11 μποφόρ, δεν υπήρχε ασφαλές καταφύγιο για τον πληθυσμό εκτός από τις οικίες και τα κτίσματα από τα οποία θα εκκενώνονταν (με δεδομένο ότι δεν θα ήταν δυνατόν όλος ο πληθυσμός να χωρέσει στις ακτές). Προς επίρρωση αυτού του ισχυρισμού του, το Ελληνικό Δημόσιο επικαλείται την έρευνα που πραγματοποίησε η ερευνητική ομάδα του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών υπό τον Καθηγητή Ευθύμιο Λέκκα στην οποία αναφέρεται ότι: «Η ταχύτατη εξάπλωση της φωτιάς, συντέλεσε σημαντικά στην ελαχιστοποίηση του διαθέσιμου χρόνου αντίδρασης, γεγονός που συντέλεσε στον μεγάλο αριθμό των θυμάτων και τα καλά δομημένα κτίρια οπλισμένου σκυροδέματος που ήρθαν σε επαφή με τη φωτιά συμπεριφέρθηκαν πολύ καλά με μικροβλάβες». Ως προς την δήθεν μεταφορά πυροσβεστικών δυνάμεων από την επίδικη περιοχή προς την Κινέττα, το Ελληνικό Δημόσιο υποστηρίζει ότι δεν αποδυναμώθηκαν ούτε στο ελάχιστο οι δυνάμεις του ΠΣ στην Ανατολική Αττική και προς ενίσχυση των πυροσβεστικών μέσων για την κατάσβεση της πυρκαγιάς στην Κινέττα κλήθηκαν αρχικά κάποιες δυνάμεις από Υπηρεσίες εντός Αττικής, μεταξύ των οποίων δύο μόνο πυροσβεστικά οχήματα από την ένδικη περιοχή, τα οποία αντικαταστάθηκαν αμέσως από τα υδροφόρα οχήματα με κωδικές ονομασίες «ΡΑΦΗΝΑ Ι» και «19-20» σύμφωνα με τα οριζόμενα στο Σχέδιο Αντιμετώπισης Δασικών Πυρκαγιών έτους 2018 και στη συνέχεια εστάλησαν επιπλέον 34 οχήματα από άλλες περιφερειακές πυροσβεστικές διοικήσεις εκτός Αττικής. Σχετικά δε με τον ισχυρισμό περί μη αξιοποίησης των πλωτών μέσων του Πυροσβεστικού Σώματος, το εναγόμενο Ελληνικό Δημόσιο σημειώνει ότι αφενός αυτά δεν μπορούσαν λόγω του βυθίσματός τους, της μορφολογίας των ακτών και των συνθηκών που επικρατούσαν να προσεγγίσουν για απευθείας απεγκλωβισμό και διάσωση όσων είχαν καταφύγει στις ακτές, αφετέρου δε προκειμένου να προσεγγίσουν την Ραφήνα και την ακτή της Νέας Μάκρης από το 5ο Λιμενικό Σταθμό Πειραιά, όπου βρίσκονταν, θα χρειάζονταν μεγάλο χρονικό διάστημα. Σε κάθε περίπτωση, το εναγόμενο Ελληνικό Δημόσιο διατείνεται ότι μεταξύ των πράξεων και παραλείψεων που αποδίδονται στα κρατικά όργανα και της ένδικης ζημίας δεν υφίσταται αιτιώδης σύνδεσμος. Και τούτο διότι η ένταση της πυρκαγιάς ήταν τέτοια ώστε να τη καθιστά περιστατικό ανωτέρας βίας, το οποίο δεν θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί με οποιαδήποτε μέτρα εξαιρετικής επιμέλειας και σύνεσης. Συγκεκριμένα, υποστηρίζει ότι την ίδια μέρα εκδηλώθηκαν σε όλη την Επικράτεια συνολικά 14 πυρκαγιές από τις οποίες εξαιρετικά επικίνδυνες ήταν: α) η πυρκαγιά στην Κινέττα, κατά την οποία απειλήθηκαν άνθρωποι και οικισμοί, β) η πυρκαγιά στην περιοχή Σουσάκη Αγίων Θεοδώρων στις 16.33, κατά την οποία απειλήθηκαν τα διυλιστήρια και γ) η ένδικη πυρκαγιά που πήρε αμέσως τεράστιες διαστάσεις με ύψος φλόγας 3,5 μέτρων, με θερμική ένταση μετώπου έως 23.902,9 kW/m και με ταχύτητα εξάπλωσης μέχρι και 59 μέτρα το λεπτό. Λόγω δε των προρρηθεισών καιρικών συνθηκών η επιχειρησιακή αποτελεσματικότητα των εναέριων μέσων εκμηδενίστηκε λόγω της αδυναμίας τροφοδότησης με νερό από τη θάλασσα εξαιτίας των ανέμων, της ατμοσφαιρικής αστάθειας και των αναταράξεων. Τέλος, το Ελληνικό Δημόσιο υποστηρίζει ότι ουδεμία πράξη ή παράλειψη των οργάνων της ΕΛ.ΑΣ. και του Λιμενικού Σώματος έλαβε χώρα.
19. Επειδή, εξάλλου, η δεύτερη εναγόμενη Περιφέρεια Αττικής, με την …/5.1.2023 έκθεση απόψεων και το παραδεκτώς κατατεθέν από 28.9.2023 υπόμνημά της, ζητεί την απόρριψη της κρινόμενης αγωγής, αποκρούοντας τις αποδιδόμενες σε αυτήν παρανομίες. Κατ’ αρχάς, προβάλλει ότι ο Γενικός Γραμματέας Πολιτικής Προστασίας ήταν αρμόδιος να χαρακτηρίσει την πυρκαγιά, ως περιφερειακή καταστροφή μεγάλης έντασης, και να κηρύξει την πληγείσα περιοχή της Ανατολικής Αττικής σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης πολιτικής προστασίας, όπως και έγινε την επόμενη ημέρα, ενώ η ίδια, παρόλο που στερούνταν σχετικής αρμοδιότητας, εντούτοις, υπέβαλε, προς την ως άνω Υπηρεσία σχετικό προς τούτο αίτημα (σχετ. το …/23.7.2018 έγγραφο). Περαιτέρω, υποστηρίζει ότι το Σ.Ο.Π.Π. είχε συγκληθεί από το μήνα Απρίλιο του έτους 2018, με σκοπό να καταστρώσει σχέδιο αντιμετώπισης των κινδύνων από δασικές πυρκαγιές, ενώ συγκλήθηκε και την ίδια ημέρα της ένδικης πυρκαγιάς από την Περιφερειάρχη Αττικής και περί ώρα 20:30, με θέμα την αντιμετώπιση και το συντονισμό της κατάστασης που επικρατούσε εξαιτίας της πυρκαγιάς. Ωστόσο, κατά τη συνεδρίαση, το ως άνω όργανο δεν είχε σαφή εικόνα για τα ακριβή όρια της περιοχής που θα χρειαζόταν να υλοποιηθεί δράση οργανωμένης απομάκρυνσης πολιτών που βρίσκονταν σε κίνδυνο, ούτε είχε υπάρξει οποιαδήποτε σχετική πληροφορία από το Π.Σ., λόγω δε απουσίας εκπροσώπου του σώματος αυτού δεν μπορούσε να εκτιμηθεί η κατάσταση. Προσέτι, δεν είχε υπάρξει ενημέρωση από τη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας για την αξιολόγηση της κατάστασης και το χαρακτηρισμό της καταστροφής, ενώ ήταν σε εξέλιξη συνεδρίαση του Κ.Σ.Ο. Εξάλλου, κατά τους ισχυρισμούς της εναγόμενης, η Περιφερειάρχης Αττικής είχε μεταβεί στο Ε.Σ.Κ.Ε., από ώρα 19:00, προκειμένου να ενημερωθεί για την εξέλιξη της πυρκαγιάς στην Ανατολική Αττική, δεδομένου ότι, μέχρι την ώρα αυτή, δεν είχε καμία συγκεκριμένη πληροφόρηση από τον καθ’ ύλην αρμόδιο φορέα, δηλαδή το Γ.Γ.Π.Π. ή/και το επιχειρησιακό του όργανο, την Πυροσβεστική Υπηρεσία. Ακολούθως ισχυρίζεται ότι για την αντιμετώπιση της επίμαχης κατάστασης έκτακτης ανάγκης, έπρεπε να είχε συγκληθεί το Κ.Σ.Ο.Π.Π. και όχι το Σ.Ο.Π.Π., σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 5 παρ. 4 περ. γ΄ και ε΄ του Ν 3013/2002 και το 3752/25.05.2018 «Σχέδιο Δράσεων Πολιτικής Προστασίας, για την αντιμετώπιση κινδύνων λόγω δασικών πυρκαγιών» της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας για το έτος 2018, προς τούτο δε, η Περιφερειάρχης απέστειλε στο Γενικό Γραμματέα Πολιτικής Προστασίας το …/23.7.2018 έγγραφο, με θέμα «Σύγκληση Κεντρικού Συντονιστικού Οργάνου Πολιτικής Προστασίας (Κ.Σ.Ο.Π.Π.)», ζητώντας την άμεση σύγκλησή του. Ωστόσο, το Κ.Σ.Ο.Π.Π. συνεκλήθη, με μεγάλη καθυστέρηση, γεγονός που, πάντως, αποδεικνύει ότι η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας, εκτιμώντας, έστω καθυστερημένα την κατάσταση, διαπίστωσε ότι η πυρκαγιά, λόγω της έντασής της, υπαγόταν στη δική της σφαίρα ευθύνης. Περαιτέρω, όσον αφορά στη μη λήψη του μέτρου της προληπτικής οργανωμένης απομάκρυνσης των κατοίκων, η εναγόμενη διατείνεται ότι, σύμφωνα με το 3752/25.5.2018 «Σχέδιο Δράσεων Πολιτικής Προστασίας για την αντιμετώπιση κινδύνων λόγω δασικών πυρκαγιών» και την ισχύουσα νομοθεσία, το ως άνω μέτρο αποτελεί μέτρο προαιρετικού χαρακτήρα, ενώ εφαρμόζεται σε περιοχές, όπου ο κίνδυνος παραμονής των πολιτών στους οικισμούς είναι μεγαλύτερος από τον κίνδυνο μετακίνησής τους σε ασφαλή χώρο. Εξάλλου, σύμφωνα με το άρθρο 6 παρ. 5 περ. στ΄ του Ν 3013/2002 και την παράγραφο 5.13.1. του ως άνω Σχεδίου Δράσεων Πολιτικής Προστασίας, καθώς και το από έτους 2018 Μνημόνιο Οργανωμένης Προληπτικής Απομάκρυνσης Πολιτών, το μέτρο της οργανωμένης απομάκρυνσης των πολιτών λαμβάνει ο Δήμαρχος ή ο Περιφερειάρχης ή ο Γενικός Γραμματέας Πολιτικής Προστασίας, πάντοτε, όμως, με βασικό προαπαιτούμενο την προηγούμενη εισήγηση από τον εκάστοτε επικεφαλής Αξιωματικό της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας, ο οποίος είναι ο μόνος αρμόδιος να εισηγηθεί το σχετικό μέτρο στις περιπτώσεις των δασικών πυρκαγιών και ο οποίος ενεργεί σε τοπικό επίπεδο, ως συντονιστής του πυροσβεστικού έργου, έχοντας την ευθύνη περιορισμού των επιπτώσεων από την εξέλιξη της καταστροφής σε τοπικό επίπεδο. Εν προκειμένω, ωστόσο, ουδέποτε περιήλθε στην εναγομένη Περιφέρεια σχετική εισήγηση από τον επικεφαλής του ΠΣ. Επιπροσθέτως, διατείνεται ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση διενεργήθηκε «επιχείρηση διάσωσης», την ευθύνη της οποίας είχε στον χερσαίο χώρο, εξ ολοκλήρου, το Πυροσβεστικό Σώμα, σύμφωνα με το άρθρο 1 περ. β΄ του Ν 3511/2006. Συναφώς, επικαλείται ότι μερίμνησε για την εκτέλεση προγραμμάτων μείωσης του κινδύνου εκδήλωσης πυρκαγιάς, με την προληπτική απομάκρυνση, μέσω εργασιών καθαρισμού, μέρους της βλάστησης στις περιοχές αρμοδιότητάς της. Επιπλέον, όσον αφορά στον καθαρισμό της βλάστησης, κατά μήκος του οδικού δικτύου στην Ανατολική Αττική, υποστηρίζει ότι είχε προβεί στις απαιτούμενες ενέργειες, συνάπτοντας κατά τα έτη 2015-2018 πολλές συμβάσεις με ιδιωτικές επιχειρήσεις, προκειμένου να προβούν σε εργασίες συντήρησης του οδοστρώματος και των επ’ αυτού νησίδων, καθώς και σε εργασίες αποψίλωσης και καθαρισμού της φυτικής βλάστησης επί του οδικού δικτύου αρμοδιότητάς της (βλ. ενδεικτικά τις εξής προσκομιζόμενες συμβάσεις: την από 16.1.2017 σύμβαση με την κοινοπραξία «… ΑΤΕ - … ΑΤΕ», την 96/9.8.2017 σύμβαση με την εταιρεία «… & ΣΙΑ Ε.Ε» και την …/19.7.2018 σύμβαση με την επιχείρηση «..»). Επίσης, η εναγόμενη Περιφέρεια ισχυρίζεται ότι το τμήμα της Λεωφόρου Μαραθώνος, το οποίο διαπέρασε η πυρκαγιά, διαθέτει τσιμεντένιες νησίδες με διαχωριστικό μεταλλικό στηθαίο ασφαλείας και μόνο στις διασταυρώσεις με κόμβους, όπου υφίσταται φωτεινή σηματοδότηση, υπάρχουν συνολικά οκτώ μικρές νησίδες, με μεταλλικό στηθαίο ασφαλείας, μήκους από είκοσι έως πενήντα μέτρα, οι οποίες είναι φυτεμένες με χαμηλή βλάστηση από πικροδάφνες, που δεν μπορούν να συνδεθούν με την επέκταση της πυρκαγιάς. Άλλωστε, υποστηρίζει ότι προέβαινε σε τακτικούς καθαρισμούς των δρόμων και των οδών, με ίδια μέσα. Ακολούθως, σημειώνει ότι η ενημέρωση για τον κίνδυνο εκδήλωσης πυρκαγιάς, για τη λήψη μέτρων αυτοπροστασίας και για την ανάγκη εκκένωσης της περιοχής, είναι αρμοδιότητα της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας, κατ’ άρθρο 6 παρ. 1, παρ. 5 περ. β΄ και παρ. 6 του Ν 3013/2002 και όχι των υπηρεσιών αυτής, παρόλα αυτά όμως, υποστηρίζει ότι, κατά το διάστημα πριν από την εκδήλωση της πυρκαγιάς, είχε μεριμνήσει για την ενημέρωση των πολιτών, μέσω ανακοινώσεων και οδηγιών αυτοπροστασίας στο διαδικτυακό της ιστότοπο, μέσω τηλεοπτικών μηνυμάτων, καθώς και της διανομής Έντυπου υλικού προς τους κατοίκους. Ειδικώς δε, όσον αφορά στην Περιφερειακή Ενότητα της Ανατολικής Αττικής, ισχυρίζεται ότι ο Αντιπεριφερειάρχης και Πρόεδρος του Σ.Ο.Π.Π. είχε εκδώσει την 130679/238/5.7.2018 απόφαση, με την οποία αποφασίστηκε η εφαρμογή του μέτρου της προληπτικής απαγόρευσης κυκλοφορίας οχημάτων και παραμονής εκδρομέων σε εθνικούς δρυμούς, δάση και ευπαθείς περιοχές σε συγκεκριμένους δρόμους, για τις ημέρες εκείνες που ο «Χάρτης Πρόβλεψης Κινδύνου Πυρκαγιάς» της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας αναφέρει πρόβλεψη κατηγορίας κινδύνου 4: Πολύ Υψηλή και 5: Κατάσταση Συναγερμού, με την επισήμανση ότι η απαγόρευση αφορά στην ημέρα της πρόβλεψης. Επιπλέον, στο πλαίσιο ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού, η εναγομένη Περιφέρεια αναφέρει ότι: α) στις 22.7.2018 ανήρτησε στην ιστοσελίδα της ανακοίνωση με οδηγίες αυτοπροστασίας, η οποία, μετά από ενημέρωση του Γραφείου Τύπου της, αναδημοσιεύθηκε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσής της (facebook, twitter), β) στις 23.7.2018 ενεργοποιήθηκαν οι πινακίδες μεταβλητών μηνυμάτων, που υπάρχουν σε οδούς αρμοδιότητάς της, με σχετική ενημέρωση για τον υψηλό κίνδυνο πυρκαγιάς, ενώ την ίδια ημέρα δημοσιοποιήθηκαν και σχετικές αποφάσεις των Αντιπεριφερειαρχών, για την απαγόρευση της κυκλοφορίας στους Εθνικούς Δρυμούς, δάση και περιοχές ειδικής προστασίας της κάθε Περιφερειακής Ενότητας, καθ’ όλο το εικοσιτετράωρο και όσο διαρκούσε ο κίνδυνος, καθώς και γ) εκδόθηκαν ανακοινώσεις, απευθυνόμενες προς αγρότες, κτηνοτρόφους και μελισσοκόμους, για αποφυγή ενεργειών πρόκλησης πυρκαγιάς από αμέλεια, οφειλόμενη σε εργασίες στην ύπαιθρο. Με βάση τις ανωτέρω συντονισμένες ενέργειές της, η εναγόμενη υποστηρίζει ότι τήρησε τα ιδιαίτερα καθήκοντα και τις υποχρεώσεις της, όπως προκύπτουν από τις νομοθετικές διατάξεις και τα διδάγματα της κοινής πείρας, με αποτέλεσμα να μην στοιχειοθετείται, σε βάρος των οργάνων της, παρανομία, σε κάθε δε περίπτωση, σημειώνει, ότι δεν υφίσταται αιτιώδης σύνδεσμος μεταξύ των πράξεων και παραλείψεων των τελευταίων και της ζημίας των εναγόντων.
20. Επειδή, περαιτέρω, ο εναγόμενος Δήμος Μαραθώνα, με την …/18.1.2022 έκθεση απόψεων και το κατατεθέν στις 27.9.2023 υπόμνημά του, ζητεί την απόρριψη της κρινόμενης αγωγής. Κατ’ αρχάς υποστηρίζει ότι ενήργησε, λαμβάνοντας μέτρα πολιτικής προστασίας και στα τρία χρονικά σημεία που αφορούσαν στην εκδήλωση της πυρκαγιάς, ήτοι έλαβε προληπτικά μέτρα για την ελαχιστοποίηση της εκδήλωσής της, μερίμνησε για την ετοιμότητα του ανθρώπινου δυναμικού και των μέσων για την αντιμετώπισή της και έλαβε κατασταλτικά μέτρα προς υποστήριξη του έργου του ΠΣ. Περαιτέρω, ισχυρίζεται ότι αμέσως πριν την εκδήλωση της πυρκαγιάς ήταν σε απόλυτη ετοιμότητα να εφαρμόσει το Επιχειρησιακό Σχέδιο Πολιτικής Προστασίας του Δήμου, καθόσον οι υπάλληλοί του ήταν σε θέση ετοιμότητας και όλα τα μέσα διαθέσιμα, προκειμένου να ταχθούν στις υπηρεσίες του αρμόδιου για την κατάσβεση της πυρκαγιάς φορέα. Παρόλα αυτά, κατά την εξέλιξη του φαινομένου, δεν κατέστη δυνατό να ενημερωθούν τα όργανά του από το ΠΣ, για λόγους που δεν ανάγονται στη σφαίρα ευθύνης του. Ωσαύτως, διατείνεται ότι η υποχρέωση ενημέρωσης των κατοίκων για τον υψηλό κίνδυνο εμφάνισης πυρκαγιάς, κατά την προηγούμενη ημέρα, ανήκει στη ΓΓΠΠ, ενώ η υποχρέωση ενημέρωσης για την εξέλιξη της πυρκαγιάς, κατά την ημέρα εκδήλωσής της, ανήκε στο ΠΣ, το οποίο ενεργούσε σε τοπικό επίπεδο για την κατάσβεσή της. Άλλωστε, και υπό την εκδοχή ότι ο ίδιος ο Δήμος ήταν αρμόδιος για την κατά τα ως άνω ενημέρωση, τούτο ήταν αδύνατο στη συγκεκριμένη περίπτωση, καθώς ουδέποτε έλαβε επίσημη ενημέρωση από τα αρμόδια όργανα για την πορεία της πυρκαγιάς. Ακολούθως, υποστηρίζει ότι η ενημέρωση και επικοινωνία με τους υπόλοιπους εμπλεκόμενους στην πολιτική προστασία φορείς (Πυροσβεστική, ΕΛ.ΑΣ.) που συμμετέχουν στο Συντονιστικό Τοπικό Όργανο, δεν ήταν εφικτή, ενώ η εκδήλωση της πυρκαγιάς ουδέποτε ανακοινώθηκε σε αυτόν, επισήμως, και, επομένως, δεν αποτελεί παράνομη παράλειψη, εκ μέρους του, η μη Σύγκληση του Σ.Τ.Ο. Ακόμη, ισχυρίζεται ότι προέβη πριν από την έναρξη της αντιπυρικής περιόδου σε εντατικές εργασίες καθαρισμού της βλάστησης, αποψίλωση και απομάκρυνση ξηρής φυτικής βιομάζας, αποκλάδωσης των δέντρων και απομάκρυνσης της καύσιμης ύλης (ξερά χόρτα, φρύγανα, φυλλόστρωμα κ.λπ.), γεγονός που αποδεικνύεται, κατά τα προβαλλόμενα, από τα αναφερόμενα στην έκθεση απόψεών του έγγραφα. Περαιτέρω, συγκάλεσε από την έναρξη της αντιπυρικής περιόδου 2018 το Σ.Τ.Ο., προκειμένου να καταστεί δυνατή η κατάστρωση προγραμμάτων πρόληψης και ετοιμότητας για τις ημέρες που ο δείκτης επικινδυνότητας θα είναι υψηλός και η διασφάλιση της επικοινωνίας μεταξύ των φορέων. Τέλος, υπογραμμίζει ότι η ένδικη πυρκαγιά ήταν ένα πρωτοφανές ακραίο φυσικό φαινόμενο, το οποίο δεν μπορούσε να τεθεί υπό έλεγχο και, ως εκ τούτου, παρόλο που οι αρμόδιες υπηρεσίες του είχαν λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα και είχαν προβεί σε όλες τις επαρκείς για την πολιτική προστασία προπαρασκευαστικές δράσεις για την ετοιμότητα και διαθεσιμότητα του ανθρώπινου δυναμικού και μέσων για την αντιμετώπιση της πυρκαγιάς, υπό τις πυρο-μετεωρολογικές συνθήκες που επικράτησαν, η πυρκαγιά της 23ης.7.2018, με ακραία συμπεριφορά πυρός και πολυπαραγοντική εξέλιξη, ήταν αναπότρεπτη και αδύνατον να προβλεφθεί. Με τα δεδομένα αυτά, καταλήγει ότι ακόμα και εάν ήθελε κριθεί ότι προέβη σε κάποια παράλειψη, αυτή δεν μπορεί να συνδεθεί, αιτιωδώς, με τη ζημία των εναγόντων.
21. Επειδή, τέλος, ο εναγόμενος Δήμος Ραφήνας – Πικερμίου με την από 2.2.2023 έκθεση απόψεών του, ζητά την απόρριψη της αγωγής, προβάλλοντας ότι έπραξε ό,τι ήταν δυνατόν για την αντιμετώπιση της πυρκαγιάς και επομένως, δεν συντρέχει παράνομη συμπεριφορά εκ μέρους των οργάνων του που να συνδέεται αιτιωδώς με την πρόκληση ζημίας στους ενάγοντες, ενώ, εν προκειμένω, συνέτρεξε και ανωτέρα βία. Για τον σκοπό αυτόν προβάλλει, μεταξύ άλλων, ότι το Δικαστήριο δεσμεύεται από το 1368/2022 βούλευμα του Συμβουλίου Πλημμελειοδικών κατά το απαλλακτικό για τον Δήμαρχο και Αντιδήμαρχό του μέρος του, καθώς και ότι μόνο το 4% του Ματιού ανήκει στον Δήμο.
22. Επειδή, η πολιτική προστασία της Χώρας αποβλέπει στην προστασία της ζωής, υγείας και περιουσίας των πολιτών από φυσικές, ακόμα και ταχείας εξέλιξης, καταστροφές, που προκαλούν καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης. Στο πλαίσιο αυτό, η ΓΓΠΠ είναι αρμόδια, μεταξύ άλλων, για το σχεδιασμό και την οργάνωση της δράσης όλων των εμπλεκόμενων υπηρεσιών, αναφορικά με την εκτίμηση και πρόληψη του κινδύνου εκδήλωσης πυρκαγιάς, καθώς και για το συντονισμό του έργου και της δράσης όλων των φορέων, με κύριο επιχειρηματικό βραχίονα το Πυροσβεστικό Σώμα, για την αντιμετώπιση του φαινομένου μετά από την εκδήλωσή του (άρθρα 1 παρ. 2 περ. β΄, 2 παρ. 3 και 4 περ. β΄ υποπερ. ii, 4 παρ. 2 περ. β΄, 5 παρ. 4 περ. α΄ και γ΄, 6 παρ. 2 περ. γ΄ και ζ΄, και 8 παρ. 1 περ. ε΄ και ζ΄ του ν. 3013/2002). Εξάλλου, το εν λόγω Σώμα έχει ως αποστολή, μεταξύ άλλων, την προστασία της ζωής και της περιουσίας των πολιτών από τους κινδύνους των πυρκαγιών, την ευθύνη για τον επιχειρησιακό σχεδιασμό και το συντονισμό, για την καταστολή των πυρκαγιών, την παροχή συνδρομής για τη διάσωση των ατόμων και των υλικών αγαθών που απειλούνται από αυτές. Προς το σκοπό δε της διάσωσης των πολιτών από τον κίνδυνο της πυρκαγιάς, τα αρμόδια όργανα υποχρεούνται να λαμβάνουν κατάλληλα προληπτικά και κατασταλτικά μέτρα, η επιλογή των οποίων ανήκει στη διακριτική τους ευχέρεια, ελεγχόμενη μόνο, ως προς την κακή χρήση της ή την κατάχρηση εξουσίας (πρβλ. ΣτΕ 1783/2022, 1967/2021, 1491/2010, 1677/2008). Μεταξύ των μέτρων αυτών περιλαμβάνονται τόσο η οργανωμένη προληπτική απομάκρυνση των πολιτών από την πληττόμενη περιοχή (άρθρο 6 παρ.5 στ του Ν 3013/2002), για την οποία απαιτείται η προηγούμενη σχετική εισήγηση του διευθύνοντος το κατασβεστικό έργο αρμόδιου πυροσβεστικού οργάνου (άρθρο 6 παρ.5 στ του Ν 3013/2002 σε συνδυασμό με το άρθρο 44 του ΠΔ 210/1992), όσο και η ειδική, συγκεκριμένη και πρόσφορη, κατά περίπτωση, ενημέρωση των ανθρώπων που βρίσκονται σε κίνδυνο (άρθρα 5 παρ. 4δ, 6 παρ.1 και 6 παρ.6 του Ν 3013/2002), προς τον σκοπό της εν γένει προστασίας τους και τελικώς διάσωσής τους από τον ταχέως εξελισσόμενο κίνδυνο πυρκαγιάς.
23. Επειδή, εν προκειμένω, τα όργανα του ΠΣ ήταν αρμόδια για το συντονισμό της επιχείρησης κατάσβεσης της ένδικης πυρκαγιάς, αρχής γενομένης από το σημείο που, αρχικώς, εκδηλώθηκε, ήτοι στο Νταού Πεντέλης. Ωστόσο, μολονότι από την προηγούμενη ημέρα είχαν ενημερωθεί για τον Χάρτη πρόβλεψης κινδύνου πυρκαγιάς, ο οποίος κατέτασσε την Ανατολική Αττική στην κατηγορία πολύ υψηλού κινδύνου, δεν επέδειξαν την απαιτούμενη ετοιμότητα για την αντιμετώπισή της. Συγκεκριμένα, όπως προκύπτει από τα δεδομένα του πληροφοριακού συστήματος της πυροσβεστικής υπηρεσίας «ENGAGE», αναφορικά με την κίνηση των πυροσβεστικών οχημάτων, τα ως άνω όργανα είχαν απομακρύνει από τις θέσεις τους τρία υδροφόρα πυροσβεστικά οχήματα, μεγάλης κατασβεστικής δύναμης, τα οποία ήταν σταθμευμένα σε απόσταση περίπου 4 χλμ. από το αρχικό σημείο εκδήλωσης της πυρκαγιάς, προκειμένου να μεταβούν στην πυρκαγιά στην Κινέτα. Αν δεν είχαν απομακρυνθεί τα τελευταία, τότε τα οχήματα αυτά θα περιπολούσαν σε κοντινή απόσταση από την αρχική εστία της πυρκαγιάς και θα κατέφθαναν εντός περίπου πέντε λεπτών από το χρόνο της αναγγελίας στο σημείο εκδήλωσής της. Με τον τρόπο αυτό, θα εξασφαλιζόταν σε μεγάλο βαθμό η θέση αυτής σε έλεγχο και η μη περαιτέρω εξάπλωσή της, ενώ, με την άφιξη και των λοιπών δυνάμεων, ενδεχομένως, η πυρκαγιά να κατασβηνόταν, πριν λάβει ανεξέλεγκτες διαστάσεις (σχετ. η από 24.9.2018 έκθεση προκαταρκτικής πραγματογνωμοσύνης του ... - σελ. 19). Η αντικατάσταση των ως άνω οχημάτων από εθελοντικά οχήματα δεν ήταν αποτελεσματική, δεδομένου ότι οι εθελοντές δεν διέθεταν την εξειδίκευση του προσωπικού του ΠΣ, το οποίο μπορούσαν μόνο να συνδράμουν επικουρικώς, απορριπτομένου, ως αβασίμου, του περί αντιθέτου ισχυρισμού του εναγόμενου Ελληνικού Δημοσίου. Συναφώς, στο σημείο της αρχικής εστίας δεν κατέφθασε, εντός ευλόγου χρόνου, επαρκής Αριθμός πυροσβεστικών οχημάτων, με κατασβεστική δυνατότητα, παρόλο που αυτό ήταν επιβεβλημένο, έτσι ώστε να αυξηθούν οι πιθανότητες ελέγχου της πυρκαγιάς. Αναλυτικότερα, η πρώτη επέμβαση έγινε από ένα μόλις υδροφόρο όχημα του ΠΣ, το οποίο αφίχθη στο σημείο δεκαπέντε λεπτά μετά από την αναγγελία της πυρκαγιάς, ενώ από τα πρώτα επτά οχήματα που έφθασαν στην αρχική εστία, μόνο τα τρία διέθεταν κατασβεστική ικανότητα. Περαιτέρω, από την αναγγελία της πυρκαγιάς έως περί ώρα 19:00, όταν δηλαδή η πυρκαγιά είχε φτάσει στη θάλασσα, επιχείρησαν, συνολικώς, δεκαοκτώ πυροσβεστικά οχήματα, εκ των οποίων μόνο τα εννέα ήταν υδροφόρα και από αυτά, μόνο τα πέντε είχαν κινητοποιηθεί και βρίσκονταν στην ευρύτερη περιοχή του τόπου του συμβάντος έως τις 17:30, ήτοι κατά το χρόνο που η πυρκαγιά διασπάσθηκε σε δύο μέτωπα και άρχισε η κατάβασή της προς το Νέο Βουτζά και το Μάτι. Εκ των ανωτέρω ουσιαστικών παραδοχών προκύπτει ότι η επέμβαση των επίγειων δυνάμεων για την καταστολή της πυρκαγιάς έλαβε χώρα με καθυστέρηση, και σε κάθε περίπτωση, ήταν και ανεπαρκής. Επιπλέον, τα όργανα του Π.Σ. και συγκεκριμένα του Ε.Σ.Κ.Ε. (άρθρο 68 παρ. 4 περ. β του Ν 4249/2014), αν και ήταν αρμόδια για την επιχειρησιακή διαχείριση των υφιστάμενων εναερίων μέσων, τα οποία όφειλαν να κινητοποιήσουν αμέσως για την καταστολή της πυρκαγιάς, δεν μερίμνησαν για την ορθή εν γένει αξιοποίησή τους, είτε παραλείποντας να δώσουν εντολή επιχείρησης σε κάποια από αυτά είτε καθυστερώντας να δώσουν τέτοια εντολή σε άλλα. Ειδικότερα, αν και από το χρόνο της αναγγελίας της πυρκαγιάς στο Ε.Σ.Κ.Ε. (16:41) και την ολιγόλεπτη καθυστέρηση μέχρι η πληροφορία να διαβιβαστεί στα στελέχη της ηγεσίας του, η πρώτη εντολή για επιχείρηση στο Νταού Πεντέλης, δόθηκε σχετικά αμέσως (16:50), ωστόσο από ώρα 17:10 έως ώρα 18:10, όταν, δηλαδή, η πυρκαγιά κινούνταν με ταχύτητα από το Νταού Πεντέλης, διένυε τη δύσβατη περιοχή της Ιεράς Μονής Παντοκράτορος και κατέκαιγε τον οικισμό του Νέου Βουτζά, το μοναδικό πτητικό μέσο που επιχειρούσε στην περιοχή για εναέρια κατάσβεση επί του πύρινου μετώπου ήταν το ελικόπτερο ERICSSON S 64 (154), καθώς και το ελικόπτερο «ΦΛΟΓΑ 1», το οποίο, όμως, χρησιμοποιήθηκε, ως συντονιστικό, και μάλιστα μόνο από ώρα 17:12 έως 17:30. Περαιτέρω, παρόλο που το πρώτο ως άνω ελικόπτερο, που επιχείρησε στην περιοχή, είχε δώσει από ώρα 17:30 σαφή εικόνα, τόσο για την κατεύθυνση της πυρκαγιάς προς τους οικισμούς στο Μάτι και τη Ραφήνα, όσο και για το ότι η πυρκαγιά επρόκειτο να απειλήσει σπίτια, η δεύτερη εντολή για απογείωση εναερίων μέσων για το Νταού Πεντέλης δόθηκε, όχι αμέσως, αλλά τριάντα λεπτά αργότερα (17:20), αφορούσε δε σε τρία αεροσκάφη της Πολεμικής Αεροπορίας, τα οποία, όμως, προκειμένου να τεθούν σε ετοιμότητα, χρειάζονταν τουλάχιστον είκοσι λεπτά. Εξάλλου, από ώρα 18:20 έως ώρα 18:45, δεν επιχείρησε κανένα ελικόπτερο στην περιοχή, καθ’ ο χρόνο μάλιστα το πύρινο μέτωπο περνούσε τη Λεωφόρο Μαραθώνος προς το Μάτι, ενώ από ώρα 18:40, όταν έφτασε στην ευρύτερη περιοχή του Νταού Πεντέλης το ελικόπτερο τύπου ERICSSON (S- 64 189 AC ELF), έως και τις 20:00, όταν έφτασε το ελικόπτερο τύπου ERICSSON (S-64 Ν 218 AC ELF ENA), ήτοι για διάστημα μίας ώρας και δεκαπέντε λεπτών, επιχειρούσε μόνο ένα ελικόπτερο του συγκεκριμένου τύπου, το οποίο ήταν υψηλών προδιαγραφών, με δυνατότητα ευθειών βολών επί των εστιών της πυρκαγιάς. Να σημειωθεί επιπλέον, ότι τα δύο ως άνω ελικόπτερα επιχείρησαν, παράλληλα, μόνο από ώρα 20:00 έως 20:45, ήτοι σε χρόνο που η φωτιά είχε σχεδόν αυτοκατασβεστεί, έχοντας κατακαύσει το σύνολο σχεδόν της καύσιμης ύλης που συνάντησε στο πέρασμά της. Επιπλέον, το ελικόπτερο ERICSSON (S-64 189), το οποίο επιχειρούσε στην Κινέτα μέχρι ώρα 17:40 και έλαβε εντολή για το Νταού Πεντέλης περί ώρα 18:12, θα μπορούσε να λάβει νωρίτερα εντολή εκτροπής, λαμβανομένου υπόψη και ότι η πυρκαγιά δεν είχε απειλήσει ανθρώπους ή τα διυλιστήρια ή κατοικίες, ώστε να φτάσει στο σημείο πριν η πυρκαγιά περάσει τη Λεωφόρο Μαραθώνος και εξαπλωθεί στο Μάτι. Εξάλλου, κατά το χρόνο που αφίχθησαν στην περιοχή τα δύο Canadair CL - 415 (2052 και 2054), περί ώρα 18:10, ήτοι με μεγάλη καθυστέρηση, οι πιθανότητες να καταφέρουν να επέμβουν αποτελεσματικά, με ρίψεις νερού, ήταν ελάχιστες, δεδομένων των καιρικών συνθηκών, που καθιστούσαν πολύ πιθανό τον κίνδυνο παρουσίασης βλάβης, όπως συνέβη με το CL -415 (2056). Επίσης, το ελικόπτερο του πυροσβεστικού σώματος super puma με κωδικό κλήσης ΦΛΟΓΑ 10, το οποίο είχε προσγειωθεί στο αεροδρόμιο της Πάχης Μεγάρων, από ώρα 17:19, το οποίο έλαβε εντολή απογείωσης για το Νταού Πεντέλης περί ώρα 18:30, θα μπορούσε να βρίσκεται στο σημείο πολύ πριν τις 19:10, προτού, δηλαδή, η πυρκαγιά εξαπλωθεί μέχρι την ακτογραμμή στο Μάτι. Αντιστοίχως, το ελικόπτερο ERICSSON (S-64 218), το οποίο είχε προσγειωθεί στο αεροδρόμιο της Ελευσίνας από ώρα 17:00, έλαβε, καθυστερημένα, το πρώτον, εντολή για απογείωση περί ώρα 19:29, δηλαδή σε χρόνο που η πυρκαγιά είχε, ήδη, εξαπλωθεί στο Μάτι και στο Κόκκινο Λιμανάκι. Επιπροσθέτως, από τα πέντε ελικόπτερα της Υ.Ε.Μ.Π.Σ. επιχείρησε στην περιοχή Νταού - Μάτι μόνο ένα, το «Φλόγα 1» και μόνο, ως συντονιστικό, όπως προαναφέρθηκε, ενώ, κατά το κρίσιμο χρονικό διάστημα από ώρα 17:30 έως 19:00, δεν υπήρχε εναέριος συντονισμός στην περιοχή. Εξάλλου, τα αρμόδια όργανα του ΠΣ δεν μερίμνησαν, ως όφειλαν, για την επιχειρησιακή ετοιμότητα και αξιοποίηση άλλων δύο Ε/Π του Π.Σ., τύπου BK 117 C1, με κωδικό κλήσης «ΦΛΟΓΑ 2» και «ΦΛΟΓΑ 3», αντιστοίχως, τα οποία μπορούσαν να λειτουργήσουν και ως συντονιστικά και ως κατασβεστικά, προκειμένου να αντικαταστήσουν άμεσα το συντονιστικό Ε/Π, τύπου BK 117 C1, με κωδικό κλήσης «ΦΛΟΓΑ 1», όταν αποχώρησε από τον τόπο της πυρκαγιάς. Τούτο δε, παρόλο που ήταν κομβικής σημασίας η συνεχής παρουσία συντονιστικού ελικοπτέρου στην περιοχή, τόσο για την παροχή αξιόπιστων και λεπτομερών πληροφοριών στην ηγεσία του πυροσβεστικού σώματος και του Ε.Σ.Κ.Ε., προκειμένου να υπάρχει σαφής εικόνα της κατάστασης και να δίδονται οι δέουσες επιχειρησιακές εντολές, όσο και για τον επιβεβλημένο επιχειρησιακά εναέριο συντονισμό των επίγειων πυροσβεστικών δυνάμεων (ιδιαίτερα λόγω του έντονου ανάγλυφου της ευρύτερης περιοχής), δοθέντος μάλιστα ότι, κατά τον χρόνο αποχώρησης του συντονιστικού Ε/Π τύπου BK 117 C1, με κωδικό κλήσης «ΦΛΟΓΑ 1», το αρχικό μέτωπο της πυρκαγιάς στην περιοχή Νταού Πεντέλης είχε, ήδη, διασπαστεί σε άλλα δύο επικίνδυνα μέτωπα, τα οποία εισέρχονταν, πλέον, σε οικιστικούς ιστούς και απειλούσαν άμεσα την ζωή και τη σωματική ακεραιότητα των κατοίκων και επισκεπτών τους. Άλλωστε, πέραν της ως άνω, εν γένει, προβληματικής διαχείρισης των εναερίων μέσων, τα αρμόδια όργανα του Π.Σ., αν και είχαν σαφή εικόνα των διαστάσεων και της πορείας της πυρκαγιάς, και ενώ το ελικόπτερο ERICSSON (S- 64 N 194 AC ΑDR), το οποίο είχε λάβει εντολή να μεταβεί στο Νταού Πεντέλης, περί ώρα 17:37, έφθανε στην περιοχή περί ώρα 17:55, εκείνη τη στιγμή και ενώ η πυρκαγιά μαινόταν στον οικισμό Νέου Βουτζά, έδωσαν εντολή εκτροπής του για το Καλαμάκι, λόγω της πυρκαγιάς στα διυλιστήρια. Με την απόφαση αυτή - που έλαβε χώρα ενώ τα αρμόδια όργανα γνώριζαν ότι η πυρκαγιά στα διυλιστήρια, με βάση το μέγεθός της, δεν έχρηζε της επέμβασης εναερίων μέσων, μιας και ήταν έρπουσα σε θάμνους και ελεγχόμενη, ώστε να αντιμετωπίζεται, επαρκώς, από τις επίγειες πυροσβεστικές δυνάμεις, σε αντίθεση με την πυρκαγιά στο Νταού Πεντέλης, όπου η πυρκαγιά κατέκαιγε σπίτια και απειλούσε ανθρώπινες ζωές και όπου μέχρι εκείνη τη στιγμή επιχειρούσε μόνο το ένα ελικόπτερο ERICSSON (S – 64 N.154 AC TAT) - τα όργανα του Π.Σ. στέρησαν από την περιοχή αυτή την κατασβεστική επέμβαση του ως άνω ελικοπτέρου, που θα μπορούσε να είχε ανακόψει την είσοδο της πυρκαγιάς στη Λεωφόρο Μαραθώνος. Τέλος, προέκυψε ότι το ΠΣ, το οποίο ήταν εξ ορισμού αρμόδιο να παράσχει διασωστικό έργο σε ανθρώπους που κινδυνεύουν από καταστροφική πυρκαγιά, την ημέρα εκείνη δεν ακολούθησε οποιοδήποτε επιχειρησιακό σχέδιο διάσωσης των κατοίκων που κινδύνευαν μέσα στους οικισμούς, μεταξύ άλλων και στο Μάτι, στο εσωτερικό οδικό δίκτυο του οποίου εντοπίσθηκαν μόνο δύο υδροφόρα πυροσβεστικά οχήματα, τα οποία μάλιστα αφίχθησαν στις 21:48 και στις 21:53, αντιστοίχως, όπως προκύπτει από τα τηλεματικά δεδομένα της εφαρμογής «Engage». Από τον συνδυασμό των ανωτέρω συνάγεται ότι κατά τη διάρκεια της εξέλιξης της επίδικης πυρκαγιάς και παρά τη σφοδρότητα αυτής, έγιναν εσφαλμένες εκτιμήσεις ως προς την ανάγκη αξιοποίησης των επίγειων και των εναέριων δυνάμεων, οι οποίες θα μπορούσαν να συνδράμουν αποτελεσματικά στην κατάσβεση της πυρκαγιάς καθ’ υπέρβαση των άκρων ορίων της διακριτικής ευχέρειας των οργάνων του Πυροσβεστικού Σώματος.
24. Επειδή, περαιτέρω, το Δικαστήριο λαμβάνει υπόψη ότι κατά το ίδιο ως άνω χρονικό διάστημα δεν εφαρμόστηκε το προβλεπόμενο από το προεκτεθέν νομοθετικό πλαίσιο περί πολιτικής προστασίας προληπτικό μέτρο της οργανωμένης απομάκρυνσης των κατοίκων από τις πληγείσες περιοχές (άρθρο 6 παρ. 5 στ του Ν 3013/2002), για την οποία απαιτείται η προηγούμενη σχετική εισήγηση του διευθύνοντος το κατασβεστικό έργο αρμοδίου πυροσβεστικού οργάνου (άρθρο 6 παρ. 5 στ του Ν 3013/2002 σε συνδυασμό με το άρθρο 44 του ΠΔ 210/2002) και η ειδική, συγκεκριμένη και πρόσφορη, κατά περίπτωση, ενημέρωση των ανθρώπων που βρίσκονται σε κίνδυνο (άρθρα 5 παρ. 4 δ, 6 παρ. 1 και 6 παρ. 6 του Ν 3013/2002), προς το σκοπό της εν γένει προστασίας τους και τελικώς διάσωσής τους από τον ταχέως εξελισσόμενο κίνδυνο πυρκαγιάς. Ειδικότερα, παρόλο που τα αρμόδια όργανα του Π.Σ. είχαν ενημερωθεί από τις 17:30 από το χειριστή του ελικοπτέρου ERICSSON (S-64 N-154) ότι οι επίγειες και εναέριες πυροσβεστικές δυνάμεις δεν είχαν κατορθώσει να ελέγξουν το πύρινο μέτωπο, με αποτέλεσμα αυτό να εξαπλώνεται από το Νταού Πεντέλης προς την Ιερά Μονή Παντοκράτορος και το Λύρειο Ίδρυμα και να απειλεί κατοικίες, και παρόλο που μπορούσαν να προβλέψουν την κατεύθυνση της πυρκαγιάς, λόγω της κατεύθυνσης των ανέμων, παρέλειψαν να εισηγηθούν την οργανωμένη προληπτική απομάκρυνση των κατοίκων (άρθρο 6 παρ. 5 περ. στ΄ του Ν 3013/2002), μεταξύ άλλων, του οικισμού στο Μάτι, η οποία υπό τις ως άνω συνθήκες ήταν επιβεβλημένη και επιτακτική. Η ως άνω παράλειψη και η συνεπεία αυτής μη λήψη σχετικής Απόφασης από το, κατά περίπτωση, αρμόδιο όργανο είχε ως αποτέλεσμα οι πολίτες να αιφνιδιαστούν από την πυρκαγιά και να εγκαταλείψουν ατάκτως τις οικίες τους, αναζητώντας διαφυγή προς τη Λεωφόρο Μαραθώνος ή προς τη θάλασσα, ενώ αρκετοί από αυτούς εγκλωβίστηκαν από τις φλόγες, τον αποπνικτικό καπνό και το θερμικό κλίμα, άλλοι δε έπεσαν ενστικτωδώς στη θάλασσα για να διασωθούν. Περαιτέρω, απορριπτέος, προεχόντως ως αορίστως προβαλλόμενος, τυγχάνει ο ισχυρισμός του εναγόμενου Ελληνικού Δημοσίου, κατά τον οποίο η οργανωμένη απομάκρυνση των πολιτών δεν ήταν ενδεδειγμένο μέτρο στη συγκεκριμένη πυρκαγιά, ελλείψει επαρκούς χρόνου για την ασφαλή απομάκρυνσή τους. Τούτο, διότι, δεν εξειδικεύεται με τρόπο σαφή και συγκεκριμένο ο χρόνος κατά τον οποίο η πυρκαγιά κατέστη μη αντιμετωπίσιμη, μπαίνοντας ανεξέλεγκτη στον οικισμό Μάτι, ούτε ο ελάχιστος χρόνος που απαιτείται προκειμένου να τεθεί σε εφαρμογή η οργανωμένη βάσει καταρτισθέντος σχεδίου προληπτική απομάκρυνση των εντός του ως άνω οικισμού ανθρώπων. Το εναγόμενο Ελληνικό Δημόσιο δεν επικαλείται, ούτε αποδεικνύει ότι είχε πράγματι καταρτιστεί τέτοιο σχέδιο οργανωμένης εκκένωσης του οικισμού, ούτε ότι η οργανωμένη απομάκρυνση των πολιτών εξετάσθηκε, ως επιλογή, η οποία και, τελικά, κατόπιν στάθμισης του κινδύνου που ενείχε, δεν προκρίθηκε ως λύση. Περαιτέρω, το Δικαστήριο λαμβάνει υπόψη ότι, κατά το ίδιο ως άνω χρονικό διάστημα, τα αρμόδια όργανα της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας, κατά παράβαση των διατάξεων των άρθρων 5 παρ.4δ΄, 6 παρ.1 και 6 του Ν 3013/2002, παρέλειψαν εγκαίρως, με κάθε πρόσφορο για την περίπτωση μέσο, να προειδοποιήσουν και να πληροφορήσουν τους ανθρώπους εντός της πληττόμενης περιοχής, σχετικά με την ταχέως εξελισσόμενη καταστροφική πυρκαγιά που κατευθυνόταν επικίνδυνα προς τον οικισμό Μάτι, παρέχοντάς τους ταυτοχρόνως τις ενδεδειγμένες και ειδικές οδηγίες ενόψει των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών (μέγεθος, ένταση κ.λπ.) της συγκεκριμένης πυρκαγιάς, προκειμένου οι τελευταίοι να μπορέσουν να προετοιμαστούν και να βελτιώσουν τη δυνατότητα αντίδρασής τους προτού έλθουν αιφνιδίως αντιμέτωποι με το δυναμικό φαινόμενο αυτής. Περαιτέρω, απορριπτέος ως αβάσιμος είναι ο έτερος ο ισχυρισμός του εναγόμενου Ελληνικού Δημοσίου, σύμφωνα με τον οποίο αυτό είχε προβεί στην έγκαιρη ενημέρωση των πολιτών. Τούτο, διότι, οι προρρηθείσες στην 18η σκέψη ενέργειες των οργάνων της ΓΓΠΠ, με τις οποίες οι πολίτες ενημερώθηκαν για τον υψηλό κίνδυνο εκδήλωσης πυρκαγιάς την προηγούμενη ημέρα, ήτοι για ένα φαινόμενο μέλλον και αβέβαιο, και τους παρασχέθηκε πρόσβαση σε γενικές οδηγίες αυτοπροστασίας στην περίπτωση εκδήλωσης δασικής πυρκαγιάς, δεν εκπληρώνουν τον σκοπό των ανωτέρω διατάξεων, αφού με τις οδηγίες αυτές οι κάτοικοι του οικισμού Μάτι, μεταξύ των οποίων και οι ενάγοντες, δεν έλαβαν έγκαιρη προειδοποίηση και ειδική πληροφόρηση για τον επικείμενο και πραγματικό κίνδυνο που διέτρεχαν, λόγω της πυρκαγιάς, ούτε έλαβαν συγκεκριμένες οδηγίες αυτοπροστασίας. Ακολούθως, το Δικαστήριο, ενόψει των ιδιαίτερων καθηκόντων και υποχρεώσεων των ως άνω δημόσιων υπηρεσιών που απορρέουν από τις διατάξεις που προεκτέθηκαν, καθώς και τα διδάγματα της κοινής πείρας, την αρχή της καλής πίστης, την επιστημονική και επαγγελματική εκπαίδευση και εμπειρία των πυροσβεστών και των οργάνων της ΓΓΠΠ, κρίνει ότι οι ως άνω παράνομες παραλείψεις των οργάνων του εναγόμενου Ελληνικού Δημοσίου συνιστούν υπέρβαση των άκρων ορίων της διακριτικής τους ευχέρειας και ότι αυτές τελούν σε αιτιώδη σύνδεσμο με την ηθική βλάβη που υπέστησαν οι ενάγοντες και τα τέκνα τους. Εξάλλου, πρέπει να απορριφθούν οι λοιποί προαναφερθέντες ισχυρισμοί των εναγόντων που αφορούν πράξεις και παραλείψεις του εναγόμενου Ελληνικού Δημοσίου, διότι, ενόψει και των όσων έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις, δεν προκύπτει η ύπαρξη αιτιώδους συνδέσμου μεταξύ των λοιπών αυτών πράξεων και παραλείψεων και της ως άνω ηθικής βλάβης. Περαιτέρω, τα όσα προβάλλει το εναγόμενο Ελληνικό Δημόσιο, σχετικά με τη διακοπή του αιτιώδους συνδέσμου λόγω της συνδρομής γεγονότος ανωτέρας βίας, το οποίο συνίσταται στις καιρικές συνθήκες που επικρατούσαν, στις συνθήκες της συγκεκριμένης πυρκαγιάς (της ταχύτητας και του τρόπου εξάπλωσής της), της πολεοδομικής διάταξης των πληγέντων οικισμών και του γεγονότος ότι εκείνη την ημέρα είχαν εκδηλωθεί 15 συνολικά δασικές πυρκαγιές, μεταξύ των οποίων και εκείνη της Κινέττας στον νομό Αττικής, είναι απορριπτέα. Και τούτο διότι, οι ανωτέρω διαγνωσθείσες παράνομες παραλείψεις των οργάνων του εναγόμενου Ελληνικού Δημοσίου που συνδέονται αιτιωδώς με την πολύωρη παραμονή των εναγόντων και των τέκνων τους στη θάλασσα, με ορατό τον κίνδυνο της διακινδύνευσης του έννομου αγαθού της ζωής τους, αφορούν, μεταξύ άλλων, στην, καθ’ υπέρβαση της διακριτικής τους ευχέρειας, παράλειψη α) να εξετάσουν τη δυνατότητα οργανωμένης προληπτικής απομάκρυνσης των πολιτών από το Μάτι, β) να παράσχουν σχετική εισήγηση στα όργανα με αποφασιστική αρμοδιότητα και γ) να ειδοποιήσουν και να πληροφορήσουν εγκαίρως τους κατοίκους του ως άνω οικισμού αναφορικά με τον επικείμενο και πραγματικό κίνδυνο που διέτρεχαν, με ταυτόχρονη παροχή εξειδικευμένων οδηγιών αυτοπροστασίας από τη συγκεκριμένη πυρκαγιά. Συναφώς, ούτε από το σύνολο των στοιχείων του φακέλου προκύπτει ότι ελήφθησαν μέτρα άκρας επιμέλειας και σύνεσης από τα όργανα της ΓΓΠΠ και του Πυροσβεστικού Σώματος, για την προστασία της ζωής των κατοίκων και των παραθεριστών της εν λόγω περιοχής. Σε κάθε περίπτωση, ο αυξημένος κίνδυνος πυρκαγιάς λόγω των προαναφερόμενων έντονων καιρικών συνθηκών που επικρατούσαν στην περιοχή, στις 23.7.2018, ήταν εκ των προτέρων γνωστός στο εναγόμενο Ελληνικό Δημόσιο, όπως επίσης, ήταν γνωστή στο εναγόμενο η ιδιαίτερη γεωμορφολογία της περιοχής και τα ιδιαίτερα πολεοδομικά χαρακτηριστικά των πληγέντων οικισμών, γεγονός που άλλωστε δεν αμφισβητείται από αυτό. Ενόψει δε της εκπαίδευσης και της εμπειρίας των στελεχών του Πυροσβεστικού Σώματος και της ΓΓΠΠ, του γεγονότος ότι η επίμαχη πυρκαγιά εκδηλώθηκε στον νομό Αττικής και του συνόλου των εκπονηθέντων και προσκομισθέντων σχεδίων δράσης, δεν δύναται να θεωρηθεί ότι το σύνολο των ως άνω παραγόντων αποτελεί αιφνίδιο και απρόβλεπτο γεγονός που δεν μπορούσε να αποτραπεί με μέτρα άκρας σύνεσης και επιμέλειας των οργάνων του πρώτου εναγομένου (ΔΕΠατ 449/2022 σκ.14).
25. Επειδή, περαιτέρω, η Περιφέρεια Αττικής έχει την απορρέουσα από την 4422/Ε.Ο./30.8.2007 απόφαση του Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας Αττικής υποχρέωση να λαμβάνει το προληπτικό μέτρο της αποψίλωσης και απομάκρυνσης ξηρής φυτικής βιομάζας από τις φυτεμένες νησίδες και τα πρανή του οδικού δικτύου ευθύνης της. Στην προκειμένη περίπτωση προσκομίσθηκαν συμβάσεις της με ιδιώτες αναδόχους με το ανωτέρω αντικείμενο, χωρίς, ωστόσο, να προκύπτει ότι στις 23.7.2018 είχαν διενεργηθεί, στο πλαίσιο της εκτέλεσης των συμβάσεων αυτών, επαρκείς εργασίες καθαρισμού των κλαδιών των δέντρων που υπήρχαν στα πρανή του τμήματος της Λεωφόρου Μαραθώνος εκατέρωθεν των οικισμών Νέος Βουτζάς και Μάτι Μαραθώνα και Κόκκινο Λιμανάκι Ραφήνας, ενόψει και του ότι με την από 24.9.2018 έκθεση προκαταρκτικής πραγματογνωμοσύνης του πραγματογνώμονα ... διαπιστώθηκε ότι η πυρκαγιά υπερσκέλισε τη Λεωφόρο Μαραθώνος, η οποία θεωρητικά ήταν το μόνο σημείο που μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως αντιπυρική ζώνη λόγω της βλάστησης (κατά κύριο λόγο πεύκα εκατέρωθεν αυτής) και σε σημεία τα οποία πλησίαζαν να ενωθούν μεταξύ τους λόγω μη καθαρισμού και κοψίματος κλαδιών κι έτσι κατέστη αναπόφευκτο πλέον η φωτιά να καταλήξει στη θάλασσα, σε απόσταση 800 μέτρων περίπου από τη Λεωφόρο Μαραθώνος (σελ. 42 της εν λόγω έκθεσης). Επιπλέον, το Δικαστήριο λαμβάνει υπόψη ότι από το πλέγμα των προρρηθεισών στη μείζονα σκέψη διατάξεων συνάγεται ότι η δασική πυρκαγιά είναι ένα δυναμικό φαινόμενο, το οποίο είναι δυνατό να λάβει κατ’ αρχάς τη μορφή τοπικής καταστροφής μικρής έντασης και στη συνέχεια να εξελιχθεί ανάλογα με τις ειδικότερες συνθήκες που επικρατούν στο χώρο εξάπλωσής της σε περιφερειακή μεγάλης έντασης. Εξ αιτίας της δυναμικότητας του φαινομένου οι αρμοδιότητες των φορέων που εμπλέκονται για την αντιμετώπισή του μπορεί να μεταβληθούν εντός πολύ μικρού χρονικού διαστήματος. Σε κάθε όμως περίπτωση, η εναλλαγή αυτή και η μεταβίβαση της αρμοδιότητας σε ανώτερο διοικητικό επίπεδο δεν απαλλάσσει τους φορείς περιορισμένης τοπικής εμβέλειας (Δήμος, Περιφέρεια) από την υποχρέωση που έχουν να συνδράμουν στον περιορισμό της καταστροφής και τη διασφάλιση της ζωής και της υγείας των πολιτών που κινδυνεύουν ή κατά τη συνήθη πορεία των πραγμάτων εκτιμάται ότι θα κινδυνεύσουν. Ειδικότερα, σε περίπτωση εκδήλωσης δασικής πυρκαγιάς, οι Δήμοι και ακολούθως οι Περιφέρειες ως φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης πρώτου και δεύτερου βαθμού, έχοντας το τεκμήριο της χωρικής εγγύτητας με το συμβάν, είναι οι πρώτοι που το αντιλαμβάνονται και επιλαμβάνονται αυτής. Εξάλλου, σε περίπτωση που η πυρκαγιά εκδηλωθεί σε άλλον όμορο Δήμο στα χωρικά όρια της ίδιας Περιφέρειας, ο Δήμαρχος στο Δήμο του οποίου δεν έχει ακόμη φτάσει αυτή, οφείλει, ενόψει της γνώσης του ανάγλυφου της περιοχής, του αριθμού των δημοτών του και των οικιών αυτών να τους ενημερώσει τάχιστα προς τούτο με κάθε πρόσφορο μέσο. Ομοίως, και η Περιφέρεια θα πρέπει εφόσον η εκδήλωση της πυρκαγιάς λάβει χώρα εντός των διοικητικών της ορίων να ενημερώσει αρχικά τους απειλούμενους Δήμους και απ’ ευθείας τους πολίτες αυτών μέσω τηλεοπτικών μηνυμάτων, παρέχοντας παράλληλα και τις κατάλληλες οδηγίες προφύλαξής τους. Οι υποχρεώσεις αυτές υπό την προϋπόθεση ότι δεν έρχονται σε αντίθεση με τις οδηγίες των καθ’ ύλην αρμόδιων για την αντιμετώπιση του φαινομένου οργάνων και εφόσον οι τελευταίες υπάρχουν, εντάσσονται στον κύκλο των ιδιαίτερων καθηκόντων και υποχρεώσεων και υπαγορεύονται από το ρόλο και την αποστολή τους, καθώς συμβάλλουν στην επίτευξη του σκοπού της πολιτικής προστασίας. Ειδικότερα, η Περιφέρεια Αττικής στη χωρική αρμοδιότητα της οποίας αναπτύχθηκε η πυρκαγιά, όφειλε, ενόψει των ειδικών περιστάσεων που συνέτρεχαν τη συγκεκριμένη ημέρα, να κινητοποιηθεί άμεσα και χωρίς καθυστέρηση δια των αρμοδίων οργάνων της [μεταξύ αυτών του Αντιπεριφερειάρχη Ανατολικής Αττικής και του Συντονιστικού Οργάνου Πολιτικής Προστασίας (Σ.Ο.Π.Π.)] και να επικοινωνήσει με τους λοιπούς αρμόδιους φορείς (Γ.Γ.Π.Π., Π.Σ. κλπ.), προκειμένου να λάβει σαφή και συγκεκριμένη πληροφόρηση και στη συνέχεια, να ενημερώσει τους κατοίκους των απειλούμενων περιοχών τόσο για την εκδήλωση της πυρκαγιάς όσο και για τα μέτρα αυτοπροστασίας τους, ώστε να μην επέλθει το τραγικό συμβάν της διακινδύνευσης πολλών ανθρώπινων ζωών και της απώλειας άλλων. Ομοίως, και ο Δήμος Μαραθώνα, έπρεπε να συγκαλέσει το Συντονιστικό Τοπικό Όργανο (Σ.Τ.Ο.), να συλλέξει πληροφορίες από τους επικεφαλής των επιχειρησιακών δυνάμεων στον τόπο εκδήλωσης και καταστολής της πυρκαγιάς και ακολούθως, γνωρίζοντας τις επιμέρους κατοικίες και τον αριθμό των κατοίκων του, όφειλε να τους ενημερώσει με ίδια μέσα για την εκδήλωση της πυρκαγιάς και να τους παράσχει την απαιτούμενη βοήθεια, ενόψει της αναμενόμενης κατάστασης πανικού στην οποία μπορεί να βρεθεί ο απειλούμενος από το φαινόμενο της πυρκαγιάς. Ενόψει των ανωτέρω οι ως άνω παραλείψεις των συνεναγομένων νομικών προσώπων είναι παράνομες, καθώς συνιστούν υπέρβαση των άκρων ορίων της διακριτικής τους ευχέρειας.
26. Επειδή, οι ως άνω αλληλοδιάδοχες παράνομες παραλείψεις των οργάνων των συνεναγομένων, τόσο κατά το χρονικό διάστημα που προηγήθηκε της εκδήλωσης της ένδικης πυρκαγιάς όσο και κατά την εκδήλωσή της, λαμβανόμενες υπ’ όψιν ως ενιαίο σύνολο, ήταν ικανές και πρόσφορες να επιφέρουν το ζημιογόνο αποτέλεσμα του εγκλωβισμού των μεν εναγόντων στην παραλία της Αργυράς Ακτής, των δε λοιπών στο Κόκκινο Λιμανάκι και της παραμονής όλων εντός της θάλασσας μέχρι την ύφεση της πυρκαγιάς και την περισυλλογή τους, ώστε να υφίσταται εν προκειμένω αιτιώδης σύνδεσμος μεταξύ της παράνομης συμπεριφοράς των εναγομένων και της επελθούσας ζημίας, που συνίσταται στην ηθική βλάβη που υπέστησαν. Επομένως, ενόψει των ανωτέρω - και δεδομένου ότι οι διατάξεις περί αποστολής, σκοπού και αρμοδιότητας της πολιτικής προστασίας και του πυροσβεστικού σώματος δεν έχουν τεθεί αποκλειστικώς χάριν του γενικού συμφέροντος, όπως αβασίμως προβάλλει το πρώτο εναγόμενο, αλλά αποσκοπούν, παραλλήλως, στην προστασία της ζωής των πολιτών (πρβλ. ΣτΕ 1876, 2874/2020, 3612/2011, 3632/2001) - θεμελιώνεται αποζημιωτική ευθύνη του Ελληνικού Δημοσίου, της Περιφέρειας Αττικής και του Δήμου Μαραθώνα, κατ’ άρθρα 105 – 106 ΕισΝΑΚ. Αντιθέτως, δεν στοιχειοθετείται αποζημιωτική ευθύνη των άρθρων 105 και 106 του ΕισΝΑΚ, του εναγόμενου Δήμου Ραφήνας – Πικερμίου, διότι οι αποδιδόμενες από τους ενάγοντες στο εν λόγω ΝΠΔΔ παρανομίες, όπως εκτίθενται αναλυτικά στο εισαγωγικό της δίκης δικόγραφο, δεν ήταν πρόσφορες χωρίς τη μεσολάβηση άλλου περιστατικού, ενόψει των προαναφερόμενων συνθηκών της συγκεκριμένης περίπτωσης, να επιφέρουν το ένδικο αποτέλεσμα, ώστε δεν συντρέχει εν προκειμένω η απαραίτητη προϋπόθεση ύπαρξης αιτιώδους συνδέσμου μεταξύ παρανομίας και επελθούσας ζημίας. Ο ειδικότερος δε ισχυρισμός των εναγόντων σχετικά με την μη ύπαρξη ειδικών θέσεων πυροφυλακίων παρίσταται απορριπτέος ως αβάσιμος, δοθέντος ότι όπως έγινε δεκτό στην ελάσσονα σκέψη (σκέψη 11) η αναγγελία της ένδικης πυρκαγιάς έγινε από τον υπεύθυνο του πυροφυλακίου στη θέση «Οχυρό», το οποίο ευρίσκεται εντός των ορίων του Δήμου αυτού.
27. Επειδή, ακολούθως, λαμβάνοντας υπόψη τη βαρύτητα των παράνομων παραλείψεων των οργάνων των εναγομένων, όπως αυτές περιγράφονται εκτενώς ανωτέρω, καθώς επίσης και το αποτέλεσμα που αυτές επέφεραν στη συγκεκριμένη περίπτωση αφενός στους ενάγοντες - ήτοι τη φυσική και ψυχική ταλαιπωρία, τη σωματική εξάντληση, το φόβο, την ανασφάλεια, την πολύωρη αγωνία για τη ζωή τους, τη σωματική τους ακεραιότητα και την επιβίωση και σωματική ακεραιότητα των οικείων τους – αφετέρου στα τέκνα τους ... και ..., τα οποία βίωσαν αντίστοιχα συναισθήματα, το Δικαστήριο κρίνει ότι οι ενάγοντες και τα τέκνα τους υπέστησαν ηθική βλάβη, προς αποκατάσταση της οποίας πρέπει να αναγνωριστεί η υποχρέωση των εναγομένων να καταβάλουν, ατομικά σε έκαστο των εναγόντων, το ποσό των 20.000,00 ευρώ, και από κοινού σε αυτούς, για λογαριασμό των ανωτέρω ανήλικων τέκνων τους, το ποσό των 15.000,00 ευρώ για καθένα από αυτά, νομιμοτόκως από την επίδοση της αγωγής έως την εξόφληση, ως χρηματική ικανοποίηση, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 932 ΑΚ.
28. Επειδή, κατ’ ακολουθίαν, η αγωγή ως προς τους πρώτο (Ελληνικό Δημόσιο), δεύτερη (Περιφέρεια Αττικής) και τρίτο (Δήμο Μαραθώνα) από τους εναγόμενους πρέπει να γίνει εν μέρει δεκτή, να αναγνωριστεί η υποχρέωση αυτών να καταβάλουν εις ολόκληρον, ατομικώς σε κάθε έναν από τους ενάγοντες, το ποσό των 20.000,00 ευρώ και από κοινού σε αυτούς ως συνασκούντες τη γονική μέριμνα των ανωτέρω ανήλικων τέκνων τους, το ποσό των 15.000,00 για κάθε τέκνο, νομιμοτόκως, από την επίδοση της αγωγής σε καθέναν από αυτούς (29.7.2020, 30.7.2020 και 30.7.2020 αντίστοιχα) έως την εξόφληση, με επιτόκιο υπολογιζόμενο σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 45 παρ. 1 του Ν 4607/2019 και να συμψηφισθούν τα δικαστικά έξοδα μεταξύ των ανωτέρω διαδίκων, λόγω της εν μέρει νίκης και εν μέρει ήττας αυτών (άρθρο 275 παρ 1 εδ. γ΄ ΚΔΔ). Εξάλλου, πρέπει να απορριφθεί το αίτημα κήρυξης της Απόφασης προσωρινώς εκτελεστής κατόπιν της τροπής του καταψηφιστικού αιτήματος της αγωγής σε έντοκο αναγνωριστικό (άρθρα 80 παρ. 3 και 199 Κ.Δ.Δ.). Κατά τα λοιπά, η αγωγή πρέπει να απορριφθεί, κατ’ εκτίμηση δε των περιστάσεων, οι ενάγοντες πρέπει να απαλλαγούν από τα δικαστικά έξοδα του Δήμου Ραφήνας – Πικερμίου (άρθρο 275 παρ. 1 εδ. ε΄ ΚΔΔ).
Δια ταύτα
Δέχεται εν μέρει την αγωγή ως προς το πρώτο (Ελληνικό Δημόσιο), δεύτερη (Περιφέρεια Αττικής) και τρίτο (Δήμο Μαραθώνα) από τους εναγόμενους.
Αναγνωρίζει την υποχρέωση αυτών να καταβάλουν, αλληλεγγύως και εις ολόκληρον, ατομικά, το ποσό των είκοσι χιλιάδων (20.000,00) ευρώ στον 1ο ενάγοντα και το ποσό των είκοσι χιλιάδων (20.000,00) ευρώ στην 2η ενάγουσα, νομιμοτόκως με το επιτόκιο της παρ. 1 του άρθρου 45 του Ν 4607/2019 από την επίδοση της αγωγής (στο Ελληνικό Δημόσιο από 29.7.2020, στην Περιφέρεια Αττικής από 30.7.2020 και στο Δήμο Μαραθώνος από 30.7.2020) και έως την εξόφληση.
Αναγνωρίζει την υποχρέωση αυτών των συνεναγομένων να καταβάλουν, αλληλεγγύως και εις ολόκληρον, από κοινού στους ενάγοντες γονείς, ως συνασκούντες τη γονική μέριμνα των ανήλικων τέκνων τους ... και ... το ποσό των δεκαπέντε χιλιάδων ευρώ (15.000,00) για κάθε τέκνο τους, νομιμοτόκως, με το επιτόκιο της παρ. 1 του άρθρου 45 του Ν 4607/2019 από την επίδοση της αγωγής (στο Ελληνικό Δημόσιο από 29.7.2020, στην Περιφέρεια Αττικής από 30.7.2020 και στον Δήμο Μαραθώνος από 30.7.2020) έως την εξόφληση.
Συμψηφίζει τα δικαστικά έξοδα μεταξύ των ανωτέρω διαδίκων.
Απορρίπτει την αγωγή ως προς το συνεναγόμενο Δήμο Ραφήνας – Πικερμίου.
Απαλλάσσει τους ενάγοντες από τα δικαστικά έξοδα του ανωτέρω Δήμου.
Η διάσκεψη του Δικαστηρίου έγινε στην Αθήνα στις 31 Οκτωβρίου 2024.
Η ΠΡΟΕΔΡΟΣ Η ΕΙΣΗΓΗΤΡΙΑ
ΜΑΡΙΑ ΠΑΝΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΖΥΜΗ
Η απόφαση δημοσιεύθηκε στην Αθήνα στις 31 Ιανουαρίου 2025 σε έκτακτη δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριο του Δικαστηρίου αυτού, με τη συμμετοχή στη σύνθεση της Πρωτοδίκη Δ.Δ. Ειρήνης Χαλκιοπούλου, λόγω μετάθεσης της Πρωτοδίκη Δ.Δ. Αναστασίας Ζυμή (εισηγήτριας) στο Διοικητικό Πρωτοδικείο Πειραιώς.
Η ΠΡΟΕΔΡΟΣ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΜΑΡΙΑ ΠΑΝΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑ ΠΙΠΙΛΗ

Περίληψη

Απόφαση